Oosterpark - Stadsdeel Oost - Gemeente Amsterdam

Park, Birkenhead Park). 18 Een essentieel
verschil tussen het landgoed en het
volkspark, is de omkering van centrum en
rand. Bij landgoederen is de tuin rondom
het huis ontworpen, met in het hart het
huis (de beschaving) en naar de randen
de ‘wilde’ natuur. Bij een volkspark is het
andersom, de randen grenzen aan de
stad; de ‘wilde’ natuur is noodgedwongen
naar het hart van het park verhuisd.
De betekenis van het
Oosterpark in het oeuvre
van Springer
Zoals Constance Moes in haar
monografie aantoonde was Springer
geen grote vernieuwer van het
vakgebied . Volgens haar is hij eerder
een volger en hekkensluiter. 19 Springer
was terughoudend met het ontwerpen
in nieuwe stijlen, zoals de Nieuwe
Architectonische Tuinstijl, die rond
1900 in de belangstelling kwam te
staan en waar een eenvoudige en
‘eerlijke’ vormgeving centraal stond. De
meeste van zijn ontwerpen, waaronder
het Oosterpark, zijn uitgevoerd in
de ‘gemengde stijl’: een combinatie
van zijn geliefde landschapsstijl en
meer rechtlijnige tuindelen. Deze
geometrische elementen, als rozentuinen
of bloemenmozaïeken, gebruikte hij
vooral om een mooie overgang te
maken van gebouwen (cultuur) naar
tuinaanleg (een vorm van ‘natuur’). Ook
al bleef hij het grootste deel van zijn
carrière trouw aan de landschapsstijl (in
zuivere vorm of ‘gemengd’). Er is wel een
ontwikkeling in zijn werk te zien is. Juist
in de periode rond 1890, als hij rivaal
Copijn verslaat met de prijsvraag voor
het Oosterpark, worden zijn ontwerpen
in landschapsstijl meer gestileerd. 20
Zoals in het ontwerp van het Oosterpark
goed zichtbaar is heeft hij veelgebruikte
elementen die een bepaalde stemming
moeten opwekken, zoals rotspartijen,
ruïnes of grote hoogteverschillen,
achterwege gelaten. Het padenverloop
is eenvoudiger, logischer van opbouw
en krachtiger van vorm. Datzelfde is af te
lezen aan de waterlopen, die niet zoals
in eerdere ontwerpen sterk meanderen,
maar eenvoudig uitgevoerd zijn: rond,
ovaal of druppelvormig. Misschien
wel het belangrijkste is de balans die
gevonden is tussen het landschappelijke
en het rechtlijnige deel van het park
(dat verwijst naar de lanen van de
oude Oosterbegraafplaats). Beide zijn
compositorisch in evenwicht.
^
Ansichtkaart 1904. In de periode rond
1890 worden Springers ontwerpen in landschapsstijl
meer gestileerd. Het verloop
van paden en waterpartijen is eenvoudiger,
logischer van opbouw en krachtiger
van vorm. De hoge bomen links op de
ansichtkaart zijn de volwassen populieren
van de begraafplaats. [Collectie Urban
Fabric]
30
Oosterpark Amsterdam
SteenhuisMeurs