Analogie in de creatieve therapie - KenVaK - Zuyd

De eenheid van medium en psyche
Analoge processen in de creatieve
therapie
Dr. Henk Smeijsters
Lector van KENVAK
Kenniskring Kennisontwikkeling Vaktherapieën
Hogeschool Zuyd
Hogeschool van Utrecht
Saxion Hogeschool Enschede
KenVaK

Enkele begrippen
Voorbeeld muziek:
• Vormt een analoge ruimte (Loos)
• Is een analogie van hoe we denken, voelen en ons
gedragen (Frohne-Hagemann)
• Is een prototype voor ontwikkeling (Tüpker)
• Is congruent met het Zelf (Aldridge)
• Representeert gevoelens, gedachten, attitudes, waarden
en gedrag (Kenny)
• Correspondeert met de dynamische vormen van de
emoties (Pavlicevic)
• Is een reflectie van centrale persoonlijkheidskenmerken
(Timmermann et al)
• Laat het Zelf klinken (Smeijsters)
KenVaK

Kunst
• Analogie: ‘inhoud’ lig vervat in de vorm en de
relaties tussen vormdelen.
• Homologie: er is een correspondentie tussen
vorm en inhoud; de manier waarop materiaal
gevormd is heeft inhoudelijke betekenis.
• Creatieve therapie: cliënten drukken zichzelf
uit in kunstvormen die psychologische betekenis
hebben omdat de vormgeving van de cliënt laat
zien en horen hoe hij denkt, voelt en handelt.
(Semiotiek)
KenVaK

Voorbeeld
• Paul Klee: Pflanzen-Analytisches
• ‘Ontwikkeling’:
- van verticaal naar schuin
- van verbonden naar los
(Felix Thürlemann)
KenVaK

KenVaK

Waarneming
• Cross-modality: b.v. de baby herkent de
intensiteit van geluid in de intensiteit van licht
• A-modality: b.v. de baby herkent eenzelfde
patroon (ritme, tempo, intensiteit, vorm) in
verschillende verschijnselen (perceptueel,
psychisch, interactief)
(Daniel Stern)
KenVaK

Vitality affects
• Vitality affects: de dynamische, kinetische
kwaliteiten van gevoelens, gedachten en gedragingen
zoals ‘doorgaan’, ‘voorbij schieten’, ‘exploderen’,
‘crescendo’, ‘decrescendo’, ‘uit elkaar barsten’,
‘uitdoven’
• Soortgelijke vitality affects zijn kenmerkend voor een
uitbarsting van woede, een overstroming met licht of
geluid, een opkomende heftige gedachtestroom, een
shot met drugs, een orgasme
(Daniel Stern)
KenVaK

Gevoel, perceptie en medium
• Gevoelens, gedachten en gedragingen zijn
gekenmerkt door vormpatronen
• Perceptie is gekenmerkt door vormpatronen
• Expressie in het medium is de weerspiegeling en
weerklank van gevoelens, gedachten en
gedragingen
KenVaK

Voorbeelden uit de
muziektherapie
*De vrouw in de kooi
(Smeijsters & Van den Hurk)
*De dader die op het
gaspedaal drukt
(Drieschner)
KenVaK

Voorbeelden uit de
beeldende therapie
*Kinderen
die hun gedrag niet
kunnen plannen
(Nolet)
*Volwassenen
die geen eigen
mening hebben
(Chrispijn)
KenVaK

Voorbeelden uit de
dramatherapie
*Het jongetje dat zich
afgewezen voelt
(Wrobel)
KenVaK

Voorbeelden uit de dans &
bewegingstherapie
* Forensische patiënten die
hun daden in hun bewegingen
tonen
(Dalessi)
KenVaK

De essentie van creatieve
therapie: : de analoge ervaring
en handeling
*Niet praten over zaken
*Ervaren
door te doen
*De context is anders
*De ervaringen en gedragingen zijn
hetzelfde
KenVaK

Conclusie
* Analogie komen we veelvuldig tegen in de
opvattingen van experts
* Analogie heeft een basis in de kunst
* Analogie heeft een basis in de psychologie
* Analogie is het resultaat van
praktijkgericht onderzoek
* Analogie geeft de kern weer van de
creatieve therapie
KenVaK