De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be
De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be
De Sociale Staat van Vlaanderen 2011 - Vlaanderen.be
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
CONTEXT<br />
In de meeste EU-landen wordt een proportioneel kiesstelsel gebruikt. In een proportioneel<br />
stelsel is er per kiesomschrijving meer dan één zetel te verdelen en worden de zetels toegekend<br />
aan de partijen in verhouding tot hun stemmenaantal. Het systeem zorgt ervoor dat in vergelijking<br />
met het meerderheidsstelsel meer partijen vertegenwoordigd zijn in het parlement. Om een<br />
regering te vormen is er doorgaans nood aan een coalitie <strong>van</strong> meerdere partijen wat zorgt voor<br />
machtsdeling in plaats <strong>van</strong> machtsconcentratie. <strong>De</strong>rgelijk proportioneel systeem wordt niet<br />
alleen in België/<strong>Vlaanderen</strong> gehanteerd, maar is in verschillende varianten in gebruik in nog 20<br />
andere EU-landen.<br />
Een <strong>be</strong>perkt aantal landen (Duitsland, Hongarije en Litouwen) combineert elementen <strong>van</strong> <strong>be</strong>ide<br />
kiesstelsels.<br />
In België/<strong>Vlaanderen</strong> gaat het <strong>be</strong>staande kiesrecht gepaard met een opkomstplicht. Daarmee<br />
neemt ons land een aparte positie in. Enkel in Cyprus en in Luxemburg (tot de leeftijd <strong>van</strong><br />
70 jaar) <strong>be</strong>staat er nog een gelijkaardige verplichting. In Griekenland <strong>be</strong>staat dergelijke plicht<br />
nog wel op papier maar werden de eraan verbonden sancties in 2000 afgeschaft.<br />
Ta<strong>be</strong>l 2.<br />
Kiesstelsel voor de verkiezingen <strong>van</strong> de <strong>be</strong>langrijkste kamer <strong>van</strong> het parlement, <strong>Vlaanderen</strong> en<br />
EU27-landen<br />
Meerderheidsstelsel Gemengd stelsel Proportioneel stelsel<br />
Verenigd Koninkrijk, Frankrijk Duitsland, Hongarije, Litouwen België/<strong>Vlaanderen</strong>*, Bulgarije,<br />
Cyprus*, <strong>De</strong>nemarken, Estland,<br />
Finland, Griekenland, Italië,<br />
Letland, Luxemburg*, Malta,<br />
Nederland, Oostenrijk, Polen,<br />
Portugal, Roemenië, Slovakije,<br />
Slovenië, Spanje, Tsjechië,<br />
Zweden<br />
* Landen met opkomstplicht (Luxemburg tot de leeftijd <strong>van</strong> 70 jaar).<br />
Bron: International Institute for <strong>De</strong>mocracy and Electoral Assistance (IDEA).<br />
<strong>De</strong> reeds vermelde tweedeling <strong>van</strong> Lijphart tussen meerderheidsdemocratieën en consensusdemocratieën<br />
is niet exclusief gebaseerd op het geldende kiesstelsel. Andere elementen die in<br />
rekening worden gebracht, zijn onder meer de mate <strong>van</strong> territoriale centralisatie/decentralisatie,<br />
de invloed en positie <strong>van</strong> <strong>be</strong>langengroepen, de mate <strong>van</strong> onafhankelijkheid <strong>van</strong> de centrale bank<br />
en de aan- of afwezigheid <strong>van</strong> juridische controle op de wet- en regelgeving. Lijphart komt zo<br />
tot een tweedeling tussen politieke stelsels waar de <strong>be</strong>slissingen worden genomen door een<br />
meerderheid <strong>van</strong> de leden <strong>van</strong> de gemeenschap (meerderheidsdemocratie) en stelsels waar er<br />
gestreefd wordt naar de steun <strong>van</strong> zoveel mogelijk leden <strong>van</strong> de gemeenschap (consensusdemocratie).<br />
Het Verenigd Koninkrijk <strong>be</strong>schouwt hij als een typevoor<strong>be</strong>eld <strong>van</strong> een meerderheidsdemocratie,<br />
België, Nederland en Oostenrijk als voor<strong>be</strong>elden <strong>van</strong> consensusdemocratieën.<br />
1.1.3. Mate <strong>van</strong> geografische centralisatie<br />
Tussen de Europese landen <strong>be</strong>staan grote verschillen naar gelang de mate waarin aan de verschillende<br />
geografische niveaus politieke <strong>be</strong>slissingsmacht is toegekend (Staelraeve & Bouteca,<br />
2006). Er is vooreerst sprake <strong>van</strong> unitaire staten waarbij de soevereiniteit exclusief bij de centrale<br />
overheid ligt. Andere niveaus kunnen dan weliswaar <strong>be</strong>slissingen nemen en uitvoeren,<br />
maar doen dat steeds in naam <strong>van</strong> en onder controle <strong>van</strong> het centrale gezag. <strong>De</strong> meeste EU-lan-<br />
9
Change language