Oosterpark - Stadsdeel Oost - Gemeente Amsterdam

1917 Universitair Laboratorium voor de Gezondheidsleer
Universitair laboratorium voor de
gezondheidsleer gecombineerd
met een afdeling voor tropische- en
scheepshygiëne van het KIT
Huidige functie: Bibliotheek
Zoölogie UvA, De Praktijk,
natuurwetenschappelijk onderwijs
& wetenschapscommunicatie,
Afdeling Herpetologie van het IBED
/ Zoölogisch Museum Amsterdam.
Adres: Mauritskade 57-57B
Bouwjaar: 1911-1917 (in 1931
opgetopt met een extra verdieping)
Architect: J.M. van der Mey (Dienst
Publieke Werken)
Het L-vormige Laboratorium voor de
Gezondheidsleer aan het einde van
de toegangsweg van de Mauritskade
naar het Oosterpark is als het ware een
gespiegelde versie van de HBS. Ook
hier is de entree in de afgeschuinde
punt van het gebouw gesitueerd. Het
Laboratorium heeft sterke banden
met het KIT. Tot de bouw van beide
instellingen werd tegelijkertijd besloten
(in 1911) en het KIT bracht in het
laboratorium haar afdeling Tropische
Hygiëne onder. De bouwgeschiedenis
is interessant. Het is zeer waarschijnlijk
dat aan het Universitair Laboratorium
is begonnen door architect M.A. van
Nieukerken, die het samen met het KIT
als één bouwproject opvatte. Beide
gebouwen staan namelijk op dezelfde
situatietekening, gemaakt door architect
Van Nieukerken en in het archief van de
Van Nieukerkens in het NAi bevinden zich
bouwtekeningen van een ‘Laboratorium
voor Gezondheidsleer in Amsterdam’.
Het is bekend dat na de aanleg van
de funderingswerken de bouw van
het KIT langere tijd heeft stilgelegen.
Waarschijnlijk nam de Dienst Publieke
Werken de afbouw van het Laboratorium
in 1915 over. Op de bouwtekening uit
dat jaar wordt namelijk gesproken van
‘het maken van een bovenbouw van een
laboratorium voor de gezondheidsleer
met een afdeeling voor tropische- en
scheepshygiëne op een bestaande
onderbouw op het terrein van de
voormalige Oosterbegraafplaats’. In 1931
werd er een tweede verdieping op het
laboratorium gezet, wederom ontworpen
door de Dienst Publieke Werken.
Relatie met het park
Het Laboratorium voor de
Gezondheidsleer heeft, vergeleken met
andere bouwwerken in de omgeving,
een sterke relatie met het park. Het was
het eerste gebouw ‘in de tweede lijn’
en (naast het KIT) het enige gebouw
dat ontsloten werd vanuit het park. De
twee poten van het L-vormige gebouw
begeleiden twee belangrijke parkroutes.
De voorgevels zijn gericht op het park
(met groen direct tot aan de gevels, zie
foto), de achterkant van het gebouw
niet. Achter het gebouw was een tuin in
formele aanleg en een klein gebouwtje:
de proefdierenstal. Hier ontstond al
direct een rommelige situatie waar de
achterterreinen van de laboratoria en
het hekwerk van de begraafplaats aan
elkaar grensden. Ook na het ruimen van
de graven in 1957 en de aanleg van een
rozentuin en sportveld is deze ruimte
onduidelijk gebleven.
42
Oosterpark Amsterdam
SteenhuisMeurs