De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

Gezondheid en Zorg in Vlaanderen, Europees gekaderd
Lynn Ryssaert* **, Dirk Avonts**, Pauline Boeckxstaens**,
Piet Bracke**, Thierry Christiaens, Leen De Coninck**, Lea Maes**,
Koen Matthijs, Elise Pattyn, Jeroen Schoenmaeckers, Patricia Sunaert,
Marleen Temmerman**, Guido Van Hal**, Evelyn Verlinde,
Veerle Vyncke, Sara Willems & Jan De Maeseneer* **
Inleiding
Deze bijdrage plaatst gezondheid en zorg in Vlaanderen in een ruimer Europees perspectief,
startend vanuit een algemene schets van geboorte en sterfte, waarbij er ook wordt stilgestaan bij
het aantal gezonde levensjaren van de Vlaming vergeleken met andere landgenoten en inwoners
van enkele Europese landen. Niet iedereen heeft echter het geluk om vele jaren in goede
gezondheid door te brengen, vandaar ook een blik op de nauwe verwevenheid tussen ziekte en
gezondheid. Hoe kunnen ziekte en gezondheid verklaard worden Dieper ingaan op levensstijl
en leefomgeving geeft een deel van de verklaring. Het individu kan naast dit alles echter ook
een actieve rol spelen in de relatie gezondheid – zorg. Vervolgens wegen we het gezondheidsbeleid
door de toegankelijkheid, de betaalbaarheid en de kwaliteit van de gezondheidszorg af te
toetsen. Ten slotte formuleren we enkele uitdagingen en opties voor een Vlaams gezondheidsbeleid.
Het startpunt is dus: geboren worden. Wat is de gemiddelde leeftijd van de moeder bij de
geboorte van het eerste kind en wat zijn de mogelijke consequenties van een eventueel uitgestelde
zwangerschapswens Eénmaal op de wereld, wat is de (gezonde) levensverwachting
van de Vlaming. Leeft de Vlaming langer (gezond) dan andere Europeanen Hoe kunnen we
bestaande verschillen verklaren En wat verstaan we nu eigenlijk onder ‘gezondheid’
Een samenleving telt gezonde mensen, mensen die (af en toe) ziek worden, chronisch zieke
mensen, enzovoort. Om dit in kaart te brengen, staan we eerst stil bij hoe de Vlaming zelf z’n
gezondheid evalueert en hoe hij zich hiermee positioneert ten opzichte van andere landgenoten
en Europeanen. Daarna focussen we op vier clusters van ziekten: hart- en vaatziekten, kanker,
infectieziekten en depressie en psychische aandoeningen. Deze selectie weerspiegelt niet echt
de realiteit. We worden namelijk steeds vaker geconfronteerd met mensen die aan een combinatie
van verschillende aandoeningen lijden: het betreft hier het fenomeen van de comorbiditeit
en multimorbiditeit.
Wanneer men betrokken raakt bij een ongeval of men komt kwalijk ten val, dan wordt men ook
plots als zieke gedefinieerd, maar dit is wel van een totaal andere orde dan de hierboven beschreven
aandoeningen. Dit is ook meteen de reden waarom ongevallen en valincidenten apart
besproken worden.
Wie (ernstig) ziek is, kan niet werken. We gaan dus deels ook in op de gevolgen van ziek-zijn
en hebben daarom oog voor het ziekteverzuim. Kunnen we hier een stijging waarnemen en waar
bevindt Vlaanderen zich in een vergelijkend Europees kader
* Coördinatie
** Redactie: E-mail: Lynn.Ryssaert@UGent.be; Jan.DeMaeseneer@UGent.be. Beide auteurs zijn verbonden aan de
Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg, Universiteit Gent.
165