Oosterpark - Stadsdeel Oost - Gemeente Amsterdam

Volgens Repton was het van belang
dat de hand van de ontwerper
onzichtbaar bleef. Het was dit aspect
dat in Springers prijsvraaginzending
voor het Oosterpark zo geprezen werd.
De lijnen, hoogteverschillen, paden en
beplanting grepen op soepele wijze in
elkaar en maakten ruimten die tezamen
een harmonisch geheel vormden, zonder
storende restruimten.
Continuity
Continuity is de illusie van ruimtelijke
onbegrensdheid door het verstoppen of
vermommen van de parkgrenzen Zo kan
de wandelaar eventjes ontsnappen aan
het leven van alledag. In het Oosterpark
voorzag Springer de buitenste randen
van het park van een dichte beplanting.
De randen kwamen hoger te liggen (ook
een praktische verklaring: het park mocht
niet in zijn geheel opgehoogd worden).
Om de ruimtewerking te versterken
liet hij kleine groepjes bomen uit deze
massieve beplanting naar voren komen
of plaatste hij er in kleur en boomsoort
contrasterende solitairen voor. De illusie
van oneindigheid bereikte Springer
tevens door zichtlijnen altijd in te
kaderen. Op geen enkele plek was het
park in zijn geheel te overzien.
Intricacy
De term Intricacy slaat op het
verrassingseffect. In landschapsparken
stond het creëren van een boeiende
wandeling met een aaneensluiting
van wisselende emotionele ervaringen
centraal. In de parken werden beelden
aangeboden die overeenkomen met
landschappelijke archetypen: open plek
in het bos, weiland, hoge oever, rivierdal,
een brug, een begraafplaats. Deze fysieke
elementen hadden ook betekenis in
figuurlijke zin: ze verwezen naar een
emotie (vrolijk, verdrietig, vredig) en
zetten aan tot mijmeringen over de
natuur en de vergankelijkheid.
Ook het Oosterpark is opgebouwd
uit dergelijke taferelen, alleen niet zo
letterlijk. Zoals al eerder genoemd
is er rond 1890 een omslag in
Springers ontwerpen zichtbaar. De
voor de hand liggende, ‘makkelijke’
stemmingoproepers als rotspartijen,
ruïnes of grote hoogteverschillen, liet
hij achterwege ten faveure van een
meer gestileerde aanleg. De nadruk
in het Oosterpark ligt op het creëren
van een sterk raamwerk van een
logische, vloeiende padenstructuur,
een heldere opbouw van ruimten en
mooie zichtlijnen. Daarbinnen zijn de
ontwerpelementen te vinden die passen
binnen het thema Intricacy en die een
afwisselende wandeling bieden:
- ontbreken van lange zichtlijnen: ze zijn
altijd ingekaderd door beplanting.
- steeds wisselende perspectieven
door een uitgekiende plaatsing van
boomgroepen.
- hiërarchisch padensysteem van smalle
voetpaden en brede rijpaden.
- regelmatige splitsing van paden,
waardoor keuzemogelijkheden ontstaan
en steeds andere wandelingen te maken
zijn.
- (deels) aan het zicht onttrekken van
kruisingen en splitsingen van paden door
bomen en heesters.
SteenhuisMeurs
3 Ontwerpprincipes
27