Oosterpark - Stadsdeel Oost - Gemeente Amsterdam

- hoogteverschillen: elk pad in het park
loopt minstens één keer omhoog of
omlaag.
- glooiende oevers met afwisselend geen
of dichte beplanting.
- een brug geflankeerd door een
treurwilg: een klassiek thema uit het
vocabulaire van de negentiende-eeuwse
landschapsarchitect.
- de restanten van de begraafplaats: een
verwijzing naar vergankelijkheid.
- gebruik van veel soorten bomen en
heesters die zorgen voor afwisseling
in bloei, vorm en kleur. De basis voor
de beplanting bestond uit: iep, es,
esdoorn, els, wilg en populier. Op het
terrein van de begraafplaats: beuk,
eik, spar- en dennensoorten. Op de
voorgrond kwamen als alleenstaande
bomen fijnere soorten (bijvoorbeeld
coniferen) om de kleur en afwisseling te
verzorgen. De invulling van de verspreide
beplantingsgroepen bestond naast rijk
bloeiende struiken en bomen ook uit
groenblijvers als hulst en laurier.
Volkspark nieuwe stijl versus
het romantisch wandelpark
Het Oosterpark laat de vormentaal
en ontwerpprincipes van een typisch
landschapspark zien, aangepast aan
het recreatieve en cultuurtechnische
programma dat de gemeente Amsterdam
als eis had gesteld. Het Oosterpark
markeert in Amsterdam de omschakeling
van het traditionele wandelpark (zoals
het Vondelpark) naar het volkspark, een
concept dat uit Duitsland en Engeland
afkomstig was en dat zich richtte op
recreatie, inclusief speeltuinen, een
muziekplein en een cricketveld. Het
fenomeen vrije tijd was relatief nieuw.
De periode tussen 1860 en 1910 liet een
algemene toename van de welvaart
zien. 15 Voor de arbeider betekende dit:
vermindering van werktijden, recht op
vrije dagen, vakantie en verbetering van
sociale zorg. Er waren in en om de stad
plekken nodig om er op uit te kunnen
trekken. Landschapstuinen en parken
waren in particulier bezit. Ze werden
weliswaar op gezette tijden opengesteld,
maar dit betekende niet dat zomaar
iedereen werd toegelaten. De opkomst
van het openbaar stadspark is nauw
verbonden met de emancipatie van de
arbeidersklasse en het urbanisatieproces
van de negentiende eeuw.
Het waren voornamelijk ethische en
hygiënische overwegingen die de
inrichting van de vroege Engelse en
Duitse volksparken bepaalden. De parken
hadden een opvoedkundige inslag,
gericht op het bevorderen van een
gezonde levenslust en het verheffen van
het volk. In 1860 schreef de Duitse Gustav
Meyer zijn toonaangevende Lehrbuch
der schönen Gartenkunst. Hij pleitte
voor fraaie ensceneringen die een ‘edel
natuurgevoel’ opwekken, maar tevens
voor de aanleg van tennis- en turnbanen,
spelplaatsen, vijvers en renbanen, zodat
het park tegemoet zou komen aan de
groeiende recreatiebehoefte van de
bevolking. 16
Ook Springer kreeg in zijn ontwerpen
voor parken maken met de roep om
28
Oosterpark Amsterdam
SteenhuisMeurs