13.01.2015 Views

De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

WONEN<br />

koop <strong>van</strong> de hand gedaan, wat de prijsdaling op de markt verder voedde en zorgde voor<br />

bijkomende problemen op de kredietmarkt. Omdat de ‘slechte’ kredieten (‘subprime’-kredieten)<br />

waren doorverkocht aan andere banken, had dit een domino-effect voor de andere financiële<br />

markten (Ball, 2010). In Europa speelde zich hetzelfde af, zij het minder uitgesproken. <strong>De</strong><br />

jaren voor de crisis werden gekenmerkt door een sterke stijging <strong>van</strong> de vastgoedprijzen (zie<br />

verder). Omdat de woningen als onderpand <strong>van</strong> de leningen in waarde bleven stijgen, versoepelden<br />

de banken en projectontwikkelaars hun kredietvoorwaarden, wat dan weer aanleiding<br />

was tot verdere prijsstijgingen en een sterke toename <strong>van</strong> de hypothecaire schulden (European<br />

Commission, 2010).<br />

Naast algemene economische gevolgen als het stilvallen <strong>van</strong> de economische groei en stijging<br />

<strong>van</strong> de werkloosheid, ondervond ook de woningmarkt wereldwijd gevolgen. <strong>De</strong> hypothecaire<br />

kredietverlening werd onderworpen aan strengere criteria, er was een terugval in de nieuwbouw<br />

en zowel de verkoop <strong>van</strong> <strong>be</strong>staande woningen als de vastgoedprijzen kenden een serieuze daling.<br />

Voor eigenaars <strong>van</strong> woningen in Europa <strong>be</strong>tekende dit in de eerste plaats een terugval <strong>van</strong><br />

het eigen vermogen en dus minder mogelijkheden om een volgende stap te zetten op de woonladder.<br />

Voor wie een eerste eigen woning wil verwerven, kunnen de striktere kredietvoorwaarden<br />

een dam opwerpen. Bovendien kunnen de inkomensonzekerheid en de toegenomen werkloosheid<br />

het terug<strong>be</strong>talen <strong>van</strong> de hypothecaire lening en dus ook de woonzekerheid in het<br />

gedrang brengen.<br />

<strong>De</strong> crisis liet zich erg verschillend voelen binnen Europa. <strong>De</strong> landen die het felst getroffen werden,<br />

liggen als een hoefijzer rond Europa, dat start in Ierland, voorbij Spanje komt, dan oostwaarts<br />

keert via de eilanden in de Middellandse Zee en Griekenland, vervolgens noordwaarts<br />

naar Centraal- en Oost-Europa om ten slotte te eindigen in de Baltische staten (Ball, 2010).<br />

Gemeenschappelijk aan deze landen is dat zij gekenmerkt worden door een zwakke economie,<br />

zwakke publieke financiën en krimpende vastgoedmarkten. <strong>De</strong> woningprijzen en de ermee<br />

gepaard gaande schulden namen de jaren voor de crisis sterk toe. Maar daarnaast zijn er ook<br />

meer specifieke factoren, die verschillen tussen landen verklaren, zoals demografie en migratie<br />

aan de vraagzijde. Ook de aanbodkant verschilt: het ene land kent veel zelfbouw terwijl in<br />

andere landen vooral sprake is <strong>van</strong> grootschalige projectontwikkeling. Daarnaast zijn hypotheekverstrekkers<br />

in het ene land soepeler in hun leningvoorwaarden dan in het andere. Ten<br />

slotte maakt ook het <strong>be</strong>leid een verschil. Zo zijn sociale zekerheid, <strong>be</strong>scherming tegen ontslag<br />

en de werkloosheidsverzekering stabiliserende mechanismen voor de woningmarkt wanneer de<br />

economie onder druk komt te staan. <strong>De</strong>ze elementen zijn in voorgenoemde landen in vergelijking<br />

met andere EU-landen minder uitgebouwd. Sommige landen kennen specifieke instrumenten<br />

om eigenaars met een hypotheek financieel te steunen bij plots inkomensverlies (Ball,<br />

2010). Ook in <strong>Vlaanderen</strong> <strong>be</strong>staat dit. <strong>De</strong> Vlaamse overheid <strong>be</strong>taalt de verzekeringspremie voor<br />

de ‘verzekering gewaarborgd wonen’: wanneer af<strong>be</strong>talende eigenaars onvrijwillig werkloos<br />

of ar<strong>be</strong>idsongeschikt worden, kunnen zij een tegemoetkoming in de aflossing <strong>van</strong> de lening<br />

krijgen.<br />

Zoals verder in deze bijdrage nader zal worden toegelicht, deden zich op de Belgische vastgoedmarkt<br />

net als in andere landen sterke prijsstijgingen voor, vooral in de vijf jaren voor de crisis.<br />

<strong>De</strong>sondanks heeft de crisis hier maar <strong>be</strong>perkte gevolgen gehad. Volgens Dol e.a. (2010) is dit<br />

onder andere omdat de economische crisis in België in het algemeen minder heeft toegeslagen<br />

dan elders en omdat de hypotheekmarkt in België zoals hoger <strong>be</strong>schreven redelijk risico-avers<br />

is, mede als gevolg <strong>van</strong> het gevoerde <strong>be</strong>leid. Nog voor de crisis stelden Everaert e.a. (2006) vast<br />

227

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!