De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE STAAT VAN VLAANDEREN 2011
tweede doodsoorzaak bij Vlaamse mannen, met 8.749 overlijdens in 2008. Bij vrouwen zijn
hart- en vaatziekten de voornaamste doodsoorzaak, met 10.064 sterftes in 2008, tegenover
6.955 overlijdens ten gevolge van kanker, dat hiermee op de tweede plaats komt.
Van de kankers, komt bij de mannen prostaatkanker het meeste voor (5.932 nieuwe gevallen in
2006), gevolgd door longkanker (n=3.221) en dikkedarmkanker (n=2.739). Bij vrouwen komt
borstkanker op nummer één wat de nieuwe gevallen voor 2006 betreft (n=5.511), gevolgd door
dikkedarmkanker (n=2.124) en longkanker (n=878) (www.kankerregister.org).
Hoewel prostaatkanker bij Vlaamse mannen de kanker is die het meeste voorkomt, sterven er
toch meer mannen aan longkanker (2.995 in 2008) en dikkedarmkanker (913 in 2008) dan aan
prostaatkanker (831 in 2008) (www.kankerregister.org).
De meeste vrouwen sterven aan borstkanker (1.361 vrouwen in 2008), gevolgd door longkanker
(821 overlijdens in 2008) en dikkedarmkanker (804 overlijdens in 2008) (www.kankerregister.
org). Wanneer we de incidentie van de meest voorkomende kankers over de seksen heen (longkanker
en dikkedarmkanker) in Europees perpectief plaatsen, valt op dat België voor longkanker
een tweede plaats inneemt na Denemarken (Oost-Europese landen buiten beschouwing
gelaten). De incidentie van dikkedarmkanker hangt dan weer rond het EU27 gemiddelde
(European Cancer Observatory).
In wat volgt gaan we dieper in op borstkanker omdat de Belgische vrouwen, in een Europees
perspectief, het hoogst scoren, zowel wat het vóórkomen als wat de sterfte betreft (figuur 5).
Er bestaat sinds 2001 een Vlaams programma voor borstkankeropsporing, in Brussel en Wallonië
startte men met een programma in 2002.
In Vlaanderen lijkt er echter een probleem van participatie aan het Vlaamse programma voor
borstkankeropsporing te bestaan (Van Limbergen e.a., 2010). Hoewel er een stijgende evolutie
is in de participatiegraad tussen 2002 en 2009 (33% bij aanvang, 48% in 2009), zwakt de stijgingsgraad
af vanaf 2006. In 2006-2007 was er een participatie van 46%. Voor de periode 2008-
2009 is dit slechts 2 procentpunten hoger (48%). Het participatiepercentage begint dus te
stagneren. De gezondheidsdoelstelling van de Vlaamse overheid is om tegen het jaar 2012 een
participatie te halen van minstens 75%. Kijkend naar de evolutie in de laatste 3 jaar, is deze
doelstelling onmogelijk haalbaar. Er moeten oplossingen en middelen gezocht worden om het
participatiecijfer weer forser te doen stijgen. Het is immers bewezen dat borstkankerscreening
een daling in de borstkankersterfte kan bewerkstelligen, als onder andere de participatie voldoende
hoog is (minstens 60%) (Blamey e.a., 1994).
De lage participatie betekent dat een heel groot deel van de vrouwen uit de doelgroep nog steeds
niet of onregelmatig bereikt wordt. Er zijn verschillende factoren die de participatiecijfers beïnvloeden.
In alle onderzoeken wordt vastgesteld dat vrouwen uit lagere sociale klassen, minder
deelnemen. Participatie aan borstkankerscreening vertoont dus een duidelijke sociale gradiënt.
Het aanpakken van de ongelijkheid in deelname naargelang de sociaal-economische status, is
een prioriteit voor de komende jaren. Dit kan bijvoorbeeld door de huisarts aan te sporen nog
meer aandacht te hebben voor borstkankeropsporing en in het bijzonder voor de vrouwen uit de
lagere sociale klassen. Ook kan meer aandacht worden besteed aan methoden om de niet-deelnemende
vrouwen te bereiken, bijvoorbeeld door gebruik te maken van technieken die meer
aansluiten bij hun leefwereld: meer persoonlijke benadering, naar de mensen toegaan, nog meer
174