De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

WONEN
laatste is ook mee het gevolg van het statische karakter van de Belgische vastgoedmarkt, eigen
aan markten waar nieuwbouw in belangrijke mate in handen is van particulieren en minder van
professionele bouwers. Waar in vele andere landen verhuizen de gewoonste zaak is van de
wereld, zijn Vlamingen erg honkvast. In dergelijke statische markt wordt minder geïnvesteerd
in woningen om speculatieve redenen en is de markt minder gevoelig wanneer de prijzen onder
druk komen.
De prijzen zijn een belangrijke, maar niet de enige factor voor de betaalbaarheid van wonen.
Om de betaalbaarheid van wonen te beoordelen, legden we de relatie tussen de uitgaven voor
wonen en het inkomen. Een Vlaams huishouden geeft gemiddeld een kleiner deel van het
inkomen uit voor wonen dan huishoudens in de 27 EU-landen. Maar ook het aandeel personen
in huishoudens waarvan de woonuitgaven als te hoog worden beoordeeld, is in het Vlaamse
Gewest beduidend lager dan in de EU en lager dan in het Brusselse en Waalse Gewest. Verklaringen
voor de relatief goede betaalbaarheid vonden we bij de hoge welvaart in Vlaanderen, de
redelijk gunstige woningprijzen en de relatief lage bijkomende woonuitgaven (verwarming,
elektriciteit, water...). Ook de fiscale voordelen voor eigenaars kunnen bijdragen tot de betaalbaarheid,
al zullen deze voordelen zich waarschijnlijk in belangrijke mate vertalen in de
woningprijzen.
De relatief hoge levensstandaard in Vlaanderen vertaalt zich ook in een gemiddeld goede
woningkwaliteit. Slechts weinig woningen missen nog elementair comfort. De fysische kwaliteit
van de woningen is minder goed, maar ook daarvoor presteert Vlaanderen beter dan gemiddeld.
Dat de woningkwaliteit in Vlaanderen beter is dan in Wallonië en Brussel, heeft mede te
maken met de jongere leeftijd van het Vlaamse patrimonium. Wat betreft woonomgeving scoort
Vlaanderen beter dan Wallonië en Brussel en in Europees perspectief gemiddeld.
Bekend was reeds dat er inzake betaalbaarheid en kwaliteit in Vlaanderen een groot verschil is
tussen eigenaars en huurders. Volgens de Eurostat-indicator voor betaalbaarheid zijn de verschillen
nog meer uitgesproken dan volgens de in Vlaanderen meer courante indicatoren
(Winters & De Decker, 2009). Voor Vlaamse eigenaars is de gemiddelde Eurostat-woonquote
lager dan het gemiddelde voor de 27 EU-landen, terwijl deze voor private huurders hoger is.
Verschillen tussen huurders en eigenaars inzake betaalbaarheid zien we in alle Europese landen,
maar zijn in Vlaanderen dus wel erg groot. De reden voor dit grote verschil is dat de subsidies
voor eigenaars in Vlaanderen aanzienlijk zijn, voor sociale huurders relatief beperkt en voor private
huurders nagenoeg onbestaande. Een bijkomende verklaring ligt in de sterke wens van de
Vlaming om eigenaar te worden. Bijna iedereen die het zich kan permitteren, ruilt een huurwoning
in voor een eigen woning, hierin gesteund door een beleid dat eigen woningbezit in
belangrijke mate aanmoedigt. Als gevolg daarvan groeit er tussen de inkomens van huurders en
eigenaars een toenemende kloof die mede verklaart waarom de verschillen in woonquote zo
groot zijn.
Het beleid gericht op eigendomsverwerving kan men vanuit verschillende doelstellingen van
het woonbeleid en het ruimere welvaartsbeleid een succes noemen. Immers, wie over een eigen
woning beschikt, geniet meer woonkwaliteit en een hogere woonzekerheid. Op latere leeftijd
vallen de naakte woonuitgaven meestal weg en oudere eigenaars houden daardoor doorgaans
een redelijk inkomen over om van te leven en de eventuele kosten voor gezondheidszorg te dragen.
249