De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

INKOMEN EN ARMOEDE
(Cantillon e.a., 1999; Atkinson, 1997; Jäntti & Danziger, 2000; Atkinson e.a., 1995). Die lage
armoede werd echter gerealiseerd in de context van een hoge structurele werkloosheid en een
lage tewerkstellingsgraad, en het was maar al te zeer de vraag of deze situatie op langere termijn
houdbaar was. Een decennium later bevestigen de Europese indicatoren dat deze vrees niet
ongegrond was. Weliswaar behoort België nog steeds tot de groep van de landen die een hoog
welvaartsniveau combineren met een relatief lage armoede en een relatief egalitaire verdeling
van de welvaart (Nederland, Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk, Denemarken, Noorwegen,
Zweden en Finland), maar binnen deze groep van ‘kopgroeplanden’ is België weggezakt tot een
modaal tot zwak presterend land. Waar we het voorheen beter deden dan onze onmiddellijke
buurlanden Duitsland, Frankrijk en Nederland, is dat recentelijk niet meer het geval. Op vlak
van inkomensbescherming zijn we afgegleden van een Scandinavisch naar een matig continentaal
Europees niveau. Op vlak van arbeidsmarktuitkomsten was België twee decennia geleden
al een uitgesproken onderpresteerder en dat is vandaag, globaal gesproken, nog steeds het geval
(Cantillon e.a., 2007).
We kunnen deze vaststellingen echter niet zomaar doortrekken naar Vlaanderen. Op een aantal
punten, zeker wat betreft de werkzaamheidgraad, is de situatie in Vlaanderen aanzienlijk beter
dan in België (zie de bijdrage over werk in deze studie). Men kan zich daarom de vraag stellen
of het afglijden van België wel opgaat als we Vlaanderen afzonderlijk bekijken. Helaas
focussen slechts weinig studies omtrent dit thema op regionale indicatoren (een uitzondering is
de studie van Van Rie (2008) die België en Vlaanderen vergelijkt met Nederland). In dit hoofdstuk
proberen we deze leemte in onze kennis te vullen en gaan we dieper in op de positie van
Vlaanderen en België in vergelijking met de kopgroeplanden. Om dit te kaderen starten we met
het positioneren van de Europese welvaartsstaten op de twee dimensies die de kern uitmaken
van sociale verzorgingsstaten: de hoogte van de welvaart en de verdeling ervan.
In figuur 2 worden de landen van de Europese Unie uitgezet in functie van de hoogte van hun
BBP per hoofd enerzijds en de verdeling van de beschikbare inkomens van de gezinnen anderzijds.
In groep I, de arme landen met een gelijke welvaartsverdeling, vinden we Cyprus,
Hongarije, Malta, Slovakije, Slovenië en Tsjechië. Geen van deze landen behoren (vooralsnog)
tot de wereld van ontwikkelde welvaartsstaten. Groep II omvat de armere landen met een
ongelijke welvaartsverdeling. Deze groep wordt gevormd door de Baltische staten (Estland,
Letland en Litouwen), Griekenland, Portugal, Polen, Bulgarije en Roemenië. Tot de groep rijke
en ongelijke landen (groep III) behoren het Verenigd Koninkrijk, Italië en Spanje. Binnen de
groep van de rijke welvaartsstaten in Europa zijn zij duidelijk minoritair. Tien landen maken
immers deel uit van de rijke, egalitaire landen (linksboven): België, Denemarken, Duitsland,
Finland, Frankrijk, Ierland, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk en Zweden. Ook Vlaanderen als
regio behoort tot deze groep. Met uitzondering van Ierland (dat nog maar net aan het venster
kwam piepen, en er ondertussen weer verdwenen is) delen deze landen een traditie van een
hoog ontwikkeld welvaartsniveau met een relatief gelijke verdeling ervan. Ze behoren tot de
groep van sterk ontwikkelde welvaartsstaten van het sociaaldemocratische en van het corporatistische
type met een hoog niveau van sociale overheidsuitgaven. De verdere beschouwingen
gaan over deze vierde groep van landen (uitgezonderd Ierland).
135