De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE STAAT VAN VLAANDEREN 2011
vandaag ons ‘woonmodel’ bepalen. Ook de relatief gunstige situatie op vlak van omgevingskwaliteit,
kan mede hieruit worden verklaard. In een omgeving met relatief veel alleenstaande
woningen lijkt het logisch dat men minder last heeft van lawaai en vervuiling. In vergelijking
met Nederland bijvoorbeeld, waar de bevolking veel meer last heeft van lawaai, zijn woningen
in Vlaanderen minder dicht bij elkaar gebouwd.
De relatie tussen eigen woningbezit en woningkeuze is ook in andere landen zichtbaar. Itard &
Meyer (2008) stellen vast dat voor elk van de acht landen die in hun studie aan bod komen, een
groot aandeel van de eigendomswoningen eengezinswoningen zijn. Eveneens in lijn met wat
hierboven is beschreven voor Vlaanderen, stellen deze auteurs vast dat het aandeel appartementen
in al deze landen hoger is in stedelijke dan in landelijke gebieden.
Volgens Vanneste e.a. (2007) is er binnen België een relatie tussen woningbezit en -typologie
enerzijds en grootte van de woningen anderzijds. Eengezinswoningen, ook in België dominant
buiten de steden, hebben gemiddeld meer woonvertrekken en een grotere oppervlakte dan
woningen in de stad waar appartementen en studio’s in grotere aantallen voorkomen, zoals ook
eigendomswoningen gemiddeld groter zijn dan huurwoningen.
Woningtype op zich is echter niet zozeer een kwaliteitskenmerk. Van groter belang is in welke
mate de woning voldoet aan de behoeften van de bewoners. In de literatuur vinden we relatief
weinig internationaal vergelijkend onderzoek naar de woningkwaliteit en naar de verklaring
voor verschillen en gelijkenissen. Daarom blijven de verklaringen die we hierna formuleren
redelijk hypothetisch.
Een eerste voor de hand liggende verklaring voor verschillen in woningkwaliteit tussen landen
is de algemene economische situatie en het welvaartsniveau. Waarschijnlijk is het in belangrijke
mate hierdoor dat in Oost-Europese landen nog een groot aandeel woningen met gebrek aan
elementair basiscomfort en met gebreken te vinden is.
Een tweede mogelijke verklaring is de ouderdom van het patrimonium en de mate waarin dit
patrimonium onderhouden wordt. Volgens Vanneste e.a. (2007) vormt de ouderdom van het
woningpatrimonium een verklaring voor de verschillen inzake woningkwaliteit tussen de
Belgische gewesten. Het Waalse en het Brusselse Gewest, waar er veel meer kwaliteitsproblemen
voorkomen dan in het Vlaamse Gewest, hebben een ouder patrimonium dan Vlaanderen.
De ouderdom van het patrimonium weerspiegelt de demografische geschiedenis. Wallonië
draagt nog de erfenis uit een industrieel verleden mee, waar de bevolkingstoename reeds van
langer geleden dateert. Vlaanderen heeft na 1945 een grotere dynamiek gekend in bevolkingsaangroei
en dus ook nieuwbouw. De samenhang tussen demografie en woningmarkt blijkt ook
uit de verschillen binnen elk gewest, waarbij er bijvoorbeeld ook een minder goede woningkwaliteit
wordt vastgesteld in landelijke gebieden met een minder uitgesproken peri-urbane druk.
Echter, een oud patrimonium wil niet noodzakelijk zeggen dat de woonkwaliteit minder goed
is. Dankzij regelmatig onderhoud en renovatie kan die kwaliteit op punt worden gehouden. Zo
werd in het verleden in Wallonië meer gerenoveerd dan in Vlaanderen, mede als gevolg van een
lange traditie van subsidies voor renovaties (Vanneste e.a., 2007). Maar blijkbaar was dit onvoldoende
om de verschillen uit te vlakken.
236