De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE STAAT VAN VLAANDEREN 2011
3.3. Geboorten en vruchtbaarheid
Sinds de jaren 1960 tot ongeveer het begin van de 21ste eeuw daalde het jaarlijks aantal
geboorten in de EU27 tot net geen 5 miljoen in het jaar 2002. Sindsdien is er een opwaartse
trend en is het aantal geboorten in de EU27 gestegen tot 5,43 miljoen in 2008 (Eurostat, 2010b).
Het aantal geboorten kende een lichte terugval in 2009 en bedroeg toen 5,37 miljoen.
De algemeen stijgende trend is zichtbaar in de meeste EU-lidstaten. In Duitsland, Nederland
en Portugal is het aantal geboorten echter blijven dalen, terwijl het aantal geboorten in andere
landen zoals Oostenrijk en Denemarken nagenoeg stabiel bleef. In de periode 2000-2009 deed
de grootste toename in het aantal geboorten zich voor in het Verenigd Koninkrijk (+111.175
geboorten) en in Spanje (+97.365).
Ondanks de toename van het aantal geboorten, blijft de vruchtbaarheid eerder laag. Het totaal
vruchtbaarheidscijfer (TVC) 12 voor 2009 bereikt enkel in Ierland met 2,07 kinderen per vrouw
min of meer het vervangingsniveau van 2,1 per vrouw (zie figuur 11). Frankrijk met 2 kinderen
per vrouw komt heel dicht in de buurt. De Scandinavische landen doen het eveneens goed.
België en Nederland sluiten aan met 1,84 respectievelijk 1,79 kinderen per vrouw. In het
Brusselse Hoofdstedelijke Gewest (2,10 kinderen per vrouw in 2007 13 ) draagt de sterke aanwezigheid
van vreemdelingen bij tot een hoog cijfer. In het Vlaamse Gewest bedraagt het TVC
1,79 en in het Waalse Gewest 1,82.
Een aantal decennia geleden lag de vruchtbaarheid heel wat hoger. Ierland haalde in 1980 nog
een vruchtbaarheidscijfer van 3,25 en stond daarmee aan de top van de (destijds nog niet
bestaande) EU27. Ook in andere landen lag het gemiddeld aantal kinderen per vrouw boven of
rond het vervangingsniveau van 2,1. Dat gold voor een aantal Oost-Europese landen die nu lage
cijfers genereren zoals Roemenië, Polen en Slovakije. In 2009 worden de laagste cijfers
opgetekend in de Zuid- en Oost-Europese lidstaten. Letland haalt een absoluut minimum van
1,31 kinderen per vrouw. Hongarije en Portugal leunen daarbij aan. Deze landen zijn doorheen
een belangrijke economische en sociale transitie gegaan; het demografisch gedrag van de burger
is er veranderd door een gewijzigd toekomstperspectief. Het hebben van kinderen is veel
minder een evidentie geworden. Ook de ontkerkelijking heeft ongetwijfeld een rol gespeeld in
het dalend aantal geboorten onder meer in Italië, Spanje en Polen. Opmerkelijk is ook het lage
cijfer voor Duitsland (1,36 kinderen per vrouw). In Duitsland blijkt kinderloosheid maatschappelijk
algemeen aanvaard (Dorbritz, 2008). Bovendien zet het gevoerde gezinsbeleid, de financiële
ondersteuning van het mannelijke kostwinnersmodel en de stigmatisering van werkende
moeders, Duitse vrouwen sterk aan om te kiezen tussen het moederschap of een baan (Barreau,
2010).
Over de periode 2000-2009 is in de meeste EU27-lidstaten een opwaartse trend zichtbaar. Die
stijging is ook merkbaar in België: het totaal vruchtbaarheidscijfer is gestegen van 1,67 in 2000
naar 1,84 in 2009. Op het niveau van de Belgische gewesten doet de sterkste stijging zich voor
in het Vlaamse Gewest (van 1,56 kinderen per vrouw in 2000 naar 1,79 in 2007). In Cyprus,
Malta, Letland, Portugal en Luxemburg is er in dezelfde periode sprake van een daling van de
vruchtbaarheid. Andere landen zoals Duitsland, Hongarije, Oostenrijk blijven steken op het peil
van 2000.
26