Hoofdstuk 8: Vrijwilligerswerk professionaliseren? - Mulier Instituut

ingstrend wel een zegen voor sportverenigingen Deze trend kan juist een belangrijk deel van
de sporters en het verenigingskader vervreemden van hun sportwereld. Vrijwilligers haken
misschien wel af omdat er toch iemand is die ervoor wordt betaald… Verenigingen zijn ooit
opgericht om leden in staat te stellen vanuit passie en plezier met soortgenoten te sporten.
Die primaire functie als corebusiness dreigt op de achtergrond te geraken. Sportverenigingen
hebben door de jaren heen bewezen goed in staat te zijn hun primaire functie te vervullen. Is
die functie moeilijker geworden dan pakweg vijftig jaar geleden Voor een potje voetbal heb
je nog steeds niet veel meer nodig dan twee teams, een bal en een veld. Als er daarna ook nog
gelegenheid is voor een leuke derde helft, is de sportactiviteit voor de deelnemers al gauw
geslaagd. Of zou het lid, de klant, werkelijk wat anders willen
8.5 Tegen de trend in: pleidooi voor een andere benadering
De kritische kanttekeningen bij de professionaliseringstendens zijn herkenbaar, krachtig en in
ieder geval deels gerechtvaardigd. De risico’s, gevaren en onzekerheden voor de toekomst zijn
divers. Het beeld verdient nuancering, zo laten de resultaten uit al onze onderzoeken van de
laatste jaren en de eigen bestuurlijke ervaringen zien. Doorprofessionaliseren als alles oplossend
middel zal de unieke Nederlandse verenigingsstructuur en -cultuur uiteindelijk ondermijnen
en lijkt bovendien – gezien de gestrande pogingen van het op grote schaal invoeren van
arbeidsplaatsen – een solide financiële basis te ontberen. Alternatieven in meer ondernemingsgerichte
organisatievormen of stichtingen halen de fundamentele pijlers – van, voor en door
vrijwilligers – onder die structuur en cultuur weg.
Veranderende omstandigheden en grotere diversiteit aan uitdagingen beletten echter ook
om uitsluitend met de zogenaamde ‘traditionele’ vereniging de toekomst in te gaan. Verreweg
het grootste deel van de wekelijkse sportactiviteiten in Nederland speelt zich nog steeds af in
wat wij noemen ‘gewone’ sportverenigingen die proberen al dan niet succesvol te overleven.
De afhankelijkheid van duizenden vrijwilligers is groot en zal groot blijven, zo is te verwachten.
De ingezette moderniseringsslag impliceert risico’s voor afkalving van het enthousiasme
van die vrijwilligers. Wie zelf vrijwilligerswerk doet of beschikt over enig inlevingsvermogen
ten aanzien van de beweegredenen van vrijwilligers, zal concluderen dat deze niet of nauwelijks
plezier zullen beleven aan klussen in een sportvereniging die als een onderneming geleid
wordt, waarin sportactiviteiten als producten worden aangeboden en managers in toenemende
mate de dienst uitmaken. Sportclubs zijn geen bedrijven of ondernemingen en kunnen dat
vanwege hun belangrijkste kenmerk, de vrijwillige associatie, ook niet zijn. De ervaringen vanuit
andere sectoren als het welzijnswerk en de zorg laten zien waartoe verdere professionalisering
en modernisering kunnen leiden. En dat is geen aanlokkelijk perspectief.
Zoals eerder aangegeven, is het primaire proces in een gemiddelde sportvereniging tweeledig.
Enerzijds is het gericht op het sporten zelf, leden in staat stellen op een plezierige wijze te kun-
142 SPORTVERENIGINGEN: TUSSEN TRADITIES EN AMBITIES