De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

WONEN
beoordelen, maar het antwoord op de vraag of de woning vochtproblemen vertoont, zal mee worden bepaald
door het algemeen beeld dat de respondent heeft over de staat van de woningen in zijn land of regio. Zo ook
zullen vragen over de woonomgeving (bijvoorbeeld lawaaihinder of vervuiling) anders geïnterpreteerd worden
naargelang de omstandigheden en de verwachtingen.
Bij de Housing Statistics in the European Union wordt de vergelijkbaarheid ook bemoeilijkt doordat de
gegevens voor de verschillende landen vaak betrekking hebben op verschillende jaren. Om de leesbaarheid
te bevorderen hebben we niet telkens vermeld op welk jaar de gegevens slaan. We hebben steeds de meest
recent beschikbare gegevens gebruikt. Wie nadere gegevens wenst over de definities en maatstaven
gebruikt in deze statistieken, verwijzen we naar de appendix van Dol & Haffner (2010).
4. Object- en subjectsubsidie
De termen ‘objectsubsidie’ en ‘subjectsubsidie’ komen uit de economische theorie. Een subjectsubsidie is
afhankelijk van de kenmerken van de consument (bijvoorbeeld inkomen, leeftijd). Een objectsubsidie is
afhankelijk van de kenmerken van het gesubsidieerde object (bijvoorbeeld ouderdom, kwaliteit of kostprijs
van de woning). Een huursubsidie is typisch een subjectsubsidie. Subsidies verstrekt aan huisvestingsmaatschappijen
voor het bouwen van sociale woningen zijn objectsubsidies. Heel wat overheidsinstrumenten
hebben echter een gemengd karakter. Zo wordt in de Vlaamse sociale huisvesting een investeringssubsidie
door de sociale huisvestingsmaatschappij omgezet in een inkomensafhankelijke huurprijs, waarbij
dus de impliciete subsidie die vervat zit in de lagere huurprijs een subjectsubsidie is (Winters e.a., 2004). Bij
sociale leningen wordt een kapitaalsubsidie aan de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW)
omgezet in voordelige en inkomensafhankelijke intrestvoeten, zodat we ook hier spreken van een objectsubsidie
die wordt omgezet in een subjectsubsidie.
5. Eurostat-indicator voor overbezetting
Eurostat definieert ‘overbezetting’ als het aandeel van de personen die leven in een woning waarbij het
huishouden niet kan beschikken over een minimum aantal kamers als volgt bepaald:
– Een kamer voor het huishouden;
– Een kamer voor elk koppel in het huishouden;
– Een kamer voor iedere persoon van 18 jaar of ouder;
– Een kamer voor elke persoon tussen 12 en 17 jaar oud (die niet zijn inbegrepen in een van bovenstaande
groepen);
– Een kamer voor elke twee kinderen onder de 12 jaar.
6. Woonquote
De woonquote is het aandeel van het beschikbare inkomen dat wordt besteed aan wonen. Voor huurders is
dit de huur, voor eigenaars de afbetaling van de lening. Men kan zowel kijken naar de hoogte van de gemiddelde
woonquote als naar het aandeel van de huishoudens of de bevolking dat een zekere norm overschrijdt.
Wonen wordt dan onbetaalbaar geacht als de woonquote boven de norm ligt. Een van de voornaamste
problemen met deze benadering is dat er geen theoretische basis is om de norm vast te leggen en dat
er ook geen consensus over wat een goede norm is. In de banksector wordt courant 1/3de gebruikt als norm
om na te gaan of een klant de lening zal kunnen terugbetalen. In onderzoek zien we de norm stijgen in de
tijd: waar in Vlaanderen in de jaren 1980 20% nog gebruikelijk was, treffen we nu vooral 30% aan als
standaard. We maken in deze bijdrage gebruik van de norm die Eurostat hanteert, nl. 40%. Dit is een eerste
verschil met de cijfers voor betaalbaarheid die in de vorige editie van de Sociale staat van Vlaanderen werden
opgenomen (Winters & De Decker, 2009) en de cijfers die recent voor Vlaanderen werden gepubliceerd
(Winters, 2011).
Dat door Eurostat een 40%-grens wordt gehanteerd heeft te maken met het feit dat bij Eurostat de woonuitgaven
niet enkel de ‘naakte uitgaven’ bevatten (betalingen voor de lening en huur), maar ook uitgaven voor
verzekeringen, verplichte lasten, regulier onderhoud en herstellingen, belastingen en nutsvoorzieningen
(water, elektriciteit, gas en verwarming). Subsidies worden afgetrokken van de woonuitgaven.
Voor eigenaars bevatten de woonuitgaven de intrestbetalingen voor de afbetaling van de hypothecaire lening
na aftrek van de fiscale voordelen op intrestbetalingen en een eventuele huursubsidie. De kapitaalaflos-
255