De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

Wonen in Vlaanderen in internationaal perspectief
Sien Winters* & Marja Elsinga**
Inleiding
De kernvraag in deze algemene bijdrage over wonen is hoe de betaalbaarheid en de kwaliteit
van het wonen in Vlaanderen zich verhouden tot andere regio’s en landen in Europa. De bijdrage
start met een toelichting bij de gevolgde methodologie en de gebruikte gegevens. Vervolgens
gaan we in het tweede deel in op het theoretische kader, waar we toelichten wat de
positie is van wonen in welvaartssystemen en in het bijzonder hoe eigen woningbezit in Europa
meer en meer wordt beschouwd als een hoeksteen van het welvaartssysteem. In het derde deel
van de tekst brengen we kenmerken van de woningmarkten en woonbeleid in beeld die nodig
zijn om verschillen in kwaliteit en betaalbaarheid te verklaren. In het vierde deel bespreken we
de kwaliteit van het wonen, in het vijfde de betaalbaarheid. Ten slotte gaan we in het laatste deel
in op de verschillen tussen groepen. We ronden af met een uitleiding en leerpunten voor het
beleid.
1. Methodologie en gegevens
De Europese Unie beschouwt betaalbaarheid en kwaliteit van wonen als belangrijke aspecten
van de persoonlijke leefsituatie. Samen met de EU-lidstaten heeft Europa daarom geïnvesteerd
in verzameling van internationaal vergelijkbare data. De EU-SILC-enquête is daarvan het resultaat.
Op de website van Eurostat is een lange reeks tabellen en figuren beschikbaar die EU-
SILC-gegevens van de Europese landen met elkaar vergelijken. Een beperking is dat geen
enkele van deze statistieken Vlaanderen als geografische eenheid afzonderlijk in beeld brengt.
Daarom hebben we de gegevens voor de drie Belgische gewesten zelf berekend op basis van de
EU-SILC-databestanden van ADSEI, in de Eurostat-tabellen verwerkt en de resultaten in figuren
voorgesteld.
Toch heeft deze databron ook een aantal beperkingen. Omdat de gegevensverzameling van de
EU-SILC gebeurt om informatie te krijgen over de persoonlijke levensomstandigheden, worden
de meeste data door Eurostat verwerkt op niveau van personen en niet van huishoudens, zoals
gebruikelijk is in de huisvestingsliteratuur. Om die reden zijn vele van de hier gepresenteerde
cijfers niet vergelijkbaar met elders gepubliceerde gegevens over wonen en bijvoorbeeld ook
niet met de cijfers in de algemene bijdrage over wonen in de vorige editie van de Sociale Staat
van Vlaanderen (Winters & De Decker, 2009). Bovendien moeten we voor achtergrondgegevens
over de woningmarkt die relevant zijn voor de zoektocht naar verklaringen terugvallen
op gegevens voor woningen, dus huishoudens. Ten slotte blijft het altijd moeilijk om
* HIVA – KULeuven en Steunpunt Ruimte & Wonen. E-mail: sien.winters@hiva.kuleuven.be.
** Technische Universiteit Delft en Steunpunt Ruimte & Wonen. E-mail: m.g.elsinga@tudelft.nl.
De auteurs danken de collega’s van het Steunpunt Ruimte & Wonen voor hun bijdrage tot interpretatie van sommige
vaststellingen. In het bijzonder danken zij Kristof Heylen voor de berekeningen van de EU-SILC-data voor
de Belgische gewesten.
217