Lees het complete verslag van de bijeenkomst. - Inspectieloket

Bijeenkomst 27 september 2012
Verslag bijeenkomst
‘Proeven van het opleidingsaanbod van de Inspectieraad’
Datum:
Donderdag 27 september 2012, 12.15 – 17.15 uur
Locatie:
Bureau Inspectieraad, Wilhelmina van Pruisenweg 52-78, Den Haag
Doelgroep:
Inspectiemedewerkers die een rol vervullen bij leren en ontwikkelen binnen hun eigen organisatie
Aanwezig:
Wim Bouwens (Gedragsbeïnvloeding), Henk Blaauwgeers (IVenJ), Petra van den Broek (Bureau
Inspectieraad, programma Professionalisering), Joke Dalderup (IGZ), Robert van Dorp
(Interveniëren bij complexe nalevingsvraagstukken), Wim van Es (Gedragsbeïnvloeding), Fieke van
der Es (Bureau Inspectieraad, programma Communicatie), Ronald Elte (De Verdieping), Chris Garst
(NVWA), Martien van Helvoort (NVWA, programma Horizontaal- en Systeemtoezicht), Maurits
Hoenders (A+O fonds Rijk), Hans Klip (verslag), Hedy Kloosterman (Verandermanagement), Larissa
Kuus (IJZ), Hans Lingers (ECLO), Sibout Nooteboom (Kwaliteitsagenda Rijk), Anke Muusse-
Schrevel (Inspectie SZW en Gedragsbeïnvloeding), Ester Nieuwhuis (IJZ en Verandermanagement),
Debby Ronosetiko (Bureau Inspectieraad, programma Professionalisering en De Entree), Jan
Schipper (Interveniëren bij complexe nalevingsvraagstukken), Jeroen Staal (Bureau Inspectieraad),
Herman Wehkamp (NVWA).
Openingswoord Jeroen Staal
Jeroen Staal, algemeen secretaris van de Inspectieraad, trapt af.
Het gezamenlijke opleidingsaanbod is volgens hem om twee
redenen belangrijk. ‘Wij leggen hiermee een verbinding tussen
Bureau Inspectieraad en de inspecties zelf. En het thema
“opleiden” is nu én in de komende jaren heel belangrijk.’ Volgens
Staal is strategisch personeelsmanagement een must om
aantrekkelijk te blijven als werkgever. ‘Daar hoort een inspirerend
opleidingsprogramma bij.’ Staal is voorstander van een serieuze
verkenning van de Academie van Toezicht: hoe kansrijk is dit Hij
ziet zo’n academie als een virtuele plek.
Doelen van bijeenkomst
• vergroten van de bekendheid over de leeren
ontwikkelactiviteiten bij
inspectiemedewerkers die een rol
vervullen bij leren en ontwikkelen binnen
hun organisatie
• vergroten van draagvak en bereidheid tot
vervullen van rol van ‘ambassadeur’
• vergroten van het aantal deelnemers
Introductie en vijf workshops
De deelnemers kunnen tijdens de bijeenkomst proeven van de vijf opleidingen die de Inspectieraad
aanbiedt. De cursusleiders vertellen eerst kort over hun eigen opleiding voor het hele gezelschap. Zij
illustreren hun verhaal met een voorwerp. Daarna worden de deelnemers opgedeeld in twee
groepen. Zij volgen van elke opleiding een workshop.
Er zijn verder twee opleidingen in ontwikkeling, vertelt Debby Ronosetiko van het programma
Professionalisering. ‘Vanaf volgend jaar is de opleiding Nalevingscommunicatie en
Pagina 1 van 6

gedragsbeïnvloeding voor inspecties beschikbaar. Hetzelfde geldt voor workshops over
Effectmeting.’ Zij wijst ook op twee andere activiteiten: de beschikbaarheid van coaches voor
inspectiemedewerkers met een coachvraag en ‘Kijkje in de Keuken’ waarbij een inspecteur kan
meelopen met een werkbezoek van een inspecteur van een andere inspectiedienst.
Opleiding De Entree
Ronosetiko is cursusleider van de zesdaagse opleiding De Entree. Op 5 februari 2013 start een
nieuwe groep. Tijdens haar plenaire introductie illustreert Ronosetiko de essentie van de
opleiding met behulp van waskrijtjes. ‘Kijk naar de vele kleuren. In De Entree gaat het om
uitwisseling en ontmoeting. Hoe diverser de achtergrond
van de deelnemers, des te leuker. Ook de thema’s zijn erg
Intenties De Entree
divers.’
De Entree richt zich op beginnende inspecteurs en
• een aanzet tot / vervolg op inwerktraject
inspecteurs die enige ervaring hebben, vertelt Ronosetiko
• mogelijkheid van uitbreiding van eigen
tijdens de workshop. ‘Soms doet echter ook een zeer
‘repertoire’ / bagage
ervaren inspecteur mee. Die kan zo zijn kennis van het vak
• verhogen van sensitiviteit voor
opfrissen.’ Een groep bestaat doorgaans uit tien tot vijftien
inspectieonderwerpen
mensen. Het vak van inspecteur staat centraal in de
• (meer) inzicht in elkaars werkzaamheden
opleiding. ‘Het gaat om vergroting van de eigen effectiviteit
• (meer) inzicht in inspectieoverstijgende
onderwerpen / thema’s op vlak van
en reflectie op de eigen werkpraktijk.’ Ronosetiko behandelt
toezicht
daarna in vogelvlucht het zeer gevarieerde programma van
de opleiding.
Hoe sluit De Entree aan bij wat jullie nodig hebben binnen de eigen inspectie, vraagt Debby
Ronosetiko aan de deelnemers van de workshop. Joke Dalderup van de IGZ ziet veel
onderwerpen terug die ook in eigen opleidingen aan bod komen. ‘De meerwaarde is dat de
onderwerpen in De Entree niet zijn toegespitst op de IGZ. Voor beginnende inspecteurs is het
echter wat lastig omdat zij nog nauwelijks zijn gesocialiseerd in de eigen organisatie.’ Voor de
IGZ heeft De Entree daarom vooral waarde als verbreding, zegt Dalderup. Volgens Ronosetiko
kan De Entree inderdaad een mooie aanvulling zijn op het eigen introductieprogramma van
grotere inspecties.
Bij de Inspectie Jeugdzorg is De Entree - net als De Verdieping - standaard opgenomen in het
opleidingsprogramma, vertelt Larissa Kuus. ‘Onze inspecteurs kunnen zich na een half jaar
opgeven voor De Entree.’ De wekelijkse frequentie van de bijeenkomsten tijdens de opleiding
lijkt haar goed. ‘Al is misschien ook een keer in de twee weken mogelijk.’
Reacties van deelnemers aan workshop
Zou je De Entree aanraden Zo ja, waarom
Het lijkt me goed als mensen na hun introductiecursus binnen hun eigen inspectie
‘verbreden’.
De opleiding is noodzakelijk voor elke nieuwe inspecteur; het is gericht op
verbreding en samenwerking.
Welke suggesties heb je
Zorg voor goede invlechting in iedere inspectie-intro/basisopleiding.
Ga in op het onderwerp ‘gezag’.
Besteed ook aandacht aan de veranderde verhouding van burger ten opzichte van
overheid.
PROGRAMMA PROFESSIONALISERING Pagina 2 van 6

Training Gedragsbeïnvloeding
In deze training van elf dagdelen leren inspecteurs hoe zij
in gesprekken met ondernemers en vertegenwoordigers
van organisaties naleving kunnen bevorderen. Wim van
Es heeft een plastic hart meegenomen. Zijn verklaring:
Deelnemers die de bereidheid hebben zich in de ander te
verplaatsen en over de vaardigheid beschikken dat ook te
laten merken kunnen vaak sneller en met meer effect hun
doel bereiken.
De bedoeling is om in november weer met een nieuwe
Een professioneel inspecteur
• Is bereid het eigen vaardigheidsniveau te
toetsen en verdere te ontwikkelen
• Kan zijn/ haar gedrag aanpassen aan de
situatie
• Kiest bewust welke interventie het meeste
effect heeft
• Beïnvloedt op een respectvolle, effectieve
en sociaal vaardige manier
Doel training: op al deze punten handvaten
en leersituaties aanbieden
groep te starten, zegt Van Es. Een belangrijk onderdeel van de training is het oefenen van
praktijksituaties met acteurs. Bij de workshop krijgen de aanwezigen een klein voorproefje. Eerst
speelt acteur Wim Bouwens een wethouder tijdens een gesprek over het cultuurerfgoed in de
gemeente. Hij is niet erg geïnteresseerd en kijkt om de haverklap op zijn smartphone. Hoe
spreek je hem daarop aan Een deelnemer kiest voor de directe weg. Hij zegt duidelijk, en
enigszins confronterend, hoe vervelend hij dat gedrag wel vindt, maar deze aanpak blijkt
contraproductief. In deze situatie is een vragende benadering – zou u de telefoon willen
neerleggen – als eerste ingreep volgens Van Es effectiever. Dit voorkomt dat onnodig strijd
ontstaat. De directe weg kan altijd later nog ingezet worden.
Daarna is er een simulatie van een slecht nieuwsgesprek met een ondernemer die zich niet heeft
gehouden aan de voorwaarden van de subsidieregeling voor speur- en ontwikkelingswerk. Hier
blijkt het zaak om zo snel mogelijk tot de kern te komen. Schakel als je vastloopt op de inhoud
naar het niveau waarop je vermoed dat de verstoring zich bevindt, raadt Van Es aan. ‘Dat kan op
het niveau van de procedure, interactie of gevoel zijn.’
Bij de training hoort ook reflectie in een coachgroep van vier. Anke Muusse-Schrevel (Inspectie
SZW) is coach van het eerste uur. Zij licht de waarde hiervan toe. ‘Coaching biedt extra
mogelijkheden voor reflectie op je eigen gedrag, vooral in moeilijke situaties. Het gaat om de
vraag: hoe overtuigend kom je over’
Reacties van deelnemers aan workshop
Zou je de training Gedragsbeïnvloeding aanraden Zo ja, waarom
Je kunt hiermee na het functioneringsgesprek met leidinggevende werken aan
persoonlijke ontwikkeling; aanmelding via open inschrijving.
Gedragsbeïnvloeding is de kern van het vak van inspecteur. Het is cruciaal om
daarin geschoold en ondersteund te worden.
De training is een goede combinatie van theorie en praktijk.
Welke suggesties heb je
Voeg de optie van individuele coaching toe.
Zorg voor participatie van de leidinggevende in de training.
Opleiding De Verdieping
Bij deze zevendaagse opleiding staan de gemeenschappelijke kenmerken van toezicht en
inspecties centraal. Ronald Elte illustreert dit met een speelgoed helikopter. ‘Aan de opleiding
doen vooral inspecteurs mee die zo’n vijf tot zeven jaar ervaring hebben. Zij komen los van de
dagelijkse werkelijkheid en de hectiek die daar heerst.’ Elte haalt uitspraken van leiders aan die
aangeven dat ze vaak veel te snel handelen. ‘Met de blik vanuit de helikopter ga je dat tegen.’
PROGRAMMA PROFESSIONALISERING Pagina 3 van 6

Opzet De Verdieping Elte borduurt in de workshop hierop voort. ‘De samenstelling is
breed: de cursisten komen uit minstens zes inspecties. Zij leren
door de overeenkomsten en verschillen. Conceptueel denken staat
centraal in de opleiding. Dat vereist minstens hbo-niveau en een
zekere behendigheid.’
Vertrouwen is het centrale thema in De Verdieping. De deelnemers
aan de workshop krijgen de vraag voorgelegd: wat zijn de baten en
lasten van veel vertrouwen voor de “civil society”, de markt, de
overheid en de toezichthouder In groepjes van twee zetten zij
argumenten pro en contra op papier. Het gaat niet om de
correctheid van de antwoorden, zegt Elte na afloop. ‘Ik vind het heel
mooi dat jullie zo actief discussiëren. De vraag is conceptueel erg lastig. Het draait vooral om je
houding. Accepteer je dat er meerdere waarheden kunnen zijn’ De opleiding is een
realitycheck, besluit Elte. ‘Besef dat je als inspecteur maar over een klein deel van toezicht gaat.’
• Verdieping, verbreding en reflectie, ‘open’
leergang
• ‘Vertrouwen’ als centraal thema
• Zeven verschillende
invalshoeken/onderwerpen
• Zes inspecties
• Inspectiebezoeken in twee- en/of drietallen
• Leren door ‘compare and contrast’
Reacties van deelnemers aan workshop
Zou je De Verdieping aanraden Zo ja, waarom
De opleiding is ook goed voor mensen met veel ervaring die nieuw ‘elan’ nodig
hebben.
Je werkt vanuit een gemeenschappelijk beeld: ‘als ware wij een Rijksinspectie’.
Je leert collega’s beter kennen.
Er is oog voor de gezamenlijke impact op ondertoezichtgestelden.
Welke suggesties heb je
Leg een relatie met de methode van casusadoptie (methode voor beleid)
Cursus Interveniëren bij complexe nalevingsvraagstukken
Wat doe je als toezicht niet of niet goed blijkt te werken Of als naleving niet vanzelfsprekend is
Dan zijn slimme oplossingen nodig, zeggen Rob van Dorp en Jan Schippers. Zij tonen een bril.
‘Je leert in de cursus hoe je vanuit verschillende invalshoeken een complex nalevingsprobleem
kunt analyseren. Weet wanneer je een bepaalde bril op hebt en gebruik alle brillen.’ De essentie
van de zevendaagse cursus is vakmanschap, vertelt Schippers
bij de workshop. ‘Welke andere handvaten heb je allemaal
wanneer inspecteren niet werkt of te duur is Dat vraagt om
een andere bril of liever nog meerdere brillen.’
De cursus is bedoeld voor inspectiemedewerkers die over een
grotere gereedschapskist willen beschikken en de passie
voelen om een probleem op te lossen. Zij krijgen kleine brokjes
theorie en veel cases, zegt Van Dorp: ‘De cursisten hebben
inhoudelijke discussies, waarbij zij worden gestimuleerd om
“out of the box” te denken.’
Complex nalevingsprobleem
• Stap 1: verzamel je info door alle
beschikbare brillen te gebruiken
• Stap 2: formuleer het nalevingsprobleem
(of wellicht een deel daarvan)
• Stap 3: Kies een interventie op basis van
de interventietrechter en een ethische
afweging
• Stap 4: Organiseer deze interventie
inclusief een ingericht meetsysteem
De deelnemers aan de workshop krijgen een actueel probleem voorgeschoteld: de rellen in
Haren naar aanleiding van de per ongeluk openbare uitnodiging voor een feest op Facebook.
Wat ga je doen om dit voortaan te voorkomen Het probleem wordt bekeken vanuit allerlei
gezichtspunten: juridische bril, handhaversbril, risicobril, selectieve bril, gedragsbril, technische
bril, politieke bril en maatschappelijke bril. Het levert een levendige discussie op. ‘Hoe beter je
analyse, des te beter je middel’, licht Schippers toe. ‘Aan het eind van de cursus beschikken de
PROGRAMMA PROFESSIONALISERING Pagina 4 van 6

deelnemers over een hele rij interventies. Vaak komen cases van cursisten aan bod die binnen
een jaar in het nieuws zijn.’
Reacties van deelnemers aan workshop
Zou je Interveniëren bij complexe nalevingsvraagstukken aanraden Zo ja, waarom
Hiermee ontdek je speelruimte binnen het ‘handhavingsbeleid’.
Welke suggesties heb je
Laat leerdoelen opstellen.
Probeer deze te vertalen naar vaardigheden.
Leeratelier Verandermanagement
Vroeger heette dit leeratelier De Verbinding. Die naam zorgde voor verwarring en is daarom
aangepast. De opzet is hetzelfde gebleven: een jaar durend programma voor projectleiders en
andere inspectiemedewerkers die verantwoordelijk zijn voor een belangrijk verandertraject. Zij
volgen een individueel leertraject dat plaatsvindt in een groep. Een nieuwe groep start in januari
2013. Hedy Kloosterman heeft bij de introductie bewust geen voorwerp bij zich. Zij loopt van voor
in de zaal naar achter, waardoor iedereen in beweging komt en zich omdraait om haar te kunnen
volgen. ‘Veranderen vraagt om beweging, ook bij jezelf’, licht Hedy Kloosterman toe. ‘Hoe kies je
de juiste veranderaanpak. Hoe kun je door je eigen gedrag een verandering versnellen De
invalshoek is dat organisatieverandering nooit kan zonder persoonlijke verandering. Het is een
persoonlijke reis.’ De leervormen zijn volgens Kloosterman heel verschillend. ‘Het traject is
spannend, intensief, uitdagend en ook confronterend. Je wordt een beetje uit je comfortzone
gehaald.’
Thema’s leeratelier
• Persoonlijk leiderschap en lef
• Zelfkennis (je bent je belangrijkste
instrument)
• Regievoering: sturen zonder macht
• Inzicht in veranderingsprocessen
• Omgaan met weerstand, conflicten
• Opbouwen van concreet
interventierepertoire
Ester Nieuwhuis (IJZ) heeft zelf het leeratelier gevolgd. Zij vertelt er
enthousiast over. ‘Ik ben me veel bewuster van hoe ik een
verandering aanpak. Ik ben vooral inspirator en motivator. Ik weet
nu beter hoe ik mijn kwaliteiten effectief kan inzetten en wat ik moet
vermijden.’ Nieuwhuis geeft een voorbeeld. ‘Ik ben verantwoordelijk
voor het implementeren van effectmeting. Ik heb de
hoofdinspecteur gevraagd om de aftrap te verzorgen. Voorheen
beschouwde ik dat eigenlijk als een formaliteit die niet hoefde. Ik
heb geleerd hoe belangrijk het is om te laten zien dat de top een
verandering actief steunt.’
Gemeenschappelijke afsluiting
Na de vijf workshops komen de aanwezigen gezamenlijk bijeen voor een korte afsluiting. De
vorm is ludiek. Op de grond liggen een heleboel foto’s. Iedereen pakt een foto die volgens hem
of haar het beste het opleidingsaanbod van de Inspectieraad typeert. Dat wordt kort toegelicht.
Een kleine bloemlezing van de opmerkingen
• De rode draad in de opleidingen is: kijk naar jezelf en de invloed die je hebt op keuzes.
• Er is een goed begin gemaakt. Er moet meer aanbod komen waartussen meer
samenhang bestaat.
• Het is zo vanzelfsprekend dat inspecties dit samen doen. Inspecties helpen elkaar en
leren van elkaar.
PROGRAMMA PROFESSIONALISERING Pagina 5 van 6

• Coaching is belangrijk: ‘laat alles opbloeien.’
• De opleidingen bieden niet één specifieke vaardigheid, maar een mix van benodigde
vaardigheden.
• Een gezamenlijke opleiding brengt je verder. Blijf dit ontwikkelen met meerdere
inspecties samen.
• De opleidingen worden gekenmerkt door veel ‘oranje’. Denk aan oplossen van
dilemma’s, helikopterview, toezicht houden als vak, samen doen én plezier hebben.
Meer weten
Kijk op Inspectieloket bij het Programma Opleidingen.
PROGRAMMA PROFESSIONALISERING Pagina 6 van 6