Oosterpark - Stadsdeel Oost - Gemeente Amsterdam

Waarom een prijsvraag
Directeur van de Dienst Publieke
Werken J. Kalff reduceerde met zijn
uitbreidingsplan voor de stad (1877)
het vele groen uit het plan van J.G.
Van Niftrik (1866) tot vier stadsparken:
het Bilderdijkpark, het Sarphatipark,
het Westerpark en het Oosterpark.
Het Vondelpark bestond al en was
in opdracht van particulieren in
1865 door tuinarchitect Jan David
Zocher ontworpen. Van Niftrik,
die na de benoeming van Kalff tot
directeur gewoon in dienst bleef
als stadsingenieur, nam zowel de
vormgeving van het Sarphatipark als die
van het Westerpark op zich. 6 De parken,
aangelegd in 1886 en 1890, ontwierp
hij in de Landschapsstijl en kenmerkten
zich door een aantal ronde of eivormige
gazons en een vijver met slingerende
wandelpaden. Het waren echte
flaneerparken met een waterval, rustieke
bruggen, rotspartijen en fonteinen.
Van Niftrik ontwierp destijds de meeste
nieuwe openbare groenobjecten in
zijn stad: van parken op de voormalige
bolwerken tot begraafplaatsen (de
Oosterbegraafplaats uit 1860 was
bijvoorbeeld van zijn hand).
Ook voor het Oosterpark maakte Van
Niftrik een ontwerp (rond 1890, als
onderdeel van het plan Kalff), waarvan
de schetsen zijn teruggevonden in het
archief van de Dienst Publieke Werken.
Uit de correspondentie blijkt dat een
eerste ontwerp werd afgekeurd door de
Commissie van Bijstand van Publieke
Werken. Deze Commissie, in 1852 in het
leven geroepen, had de bevoegdheid
zich te mengen ‘in wat tot verbetering
en verfraaijing der stad wenschelijk
kan worden geacht’ en vond dat er
te weinig sport- en spelelementen in
het park zaten. 7 Kennelijk was er geen
behoefte meer aan nog een traditioneel
wandelpark, in de trand van het
Vondelpark, Westerpark en Sarphatipark.
In plaats daarvan werd gevraagd om
een recreatief volkspark met speeltuinen
en sportvelden. Van Niftrik maakte
daarop in oktober 1890 een nieuwe
schets waarin hij het bestaande
cricketveld aan de Linnaeusstraat
behield, een ‘harddraversbaan’ en twee
kinderspeelplaatsen toevoegde én de
Oosterbegraafplaats integreerde in
^
‘Plan voor den Aanleg van een Park in de
Binnendijksche Buitenveldersche Polder’
(Sarphatipark), 1881. [Jager 2002]
<
Toegangsgebouw van de Oude Oosterbegraafplaats,
1870. [SAA]
^>
Dienst Publieke Werken, J.G. van Niftrik,
Schets voor de inrichting van het Oosterpark,
1890. Het lukte Van Niftrik niet
een zwierige landschappelijke aanleg te
combineren met een kaarsrechte renbaan,
een rechthoekig cricketveld en rechthoekige
kinderspeelplaatsen. [SAA]
>>
De Oosterbegraafplaats in 1894. Het hoogteverschil
tussen begraafplaats (rechts
op de foto) en het toekomstig park
(links) was groot. Het park werd echer
nooit opgehoogd: de kosten die dat met
zich mee zou brengen waren te hoog. [SAA]
14
Oosterpark Amsterdam
SteenhuisMeurs