De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be

SOCIALE STAAT VAN VLAANDEREN 2011
In 2007 werd in de vragenlijst van de Europese Arbeidskrachtentelling een module toegevoegd
omtrent arbeidsongevallen en werkgerelateerde gezondheidsproblemen. Hierbij werden de
gegevens over arbeidsongevallen verzameld bij de werkenden zelf zodat het probleem van doelbewuste
onderaangifte niet speelt. Bovendien omvat de survey niet enkel gegevens over
werknemers uit de private sector, maar ook over personeel uit de openbare sector, zelfstandigen
en zelfstandige helpers. Door afname van de vragenlijst in alle Europese landen, zijn ook internationale
vergelijkingen mogelijk.
De globale cijfers leren ons dat 3,2% van de werkenden minstens één arbeidsongeval gehad
heeft tijdens de afgelopen twaalf maanden. De overige 96,8% gaf aan geen arbeidsongeval te
hebben opgelopen. Met deze cijfers ligt het aandeel arbeidsongevallen in België precies even
hoog als het Europees gemiddelde (Eurostat, 2009). De score is iets slechter dan in Nederland
(2,5%) of Duitsland (2,9%), maar aanzienlijk beter dan Frankrijk met 5,4%.
Verdere analyses zijn enkel beschikbaar op nationaal niveau. Deze wijzen uit dat het bij 26%
van de arbeidsongevallen om een ernstig ongeval gaat. Met ‘ernstig’ wordt bedoeld arbeidsongevallen
die voor meer dan één maand verlet zorgen of waarvan de getroffene denkt nooit
meer te kunnen werken als gevolg van het ongeval. Anders geformuleerd, 0,8% van de werknemers
heeft de afgelopen twaalf maanden een ernstig arbeidsongeval gehad. Ook al kent het
aantal arbeidsongevallen een daling gedurende de afgelopen jaren, de ernst van deze problematiek
blijft frappant als we dit percentage omzetten in absolute aantallen: jaarlijks moeten
ongeveer 35.000 werkenden minstens een maand thuisblijven als gevolg van een arbeidsongeval
(Vandenbrande & Ver Heyen, 2009, 12).
7.2. Wie is kwetsbaar voor arbeidsongevallen
De EAK bevat tal van gegevens over de werknemer en plaats van tewerkstelling zodat geanalyseerd
kan worden welke kenmerken leiden tot een hoger ongevalrisico. In Tabel 10 wordt een
overzicht gepresenteerd van de groepen werkenden waarbij het percentage met een arbeidsongeval
hoger dan 4% ligt en dus met een verhoogd risico ten opzichte van het gemiddelde percentage
van 3,2%.
De variabelen beroep en sector bepalen in belangrijke mate de kans op arbeidsongevallen.
Bepaalde beroepen houden meer veiligheidsrisico’s in omwille van hun specifieke takenpakket
(bijvoorbeeld meer handenarbeid) en/of gevaarlijkere arbeidsomstandigheden (bijvoorbeeld
werken met gevaarlijke stoffen, machines of gereedschap). Dit geldt in het bijzonder voor strijdkrachten,
landbouwers en bedieners van machines.
Risicovolle sectoren zijn landbouw en bouwnijverheid. Beide sectoren werden ook door
Eurostat (2004 & 2009) geïdentificeerd als twee van de meest risicovolle sectoren. Gezien zijn
omvang vereist de bouwnijverheid bijzondere aandacht in een beleid gericht op het terugdringen
van het aantal arbeidsongevallen.
Andere relevante kenmerken zijn onder meer het hebben van een tweede betrekking. Mogelijks
gaat het hierbij deels om ‘zwakkere’ werknemers die eerder geneigd zijn om in onveilige omstandigheden
te werken. De vaststelling dat Belgen van vreemde origine meer risico lopen op
een arbeidsongeval hangt wellicht samen met het feit dat zij door hun kleinere kansen op de
arbeidsmarkt meer genoodzaakt zijn om meer risicovol werk op te knappen. Ploegen- en nacht-
122