Oosterpark - Stadsdeel Oost - Gemeente Amsterdam

Uitbreidingsplan Kalff, 1875
Onder een toenemend aantal aanvragen
voor particuliere bouwplannen zocht
het Amsterdamse stadsbestuur naar
een meer pragmatische aanpak van
de stadsuitbreiding dan Van Niftrik
had voorgesteld. J. Kalff, die in 1873
was aangesteld als de eerste directeur
van Publieke Werken, en in die
hoedanigheid verantwoordelijk werd
voor de stadsuitbreiding, stelde in
1875 een nieuw uitbreidingsplan op.
Het plan was sober en goedkoper uit
te voeren omdat het uitging van de
bestaande eigendomsverhoudingen
en de polderverkaveling. Het was een
raamplan: het gaf aan waar particulieren
mochten bouwen. Aan het plan lag geen
grootse visie ten grondslag over de ideale
stad. Het was een optelsom van dertien
deelplannen (‘blokken’), die onafhankelijk
van elkaar werden vastgesteld en ook
konden worden aangepast. De twee
concentrische oost-west lopende
hoofdroutes waren de kades langs de
Singelgracht en de Ceintuurbaan. Haaks
daarop werden de belangrijkste radialen
van de grachtengordel doorgetrokken
in onder meer de De Clerq-, Kinker-,
Ferdinand Bol- en van Woustraat. 5
Het vele groen dat Van Niftriks plan
doorspoelde werd teruggebracht tot
vier kleinere parken: het Westerpark,
Bilderdijkpark, Sarphatipark en
Oosterpark. De parken waren op
ongeveer gelijke tussenafstanden aan de
belangrijkste uitvalswegen gesitueerd.
De uitvalsroutes waren beplant met
bomen zodat een aaneengesloten
groenstructuur ontstond. De vele
openbare instellingen die op zoek waren
naar huisvesting buiten de stad konden
een plek krijgen in een straatwand
(scholen en zelfs kerken) en werden maar
zelden gebruikt als stedenbouwkundige
verbijzondering (aan een plein of als
beëindiging van een zichtlijn). Dat er
in het Oosterpark wél een concentratie
openbare, vrijstaande gebouwen kwam
is als volgt te verklaren: óf ze stonden er
al (Sint Elisabeth Gasthuis) óf ze zijn door
een krachtige lobby van invloedrijke
particulieren of instellingen gebouwd
(zoals de onderwijsinstellingen en het
Koloniaal Instituut voor de Tropen, zie
ook pagina 44).
^
J. Kalff, Plan voor de uitbreiding van
Amsterdam, 1875. Het plan was sober en
relatief goedkoop uit te voeren omdat het
uitging van de bestaande eigendomsverhoudingen
en de polderverkaveling. Het
was een raamplan: het gaf aan waar particulieren
mochten bouwen. [Kaarten van Amsterdam
1866-2000]
10
Oosterpark Amsterdam
SteenhuisMeurs