De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE STAAT VAN VLAANDEREN 2011
dus ook sociale woningen genoemd kunnen worden. Mede daarom vinden we de hoogste aandelen
voor verhuur onder de marktwaarde in een aantal Oost-Europese landen (Polen, Tsjechië,
Slovenië), maar ook in het Verenigd Koninkrijk en Malta. Met 8% blijft het Vlaamse Gewest
echter ver beneden het EU27-gemiddelde van 14%. Duitsland is niet opgenomen in de figuur,
maar voor Duitsland is bekend dat de private huursector daar meer dan 50% van de woningmarkt
omvat.
Er zijn veel redenen waarom mensen eigenaar willen worden van een woning. Het belang van
de mogelijke redenen verschilt tussen landen. We positioneren Vlaanderen op basis van een
overzicht van motieven in Elsinga e.a. (2010). Vooreerst blijkt het grote belang van financiële
motieven voor eigendomsverwerving. Een eigen woning wordt op langere termijn gezien als
goedkoper dan huren. In tegenstelling tot bij huren staat er tegenover de maandelijkse uitgaven
een opbouw van vermogen. Dit argument blijkt ook voor Vlaanderen het voornaamste. Vlamingen
benadrukken dat een huis een goede investering is en dat huren ‘weggegooid geld’ is.
Volgens een telefonische enquête bij huurders (Doms e.a., 2001) geven 85% van de huurders
die eigenaar willen worden aan dat dit een goede investering is voor de toekomst. Bovendien
wenst 70% eigenaar te worden omdat men de huurprijzen te hoog vindt, wat opnieuw een financieel
motief is. Maar ook voor wie niet kiest voor eigendomsverwerving, is het financiële de
voornaamste reden. Van deze groep geeft 70% als reden om geen huis te kopen dat men denkt
dat het inkomen dit nooit zal toelaten en 69% dat de idee van een financiële schuld afschrikt
(Doms e.a., 2001).
Het belang van eigen woningbezit is volgens Elsinga e.a. (2010) ook cultureel bepaald. In
meerdere landen is het bijna vanzelfsprekend een eigen woning te verwerven van zodra je dat
kan betalen. Ook bij ons lijkt dit vrij algemeen. Nochtans stipte toch maar een minderheid
(27%) van de huurders die eigenaar wensen te worden, ‘vanzelfsprekendheid’ aan als argument
(Doms e.a., 2001). Voor Vlaanderen lijkt eigen woningbezit daarmee in hoofdzaak een beredeneerde
keuze.
In sommige landen is eigendom een noodzaak, een van de weinige manieren om goed te kunnen
wonen. Dit is vooral zo in de voormalige Oost-Europese landen zoals Hongarije. Maar ook
in Vlaanderen zijn er signalen van. Vooral voor allochtonen, voor wie de toegang tot de private
huurmarkt moeilijk ligt, is aankoop van een woning in slechte staat vaak de enige mogelijke
oplossing. Dit fenomeen staat gekend als ‘noodkoop’. Hiermee hebben de eigenaars wel
relatieve woonzekerheid, maar vaak beperkte woonkwaliteit, omdat ze niet over het nodige geld
beschikken om de woning te renoveren (Kesteloot e.a., 1999). De omvang van dit fenomeen is
niet bekend.
Ook het erfenismotief (een eigen woning om door te geven aan de kinderen) blijkt mee te
spelen, al is het niet essentieel. Dit motief was niet opgenomen in de lijst van mogelijkheden
bij Doms e.a. (2001), maar kwam duidelijk naar voor in interviews bij Palmans & De Decker
(2010).
En ten slotte, zoals al eerder gesteld, beschouwen Vlamingen de eigen woning als ultieme
zekerheid in een tijd dat de welvaartsstaat en pensioenen onder druk staan door de lage woonlasten
op de oude dag (Palmans & De Decker, 2009). Pacolet omschrijft de eigen woning als
‘pensioensparen avant la lettre’ en stelt dat in Vlaanderen het al dan niet eigenaar zijn van de
222