Watersysteemplan Oldambt/Fiemel - Hunze en Aa's

Eindconcept, Veendam, februari 2008
Watersysteemplan Oldambt/Fiemel

Inhoudsopgave
Samenvatting
1 Inleiding........................................................................................................................................... 1
1.1 Achtergrond............................................................................................................................ 1
1.2 Het watersysteemplan Oldambt............................................................................................. 2
1.2.1 Doelen & Uitgangspunten.................................................................................................. 2
1.2.2 Projectorganisatie .............................................................................................................. 3
1.2.3 Status van het watersysteemplan...................................................................................... 4
1.3 Leeswijzer .............................................................................................................................. 4
2 Gebiedsbeschrijving en ontwikkelingen.......................................................................................... 5
2.1 Het plangebied ....................................................................................................................... 5
2.2 Het watersysteem Oldambt.................................................................................................... 6
2.3 Functies, ontwikkelingen en processen ................................................................................. 8
2.3.1 Huidige functies in het gebied ........................................................................................... 8
2.3.2 Functieveranderingen en ontwikkelingen .......................................................................... 8
2.4 Strategie en maatregelen....................................................................................................... 9
3 Oldambtboezem en boezem van Fiemel...................................................................................... 10
3.1 Inleiding ................................................................................................................................ 10
3.2 Veiligheid en waterkwantiteit................................................................................................ 10
3.2.1 Zeedijk ............................................................................................................................. 10
3.2.2 Boezemkeringen.............................................................................................................. 11
3.2.3 Gemaal Rozema en gemaal Fiemel ................................................................................ 11
3.3 Ecologie en waterkwaliteit.................................................................................................... 13
3.3.1 Inleiding............................................................................................................................ 13
3.3.2 Waterlichaam Boezemkanalen Oldambt ......................................................................... 13
3.3.3 Waterlichaam Afwateringskanaal van Fiemel.................................................................. 14
3.3.4 Waterlichaam Hondshalstermeer .................................................................................... 14
3.3.5 Waterlichaam Oldambtmeer............................................................................................ 15
3.4 Waterbodemkwaliteit............................................................................................................ 16
3.5 Overige zaken ...................................................................................................................... 17
3.6 Overzicht maatregelen Oldambt boezem ............................................................................ 17
4 Het landelijk gebied ...................................................................................................................... 19
4.1 Inleiding ................................................................................................................................ 19
4.2 Waterkwantiteit..................................................................................................................... 19
4.3 Ecologie en waterkwaliteit.................................................................................................... 21
4.4 Overzicht maatregelen landelijk gebied ............................................................................... 22
5 Het stedelijk gebied ...................................................................................................................... 23
5.1 Inleiding ................................................................................................................................ 23
5.2 Waterkwantiteit..................................................................................................................... 23
5.3 Waterkwaliteit....................................................................................................................... 24
5.4 Overige zaken ...................................................................................................................... 25
5.5 Overzicht maatregelen stedelijk gebied ............................................................................... 26
6 Organisatie en communicatie ....................................................................................................... 28
6.1 Inleiding ................................................................................................................................ 28
6.2 Communicatieplan ............................................................................................................... 28

6.3 Samenwerking in de waterorganisatie ................................................................................. 28
6.4 Belevingsdag voor inwoners ................................................................................................ 29
6.5 Monitoring & Evaluatie ......................................................................................................... 30
6.6 Overzicht maatregelen organisatie en communicatie.......................................................... 30
7 Conclusies & consequenties......................................................................................................... 32
7.1 Conclusies............................................................................................................................ 32
7.2 Consequenties watersysteemplan voor de betrokken partijen ............................................ 32
Kaarten
1 Gebiedsbegrenzing Oldambt
2 Topografische kaart
3 Hoogtekaart Oldambt
4 Waterinfrastructuur
5 Autonome ontwikkelingen watersysteem Oldambt
6 Bodemdaling watersysteem Oldambt
7 Inundatieknelpunten watersysteem Oldambt
8 Aanpassingen kunstwerken t.g.v. bodemdaling
9 Bodemkaart Oldambt
10 Verdroging watersysteem Oldambt
11 Kaderrichtlijn Water (waterlichamen) & Vismigratie
12 Gemiddeld hoogste grondwaterstand
13 Kwel & Infiltratie

Samenvatting
Inleiding
Wateroverlast in verschillende delen van Nederland in de jaren ’90 toonde aan dat het waterbeheer
niet voldoende was toegesneden op de veranderende omstandigheden, zoals klimaatverandering,
bodemdaling, zeespiegelstijging, en dat er onvoldoende afstemming was tussen ontwikkelingen in de
ruimtelijke ordening en het waterbeheer. In 1998 heeft dit in Groningen en Drenthe geleid tot kritieke
situaties.
Om deze situatie het hoofd te bieden, is in 2003 het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW)
ondertekend. In 2005 zijn de afspraken uit het NBW uitgewerkt in een Regionaal Bestuursakkoord
Water (RBW) voor de regio Groningen en Noord en Oost Drenthe. In het RBW zijn afspraken
gemaakt over hoe vraagstukken ten aanzien van wateroverlast, watertekort, waterkwaliteit en
grondwater aan te pakken. In dat kader is ook afgesproken dat waterschappen watersysteemplannen
opstellen. De taakstellingen die voortvloeien uit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW), gericht op
ecologische waterkwaliteit krijgen hierin ook hun plaats. Het waterschap Hunze en Aa’s heeft een
watersysteemplan voor de watersystemen Oldambt en Fiemel opgesteld: kortweg het
watersysteemplan Oldambt/Fiemel.
Oldambtboezem en boezem van de Fiemel
Waterkwantiteit
Door uitvoering van het Masterplan Kaden voldoen beide boezemsystemen tot 2015 aan de
veiligheidsnorm van 1/100 jaar. De bodemdaling in het gebied heeft tot 2015 geen nadelige gevolgen
voor de boezemkaden en de veiligheid van het achterliggende land. De gemalen Fiemel en Rozema
voldoen eveneens tot 2015 aan de gestelde normen. De bodemdaling en de zeespiegelstijging zullen
op langere termijn effect hebben op de maalcapaciteit van de gemalen Rozema en Fiemel.
Als gevolg van de bodemdaling zal op termijn, na 2015, het waterpeil van de Oldambtboezem
aangepast moeten worden om overstroming vanuit de boezem te voorkomen. De mate van
peilaanpassing zal worden onderzocht. Verder zullen kansen worden benut om het boezemoppervlak
uit te breiden. Door de zeespiegelstijging en de bodemdaling zal met name het gemaal Rozema
steeds meer uren moeten gaan draaien om het water op de Eems uit te slaan. Tussen 2025 en 2030
zal de capaciteit van dit gemaal moeten worden verhoogd om ook in de toekomst de waterafvoer te
kunnen garanderen. Voor het gemaal Fiemel wordt in 2012 de gemaalcapaciteit nader tegen het licht
gehouden.
Waterbodems
Voor de grotere kanalen geldt dat er zorgen zijn over het afkalven van de oevers (en dus ontstaan van
waterbodem/slib). In enkele beroepsvaarwegen zijn waterbodemknelpunten geconstateerd. Het
Winschoterdiep is over grote delen te ondiep voor de toegelaten scheepvaartklasse van de
beroepsvaart. Dit geldt ook voor delen van het A.G. Wildervanckkanaal.

De knelpunten in de beroepsvaarwegen zullen projectmatig worden gebaggerd. Probleem hierbij is
het vinden van voldoende verwerkingsruimte van de baggerspecie. Mogelijkheden hiervoor die nader
kunnen worden onderzocht zijn het benutten van de vrijwaringszone achter de zeedijk als
doorgangsdepot of oude zandwinputten. Over het algemeen geldt dat provincie, waterschap en
gemeenten in gezamenlijkheid moeten onderzoeken welke locaties in aanmerking kunnen komen voor
het verwerken van baggerspecie. Het Regionaal Bestuursakkoord Waterbodems zal moeten helpen
om de achterstand in baggeren weg te werken en het vinden van verwerkingslocaties te
vergemakkelijken.
Ecologie en waterkwaliteit
In het kader van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) heeft het waterschap de ambities, doelen,
maatregelen en kosten geformuleerd voor de waterlichamen in het gebied Oldambt/Fiemel. Het gaat
hierbij om de volgende waterlichamen:
• Kanalensysteem Oldambt.
• Kanalensysteem Fiemel.
• Hondshalstermeer.
• Oldambtmeer: nieuw waterlichaam.
Conform de KRW dient in 2015 de gewenste en goede ecologische toestand in deze waterlichamen te
zijn bereikt. Uit een vergelijking van de gewenste ecologische toestand met de huidige toestand blijkt
dat voor 3 van 4 waterlichamen maatregelen nodig zijn om de gewenste toestand in 2027 te bereiken.
Het Oldambtmeer wordt zodanig ingericht dat aan het streefbeeld van de KRW zal worden voldaan.
De belangrijkste knelpunten voor het bereiken van de gewenste toestand zijn het nutriëntengehalte
van het water, het omgekeerde peilregiem van de boezem en de harde inrichting van de oevers.
De belangrijkste maatregel die het waterschap voorstelt voor het bereiken van de goede ecologische
toestand is de natuurvriendelijke inrichting van oevers (totaal 25% van de oevers) al dan niet in
combinatie met het Masterplan Kaden. Ten tweede zullen maatregelen zich richten op het voorkomen
van de verspreiding van nutriënten (stikstof en fosfaat) naar het oppervlaktewater. Nader onderzoek is
nodig om te kijken welke maatregelen haalbaar en effectief zijn.
Naast deze 'nieuwe' waterkwaliteitsmaatregelen blijft ook het huidige waterkwaliteitsbeleid van kracht.
Dit betekent dat uitvoering wordt gegeven aan de landelijke mestwetgeving en een aantal
lozingsbesluiten.
Landelijk gebied
Waterkwantiteit
Over het algemeen is de waterafvoer en wateraanvoer in het landelijk gebied in het Oldambt goed op
orde. Met de huidige inrichting en het peilbeheer wordt vooral voldaan aan de eisen die de functies in
het gebied aan de waterhuishouding stellen. Voor het gehele gebied zijn peilbesluiten opgesteld.
Een groot deel van het landelijk gebied heeft een agrarische functie. Voor deze functie wordt een
voorlopige inundatienorm van 1/75 jaar gehanteerd. In de huidige situatie voldoet maximaal ongeveer
200 ha niet aan deze norm. Door de klimaatverandering zal dit areaal in 2050 toenemen tot naar
schatting ongeveer 400 ha. Door veenoxidatie neemt het areaal dat inundeert toe naar 550 ha in 2050
bij gelijkblijvend landgebruik. Om inundatie van veengebieden in de toekomst te voorkomen stelt het
waterschap twee mogelijkheden voor: functieverandering of hydrologische maatwerkoplossingen.
Voor de hydrologische maatwerkoplossingen geldt dat voor ieder gebied lokaal moet worden
afgewogen wat de beste oplossing is (rendement) zoals het plaatsen van een extra stuw of gemaal.

Functieverandering is een veel ingrijpender maatregel en wordt alleen gerealiseerd indien zich kansen
voordoen qua grondverwerving. Vanwege de bodemdaling door gaswinning zullen in de toekomst
enkele stuwen en gemalen in het landelijk gebied moeten worden aangepast.
In zomerperiodes wordt jaarlijks circa 5 miljoen m 3 aangevoerd water vanuit het IJselmeer naar het
Oldambt. Circa 1/3 hiervan wordt gebruikt voor het doorspoelen van het Termunterzijldiep om het
chloridegehalte van het water laag te houden. Circa 2/3 van het aangevoerde water wordt gebruikt
voor waterpeilhandhaving, droogtebestrijding en natuur. Naar de boezem van de Fiemel wordt circa
1,5 miljoen m 3 aangevoerd. Met Rijkswaterstaat zijn afspraken gemaakt over de hoeveelheid aan te
voeren water. De wateraanvoer vanuit het IJsselmeer is nog steeds gegarandeerd. Door de
klimaatverandering (verminderde wateraanvoer naar het IJsselmeer) zou dit kunnen wijzigen.
Wat betreft droogte geldt dat zolang de wateraanvoer vanuit het IJsselmeer gegarandeerd blijft, er
geen aanvullende maatregelen hoeven te worden genomen. Wel is optimalisatie van het
doorspoelbeleid gewenst. Als het doorspoelbeleid wordt geoptimaliseerd kan dit leiden tot een
waterbesparing. Hiervoor is aanvullend onderzoek nodig.
In Oldambt/Fiemel is circa 800 ha van 1500 ha natuur geheel of gedeeltelijk verdroogd. Voor enkele
gebieden zijn herstelplannen opgesteld waardoor de verdroging in 2015 grotendeels zal zijn opgelost.
In verband met de verdroging van natuurgebieden dient bij nieuwe (ruimtelijke) ontwikkelingen oog te
zijn voor verdrogingsaspecten zodat niet opnieuw natuurgebieden verdroogd raken.
Waterkwaliteit
De waterkwaliteit in de watergangen in het landelijk gebied is over het algemeen goed.
De afvoer van het water uit de landelijke watergangen heeft geen beperkende invloed op de kwaliteit
van het boezemwater. De afgelopen jaren zijn reeds veel maatregelen in gang gezet om de
waterkwaliteit te verbeteren. Te denken valt aan mestwetgeving, plaatsen van IBA's en het aanpassen
van RWZI's. Verder hanteert het waterschap de norm dat watergangen in het landelijk gebied geen
verslechterende invloed mogen hebben op de KRW-waterlichamen. Lokaal komen (incidentele)
verontreinigingen voor zoals nabij overstorten van het gemengde riool, afvalwater vanuit percelen
zonder riolering of als gevolg van onoordeelkundig gebruik van bestrijdingsmiddelen. Dit kan bij
voorbeeld lokaal de mogelijkheden beperken voor gebruik van het oppervlakte water voor het drenken
van vee. De komende jaren worden de ingezette maatregelen ter verbetering van de waterkwaliteit
voortgezet en waar nodig geïntensiveerd. Te denken valt aan het beperken van de overstort uit het
vuilwaterriool door voortgaande afkoppeling van hemelwaterafvoer in de bebouwde gebieden. Ook
kunnen randvoorzieningen zoals rietfilters en bezinkbassins worden aangelegd. Verder zullen kansen
worden benut om de ecologie en waterkwaliteit van wateren in het landelijk gebied te verbeteren.
Stedelijk gebied
De gemeenten Delfzijl, Menterwolde, Scheemda en Reiderland liggen (deels) in het watersysteem
Oldambt. Alle gemeenten hebben een (concept) waterplan.
In het stedelijk gebied is de grootste uitdaging de komende jaren het invullen van de stedelijke
wateropgave: het zoeken van ruimte voor de opvang van water in extreme situaties. Waar mogelijk
zou dit gerealiseerd moeten worden door middel van functiecombinaties. Daarnaast zijn in de
Uitvoeringsplannen van Scheemda en Menterwolde enkele (onderzoeks)maatregelen opgenomen.

Te denken valt aan het innovatief gebruik van regionale waterkeringen en het ontwikkelen van het
Botjeszandgat. Verder hebben alle gemeenten maatregelen geformuleerd om de waterkwaliteit en
ecologie in wateren in bebouwd gebied te verbeteren. Daarnaast zijn ook maatregelen met betrekking
tot beheer en onderhoud en communicatie opgenomen.
Organisatie en communicatie
Het watersysteemplan is opgesteld in afstemming met (belangen)organisaties in de omgeving. Voor
een overzicht van organisaties die voor de verschillende gebiedsbijeenkomsten zijn uitgenodigd zie
bijlage 4. Ook in de toekomst zal bij de uitvoering van het watersysteemplan gecommuniceerd worden
met belanghebbenden in de omgeving. Hiervoor wordt in de uitvoeringsplannen een
communicatieparagraaf opgenomen. Verder wordt de klachtenafhandeling verbeterd en zal er voor
inwoners van het gebied een belevingsdag worden georganiseerd.
Conclusie
Over het algemeen kan worden gesteld dat het watersysteem in Oldambt en Fiemel goed op orde is.
Via lopende maatregelen worden een aantal knelpunten met betrekking tot veiligheid opgelost. Naar
de toekomst toe zijn er wat betreft waterkwantiteit enkele aandachtspunten. Voor het
waterkwaliteitsbeleid en de daaruit voortvloeiende maatregelen zal de Kaderrichtlijn Water leidend
zijn. In stedelijk gebied is het belangrijkste item de komende periode de uitwerking van de stedelijke
wateropgave om ook in de toekomst droge voeten te houden in de bebouwde gebieden.

1 Inleiding
1.1 Achtergrond
Waterbeheer in Nederland is aan het veranderen. Drijvende krachten hierachter zijn maatschappelijk
van aard maar ook 'natuurlijke' processen als klimaatverandering worden steeds meer sturend voor
het waterbeheer. De noodzaak om te anticiperen op deze processen wordt groter.
De ernstige wateroverlast in Groningen en Drenthe in 1998 maakte dit duidelijk. Het toonde aan dat
het waterbeheer niet voldoende was toegesneden op de veranderende omstandigheden. Er ontstond
een kritieke situatie waarbij onder meer polders onder water zijn gezet om ongecontroleerde
dijkdoorbraken te voorkomen.
Inzichten omtrent de te nemen maatregelen worden ingegeven door 'nieuw' waterbeleid. De Europese
Kaderrichtlijn Water (KRW) en het advies van de Commissie Waterbeheer 21 ste eeuw (WB21) en de
uitwerking daarvan in het Nationaal en Regionaal Bestuursakkoord Water (NBW en RBW) geven
richting aan een 'nieuw' waterbeleid dat het Nederlandse watersysteem aan moet passen aan de
toekomst. De KRW stelt hierbij vooral eisen aan ecologie en waterkwaliteit, terwijl WB21 gericht is op
waterkwantiteit vanuit een duurzame en robuuste invalshoek.
Daarnaast worden ook de taken en verantwoordelijkheden op het gebied van waterbeheer herijkt. Met
de Wet gemeentelijke watertaken krijgen gemeenten een zorgplicht voor zowel afval- als hemelwater.
Ook de nieuwe Waterwet zorgt voor een herverdeling van taken en bevoegdheden. Vooruitlopend op
deze wet zijn in Noord-Nederland de meeste grondwatertaken reeds overgegaan van de provincies
naar de waterschappen.
Voorliggend rapport is een voorbeeld van hoe dit 'nieuwe' waterbeleid praktisch kan worden
uitgewerkt in een strategie en bijbehorende maatregelen voor een watersysteem, in dit geval de
watersystemen Oldambt en Fiemel (zie figuur 1.1). In dit rapport valt het watersysteem Fiemel onder
de noemer Oldambt, tenzij dit anders is aangegeven.
In het watersysteemplan Oldambt wordt gestreefd naar duurzaam en veilig waterbeheer met
voldoende en schoon water voor alle functies nu en in de toekomst. Hierbij rekening houdend met
bovengenoemde veranderingen. Het watersysteemplan is een concrete uitwerking van een afspraak
gemaakt in het RBW, waarin staat dat waterschappen watersysteemplannen opstellen met daarin een
strategie om het watersysteem op orde te krijgen en daarna te houden.
Op basis van het RBW stellen gemeenten waterplannen op om het gemeentelijk waterbeleid vorm te
geven. Het watersysteemplan Oldambt is opgesteld in een parallel traject met de gemeenten
Scheemda en Menterwolde welke een gezamenlijk waterplan opstellen. Hierdoor zijn veel gegevens
uitgewisseld en zijn gezamenlijk gebiedsbijeenkomsten georganiseerd. Tijdens deze bijeenkomsten
op 6 maart, 22 mei, 27 juni en 1 oktober zijn kansen en knelpunten in beeld gebracht en zijn de
voorgestelde maatregelen besproken met de (belangen)organisaties in het gebied.
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
1

Figuur 1.1. Watersysteem(plan) Oldambt
(zie ook kaarten 1 en 2)
1.2 Het watersysteemplan Oldambt
1.2.1 Doelen & Uitgangspunten
Om de gezamenlijke missie de komende jaren vorm te geven en om invulling te geven aan
beleidsdoelen uit het NBW, RBW en KRW heeft het waterschap de volgende doelen geformuleerd
(Plan van Aanpak, 2006):
• Invulling van de opgaven voor veiligheid, wateroverlast, watertekort en waterkwaliteit.
• Een breed gedragen afwegingskader voor de lange termijn (tot 2050) voor het watersysteem
Oldambt.
• Concrete maatregelen voor de periode 2007-2015, inclusief fasering en prioritering (bestaande uit
een waterplan voor de gemeente en een watersysteemplan voor het waterschap).
• Een begroting en financieringsplan voor de korte termijn (2015).
• Basis voor het Stroomgebiedbeheerplan voor de Europese Kaderrichtlijn Water.
Nevendoelen die met het gezamenlijke proces worden bereikt zijn:
• Duurzame bewustwording bij alle groepen.
• Ervaring in het communiceren met de omgeving.
• Meer begrip voor het onderlinge werk en de onderlinge belangen (extern).
• Integraal werken binnen de organisaties (intern).
• Groei naar een nauwere samenwerking.
In bijlage 4 is een volledige uitwerking van alle gezamenlijke doelen van waterplan en
watersysteemplan opgenomen.
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
2

Het watersysteemplan dient verder te voldoen aan de volgende uitgangspunten zoals geformuleerd
door het RBW (Stuurgroep Water 2000+, 2005):
• De plannen dienen RBW- en KRW-proof te zijn. Dit betekent in ieder geval:
o Niet afwentelen in plaats of tijd. Dit houdt in dat de oplossing van problemen niet mag
worden afgeschoven op andere gebieden, maar dat ze moeten worden opgelost op de
plaats en in de tijd waar ze zijn ontstaan.
o De trits vasthouden-bergen-afvoeren is hiervan deels een praktische verwoording.
o Evenals de trits schoonhouden-scheiden-zuiveren.
o Het kostenveroorzakersprincipe (veroorzaker betaalt) wordt gehanteerd.
o Als absoluut minimum wordt het ‘stand still’ principe (huidige situatie mag niet
verslechteren) gehanteerd.
• De bestaande wateropgaven dienen voor 2015 te zijn opgelost.
• Multifunctionele oplossingen genieten de voorkeur.
• De maatregelen mogen niet leiden tot maatschappelijk onaanvaardbare kostenstijgingen.
• De plannen moet goed leesbaar, kort en krachtig zijn.
• Het afwegingskader moet helder zijn en een duidelijke onderlegger voor de watertoets.
• Het maatregelenplan is het belangrijkste onderdeel.
1.2.2 Projectorganisatie
Om het watersysteemplan Oldambt op te stellen is de volgende projectorganisatie in het leven
geroepen:
• Stuurgroep.
• Bestuurlijk Kerngroep Algemeen Bestuur waterschap Hunze en Aa's,
• Projectgroep.
• Werkgroep Communicatie.
• Omgevingsgroep bij gebiedsbijeenkomsten.
De Stuurgroep vertegenwoordigt de besturen van de betrokken partijen. In eerste instantie het
waterschap, maar ook van de betrokken gemeenten Scheemda, Menterwolde en Delfzijl. De
Stuurgroep is opdrachtgever van de projectgroep. In de Bestuurlijke Kerngroep hebben een aantal
leden van het Algemeen Bestuur van het waterschap zitting. Zij begeleiden het proces van het
opstellen van het watersysteemplan. De Projectgroep bestaat uit een ambtelijke vertegenwoordiging
van het waterschap en draagt zorg voor de dagelijkse gang van zaken. De Werkgroep Communicatie
is verantwoordelijk voor het organiseren van gebiedsbijeenkomsten en het gehele
communicatietraject. Omdat dit parallel loopt met het waterplan Scheemda-Menterwolde vindt
afstemming plaats met beide gemeenten. De Omgevingsgroep bestaat uit vertegenwoordigers van de
natuur, landbouw, recreatie, bedrijven, bewoners en andere overheden. De Omgevingsgroep heeft in
een serie bijeenkomsten knelpunten, kansen en ideeën aangedragen naar aanleiding van de
tussenproducten.
Naast de gemeenten Scheemda en Menterwolde, die intensief bij het proces zijn betrokken, ligt ook
de gemeente Delfzijl in het watersysteem Oldambt. Met deze gemeente vindt bilateraal afstemming
plaats over de inhoud en gevolgen van het watersysteemplan.
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
3

1.2.3 Status van het watersysteemplan
Het watersysteemplan is niet wettelijk verankerd. Wel kan het plan een basis vormen voor andere nog
op te stellen beleidsplannen van het waterschap of doorwerken naar bestaande plannen zoals het
Beheerplan. In de afzonderlijke maatregelentabel (bijlage 7) worden de afspraken voor uitvoering per
partij verwoord. Met de vaststelling van het watersysteemplan door het waterschapsbestuur ontstaat
er een inspanningsverplichting voor wat betreft WB21 gerelateerde maatregelen. Voor maatregelen
die worden genomen ten behoeve van de Kaderrichtlijn Water ontstaat er een resultaatsverplichting.
Voorts kunnen dit Strategieplan en de projecten uit de maatregelenplannen worden opgenomen in
andere wettelijke plannen zoals bijvoorbeeld bestemmingsplannen.
Het Strategieplan geeft een doorkijk over de periode tot 2050. In de afzonderlijke maatregeltabel
worden concrete maatregelen tot 2015 geformuleerd. In dit jaar dient het watersysteem conform het
NBW op orde te zijn. Ook dient dan te zijn voldaan aan de taakstellingen voorvloeiend uit de KRW.
Tijdens de planperiode dient de uitvoering van de maatregelen te worden bewaakt. In het
watersysteemplan wordt aandacht besteed aan de wijze waarop de voortgang wordt bewaakt.
Mogelijkheden hiervoor zijn:
• Opstellen jaarlijkse voortgangsrapportage.
• Aandacht voor het onderwerp water tijdens periodiek overleg tussen gemeente en waterschap.
1.3 Leeswijzer
Dit plan is als volgt opgebouwd:
• Hoofdstuk 2 beschrijft het gebied/watersysteem op hoofdlijnen en geeft een korte weergaven van
de belangrijkste ontwikkelingen.
• Hoofdstuk 3 gaat in op de strategie en maatregelen voor het boezemsysteem.
• Hoofdstuk 4 gaat in op de strategie en maatregelen voor het landelijk gebied.
• Hoofdstuk 5 gaat in op de strategie en maatregelen voor het stedelijk gebied.
• Hoofdstuk 6 beschrijft de strategie en maatregelen voor het onderwerp organisatie en
communicatie.
• Hoofdstuk 7 ten slotte geeft de belangrijkste conclusies weer.
Een set bijlagen, waaronder een maatregelentabel, maakt onderdeel uit van dit Strategie- en
Maatregelenplan.
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
4

2 Gebiedsbeschrijving en ontwikkelingen
In dit hoofdstuk wordt een korte beschrijving gegeven van het watersysteem Oldambt, de huidige
functies, functieveranderingen en belangrijke ontwikkelingen. Voor een uitgebreide beschrijving wordt
verwezen naar de Inventarisatienota Oldambt (2007).
2.1 Het plangebied
Ligging plangebied
Het plangebied omvat de watersystemen Oldambt en Fiemel en strekt zich uit van Termunten in het
noorden tot Meeden in het zuiden. Aan de westkant wordt het gebied begrensd door Zuidbroek, aan
de oostkant door Finsterwolde. Het watersysteem ligt geheel in (het noordoosten van) de provincie
Groningen en is circa 21.360 ha groot (inclusief watersysteem Fiemel).
De bebouwing is op drie plaatsen geconcentreerd in het gebied. In het noorden van het gebied liggen
de kernen Termunten, Termunterzijl, Woldendorp, Wagenborgen en Nieuwolda. Noordbroek,
Zuidbroek, Meeden en Uiterburen liggen in het zuidwesten van het gebied. In het zuidoosten bevinden
zich de kernen Finsterwolde, Scheemda, Midwolda, Oostwold, Heiligerlee en Westerlee. Het
tussenliggende gebied is agrarisch gebied. De bebouwing is kleinschalig. Van de genoemde kernen is
Scheemda de grootste met circa 5100 inwoners.
Landschap en bodemopbouw
Het ontstaan van het landschap kent een bewogen geschiedenis. Vanaf circa 1350 werd de zee
(Dollard) steeds actiever en bedwong steeds meer land. De door de mens aangebrachte dijken waren
niet sterk genoeg.
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
5

Rond 1550 was het grootste deel van het Oldambt overstroomd door de Dollard; deze was nu op z'n
grootst. Alleen het Schiereiland van Winschoten (zandrug) met daarop de dorpen Winschoten,
Scheemda, Midwolda, Oostwold en Finsterwolde en het land daarachter bleef beschermd. Vanaf circa
1550 begonnen de inwoners van hieruit het verloren land weer in te polderen. In de volgende eeuwen
tot 1924 ontstonden zodoende 20 polders in het Oldambt, waarvan de Carel Coenraadpolder de
laatste is. De nieuwe polders liggen het hoogst in het landschap door de slibafzetting (kaart 3).
Daar waar het gebied onder invloed van de zee is geweest, komen (zware) kleigronden voor (kaart 9).
Dit geldt voor het grootste deel van het gebied. In dit gebied liggen de grote akkerbouw- en
veeteeltbedrijven. Langs de randen van het gebied, aan de west- en zuidkant en het Schiereiland van
Winschoten, komt een mix van moerige, podzol- en veengronden voor. Op deze gronden ligt veelal de
bebouwing.
2.2 Het watersysteem Oldambt
Het watersysteem Oldambt bestaat voor 97% uit bemalen polders en voor 3% uit boezemwateren (zie
kaart 4). Het gebied heeft een eigen afvoer naar de Eems via het gemaal Rozema. Het watersysteem
Fiemel bestaat uit een aantal polders en een stelsel van grote watergangen. Het watersysteem Fiemel
is ook een bemalen gebied. In onderstaande figuur 2.1 staat het watersysteem Oldambt schematisch
weergegeven.
A
B
C
Figuur 2.1. Schematisering oppervlaktewatersysteem.
Zoals in figuur 2.1 te zien is, bestaat uit het watersysteem uit drie deelsystemen:
A. Het boezemsysteem.
B. Het poldergebied.
C. Het stedelijk gebied.
Vanuit de bebouwde gebieden (C) en de (landbouw)polders (B) wordt het water door gemalen
opgemalen naar het boezemsysteem (A). Met behulp van grote gemalen wordt het water uit het
boezemsysteem uitgeslagen op zee. Hieronder wordt kort ingegaan op de drie afzonderlijke gebieden.
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
6

A. Boezemsysteem
Het water uit de polders wordt met gemalen opgemalen naar het boezemsysteem. Het
boezemsysteem is het hart van de waterhuishoudkundige structuur en deze wordt gevormd door het
Termunterzijldiep, het Nieuwe Kanaal en het Buiten Nieuwediep, het Hondshalstermeer en de
Hondshalstermaar. In dit boezemsysteem wordt het afgevoerde water uit het Oldambt verzameld. Het
gemaal Rozema bij Termunterzijl zorgt ervoor dat het water uit de boezem op de Eems wordt geloosd.
Voor de Oldambtboezem wordt een stabiel peil nagestreefd van NAP -1,36 meter. Het watersysteem
Fiemel werkt op vergelijkbare wijze. Fiemel is een betrekkelijk klein watersysteem dat vrijwel geheel
bestaat uit landbouwgronden. Het Uitwateringskanaal zorgt voor de afwatering van het gebied,
waarna het door gemaal Fiemel bij de Punt van Reide op de Dollard wordt uitgeslagen.
Het watersysteem wordt doorsneden door een deel van de Eemskanaal-Dollardboezem (EKDB). Dit
boezemsysteem zorgt, onder andere, voor de wateraanvoer naar het gebied. In dit Strategie- en
Maatregelenplan wordt de EKDB buiten beschouwing gelaten.
B. Poldergebied
De watersystemen Oldambt en Fiemel bestaan geheel uit polders. Het huidige peilbeheer in de
polders is grotendeels afgestemd op de functie landbouw en voor sommige gebieden op de functies
stedelijk gebied en natuur. Met behulp van kunstwerken zoals stuwen, gemalen en sluizen wordt het
peilbeheer verzorgd voor de afzonderlijke 97 peilgebieden. De gewenste waterstand varieert
afhankelijk van de hoogteligging, het bodemgebruik en de grondsoort. Voor de landbouwgebieden
wordt daarbij een laag winterpeil (snelle waterafvoer) en een hoog zomerpeil aangehouden
(wateraanvoer nodig). Deze situatie is omgekeerd aan de natuurlijke situatie. De gewenste
waterpeilen zijn vastgelegd in peilbesluiten.
C. Stedelijk gebied
Binnen stedelijke gebieden wordt vaak een stabiel peil nagestreefd. In het stedelijk gebied komt vrij
veel verharding voor, waardoor het regenwater snel via het riool of sloten wordt afgevoerd. Deze
sloten wateren uiteindelijk af op het hoofdwatersysteem. Aandachtspunt in het stedelijke gebied zijn
riooloverstorten op de sloten. Indien er veel neerslag valt, kunnen riolen overstorten op watergangen,
omdat ze in sommige gevallen te klein zijn om het water na een hevige regenbui op te vangen.
Hierdoor treedt vervuiling van watergangen op, welke tijdelijk en lokaal van aard is. Verder geldt dat in
de meeste bebouwde gebieden in Oldambt weinig open water aanwezig is. Dit kan een knelpunt gaan
vormen in de toekomst, rekening houdend met de klimaatverandering (Visie Waterplan Scheemda-
Menterwolde, 2007)
Overige functies watersysteem
Naast de hierboven beschreven basisfuncties van water heeft het water ook vele gebruiksfuncties. Dit
zijn veelal recreatie- en belevingsfuncties zoals vissen, zwemmen, kanoën en (wanneer mogelijk)
schaatsen. De boezemwateren worden ook gebruikt voor de vaarrecreatie.
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
7

2.3 Functies, ontwikkelingen en processen
2.3.1 Huidige functies in het gebied
Op basis van de functiekaart in het Provinciaal Omgevingsplan Groningen is de belangrijkste functie in
het gebied de landbouw. De verhouding melkveehouderij-akkerbouw is circa 40-60%.
Natuur is een functie in ontwikkeling in het Oldambt. In het van oudsher agrarisch gebied liggen
slechts enkele natuurgebieden. Voorbeelden hiervan zijn het Hondshalstermeer, de polder Breebaart
en de Midwolder bossen bij Midwolda rondom de Ennemaborg. Bebouwd gebied is een marginale
functie in het Oldambt. De bebouwing is veelal kleinschalig en geconcentreerd aan de randen van het
gebied. Bij Delfzijl en langs de snelweg A7 liggen enkele bedrijventerreinen.
2.3.2 Functieveranderingen en ontwikkelingen
In het Oldambt doen zich tal van ontwikkelingen en veranderingsprocessen voor. Deze zijn van
natuurlijke aard of door de mens ingegeven (veelal ruimtelijke ontwikkelingen). Hieronder worden de
belangrijkste kort toegelicht. Voor een uitgebreide beschrijving wordt verwezen naar de
Inventarisatienota Oldambt.
• Klimaatverandering: De komende decennia zal de verandering van het klimaat doorzetten. Op
basis van KNMI-gegevens wordt verwacht dat:
o De temperatuur toeneemt.
o Het vaker zal regenen en dat de buien heviger zullen zijn.
o De verdamping toeneemt, waardoor gedurende de zomer vaker en heviger droogte zal
optreden.
o De zeespiegel zal stijgen.
De effecten hiervan zullen pas op langere termijn merkbaar zijn.
• Bodemdaling: de bodem in het Oldambt daalt. Dit heeft een drietal oorzaken: gaswinning,
zoutwinning en veenoxidatie. Bodemdaling door zoutwinning en veenoxidatie speelt lokaal.
Bodemdaling door gaswinning speelt in vrijwel het gehele gebied. De effecten zullen pas op
langere termijn merkbaar zijn.
• Masterplan Kaden: ten gevolge van de wateroverlast in de jaren '90 worden door het waterschap
de boezemkaden opgehoogd en versterkt. In Oldambt gaat het om 18 km kaden (zie kaart 5).
• Aanleg bergingsgebieden: het nieuw aangelegde Oldambtmeer heeft ondermeer een
bergingsfunctie.
• Blauwestad & Oldambtmeer: het Oldambtmeer vervult naast een bergingsfuncties een
recreatieve functie. In het gebied rondom het meer verrijst een nieuw dorp: Blauwestad. Ook de
functie natuur vormt een integraal onderdeel van de plannen.
• Ecologische Verbindingszones: door de provincie zijn een drietal Verbindingszones
aangewezen die natuurgebieden met elkaar moeten gaan verbinden.
• Ontwikkelingen waterkwaliteit: de afgelopen jaren zijn veel inspanningen gepleegd om de
waterkwaliteit in het gebied te verbeteren. De waterkwaliteit laat dan ook een positieve
ontwikkeling zien.
• Plannen derden: gemeenten en ontwikkelaars komen regelmatig met plannen die gevolgen
hebben voor het watersysteem en het landschap.
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
8

2.4 Strategie en maatregelen
Korte termijn (tot 2015)
De projecten Masterplan Kaden, aanleg van ecologische verbindingszones en de
Blauwestad/Oldambtmeer zijn ontwikkelingen die op de korte termijn (tot circa 2015) spelen.
Daarnaast wordt op de korte termijn op het gebied van waterkwaliteit en -kwantiteit in een aantal
concrete maatregelen voorzien. Voor al deze ontwikkelingen geldt dat de maatregelen al in een
concreet stadium zijn, de strategie is grotendeels bepaald.
Lange termijn (tot 2050)
Voor ontwikkelingen op de lange termijn zijn vooral processen van belang. De invloed van processen
is deels in te schatten maar bevat een onzekerheid (zie vorige paragraaf). Om een strategie te
bepalen moet rekening worden gehouden met de processen en hun onzekerheid, zoals bijvoorbeeld
de klimaatverandering en in zekere mate de bodemdaling. Voor strategie en maatregelen is het
daarom van belang dat de huidige maatregelen aansluiten bij de toekomstige situatie en dat nu geen
beperkingen aan mogelijke toekomstige maatregelen wordt opgelegd ('geen spijt' maatregelen).
In de hoofdstukken 3, 4 en 5 worden de strategie en maatregelen voor de verschillende deelsystemen
verder uitgewerkt.
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
9

3 Oldambtboezem en boezem van Fiemel
3.1 Inleiding
Zoals reeds aangegeven worden in het plangebied twee boezemsystemen onderscheiden waarmee
het gebied door middel van gemalen afwatert: de Oldambtboezem en de boezem van de Fiemel. In dit
hoofdstuk wordt onder de kopjes veiligheid en waterkwantiteit, waterkwaliteit, waterbodemkwaliteit en
overige zaken uitgelegd welke maatregelen nodig zijn om het boezemsysteem op orde te krijgen en te
houden.
3.2 Veiligheid en waterkwantiteit
Onder veiligheid verstaan we enerzijds bescherming van het achterland tegen overstroming vanuit
zee, in dit geval de Eems-Dollard. Bescherming wordt geboden door een zeedijk van circa 20 km lang.
Naast veiligheid voor overstroming vanuit de zee, wordt onder veiligheid ook bescherming tegen
overstroming vanuit de boezemwateren verstaan.
3.2.1 Zeedijk
Omdat de zeespiegel stijgt en de bodem als gevolg van gaswinning daalt, zal op termijn het
veiligheidsniveau afnemen. Uit het middenscenario van het KNMI blijkt dat de stijging van de
zeespiegel tot 2050 circa 25 cm. bedraagt. De bodemdaling ten gevolge van gaswinning zal bij
Termunterzijl tussen 2007 en 2050 circa 15-20 cm. bedragen, bij gemaal Fiemel circa 2-5 cm. Elke vijf
jaar wordt beoordeeld of de dijken nog voldoen aan de normen, wanneer dat niet zo is wordt een
verbeterplan opgesteld en uitgevoerd. De prioritering van de verbeteringen gebeurt landelijk door
Rijkswaterstaat.
Delen van de zeedijk voldoen op dit
moment niet aan de normen voor hoogte
of stabiliteit. In 2009 volgt een nieuwe
toetsing van de zeedijk, waaruit wellicht
maatregelen voortvloeien. In naar
verwachting 2009 zal de breedte van de
vrijwaringszone langs de zeedijk worden
vastgesteld. Dit wordt opgenomen in de
ruimtelijke plannen van de provincie
Groningen (POP), de gemeenten Delfzijl
en Reiderland en in de legger van het
waterschap.
Zeedijk bij Termunten
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
10

3.2.2 Boezemkeringen
Met de uitvoering van het Masterplan Kaden in Oldambt zal de veiligheid van de boezem toenemen.
De boezem is daarmee op orde tot 2015 volgens de nu geldende normen (inundatie 1/100 jaar).
Hierbij is rekening gehouden met de verwachte bodemdaling door gaswinning.
De bodemdaling door gaswinning heeft tot gevolg dat het hele Oldambtgebied daalt. Dit geldt ook voor
de boezemkaden. Dit kan gevolgen hebben voor het veiligheidsniveau, bijvoorbeeld wanneer
bepaalde delen sneller zakken dan andere. De berekende bodemdaling voor Oldambt als gevolg van
gaswinning bedraagt in 2050 tussen de 2 cm in het oosten van het gebied tot 30 cm in het westen van
gebied.
Aangezien de dalingslijnen vrijwel parallel
lopen aan de boezem, zijn naar verwachting
geen aanvullende kadeverhogingen nodig.
Wel zal er een aanpassing van het waterpeil
in de Oldambtboezem nodig zijn. De mate
waarin het peil moet worden aangepast dient
nog te worden onderzocht.
Maaivelddaling door veenoxidatie kan lokaal
nog gevolgen hebben voor de boezemkaden.
Deze bodemdaling kan plaatselijk oplopen tot
50 cm in 2050. Vooral dit plaatselijke karakter
vormt een bedreiging. Hierdoor kunnen
bepaalde delen van kaden verzakken,
Kade langs het Hondshalstermeer
waardoor er een overstromingsrisico ontstaat.
De hoogten van de boezemkaden worden door het waterschap gemonitoord.
3.2.3 Gemaal Rozema en gemaal Fiemel
Het gebied Fiemel wordt bemalen door gemaal Fiemel. Het gemaal heeft een capaciteit van 390
m 3 /min. Bij de bouw van het gemaal, eind
jaren '90, is qua capaciteit rekening gehouden
met toekomstige bodemdaling door
aardgaswinning.
Echter door zeespiegelstijging en
neerslagtoename zal in de toekomst de
gemaalcapaciteit waarschijnlijk verhoogd
moeten worden. Daarvoor zal in 2012 een
onderzoek worden uitgevoerd. De eventuele
uitbreiding van gemaalcapaciteit kan het best
uitgevoerd worden tegelijk met groot
onderhoud aan het gemaal. Dit zal na 2015
plaatsvinden. Tot 2015 is de gemaalcapaciteit
Gemaal Fiemel
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
11

toereikend om de veiligheid in het gebied Fiemel te waarborgen.
De Oldambtboezem wordt bemalen door gemaal Rozema. Het boezemgemaal heeft vier pompen met
een totale capaciteit van 2700 m 3 /min. Een deel van deze capaciteit is ook beschikbaar voor de
Eemskanaal-Dollardboezem. Door de zeespiegelstijging (als gevolg van de klimaatverandering) en de
bodemdaling zal met name het gemaal Rozema steeds meer uren moeten gaan draaien om het water
op de Eems uit te slaan. Er zijn daarom plannen om de capaciteit van gemaal Rozema stapsgewijs te
verhogen tot maximaal 4200 m 3 /min tussen 2025 en 2030.
De veiligheid van de boezemsystemen van
Oldambt en Fiemel wordt slechts beperkt
beïnvloed door de neerslagtoename door
klimaatverandering. Dit komt doordat beide
gebieden vrijwel geheel via poldergemalen
afwateren op de boezem. Hierdoor wordt de
afvoer vanuit het landelijk gebied naar de boezem
bij extreme neerslaghoeveelheden beperkt door
de maalcapaciteit van de poldergemalen.
Wanneer in extreme situaties nog meer neerslag
valt wordt dit niet afgewenteld op de boezem,
maar wordt dit vastgehouden in de polders.
Uitgangspunt is wel dat de gemaalcapaciteit van
de poldergemalen niet wordt uitgebreid. Wanneer
dit toch gebeurt, dan moet ook de
gemaalcapaciteit van de boezemgemalen worden
aangepast om de veiligheid van de
boezemsystemen op orde te houden.
Gemaal Rozema
Tevens kan in extreme situaties een maalbeperking of een maalstop worden ingesteld, waardoor de
belasting van de boezem sterk kan worden beperkt. De invloed van neerslagtoename op de polders is
beschreven in hoofdstuk 4.2.
Wat doen:
Uitvoeren Masterplan Kaden tot 2015
Zeedijk opnieuw toetsen en eventuele maatregelen formuleren en nemen
Opnemen vrijwaringszone langs de zeedijk in ruimtelijke plannen van de gemeenten Delfzijl en Reiderland en
legger van het waterschap
Onderzoek mate van peilaanpassing Oldambtboezem
Monitoren gevolgen bodemdaling voor boezemkaden
Verhogen maalcapaciteit gemaal Rozema
Onderzoek naar vergroting capaciteit gemaal Fiemel i.v.m. zeespiegelstijging en neerslagtoename
Eventuele vergroting capaciteit gemaal Fiemel
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
12

3.3 Ecologie en waterkwaliteit
3.3.1 Inleiding
Vanaf de jaren 70 van de vorige eeuw zijn in Nederland de eisen met betrekking tot de chemische
waterkwaliteit steeds verder aangescherpt. Door middel van mestwetgeving, diverse
Lozingenbesluiten en vergunningen is gewerkt aan een verbetering van de waterkwaliteit, ook in het
Oldambt. In de Inventarisatie Oldambt worden diverse lopende projecten ter verbetering van de
waterkwaliteit genoemd. De waterkwaliteit in het Oldambt laat dan ook een positieve ontwikkeling
zien.
Sinds 2000 is de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) van kracht. De KRW richt zich op het behalen
van een goede ecologische toestand van waterlichamen. Deze goede ecologische toestand wordt
beschreven in streefbeelden die zijn afgestemd op mogelijke en gewenste gebruiksfuncties van het
water. Hiervan worden kwaliteitsnormen afgeleid zoals morfologische (inrichting) en chemische
normen. Voor de KRW geldt een resultaatsverplichting. Rapportage in het kader van de KRW gebeurt
op het niveau van waterlichamen. In het Oldambt worden vier waterlichamen onderscheiden 1)
Boezemkanalen Oldambt, 2) Kanaal Fiemel, 3) Hondshalstermeer en 4) Oldambtmeer (zie kaart 11).
De waterlichamen van het Winschoterdiep en het A.G. Wildervanckkanaal worden niet in dit
watersysteemplan beschreven. Hiervoor wordt verwezen naar de factsheets kanalen Veenkoloniën en
Winschoterdiep (www.hunzeenaas.nl).
Het waterschap Hunze en Aa's heeft voor deze waterlichamen een analyse gemaakt van de huidige
toestand wat betreft chemie, hydromorfologie en ecologie. De vervolgens opgestelde streefbeelden
per waterlichaam beschrijven de gewenste toestand in 2027. Vervolgens zijn maatregelen
geformuleerd om de gewenste toestand te bereiken. Het waterschap heeft ervoor gekozen te werken
met maatregelpakketten. Daarbij worden de volgende pakketten onderscheiden 1) Huidig beleid, 2)
Goed Ecologisch Potentieel (GEP), 3) Maximale variant en 4) Beleidsdoelstelling 2015.
Hieronder worden voor de vier onderscheiden waterlichamen een karakterisering, de belangrijkste
knelpunten en de voorgestelde maatregelen beschreven. Voor een volledige beschrijving wordt
verwezen naar de factsheets die door het waterschap zijn opgesteld.
3.3.2 Waterlichaam Boezemkanalen Oldambt
Het waterlichaam Boezemkanalen Oldambt is een
kunstmatig waterlichaam en bestaat uit de volgende
wateren: Termunterzijldiep, Buiten Nieuwediep,
Nieuwe Kanaal, Hondshalstermeer en
Hondshalstermaar. Het waterlichaam bestaat
grotendeels uit kanalen. Het Hondshalstermeer is een
apart waterlichaam binnen de KRW, maar maakt wel
onderdeel uit van het boezemsysteem Oldambt.
Termunterzijldiep
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
13

De belangrijkste functies van het boezemsysteem zijn: wateraanvoer- en afvoer ten behoeve van de
landbouw en berging. Daarnaast worden de kanalen gebruikt door de recreatiescheepvaart. Ook
maakt het boezemsysteem deel uit van de Ecologische Verbindingszone tussen de Dollard,
Oldambtmeer, Hondshalstermeer en de boezemkanalen.
Het waterlichaam voldoet op dit moment niet aan het Goed Ecologisch Potentieel (GEP). Er komt
weinig tot geen watervegetatie voor. Door de veelal harde oeverbeschoeiing en een vast waterpeil
door het boezemregiem komt ook de oevervegetatie nauwelijks tot ontwikkeling. Dit heeft weer
gevolgen voor de ontwikkeling van macrofauna en vis. Daarnaast wordt het boezemsysteem belast
met nutriënten en bestrijdingsmiddelen vanuit de landbouw door uit- en afspoeling. Om de Goede
Ecologische Toestand (GET) voor dit waterlichaam te bereiken (doelbereik), stelt het waterschap de
volgende extra maatregelen voor:
• Aanleg 2,5 km natuurvriendelijke oever voor 2015.
• Aanleg 7,5 km natuurvriendelijke oever na 2015.
Met de aanleg van natuurvriendelijke oevers kan een bijdrage geleverd worden aan de
totstandkoming van de Ecologische Verbindingszone.
Afhankelijk van de inrichting van de natuurvriendelijke oevers, zullen de onderhoudskosten hoger zijn
dan dat van reguliere oevers. Echter aangezien de onderhoudsfrequentie veel lager is (ca. eens in de
5 jaar) wordt verwacht dat de gemiddelde jaarlijkse kosten ongeveer gelijk zullen zijn.
3.3.3 Waterlichaam Afwateringskanaal van Fiemel
Het boezemsysteem Fiemel is een kunstmatig waterlichaam en bestaat uit het afwateringskanaal van
Fiemel. De belangrijkste functies van het boezemsysteem zijn: water aan- en afvoer, ondersteunen
van landbouw en beroeps- en sportvisserij. Daarnaast is het boezemsysteem onderdeel van een
ecologische verbinding tussen zee en waterlopen in het stroomgebied. Om de GET voor dit
waterlichaam te bereiken (doelbereik), stelt het waterschap de volgende extra maatregelen voor:
• Aanleg 0,8 km natuurvriendelijke oever voor 2015.
• Aanleg 2,6 km natuurvriendelijke oever na 2015.
• Onderzoek naar bronnen van nutriënten en mogelijke maatregelen voor 2015.
3.3.4 Waterlichaam Hondshalstermeer
Het Hondshalstermeer is een kunstmatig waterlichaam van 180 ha en wordt gekarakteriseerd als een
ondiepe gebufferde plas. Het is in 1980 aangelegd langs de Hondshalstermaar als natuurreservaat in
het kader van een ruilverkaveling. Tevens was het doel de boezem van Oldambt te vergroten.
In het meer zijn drie eilandjes gecreëerd, mede om de golfslag in het meer te breken.
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
14

Nadat aanvankelijk de natuurwaarden zich de
eerste drie jaren voorspoedig ontwikkelden en het
meer aan de doelstellingen leek te voldoen, trad
er in de jaren daarna stagnatie op ten gevolge van
de voedselrijkdom van het water en sterke
wisselingen in het waterpeil. In 1999 is meer
ruimte gegeven aan recreatief gebruik van het
meer. Daartoe is het meer opengesteld voor
kanovaart en zijn er langs de delen van de oevers
fietspaden aangelegd. Aan de noordwestzijde van
het meer is een bos aangelegd. Aan de
noordoostzijde loopt de N362 richting Delfzijl.
De belangrijkste functies van het meer zijn:
wateraanvoer, -afvoer en –berging en natuur.
Hondshalstermeer
Het waterlichaam voldoet op dit moment niet aan het GEP. Er komt weinig tot geen watervegetatie
voor. Door de veelal harde oeverbeschoeiing en een vast waterpeil door het boezemregiem komt ook
de oevervegetatie nauwelijks tot ontwikkeling. Dit heeft weer gevolgen voor de ontwikkeling van
macrofauna en vis. Daarnaast wordt het systeem indirect belast met nutriënten en
bestrijdingsmiddelen vanuit de landbouw door uit- en afspoeling. Om de GET voor dit waterlichaam te
bereiken (doelbereik), stelt het waterschap de volgende extra maatregelen voor:
• Aanleg 1,2 km natuurvriendelijke oever voor 2015.
• Aanleg 1,2 km natuurvriendelijke oever na 2015.
• Aanleg 17,5 ha luwe zone (12,5%) voor 2015.
• Aanleg 17,5 ha luwe zone (12,5%) na 2015.
• Onderzoek naar bronnen van nutriënten en mogelijke maatregelen voor 2015.
3.3.5 Waterlichaam Oldambtmeer
Het Oldambtmeer is een kunstmatig waterlichaam
dat wordt gekarakteriseerd als een ondiepe
gebufferde plas. De belangrijkste functies van dit
waterlichaam zijn waterberging, natuur, recreatie,
zwemwater en sportvisserij. Daarnaast is het
onderdeel van de robuuste verbindingszone met
Brualer Schloot en Binnen Aa. Het Oldambtmeer
is een nieuw meer; in 2006 was het meer voor het
eerst gevuld met water. Met betrekking tot de
ecologie viel op dat er in 2006 reeds in ruime mate
waterplanten aanwezig waren. Ook konden
karakteristieke oeverplanten zich goed
ontwikkelen door het grote areaal
natuurvriendelijke oevers (10%).
Oldambtmeer
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
15

De inrichting en het beheer van het meer zijn volledig gericht op het behalen van een goede
ecologische kwaliteit. Voor het Oldambtmeer zijn dan ook geen inrichting- en beheermaatregelen
gepland. Wel is er een onderzoek naar het effect van waterberging op de waterkwaliteit voorzien. Er
is een risico dat er onherstelbare schade ontstaat aan het ecosysteem wanneer het meer als
waterberging wordt gebruikt (vanuit het Winschoterdiep).
Wat doen:
Kanalen Oldambt: aanleg 2,5 km natuurvriendelijke oever voor 2015
Kanalen Oldambt: aanleg 7,5 km natuurvriendelijke oever na 2015
Kanaal Fiemel: aanleg 0,8 km natuurvriendelijke oevers voor 2015
Kanaal Fiemel: aanleg 2,6 natuurvriendelijke oevers na 2015
Kanaal Fiemel: onderzoek naar bronnen van nutriënten en mogelijke maatregelen voor 2015
Hondshalstermeer: aanleg 1,2 km natuurvriendelijke oever voor 2015
Hondshalstermeer: aanleg 1,2 km natuurvriendelijke oever na 2015
Hondshalstermeer: aanleg 17,5 ha luwe zone (12,5%) voor 2015
Hondshalstermeer: aanleg 17,5 ha luwe zone (12,5%) na 2015
Hondshalstermeer: onderzoek naar bronnen van nutriënten en mogelijke maatregelen voor 2015
Oldambtmeer: onderzoek naar de effecten van waterberging op het ecosysteem van het meer voor 2015
3.4 Waterbodemkwaliteit
Voor de grotere kanalen geldt dat er zorgen zijn over het afkalven van de oevers (en het aldus
ontstaan van waterbodem/slib). Hoewel het Termunterzijldiep in 2000 in het kader van de
bodemdaling nog is gebaggerd voor een goede aanvoer voor het gemaal Rozema, zijn er
bovenstrooms weer enkele knelpunten ten aanzien van de bevaarbaarheid geconstateerd. Dit is met
name het geval in het gedeelte na de sluis in Scheemda (dan het Opdiep). Lokaal voldoet deze
vaarweg niet aan de minimaal vereiste vaardiepte. In het centrum van Scheemda komt lokaal
verontreinigd slib voor (klasse 3 en 4) in het Oude Winschoterdiep (boven de sluis). Van het
Hondshalstermeer zijn geen, dan wel zeer summiere, gegevens bekend. Het Hondshalstermeer is een
kunstmatig meer op (slechte) veengrond.
Probleem bij het baggeren is het vinden van voldoende verwerkingsruimte. Mogelijkheden hiervoor die
nader kunnen worden onderzocht zijn het benutten van de vrijwaringszone achter de zeedijk als
doorgangsdepot of oude zandwinputten. Voor het Termunterzijldiep worden oplossingen gezocht in de
trant van het verwerken van baggerspecie in kaden. De nautische ondiepte in het Winschoterdiep zal
moeten worden weggenomen. Voor de vrijkomende baggerspecie moet een oplossing worden
gezocht (mogelijke deels in Veendam). Voor het Hondshalstermeer moet waarschijnlijk eerst een
goed vooronderzoek (historisch onderzoek) gedaan worden. Over het algemeen geldt dat provincie,
waterschap en gemeenten in gezamenlijkheid moeten onderzoeken welke locaties in aanmerking
kunnen komen voor het verwerken van baggerspecie.
Het Regionaal Bestuursakkoord Waterbodems (planning 2 e kwartaal 2008) zal moeten helpen om de
achterstand in baggeren weg te werken en het vinden van verwerkingslocaties te vergemakkelijken.
Hiervoor is het nodig dat waterbeheerders, gemeenten, grondbeheerders en grondeigenaren bereid
zijn mee te werken.
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
16

Wat doen:
Nautisch baggeren Termunterzijldiep zuidzijde
Wegnemen nautische ondiepte in het Opdiep zuidzijde
Saneren Oude Winschoterdiep te Scheemda
Historisch onderzoek Hondshalstermeer
In kader van Regionaal Bestuursakkoord Waterbodems alternatieve verwerkingslocaties onderzoeken zoals
zandwinputten of vrijwaringszone
3.5 Overige zaken
Bij de gemeente Scheemda zijn er ideeën om het Hondshalstermeer te vergroten. Dit zou aan de
zuidkant van het meer moeten plaatsvinden. Uitbreiding van het meer heeft diverse voordelen:
• Door uitbreiding van het meer komt het dorp Nieuwolda nagenoeg aan het water te liggen
waardoor er kansen ontstaan om het dorp verder te ontwikkelen.
• Meer mogelijkheden voor de waterrecreatie.
• Vergroting van het areaal (natte) natuur.
• De kaden rondom het meer verzakken als gevolg van veenoxidatie. Door uitbreiding van het
meer kunnen de oevers worden verlegd naar een locatie met een betere ondergrond (klei).
Hierdoor kunnen dure kadeverhogende maatregelen wellicht uitblijven.
• De gronden aan o.a. de zuidzijde van het meer liggen laag en zullen de komende decennia als
gevolg van veenoxidatie nog verder zakken. Door deze gronden bij de vergroting van het meer te
trekken hoeven hier mogelijk geen maatregelen te worden genomen om de veenoxidatie te
compenseren.
• Door vergroting van het wateroppervlak ontstaat er meer bergingsvolume. Het boezemsysteem
wordt daarmee dynamischer en robuuster.
Zoals reeds aangegeven is de uitbreiding van het Hondshalstermeer nog slechts een idee. Op dit
moment is er nog geen partij die een trekkende rol op zich wil nemen om het idee verder uit te
werken.
3.6 Overzicht maatregelen Oldambt boezem
Hieronder volgt een overzicht van alle genoemde maatregelen uit dit hoofdstuk. Bij iedere maatregel is
aangegeven of deze uitgevoerd wordt vóór 2015 (korte/middellange termijn) of na 2015 (lange
termijn).
KO = Kanalen Oldambt, KF = Kanaal Fiemel, HHM = Hondshalstermeer, OM = Oldambtmeer
Nr. Maatregel Voor 2015 Na 2015
A01 Uitvoeren Masterplan Kaden tot 2015 < 2015
A02
A03
A04
A05
Zeedijk opnieuw toetsen en eventuele maatregelen
formuleren en nemen
Opnemen vrijwaringszone langs de zeedijk in
ruimtelijke plannen van de gemeenten
Onderzoek mate van peilaanpassing
Oldambtboezem
Monitoren gevolgen bodemdaling voor
boezemkaden
2009-2010
2010
< 2015
>2015
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
17

A06
Onderzoek naar vergroting capaciteit gemaal
Fiemel
2012
A07 Eventueel verhogen maalcapaciteit gemaal Fiemel > 2015
A08 Verhogen maalcapaciteit gemaal Rozema > 2025
A09 KO: aanleg 2,5 km natuurvriendelijke oever voor

4 Het landelijk gebied
4.1 Inleiding
Het landelijk gebied is het grootste onderdeel van het watersysteem Oldambt. Het betreft alle
gebieden en wateren, behalve de boezem en het stedelijk gebied. Het landelijk gebied in het Oldambt
bestaat uit polders waarin de landbouw de belangrijkste functie is. In onderstaande paragrafen wordt
ingegaan op de kansen en knelpunten in het landelijk gebied en hoe deze kunnen worden benut
respectievelijk opgelost.
4.2 Waterkwantiteit
Veenoxidatie en neerslagtoename
De waterafvoer en wateraanvoer in het landelijk gebied van het Oldambt is in de huidige situatie goed
op orde. Tijdens perioden van intensieve neerslag zal het waterniveau in de watergangen tijdelijk
kunnen oplopen, maar dit blijft binnen de normen. De door het waterschap voorlopig gehanteerde
nieuwe norm 1 voor inundatie van 1/75 jaar wordt in de huidige situatie slechts voor 200 ha. niet
gehaald (dit is slechts 0,8% van het totale oppervlak van het watersysteem). De verwachting is dat
door de klimaatverandering dit areaal in 2050 zal zijn opgelopen tot ongeveer 400 ha. In de toekomst
zal door veenoxidatie de bodem in bepaalde gebieden dalen. Als het huidige peilbeheer gehandhaafd
blijft, is de verwachting dat in 2050 ca 550 ha. niet aan de norm voldoet.
De volgende bemalingsgebieden zijn aandachtsgebieden met betrekking tot veenoxidatie: De Dellen,
Tichelwaark, Geereweg en de Munte (zie kaart 7). Nader onderzoek moet de werkelijke omvang van
de knelpunten in deze gebieden duidelijk maken.
Met name gebieden waar veen in de (onder)grond zit, kunnen in de toekomst problemen krijgen door
de toenemende inundatiekans. Deze gebieden liggen nu al vaak laag en dalen ook nog door de
veenoxidatie. Om inundatie van veengebieden in de toekomst te voorkomen stelt het waterschap twee
mogelijkheden voor: functieverandering of hydrologische maatwerkoplossingen. Voor de
hydrologische maatwerkoplossingen geldt dat voor ieder gebied lokaal moet worden afgewogen wat
de beste oplossing is (rendement) zoals het plaatsen van een extra stuw of gemaal.
Functieverandering is een veel ingrijpender maatregel en wordt alleen gerealiseerd indien zich kansen
voordoen qua grondverwerving. De eerder genoemde uitbreiding van het Hondshalstermeer is een
voorbeeld van een dergelijke maatregel.
Bodemdaling door gaswinning
Uit onderzoek (Grontmij 2006) is gebleken dat de bodemdaling door gaswinning ook gevolgen heeft
voor een aantal kunstwerken in het gebied (zichtjaar 2030). Hierdoor stijgt de inundatiekans in het
landelijk gebied. Voor 10 gemalen is de daling van het gemaal ten opzichte van het bemalen gebied
groter dan 4 cm. Hetzelfde geldt voor 6 stuwen.
Voor deze 16 objecten is nader onderzoek nodig om te bezien welke aanpassingen nodig zijn,
rekening houdend met de technische staat en het bouwjaar van het kunstwerk (zie kaart 8).
1 Deze norm moet nog door de provincie Groningen worden vastgesteld.
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
19

Droogte
Naast te veel water, kan er ook sprake zijn van een watertekort. In de zomer, wanneer er sprake is
van een neerslagtekort, wordt water van buiten het Oldambt aangevoerd om de gestelde waterpeilen
te kunnen handhaven. Het daarvoor benodigde water wordt aangevoerd vanuit het IJsselmeer. In een
gemiddelde zomer wordt ongeveer 5 miljoen m 3 water aangevoerd. Hiervan wordt ca. 1,7 miljoen m 3
gebruikt om het Termunterzijldiep door te spoelen. Doorspoeling is nodig omdat onder invloed van de
zee een zouttong ontstaat die niet te ver het gebied in mag dringen omdat een te hoog zoutgehalte
nadelige gevolgen kan hebben voor de landbouw.
De resterende 3,3 miljoen m 3 wordt gebruikt voor peilhandhaving, droogtebestrijding en natuur. Naar
de boezem van de Fiemel wordt in een gemiddelde zomer ca. 1,5 miljoen m 3 water aangevoerd. Met
Rijkswaterstaat zijn afspraken gemaakt over de hoeveelheid aan te voeren water. De wateraanvoer
vanuit het IJsselmeer is nog steeds gegarandeerd. Onder invloed van de klimaatverandering zou dit
kunnen wijzigen.
Wat betreft droogte geldt dat zolang de wateraanvoer vanuit het IJsselmeer gegarandeerd blijft, er
geen aanvullende maatregelen hoeven te worden genomen. Wel is optimalisatie van het
doorspoelbeleid gewenst. Als het doorspoelbeleid wordt geoptimaliseerd kan dit leiden tot een
waterbesparing. Waterbesparing is vooral interessant met het oog op de toekomst, omdat verwacht
wordt dat er door klimaatsverandering minder water beschikbaar komt uit het IJsselmeer. Uit een
verkennend onderzoek is gebleken dat het doorspoelbeleid van de Oldambtboezem kan worden
geoptimaliseerd. Ook is gebleken dat gematigde verzilting mogelijk geen beperkingen hoeft te geven
voor de huidige vorm van landbouw. Tevens biedt een hoger zoutgehalte kansen voor de ontwikkeling
van licht brakke aquatische natuur. Nader onderzoek zal nodig zijn om de effecten in beeld te
brengen.
Verdroging
Naast droogte in de landbouw, is er ook sprake van verdroging in natuurgebieden. Van verdroging is
sprake wanneer in een natuurgebied de grondwaterstand onvoldoende hoog is of de kwel
onvoldoende sterk is om bescherming van karakteristieke grondwaterafhankelijke ecologische
waarden in het gebied te kunnen garanderen. Daarnaast is een gebied met een natuurfunctie
verdroogd als ter compensatie water van onvoldoende kwaliteit wordt aangevoerd. In de huidige
situatie is in het Oldambt ca. 800 ha natuur geheel of gedeeltelijk verdroogd. Voor verdroogde
gebieden die in de EHS liggen is een zogenoemde TOP-lijst opgesteld met een prioritering voor wat
betreft de aanpak. In het Oldambt liggen deze gebieden rondom de Blauwe Stad. Deze gebieden
omvatten ook het grootste deel van 800 ha verdroogde natuur in Oldambt (zie kaart 10).
In verband met de verdroging van natuurgebieden dient bij nieuwe (ruimtelijke) ontwikkelingen oog te
zijn voor verdrogingsaspecten zodat niet opnieuw natuurgebieden verdroogd raken (watertoets).
Wat doen:
Nader onderzoek naar omvang van knelpunten in aandachtsgebieden veenoxidatie
Hydrologische maatwerkoplossingen voor gebieden waar veenoxidatie leidt tot bodemdaling
Kansen benutten voor functieverandering in gebieden met veenoxidatie
Onderzoek naar maatwerkoplossingen voor kunstwerken die dalen door gaswinning
Aanvullend onderzoek naar optimalisatie doorspoelbeleid Oldambtboezem
Bestrijding verdroging: Blauwestad - Reiderwolde < 2010
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
20

Bestrijding verdroging: verplaatsen gemaal Huninga 2010
Bestrijding verdroging: Blauwestad - Meerland 2010-2013
Bestrijding verdroging: Blauwestad - West > 2013
Bestrijding verdroging: Overige gebieden Schiereiland van Winschoten > 2013
In watertoets aandacht voor verdroging bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen
4.3 Ecologie en waterkwaliteit
De waterkwaliteitsnormen worden mede bepaald door de KRW. Het watersysteem van het landelijk
gebied is niet gekarakteriseerd als waterlichaam van de KRW. Hierdoor hoeven watergangen niet
direct te voldoen aan de eisen die de KRW oplegt. De watergangen wateren echter wel af op de
waterlichamen. De waterkwaliteit in de waterlichamen is dus gerelateerd aan de waterkwaliteit in het
landelijk gebied. Het waterschap houdt vast aan het standpunt dat de waterkwaliteit in het landelijk
watersysteem niet mag leiden tot een verslechtering van de waterkwaliteit in de waterlichamen.
De verwachte trend in waterkwaliteit voor het landelijk gebied is echter positief. Door maatregelen als
de sanering van overstorten, het plaatsen van IBA's (Individuele Behandeling Afvalwater ) in het
buitengebied, het opheffen of verbeteren van rioolwaterzuiveringen, de veranderende mestwetgeving
en functieveranderingen. Hierdoor kan worden verwacht dat de waterkwaliteit in 2015 (wanneer ook
moet worden voldaan aan de KRW-normen) in het landelijk gebied niet zal leiden tot een
verslechtering van de waterkwaliteit en ecologie in de waterlichamen.
Strategie en mogelijke maatregelen
De waterkwaliteit in het landelijk gebied is in de huidige situatie dus over het algemeen voldoende.
Gezien de maatregelen die genomen zijn en nog worden genomen, is de verwachting dat
waterkwaliteit in de toekomst nog zal verbeteren. De komende jaren worden de ingezette maatregelen
ter verbetering van de waterkwaliteit voortgezet en waar nodig geïntensiveerd. Te denken valt aan het
beperken van de overstort uit het vuilwaterriool door voortgaande afkoppeling van hemelwaterafvoer
in de bebouwde gebieden. Van belang is dat de basisinspanning de komende jaren blijft gehandhaafd
(rekening houdend met de klimaatverandering). Hierdoor worden wateren in het landelijk gebied
minder belast met nutriënten en metalen. Door het afkoppelen van verhard oppervlak wordt ook het
zuiveringsrendement van RWZI's verbeterd, waardoor er schoner effluent wordt geloosd. De landelijke
mestwetgeving zal ook de komende jaren bijdragen aan een afname van het nutriëntengehalte in het
water.
Naast maatregelen op het gebied van chemie/beperken emissies wordt ook de ecologie steeds
belangrijker. Keuzes om samen met de chemische waterkwaliteit ook de ecologie te verbeteren
hangen af van ruimtelijke ontwikkelingen, omdat het hier met name gaat om inrichting (bijvoorbeeld
natuurvriendelijke oevers). Maar ook aangepast beheer en onderhoud, zoals maaien en baggeren,
kunnen een bijdrage leveren aan de ecologische kwaliteit van watergangen. Het waterschap heeft in
2005 het nieuwe Onderhoudsbeheerplan (OBP) vastgesteld waarmee het onderhoud wordt afgestemd
op de functie van een watergang (gedifferentieerd onderhoud). In het OBP is nadrukkelijk aandacht
voor ecologie en waterkwaliteit. Wel dient het OBP op gezette tijden te worden herzien zodat kan
worden ingespeeld op nieuwe ontwikkelingen. Met het gedifferentieerd onderhoud kan tevens een
bijdrage geleverd worden aan de beleving van het landelijk gebied.
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
21

In het Oldambt (Blauwestad) staat de aanleg van de twee Ecologische Verbindingszones (EVZ) op het
programma:
• Ennemaborg/Midwolderbos – Oostwolderweg.
• Oostwolderweg - Faunapassage ter hoogte van Reiderwolde.
Hiermee worden natuurgebieden in het Oldambt onderling verbonden en ontstaat er een verbinding
met natuurgebieden in andere delen van de provincie. De EVZ's komen de ecologie ten goede.
Wat doen:
Handhaven basisinspanning
Afkoppelen om RWZI's te optimaliseren
Inrichting en beheer en onderhoud afstemmen op ontwikkelingen in het ruimtegebruik in landelijk gebied
Aanleg EVZ Ennemaborg/Midwolderbos - Oostwolderweg
Aanleg EVZ Oostwolderweg - Faunapassage t.h.v. Reiderwolde
4.4 Overzicht maatregelen landelijk gebied
Hieronder volgt een overzicht van alle genoemde maatregelen uit dit hoofdstuk. Bij iedere maatregel is
aangegeven of deze uitgevoerd wordt vóór 2015 (korte/middellange termijn) of na 2015 (lange
termijn).
Nr. Maatregel Voor 2015 Na 2015
B01
B02
B03
B04
Nader onderzoek naar omvang van knelpunten in
aandachtsgebieden veenoxidatie
Hydrologische maatwerkoplossingen gebieden met
bodemdaling t.g.v. veenoxidatie & onderzoek omvang
knelpunten
Kansen benutten voor functieverandering in gebieden met
veenoxidatie
Onderzoek maatwerkoplossingen voor kunstwerken die
dalen door gaswinning
P.M.
2008-2009
< 2015
2012
B05 Aanvullend onderzoek naar optimalisatie doorspoelbeleid 2010
Oldambtboezem
B06 Bestrijding verdroging: Blauwe Stad - Reiderwolde 2008-2009
B07 Bestrijding verdroging: verplaatsen gemaal Huninga 2010
B08 Bestrijding verdroging: Blauwe Stad - Meerland 2010-2013
B09 Bestrijding verdroging: Blauwe Stad - West 2014-2015
B10
B11
Bestrijding verdroging: Overige gebieden Schiereiland van
Winschoten
In watertoets aandacht voor verdroging bij nieuwe
ruimtelijke ontwikkelingen
Continue
B12 Handhaven basisinspanning Continue
B13 Afkoppelen om RWZI's te optimaliseren Continue
B14 Inrichting en beheer en onderhoud afstemmen op
ontwikkelingen in het ruimtegebruik in landelijk gebied
> 2015
> 2015
B15 Aanleg EVZ Ennemaborg/Midwolderbos - Oostwolderweg > 2015
B16
Aanleg EVZ Oostwolderweg - Faunapassage t.h.v.
Reiderwolde
> 2015
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
22

5 Het stedelijk gebied
5.1 Inleiding
Het stedelijk gebied bestaat uit de bebouwing van de gemeenten Delfzijl, Menterwolde, Reiderland en
Scheemda. De bebouwing in het gebied is kleinschalig en bevindt zich voornamelijk aan de randen
van het gebied. Wat betreft het waterbeheer voor het stedelijk gebied zijn met name de gemeentelijke
waterplannen van belang. De verwachting is dat begin 2008 de hierboven genoemde gemeenten
allemaal een vastgesteld waterplan hebben. Hieronder volgt per thema een beschrijving van projecten
uit de waterplannen waarbij ook een rol is weggelegd voor het waterschap. Voor een volledige
beschrijving wordt verwezen naar de verschillende waterplannen van de gemeenten.
5.2 Waterkwantiteit
Op het gebied van waterkwantiteit is voornamelijk de stedelijke wateropgave van belang. De stedelijke
wateropgave staat geformuleerd in het NBW en het RBW. De stedelijke wateropgave bestaat uit
grondwateroverlast, water op straat ten gevolge van de beperkte rioleringscapaciteit en de
kwantitatieve stedelijke wateropgave. Er is afgesproken dat alle gemeenten een overzicht maken van
de huidige knelpunten, maatregelen formuleren en dat deze maatregelen voor 2015 zijn uitgevoerd.
Zowel de gemeente als het waterschap zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren van maatregelen.
Kostenverdeling bij de maatregelen vindt plaats conform de afspraken in het NBW en RBW.
Termunterzijldiep bij Nieuwolda
In de vier inliggende gemeenten is ofwel tijdens het opstellen van het waterplan onderzoek gedaan
naar de stedelijke wateropgave ofwel er is onderzoek geprogrammeerd. Tevens is de intentie
opgenomen de te nemen maatregelen voor 2015 uit te voeren. Het waterschap heeft een adviserende
rol bij de stedelijke wateropgave. Voor de kern Wagenborgen (gem. Delfzijl) is een apart onderzoek
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
23

naar grondwateroverlast geprogrammeerd. De gemeente Reiderland is van plan om te gaan
afkoppelen en kleinschalige waterberging te zoeken bij herstructurering en nieuwbouw, rekening
houdend met de klimaatverandering, om invulling te geven aan de stedelijke wateropgave.
In het waterplan Scheemda-Menterwolde is een innovatief project opgenomen onder de naam 'Kijken
buiten de kade(r)s'. Het betreft een onderzoek naar innovatief gebruik van kaden. Tot op heden voert
het waterschap een restrictief beleid ten aanzien van regionale keringen. Op en nabij de keringen mag
in principe niet worden gebouwd, tenzij er keurontheffing is. Waterschap en gemeenten willen
gezamenlijk onderzoeken welke mogelijkheden er zijn deze keringen innovatiever en creatiever te
gebruiken. In waterplan Delfzijl is voorzien in een soortgelijke maatregel, maar dan voor de zeekering.
Op dit moment loopt een onderzoek naar aanpassing van de bestaande zeesluis of het bouwen van
een nieuwe zeesluis. In het waterplan van de gemeente Reiderland is voorzien in het plaatsen van
terugslagkleppen bij risicovolle overstorten en het aanpassen van het GRP rekening houdend met de
klimaatverandering.
Wat doen:
Gemeente Delfzijl: project 'Bepalen stedelijke en regionale wateropgave' (lopende maatregel)
Gemeente Delfzijl: project 'Grondwateroverlast Wagenborgen'
Gemeente Delfzijl: project 'Robuust watersysteem'
Gemeente Delfzijl: project 'Kansen zeekering'
Gemeente Delfzijl: project 'Zeesluis Delfzijl'
Gemeente Menterwolde: project 'Water op niveau' (invullen stedelijke wateropgave)
Gemeente Menterwolde: project 'Kijken buiten de kade(r)s'
Gemeente Scheemda: project 'Stedelijke wateropgave Scheemda
Gemeente Scheemda: project 'Kijken buiten de kade(r)s'
Gemeente Reiderland: project 'Analyse grondwateroverlast en plan van aanpak knelpunten
grondwateroverlast
Gemeente Reiderland: project: 'Afkoppelen en kleinschalige waterberging bij nieuwbouw en herstructurering'
Gemeente Reiderland: project: 'Plaatsen terugslagkleppen risicovolle overstorten'
Gemeente Reiderland: project: 'Aanpassen GRP rekening houdend met klimaatverandering'
Gemeenten: opheffen grondwateroverlast
Waterschap: Oppervlaktewaterberging stedelijk gebied
5.3 Waterkwaliteit
Waterkwaliteitsmaatregelen in de gemeentelijke waterplannen zijn allereerst gericht op de wateren in
het bebouwd gebied. De gemeenten Scheemda en Menterwolde hebben beiden een project
opgenomen om de ecologie en waterkwaliteit van wateren in het bebouwd gebied te verbeteren. De
gemeente Reiderland heeft een maatregel opgenomen om stedelijke wateren te voorzien van
natuurvriendelijke oevers. Daarnaast staan projecten geformuleerd om: een convenant duurzaam
bouwen op te stellen, een plan van aanpak voor knelpunten duurzaam bouwen op te stellen en het
aanwijzen van tijdelijke en permanente doorgangsdepots voor baggerspecie.
In het concept-waterplan Delfzijl (moet nog nader afgestemd worden met waterschap Hunze en Aa’s)
staan twee projecten met betrekking tot de waterkwaliteit. Eén project is gericht op het verminderen
van de stankoverlast in de haven van Termunterzijl. Dit project is ook gericht op het verbeteren van de
bereikbaarheid. Onder de noemer 'Nadelige effecten afkoppelen' wordt een studie voorgesteld om te
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
24

voorkomen dat vuil afgekoppeld water naar schoon oppervlaktewater wordt geleid. In de waterkwaliteit
van het Proostmeer is de laatste jaren veel geïnvesteerd. De gemeente gaat nu over tot het uitvoeren
van het regulier onderhoud.
In het waterplan Delfzijl zijn tevens drie waterkwaliteits/ecologische maatregelen opgenomen die
betrekking hebben op het landelijk gebied. Met het project 'Kansen Oude Ae' wordt de
landschappelijke kwaliteit van het riviertje de Oude Ae benadrukt (baggeren).
In de polder Breebaart is de kreek naar de vispassage zodanig dichtgeslibd dat vismigratie nauwelijks
meer mogelijk is. Met het project 'Verbeteren vismigratie polder Breebaart' wordt de kreek hersteld.
Daarnaast is een project opgenomen om de vismigratie bij met name sluizen te verbeteren. Voor het
watersysteem Oldambt betreft het een onderzoek naar de mogelijkheden voor verbetering van de
vismigratie bij de sluizen van Termunterzijl en bij gemaal Rozema.
Wat doen:
Gemeente Delfzijl: project: 'Haven Termunterzijl'
Gemeente Delfzijl: project: 'Nadelige effecten afkoppelen'
Gemeente Delfzijl: project: 'Kansen Oude Ae '
Gemeente Delfzijl: project: 'Verbeteren vismigratie Polder Breebaart'
Gemeente Delfzijl: project: 'Verbeteren vismigratie algemeen'
Gemeente Menterwolde: project: 'Sprankelend water in de kernen van Menterwolde'
Gemeente Scheemda: project: 'Schoonheid van het water'
Gemeente Reiderland: project: 'Inrichten natuurvriendelijke oevers'
Gemeente Reiderland: project: 'Opstellen convenant duurzaam bouwen'
Gemeente Reiderland: project: 'Plan van aanpak knelpunten waterkwaliteit'
Gemeente Reiderland: project: 'Aanwijzen permanente/tijdelijke doorgangsdepots baggerspecie'
5.4 Overige zaken
Onder de naam 'Van Botjes naar Bootjes' is in het Waterplan Menterwolde een project opgenomen
waarin een onderzoek wordt voorgesteld naar de recreatieve ontwikkeling van het Botjeszandgat. Het
Botjeszandgat is een zandwinlocatie waarvan de vergunning bijna is verlopen. De gemeente
Menterwolde wil deze plas graag recreatief ontwikkelen.
In de waterplannen van Scheemda en Menterwolde is een project opgenomen onder de naam
'Functiegericht beheer en onderhoud'. Het doel van dit project is te komen tot efficiënt en effectief
beheer en onderhoud in het stedelijke gebied. Het waterschap is trekker van deze projecten.
In alle waterplannen van de vier inliggende gemeenten zijn projecten opgenomen die de
communicatie richting de burger moet verbeteren. Hierin wordt samengewerkt met het waterschap. De
invulling van projecten op gebied van communicatie verschilt per gemeente. De gemeenten
Scheemda en Menterwolde hebben projecten opgenomen om ook de afstemming en communicatie
tussen gemeenten en waterschap te verbeteren. In het project 'Formeren waterteam' wordt ook de
voortgang van uitvoering van maatregelen uit het waterplan gemonitord. Tevens willen deze
gemeenten via foldermateriaal voorlichting gaan geven aan burgers en bedrijven over duurzaam
bouwen, afkoppelen en grondwateroverlast. In Reiderland worden ook folders gemaakt over
watergerelateerde onderwerpen om burgers voor te lichten.
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
25

In het waterplan voor de gemeente Reiderland is een project opgenomen om een waterloket in te
richten op basis van hetgeen in het RBW is opgenomen. Hierdoor dient de klachten- en
vragenafhandeling van de burger te verbeteren. In dit project wordt onder andere samengewerkt met
het waterschap.
Wat doen:
Gemeente Delfzijl: project 'Bewustwording burgers van water in de omgeving'
Gemeente Delfzijl: project 'Benoemen functies vijvers'
Gemeente Menterwolde: project 'Van Botjes naar bootjes'
Gemeente Menterwolde: project 'Functiegericht beheer en onderhoud'
Gemeente Menterwolde: project '(Be)levend water begint bij jezelf (communicatie)'
Gemeente Menterwolde: project 'Formeren waterteam'
Gemeente Scheemda: project 'Nieuwolda aan het water'
Gemeente Scheemda: project 'Functiegericht beheer en onderhoud'
Gemeente Scheemda: project '(Be)levend water begint bij jezelf (communicatie)'
Gemeente Scheemda: project 'Formeren waterteam'
Gemeente Reiderland: project 'Communicatie ten behoeve van gedragsverandering'
Gemeente Reiderland: project 'Waterloket'
Gemeente Reiderland: project 'Gebruik checklist watertoets'
5.5 Overzicht maatregelen stedelijk gebied
Hieronder volgt een overzicht van alle genoemde maatregelen uit dit hoofdstuk. Bij iedere maatregel is
aangegeven of deze uitgevoerd wordt vóór 2015 (korte/middellange termijn) of na 2015 (lange
termijn).
DE = Delfzijl, ME = Menterwolde, SC = Scheemda, RE = Reiderland, HenA = Hunze en Aa's
Nr. Maatregel Voor 2015 Na 2015
C01 DE: Bepalen stedelijke en regionale wateropgave < 2015
C02 DE: Grondwateroverlast Wagenborgen 2008
C03 DE: Robuust watersysteem < 2015
C04 DE: Kansen zeekering 2008
C05 DE: Zeesluis Delfzijl 2008
C06 DE: Haven Termunterzijl doorlopend
C07 DE: Nadelige effecten afkoppelen

C19 SC: Stedelijke wateropgave Scheemda < 2015
C20 SC: Kijken buiten de kade(r)s 2009
C21 SC: Schoonheid van het water 2008-2011
C22 SC: Functiegericht beheer en onderhoud 2009-2010
C23 SC: Formeren waterteam. 2008-2011
C24
C25
RE: Analyse grondwateroverlast en plan van aapak
knelpunten grondwateroverlast
RE: Afkoppelen en kleinschalige waterberging bij
nieuwbouw en herstructurering
C26 RE: Plaatsen terugslagkleppen risicovolle overstorten
C27
RE: Aanpassen GRP rekening houdend met
klimaatverandering
< 2015
C28 RE: Inrichten natuurvriendelijke oevers 2008
C29 RE: Opstellen convenant duurzaam bouwen 2008
C30 RE: Plan van aanpak knelpunten waterkwaliteit
C31
C32
RE: Aanwijzen permanente/tijdelijke doorgangsdepots
baggerspecie
RE: Communicatie ten behoeve van
gedragsverandering
C33 RE: Waterloket
2008-2010
< 2015
C34 RE: Gebruik checklist watertoets < 2015
C35 HenA: Oppervlaktewater berging stedelijk gebied < 2015
C36 HenA: Opheffen grondwaterknelpunten < 2015
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
27

6 Organisatie en communicatie
6.1 Inleiding
Om te komen tot onderliggend strategie- en maatregelenplan is er uitgebreid gecommuniceerd met de
belanghebbenden in het gebied. Er zijn verschillende gebiedsbijeenkomsten geweest waarin de
doelen en maatregelen voorgesteld en besproken zijn. Ook zijn de betrokkenen via een nieuwsbrief
en internet op de hoogte gehouden van de activiteiten rond de totstandkoming van dit plan. In oktober
en december heeft men kunnen reageren op de voorstellen die voorgelegd worden aan de
bestuurders.
In dit hoofdstuk wordt toegelicht hoe de communicatie met de verschillende doelgroepen gaat
plaatsvinden tijdens de uitvoering van het plan met de daarin genoemde maatregelen.
Doelgroepen zijn;
• Belangenorganisaties (natuur, landbouw, bedrijven, georganiseerde burgers).
• Inwoners.
• Onderwijsinstellingen.
• Bestuurders gemeenten, waterschap en provincie.
• Medewerkers gemeenten, waterschap en provincie.
6.2 Communicatieplan
Tijdens het opstellen van het watersysteemplan Oldambt is er meerdere keren gecommuniceerd met
de omgeving. Ook tijdens de uitvoering van de maatregelen uit het watersysteemplan dient er
gecommuniceerd te blijven worden. Dit is van belang zodat de doelgroepen (zie hierboven) kennis
hebben van de wateropgave, de benodigde maatregelen accepteren en er naar handelen.
Tijdens de uitvoering van het plan wordt elke maatregel met de omgeving gecommuniceerd.
Belangrijk is dat bij elke maatregel de doelgroepen goed geïnformeerd worden over de uitvoering, het
totaalbeeld van een project duidelijk blijft en gemaakte afspraken nagekomen worden.
Voor het uitvoeringsplan van het watersysteemplan zal een aparte communicatieparagraaf
geschreven worden. Hierin worden de communicatiemiddelen opgenomen. Daarnaast wordt bekeken
in hoeverre educatie bijdraagt aan de communicatiedoelstellingen.
Wat doen:
Opstellen van een communicatieparagraaf voor het uitvoeringsplan .
6.3 Samenwerking in de waterorganisatie
Taken in het waterbeheer
Waterbeheer is een samenspel van meerdere overheden. Naast gemeente en waterschap zijn vaak
ook de provincie en de Rijksoverheid betrokken. Deze actoren hebben strategische en operationele
taken op het gebied van waterbeheer. Van oudsher hebben waterschappen de zorg voor het grootste
deel van de operationele taken. Het Rijk en de provincie hebben veelal strategische taken.
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
28

Met de komst van de nieuwe Waterwet, en daarop vooruitlopend, de Wet verbrede gemeentelijke
watertaken vindt er een herijking van de watertaken plaats. Met name de gemeente krijgt meer taken
op het gebied van waterbeheer. De introductie van de Omgevingsvergunning zorgt ervoor dat diverse
vergunningen op het gebied van ruimte, water en milieu worden samengevoegd. Met betrekking tot de
taken in het waterbeheer verandert er zodoende het één en ander. Het is van belang dat alle
betrokkenen goed op de hoogte zijn van hun taken en verantwoordelijkheden.
De betrokken organisaties dienen er zelf voor te zorgen dat hun medewerkers voldoende op de
hoogte zijn van de veranderde wetgeving.
Klachtenafhandeling
In het RBW is aangegeven dat de betrokken partijen in het waterbeheer een waterloket inrichten om
de vragen- en klachtenafhandeling te centraliseren en te optimaliseren. Te vaak wordt de burger nog
van het kastje naar de muur gestuurd omdat de overheden onderling niet weten wie waar
verantwoordelijk voor is. In de uitvoeringsperiode van dit watersysteemplan wordt een start gemaakt
met het optimaliseren van de klachtenafhandeling. Daartoe wordt conform het RBW invulling gegeven
aan de volgende drie onderdelen:
• Een smoelen- en adresboek.
• Een beheerkaart.
• Een processchema voor de afhandeling van klachten.
Wat doen:
Invulling geven aan het waterloket conform het RBW.
6.4 Belevingsdag voor inwoners
Om burgers meer te betrekken bij water wordt per watersysteem een belevingsdag georganiseerd.
Burgers voelen zich betrokken bij hun eigen omgeving. Op die manier komt het waterschap naar ze
toe. Belevenis ontstaat op het moment dat men ‘iets’ ervaart. Zintuiglijk waarnemen (voelen, proeven,
ruiken, zien en/of horen) is hiervoor een voorwaarde.Op zo’n belevingsdag maken de inwoners kennis
met de uit te voeren werkzaamheden in het gebied waar zij wonen. Voorwaarde is dat de beleving
centraal staat. Het moet gericht zijn op zaken die burgers raken en/of aanspreken!
De belevingsdag wordt georganiseerd door het team communicatie van het waterschap, eventueel in
samenwerking met andere deelnemende organisaties (taakverdeling, doelen en samenwerking). Het
waterschap is hiervan de trekker, zoals de gemeenten dit zijn voor de communicatieactiviteiten vanuit
het waterplan. Voor de organisatie van de belevingsdag wordt een apart communicatieplan gemaakt
waarin educatie een belangrijke plaats inneemt. Het overall traject ‘Educatie voor Waterdrager’
omschrijft de activiteiten richting onderwijsinstellingen. Er zijn aparte communicatiemiddelen ontwikkelt
die hierin bijdragen.
Wat doen:
Organiseren van een belevingsdag.
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
29

Termunterzijldiep bij ’t Waar
6.5 Monitoring & Evaluatie
In dit Strategie- en Maatregelenplan zijn diverse maatregelen opgenomen welke de komende jaren
uitgevoerd gaan worden. Om zicht te houden op de daadwerkelijk uitvoering is het van belang dat dit
wordt gemonitord en geëvalueerd. Voorgesteld wordt hiervoor aansluiting te zoeken bij reeds lopende
evaluatie van het RBW (via Stuurgroep Water 2000+) en de monitoring en evaluatie ten behoeve van
de Kaderrichtlijn Water. De jaarlijkse monitoring en evaluatie van het watersysteemplan zal gericht zijn
op:
• Doelrealisatie op het gebied van veiligheid, wateroverlast, watertekort en waterkwaliteit.
• Voortgang en naleven van de geplande maatregelen en afspraken/samenwerking overheden.
De maatregeltabel in bijlage 5 kan gebruikt worden om de uitvoering van maatregelen te monitoren.
Wat doen:
Jaarlijks monitoring en evaluatie uitvoering van het watersysteemplan. Hiervoor aansluiting zoeken bij
monitoring en evaluatie RBW en KRW
6.6 Overzicht maatregelen organisatie en communicatie
Hieronder volgt een overzicht van alle genoemde maatregelen uit dit hoofdstuk. Bij iedere maatregel is
aangegeven of deze uitgevoerd wordt vóór 2015 (korte/middellange termijn) of na 2015 (lange
termijn).
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
30

Nr. Maatregel Voor 2015 Na 2015
D01
Opstellen communicatieparagraaf voor uitvoering
watersysteemplan
2008
D02 Invulling geven aan het waterloket conform het RBW 2008
D03 Organiseren belevingsdag 2008
D04
Jaarlijks monitoring en evaluatie van het
watersysteemplan
< 2015
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
31

7 Conclusies & consequenties
7.1 Conclusies
Over het algemeen kan worden geconcludeerd dat het watersysteem Oldambt zowel in de boezem,
als het landelijk gebied en het stedelijk gebied goed op orde is. In elk van de drie onderscheiden
deelsystemen zijn er echter enkele knelpunten of aandachtspunten.
In de boezem zijn er aandachtspunten met betrekking tot de klimaatverandering en de primaire en
regionale keringen. Daarnaast zal de komende jaren de aandacht vooral uitgaan naar het bereiken
van een goede ecologische toestand in de boezemwateren en de meren in het kader van de KRW.
In het landelijk gebied spelen een aantal aandachtspunten zoals droogte, verdroging, veenoxidatie en
verzilting. Naar verzilting en de optimalisatie van de wateraanvoer zal nader onderzoek worden
gedaan. De veenoxidatie vraagt op termijn om locatieafhankelijke maatregelen. Droogte vraagt niet
direct om maatregelen, wel is blijvende aandacht nodig voor dit onderwerp. Bij gebiedsontwikkelingen
moet altijd de vraag worden gesteld of maatregelen voor droogtebestrijding kunnen worden
gecombineerd. De verdroogde gebieden worden door middel van geplande maatregelen hersteld.
In het stedelijk gebied is de grootste uitdaging het invullen van de stedelijke wateropgave: het zoeken
van ruimte voor de opvang van water in extreme situaties. Waar mogelijk door functiecombinaties.
Daarnaast zijn in het kader van het Waterplan in de Uitvoeringsplannen van Scheemda en
Menterwolde enkele (onderzoeks)maatregelen opgenomen. Te denken valt aan het innovatief gebruik
van regionale waterkeringen, het ontwikkelen van het Botjeszandgat en de uitbreiding van het
Hondshalstermeer. Daarnaast zijn ook maatregelen met betrekking tot beheer en onderhoud en
communicatie opgenomen.
In dit Strategie en Maatregelenplan is een voorstel gedaan voor maatregelen op basis van onderzoek
door het waterschap en gemeenten en na consultatie van belanghebbenden in het gebied. De
komende jaren is het zaak de geformuleerde maatregelen uit te voeren steeds in nauw overleg met de
belanghebbenden. In de volgende paragraaf wordt kort ingegaan op de consequenties van de
maatregelen voor partijen in het gebied.
7.2 Consequenties watersysteemplan voor de betrokken partijen
Waterschap
Door middel van het watersysteemplan heeft het waterschap een overzicht van alle ontwikkelingen die
spelen in het gebied met betrekking tot waterbeheer. De knelpunten en opgaven voor waterkwantiteit
en -waterkwaliteit zijn in beeld gebracht. Daarnaast heeft het waterschap door middel van het
opstellen van dit plan voldaan aan de eisen van het RBW. De opgave voor het waterschap bestaat de
komende jaren vooral uit het goed uitvoeren van al geplande maatregelen zoals het Masterplan
Kaden, Blauwestad, etc. Daarnaast dienen er op de korte en lange termijn een aantal extra
maatregelen genomen te worden. Te denken valt aan het uitvoeren van KRW-maatregelen, het
vergroten van de maalcapaciteit, voorkomen van overlast door bodemdaling, etc.
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
32

Gemeenten
Met name tussen het watersysteemplan en het waterplan Scheemda-Menterwolde heeft veel
afstemming plaatsgevonden. Hierdoor zijn een aantal knelpunten en maatregelen uit het
watersysteemplan goed opgenomen in het waterplan en vice versa. Ook met de andere gemeenten
heeft afstemming plaatsgevonden. Door de samenwerking is nu ook het grotere geheel in beeld. De
belangrijkste opgave die op korte termijn aandacht van de gemeente vraagt is de stedelijke
wateropgave. Daarnaast zijn er enkele onderzoeksmaatregelen en communicatieprojecten. De
consequenties voortvloeiend uit de KRW vallen mee. Er zijn geen gemeentelijke maatregelen
geformuleerd. Wel zal er vanuit de gemeenten blijvend aandacht moeten zijn voor de waterkwaliteit en
ecologie.
Landbouw
Door de mestwetgeving zal de landbouw de komende jaren al een grote bijdrage leveren aan de
reductie van nutriënten. Met het lozingenbesluit Open Teelt en Veehouderij (LOTV) wordt ook
reductie van bestrijdingsmiddelen bewerkstelligd. Omdat het Oldambt een vrij intensief
landbouwgebied is, is de huidige mestwetgeving alleen niet voldoende. Op basis van de analyse voor
de Kaderrichtlijn Water worden voor een aantal waterlichamen onderzoeken voorgesteld om de
bronnen van nutriënten te achterhalen dan wel om alternatieven voor Isoproturon te onderzoeken.
Op een aantal plaatsen in het gebied kan de inundatiekans toenemen als gevolg van de bodemdaling
(veenoxidatie en gaswinning). Het is van belang dat per locatie maatwerk wordt verricht.
Natuur
Voor de natuurorganisaties is het meest van belang dat de komende jaren de
verdrogingsdoelstellingen worden bereikt, ofwel dat in 2018 100% van het areaal natuur hydrologisch
is hersteld. Daarnaast is het van belang dat nieuwe natuur met de juiste watercondities wordt
aangelegd en dat nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen geen verdroging mogen veroorzaken.
Door het uitvoeren van de KRW-maatregelen zal de waterkwaliteit en ecologie van de grote wateren
de komende jaren moeten verbeteren waardoor ook de natuurwaarde wordt verhoogd.
Recreatie
Voor de recreatiesector is het van belang dat alle wensen en lopende projecten in dit
watersysteemplan zijn meegenomen. Hierdoor is inzicht ontstaan in de belangrijkste wensen en
knelpunten. Daarnaast zal bij recreatieprojecten steeds bekeken worden of er een koppeling te maken
is met het vasthouden van water.
Watersysteemplan Oldambt Strategie- en
Maatregelenplan
33

Bijlage 1:
Gebruikte literatuur
Ingenieursbureau Oranjewoud B.V., 2007, Concept Uitvoeringsplan waterplan gemeente Scheemda
2008-2011
Ingenieursbureau Oranjewoud B.V., 2007, Concept Uitvoeringsplan waterplan gemeente Menterwolde
2008-2011
Waterschap Hunze en Aa’s, 2006, Regionaal Waterplan Westerwolde
Waterschap Hunze en Aa's, 2007, Inventarisatienota watersysteemplan Oldambt
Arcadis, 2007, Concept Waterplan gemeente Delfzijl
Provincie Groningen, 2006, Provinciaal Omgevingsplan II
Waterschap Hunze en Aa’s, 2006, Relatie en samenhang taken waterschap en gemeenten
Waterschap Hunze en Aa's, 2003, Beheerplan 2003-2007

Bijlage 2: Relatie en samenhang taken waterschap en gemeenten 2
Algemeen
1. Waterschappen zijn openbare (overheids)lichamen met de waterstaatkundige verzorging van een
bepaald gebied als doel (Waterschapswet).
2. Provincies kunnen waterschappen instellen/opheffen en bepalen bij reglement hun taken. Die
taken kunnen alleen de regionale zorg voor waterkering en waterhuishouding (kwalitatief en
kwantitatief) betreffen. Indien doelmatig kan daarnaast ook de zorg voor land- en vaarwegen aan
waterschappen worden toevertrouwd.
3. Het bestuur van waterschappen wordt gevormd door algemeen bestuur, dagelijks bestuur en
dijkgraaf (te vergelijken met resp. gemeenteraad, college van b&w en burgemeester). Omvang en
samenstelling van de bestuurscolleges is een bevoegdheid van prov. staten. Het algemeen
bestuur wordt eens in de vier jaar gekozen door de belastingbetalers van het waterschap
(inwoners en eigenaren van gronden en gebouwen).
4. Het waterschapsbestuur heeft verordenende bevoegdheden. Men kan verordeningen vaststellen,
bijvoorbeeld ter bescherming van waterstaatswerken (keur), omtrent het aansluiten van de
gemeentelijke riolering op de zuiveringstechnische werken van het waterschap
(aansluitverordening) of op het gebied van belastingen. Voor vaststelling of wijziging van de
waterschapskeur worden gemeenten in de gelegenheid gesteld hun oordeel daarover te geven.
5. Toegespitst op waterschap Hunze en Aa’s bestaan de opgedragen taken concreet uit:
• Zorg voor (primaire) waterkeringen.
• Zorg voor kwantiteits- en kwaliteitsbeheer van het oppervlaktewater en de regeling van het
(kwantitatieve) freatisch (ondiepe) grondwater.
• Zorg voor vaarwegen, die deel uitmaken van de B-akwa-overeenkomst tussen de provincie
Groningen en de voormalige waterschappen Dollardzijlvest, Hunze en Aa en Eemszijlvest*.
• Zuivering van rioolafvalwater.
* Op grond van deze overeenkomst heeft het waterschap op verzoek van de provincie het
vaarweg- en nautisch (regeling scheepvaartverkeer) beheer over diverse kanalen/wateren op
zich genomen tegen betaling van de daarmee gemoeide kosten.
6. De gemeente heeft als openbaar overheidslichaam meerdere taken in een bepaald gebied. Bij het
uitoefenen van die taken raken de keuzen qua beleid, inrichting en beheer op die domeinen in een
aantal gevallen het waterdomein van het waterschap en omgekeerd.
7. De gemeente heeft op grond van de Wet milieubeheer binnen de waterketen de
verantwoordelijkheid voor de inzameling en afvoer van afvalwater, dat vervolgens ter zuivering
wordt aangeboden aan het waterschap.
2 Op basis van huidige wet- en regelgeving, d.d. 16 april 2007

8. De gemeente is op grond van de nieuwe Wet gemeentelijke watertaken verantwoordelijk voor de
opvang en verwerking van hemelwater en voor het grondwaterbeheer (over- en onderlast) in
stedelijke gebieden.
9. Op nationaal niveau zijn in het kader van het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) afspraken
gemaakt om diverse opgaven op het gebied van waterbeheer te realiseren. Op regionale schaal
heeft dit in Drenthe en Groningen geleid tot een Regionaal Bestuursakkoord Water (RBW) waarin
provincies samen met gemeenten en waterschappen afspraken hebben gemaakt om binnen een
aantal jaren diverse maatregelen te treffen om de regionale wateropgaven op het gebied van
stedelijk water, wateroverlast, waterkwaliteit etc. gezamenlijk te realiseren.
Ruimtelijke ordening en water
1. Waterschappen beschikken als functionele overheidslichamen niet over ruimtelijke
bevoegdheden, zoals rijk, provincie en gemeente die kennen.
2. In het Provinciaal Omgevingsplan (POP) wordt het ruimtelijke beleid in samenhang met o.m. het
waterhuishoudkundig beleid aangegeven. Het waterschap heeft bij het te voeren waterbeheer
rekening te houden met de functies uit het POP.
3. Op gemeentelijk terrein kent de Wet Ruimtelijke Ordening (WRO) een tweetal ruimtelijke plannen,
namelijk structuurplan en bestemmingsplan. Daarnaast is er de mogelijkheid van het realiseren
van projecten in afwijking van geldende bestemmingsplannen (art. 19).
4. Op grond van art. 10 Bro 1985 plegen burgemeester en wethouders bij de voorbereiding van een
structuurplan, bestemmingsplan of een art. 19, lid 1-vrijstelling overleg met het hierbij betrokken
waterschapsbestuur. Eenzelfde verplichting geldt ook bij de totstandkoming van regionale
structuurplannen (art. 21a Bro 1985).
5. In (de toelichting op) een streekplan (POP), regionaal/gemeentelijk structuurplan,
bestemmingsplan en bij art. 19-vrijstellingen is een waterparagraaf verplicht. Daarin wordt
aandacht besteed aan de gevolgen voor de waterhuishouding, incl. het advies terzake van de
waterbeheerder (waterschap). Deze paragraaf is een wettelijk voorgeschreven onderdeel van de
zgn. watertoets (zie voor meer info de Handreiking Watertoets van het Ministerie van V&W).
Gemeenten kunnen concrete plannen voor de watertoets ook digitaal
(http://watertoets.hunzeenaas.nl) bij het waterschap aanmelden. Elke gemeente heeft daarvoor
inlog-gegevens ontvangen. Na invulling van de gegevens rolt er terstond een voorlopig advies uit;
het formele (definitieve) advies volgt daarna. Voordeel van deze werkwijze zijn:
• Eenvoudige en korte lijnen (tijdswinst).
• Informatieverstrekking op maat (betere kwaliteit).
Uiteindelijk kan met de watertoets bij de planontwikkeling vroegtijdig rekening worden gehouden met
zaken als waterberging, waterkwaliteit, riolering, afkoppelen van regenwater en duurzame
bouwmaterialen.

6. Daarnaast worden er tussen gemeente en waterschap via waterkansenkaarten, (stedelijke)
waterplannen etc. buitenwettelijke afspraken gemaakt om de samenhang tussen ruimtelijke
ordening en water zo goed mogelijk in een vroeg stadium te borgen.
7. Een nieuw ruimtelijk fenomeen is ruimte voor water(berging). Door klimaatwijzigingen etc. is er in
de toekomst meer ruimte nodig voor het vasthouden, bergen en afvoeren van water. De daarvoor
benodigde ruimteclaims worden via POP en bestemmingsplan vastgelegd. Via NBW en RBW zijn
daarover tussen provincies, gemeenten en waterschappen afspraken gemaakt.
8. In dat verband is de afspraak gemaakt dat de aan de aanwijzing tot bergingsgebieden verbonden
planschade door het waterschap aan de gemeente wordt vergoed. Daarnaast is voor het feitelijk
gebruik van (nood)bergingsgebieden door de waterschappen een schaderegeling getroffen.
9. Bij ruimtelijke ontwikkelingen door gemeenten (bijvoorbeeld stedelijke uitbreidingsplannen etc.)
hanteert het waterschap het principe van kostenveroorzaking. In de praktijk betekent dit dat
aanpassingen aan de waterinfrastructuur van het waterschap op kosten van de gemeente
plaatsvinden.
10. Samenvattend raken de gemeente en het waterschap elkaar op het grensvlak van ruimtelijke
ordening en water bij:
• Voorbereiding van alle ruimtelijke plannen, zoals gemeentelijke structuur- en
bestemmingsplannen en art. 19-vrijstellingen.
• Voorbereiding bij het bouw- en woonrijp maken van (stedelijke) gronden.
• Voorbereiding van door water gedreven ruimteclaims die via POP in bestemmingsplannen
worden vertaald.
• Het uitvoeren van afspraken in het kader van het RBW.
• Planvorming bestemmingslocaties voor baggerspecie.
In het algemeen geldt dat de ruimtelijke ontwikkelingen uit zowel gemeentelijk als uit
waterschapsperspectief noopt tot een zo vroegtijdig mogelijke informatie-uitwisseling en onderlinge
advisering (al dan niet wettelijk verplicht) tussen partijen.
Zorg voor de waterkering
1. Het begrip waterkering is een verzamelbegrip voor dijken, duinen, kaden, dammen, keersluizen en
hoge gronden; kortom objecten met een waterkerende functie. Primaire waterkeringen zijn in het
algemeen alle keringen langs de kust en de grote rivieren. Het veiligheidsniveau van deze
categorie keringen wordt door het rijk bepaald en het is aan de beheerders (waterschappen) om
één en ander te bewerkstelligen. Gedeputeerde Staten houden toezicht op het beheer van
primaire waterkeringen. Naast primaire waterkeringen zijn er regionale en overige waterkeringen.
Het veiligheidsniveau van regionale (boezem) keringen wordt door de provincie bepaald en voor
de overige keringen kan het waterschap dat bepalen.
2. Op grond van art. 8 van de Wet op de waterkering is de beheerder (waterschap) verplicht om bij
de voorbereiding van een plan tot dijkaanpassing en -verlegging Gedeputeerde Staten en
Burgemeester en Wethouders te betrekken.

3. De afgifte van gemeentelijke vergunningen en ontheffingen ten behoeve van specifieke
dijkversterkingplannen voor primaire waterkeringen (hoge prioriteit in verband met veiligheid) kan
aan speciale eisen zijn gebonden.
4. Het waterschap is bevoegd gezag voor primaire waterkeringen, alsmede voor de regionale en
overige waterkeringen die in de legger zijn opgenomen. Op grond daarvan heeft het waterschap
de bevoegdheid om vergunningen te verlenen/weigeren, toegang tot waterkeringen te
beperken/verbieden, bestuursdwang toe te passen etc.
5. Deze bevoegdheden liggen vast in de waterschapskeur (verordening) en bevatten dus tal van
gebods- en verbodsbepalingen. De ligging en afmetingen van waterkeringen zijn opgenomen in
de legger. De keur is niet alleen op het dijklichaam van toepassing maar richt zich ook op
(buiten)beschermingszones. Een voornemen tot vaststelling of wijziging van de keur wordt ook
voorgelegd aan de gemeente.
6. Op tal van waterkeringen liggen wegen, fietspaden etc. met een openbaar karakter, waarvan de
gemeente in het algemeen beheerder en onderhoudsplichtige is. Voor het aanleggen en hebben
van deze voorzieningen op waterkeringen is de gemeente vergunningplichtig. In het kader hiervan
worden tussen gemeente en waterschap ook regelingen getroffen om de reikwijdte van de
onderhoudsplicht over en weer adequaat af te baken. Op grond daarvan is de gemeente in een
aantal gevallen o.m. verantwoordelijk voor groot onderhoud van de kering en de beschoeiing.
7. Gemeenten zijn op diverse plaatsen (vooral in bebouwde kommen) eigenaar van de regionale en
overige keringen en hebben als zodanig te maken met een onderhoudsplicht (op grond van de
keur).
8. Samenvattend raken de gemeente en het waterschap elkaar op het terrein van waterkeringen bij:
• Een verzoek om bestemmingsplanwijziging of art. 19-vrijstelling in geval van een
dijkverzwaring.
• Afgifte van gemeentelijke vergunningen en andere bestuursrechtelijke toestemmingen in
situaties van dijkverbeteringen.
• Overleg over een door de gemeente gewenste nieuwe ruimtelijke ontwikkeling in of in de buurt
van een waterkering.
• De aanleg en het beheer en onderhoud van openbare wegen, fietspaden en andere
gemeentelijke voorzieningen op waterkeringen.
• Het samen oefenen van rampenbestrijding in geval van overstroming van een waterkering
uitvoeren van afspraken in het kader van het RBW.
Zorg voor de waterhuishouding
1. Het begrip waterhuishouding omvat de overheidszorg die zich richt op het op en in de bodem vrij
aanwezige water. Het gaat daarbij om de waterkwaliteit en -kwantiteit van zowel oppervlaktewater
als grondwater.

2. Het waterschap is belast met kwaliteit- en kwantiteitsbeheer van oppervlaktewater (niet-zijnde
rijkswateren) en kwantitatief beheer van ondiep grondwater (landelijk gebied) en zuivering van
stedelijk afvalwater; de gemeente heeft zorg voor opvang/afvoer van hemelwater en overtollig
grondwater in stedelijk gebied (wet gemeentelijke watertaken/verbrede rioolheffing); de Provincie
heeft zorg voor diep-grondwater (passief: vergunningverlening).
3. Er wordt onderscheid gemaakt in watersysteem en waterketen. Tot het watersysteem behoort het
oppervlaktewater en grondwater (kwaliteit/kwantiteit); de waterketen bestaat uit drinkwaterwinning
en -distributie, riolering en zuivering van afvalwater (zie bijgevoegd schema).
4. Het wettelijk kader voor waterhuishouding wordt met name gevormd door Waterschapswet, Wet
op Waterhuishouding, Wet Milieubeheer, Wet Verontreiniging Oppervlaktewateren en
Grondwaterwet. Momenteel is een nieuwe wet Gemeentelijke Watertaken (2007) en een integrale
Waterwet (2009) in voorbereiding die deels als een aanvulling hierop kan worden gezien c.q.
diverse andere wetgeving vervangt.
5. Het planstelsel bestaat uit wettelijke en niet-wettelijke planfiguren. De wettelijke plannen zijn: nota
waterhuishouding (rijk), prov. waterhuishoudingsplan (onderdeel van pop), beheersplan
(waterschap) en basis- (BRP) gemeentelijk (GRP) rioleringsplan (gemeente). De buitenwettelijke
planfiguren zijn o.m.: gemeentelijk oppervlaktewaterplan (verbreed rioleringsplan), gemeentelijk of
stedelijk waterplan (gemeente en waterschap samen), waterkansenkaart van waterschap
(bedoeld om water in de beleidsvoorbereiding door gemeente op ro-terrein tijdig en voldoende
medesturend te laten zijn). Veel van de buitenwettelijke plannen bewegen zich op het grensvlak
van taken/domeinen van gemeente en waterschap en hebben tot doel de wederzijdse
vraagstukken qua beleid, inrichting en beheer op elkaar af te stemmen om daarmee
maatschappelijk effectieve en efficiënte oplossingen te bewerkstelligen.
6. Naast rampen kunnen zich (kleinere) calamiteiten op het gebied van de waterhuishouding
voordoen (lokale wateroverlast, giftige stoffen in oppervlaktewater door brand etc.). Onderlinge
operationele afspraken hierover tussen onder andere gemeente en waterschap zijn essentieel en
nopen tot goed afgestemde calamiteitenplannen.
7. Samenvattend raken gemeente en waterschap elkaar op het terrein van de waterhuishouding in
het algemeen bij:
• Voorbereiding en uitvoering van beleid- en planvorming en inrichting- en beheervraagstukken
tussen watersysteem en waterketen, de ketenprocessen binnen de waterketen en tussen de
gemeentelijke domeinen (ruimtelijke ordening, volkshuisvesting, economie, cultuurhistorie,
recreatie, milieu etc.) en het waterdomein van het waterschap (bijvoorbeeld via waterplannen,
ruimtelijke planvorming, afvalwaterakkoorden etc.).
• Uitvoering van afspraken in het kader van RBW.
• Het opstellen van calamiteitenplannen, het samen oefenen van calamiteitenbestrijding en het
wederzijds optreden bij calamiteiten.

Waterkwantiteitsbeheer
1. Dit betreft de zorg voor de regeling van een goed peil voor wat betreft het oppervlaktewater en
het ondiepe grondwater afgestemd op de functies die in het POP zijn aangegeven. Dit komt, kort
gezegd, neer op: teveel water afvoeren, te weinig water aanvoeren.
2. Het peilbeheer in een bepaald gebied wordt afgestemd op droogleggingsnormen behorende bij
functies die in het POP zijn aangegeven (grootste gemene deler) via het beheersplan, GGOR en
peilbesluit (in laag gelegen gebieden). Het waterschap telt bijna 1300 peilgebieden met elk hun
eigen waterpeil.
3. Er is een onderscheid in het primaire systeem (kanalen, beken, meren en grotere sloten, kaden en
kunstwerken als sluizen, gemalen en stuwen), waarvan het beheer en onderhoud bij waterschap
berust en het secundaire systeem, bestaande uit kleinere sloten die door de langs -liggende
eigenaren worden onderhouden en waarop het waterschap toezicht houdt (schouw).
4. De ligging en afmetingen van onderdelen, incl. bepaalde beschermingszones, van het primaire en
secundaire systeem zijn vastgelegd in de legger en worden via de keur beschermd. Aanpassingen
aan het watersysteem zijn enkel toegestaan via een zgn. keurontheffing. Zo mag er bijvoorbeeld
zonder ontheffing binnen bepaalde afstand van sloten geen bebouwing of beplanting worden
geplaatst.
5. De verantwoordelijkheid van het waterschap betreft de afwatering van overtollig oppervlaktewater
(in landelijk en stedelijk gebied); de ontwatering van percelen is een verantwoordelijkheid van
eigenaren/gebruikers.
6. De gemeente is in stedelijk gebied belast met de verwerking (opvang/afvoer) van hemelwater en
overtollig grondwater (Wet gemeentelijke watertaken die per 2007 van kracht wordt). De inrichting
en het beheer van de voorzieningen daarvoor (riolering, bergingvijvers etc.) werkt uiteraard door
naar het waterschap als beheerder van rwzi’s, persleidingen en het primaire watersysteem.
Afstemming is dan ook een must (via waterplan, watertoets, waterkansenkaart, oas’,
afvalwaterakkoord, aanwaspreventie van baggerspecie etc). Dit geldt ook voor de keuzen die de
gemeente maakt bij het bouw- en woonrijp maken van uitbreidingsplannen etc.
7. De gemeente heeft de ontvangstplicht voor baggerspecie (klasse 0, 1 en 2) die afkomstig is uit
watergangen in het stedelijk gebied maar die vanwege de infrastructuur niet “op de kant” verwerkt
kan worden. Gemeenten dienen ruimten te reserveren voor de verwerking van deze specie. Voor
klasse 3 en 4 dient een ander traject doorlopen te worden.
8. Samenvattend raken de gemeente en het waterschap elkaar bij het kwantiteitsbeheer bij:
• De inrichting en het beheer van het stedelijk waterbeheer door de gemeente en de aansluiting
daarop van de infrastructuur van het waterschap (oppervlaktewater, rioolwaterzuivering).
• De inrichtings- en beheerkeuzen bij het bouw- en woonrijp maken van gronden.
• De verwerking en aanwaspreventie van baggerspecie uit watergangen in stedelijk gebied.
• Het uitvoeren van afspraken van het RBW.

Waterkwaliteitsbeheer
1. Onderscheid wordt gemaakt in het actieve en passieve beheer. Het actieve beheer behelst het
treffen van zuiveringsmaatregelen, zoals bouw en exploitatie van persleidingen en
rioolwaterzuiveringsinstallaties voor stedelijk afvalwater. Het passieve beheer omvat
vergunningverlening, normstelling, opleggen van heffingen, controle op lozingen.
2. Het wettelijk kader wordt gevormd door Wet verontreiniging oppervlaktewateren (Wvo) en Wet
Milieubeheer (Wm), Algemene Wet Bestuursrecht (AWB) en de Europese Kaderrichtlijn Water
(KRW). Binnen de vergunningverlening Wm en Wvo is ook de IPPC-richtlijn van groot belang.
IPPC staat voor Integrated Pollution Prevention and Control. Daarnaast speelt de richtlijn
76/464/EEG een grote rol. Hierin staat beschreven hoe om te gaan met lozingen van zwarte
lijststoffen en grijze lijststoffen. Deze richtlijn zal opgaan in de KRW. Wm drukt een belangrijke
stempel op de uitvoering van de Wvo (vooral vergunningverlening). In situaties dat zowel een
Wm-vergunning als een Wvo-vergunning verleend moeten worden, is een coördinatie van de
vergunningprocedures verplicht(art. 7b t/m 7 e Wvo). Meestal wordt de coördinatie uitgevoerd door
het Wm-bevoegd gezag. In alle andere situaties, waarbij geen sprake is van coördinatie vindt
advisering plaats (Wm-bevoegd gezag op Wvo-vergunningen en Wvo-bevoegd gezag op Wmvergunningen).
3. Op grond van de Wvo is het verboden zonder vergunning van waterschap afvalstoffen,
verontreinigende of schadelijke stoffen in oppervlaktewateren in beheer bij waterschap te
brengen. Daarbij wordt ook de ecologische functie van het oppervlaktewater in aanmerking
genomen.
4. Onderscheid wordt gemaakt in rechtstreekse en indirecte lozingen. Voor indirecte lozingen
(bijvoorbeeld lozingen die via een gemeentelijke riolering op oppervlaktewater plaatsvinden) geldt
geen Wvo-vergunningplicht, behalve voor die gevallen die vallen onder het zgn. inrichtingen-
AMVB van 1983. Daarnaast kennen de Wvo en Wm voor specifieke indirecte lozingen
afzonderlijke vergunnings- en vrijstellingsregimes.
5. Voor aansluiting van de gemeentelijke riolering op een RWZI heeft de gemeente een
aansluitvergunning nodig. Ook riooloverstorten zijn vergunningplichtig.
6. Het Wm-gezag (provincie, gemeente) dient in situaties van wm-inrichtingen die op riolering lozen
en niet onder de Wvo vallen voorschriften op te nemen ter:
• Bescherming van de riolering.
• Bescherming van de doelmatige werking van de rwzi van het waterschap.
• Bescherming van de kwaliteit van het ontvangende oppervlaktewater.
7. In de Wm is de zorgplicht voor de riolering opgedragen aan de gemeenten. Gemeenten moeten
zorgen voor een doelmatige inzameling en transport van afvalwater (vanaf de perceelgrens).
Afvalwater kan zowel huishoudelijk als bedrijfsafvalwater betreffen, maar ook via de riolering
afgevoerd hemel- en grondwater. De gemeentelijke riolering loopt tot aan het afgiftepunt op het
zuiveringstechnisch werk van het waterschap (afvalwaterpersleiding waterschapsgemaal, RWZI).

Uitgangspunt is dat alle percelen zijn aangesloten op de riolering. Ontheffing van deze
gemeentelijke zorgplicht is (via Ged. Staten) mogelijk indien de aanlegkosten in de praktijk niet
opwegen tegen de milieu-hygienische baten. In die gebieden is de eigenaar zelf verantwoordelijk
voor vrijkomend afvalwater, maar moet daarbij voldoen aan regels van Wvo-lozingsbesluiten
huishoudelijke afvalwater/bodembescherming. In het kader van de “brede zorgplicht” treffen
gemeenten in deze gebieden op vrijwillige basis zgn. IBA-voorzieningen (installaties voor
individuele behandeling van afvalwater). Afstemming met het waterschap is nodig, mede gezien
de stimuleringsregeling die met het oog op de te behalen waterkwaliteitswinst door het
waterschap wordt gehanteerd. Op grond hiervan neemt het waterschap de IBA’s na aanleg in
beheer en onderhoud. De aanlegkosten komen derhalve voor rekening van de gemeente (die via
het rioolrecht worden bekostigd). De kosten voor beheer en onderhoud komen voor rekening van
het waterschap en worden via de verontreinigingsheffing bekostigd.
8. Gemeenten dienen op basis van de Wm te beschikken over een door de raad vastgesteld
rioleringsplan. De Wm stelt eisen aan de inhoud van het rioleringsplan. Op grond van art. 4.23
Wm worden bij de voorbereiding van het rioleringsplan ook de beheerder van de betrokken
RWZI(‘s) en de beheerders van het ontvangende oppervlaktewater, waarop het ingezamelde
water wordt geloosd, betrokken.
9. Beleid en planvorming omtrent inrichting en beheer van riolering en de samenhang met RWZI’s en
het kwaliteitsbeheer van het oppervlaktewater worden tussen gemeente en waterschap afgestemd
via buitenwettelijke instrumenten als optimalisatie afvalwaterstudies (oas ) en
afvalwaterakkoorden.
10. Beleid- en planvorming omtrent sanitatievraagstukken (scheiding en afvoer van
afvalwaterstromen, grijs water etc.) en de keuzen die daaruit voortvloeien bij de inrichting van
stedelijke uitbreidingsplannen vragen om afstemming tussen waterschap en gemeente.
11. Het waterschap hanteert voor afkoppelen van regenwater (gescheiden riolering) een
bijdrageregeling voor gemeenten.
12. Het waterschap kan via een Wvo-vergunning eisen stellen aan gemeente ten aanzien van de
uitvoering van onkruid- en gladheidbestrijding.
13. De uitvoering van baggerwerkzaamheden in stedelijke watergangen (vervuild slib) vereist qua
planvorming en uitvoering afstemming tussen waterschap en gemeente, mede vanwege de
samenhang van de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor woon- en ligboten. Ook de
voorbereiding en uitvoering van RO-procedures om ruimte voor verwerking van baggerspecie te
bewerkstelligen vraagt om tijdige en goede afstemming tussen beide partijen.
14. Samenvattend raken gemeente en waterschap op het terrein van het waterkwaliteitsbeheer elkaar
bij:
• Vergunningverlening en handhaving op grond van de wet verontreiniging oppervlaktewater en
de wet milieubeheer.
• Opstellen van basis- en gemeentelijke rioleringsplannen.
• Uitvoeren van optimalisatiestudies afvalwater.
• Treffen van afvalwaterakkoorden.

• Aansluiten van de gemeentelijke riolering op zuiveringstechnische werken van het waterschap
(aansluitvergunning).
• Beleid- en planvorming inzake IBA-projecten.
• Beleid- en planvorming omtrent sanitatievraagstukken.
• Opstellen gebiedsvisies en hieraan verbonden (water)kwaliteitseisen.
• Planvorming en uitvoering van baggerprojecten in stedelijk gebied.
• Opstellen van locatie-zoekgebieden en planvorming bestemmingslocaties voor
baggerspecieverwerking.
• Toepassing van onkruid- en gladheidbestrijdingsmiddelen door gemeente.
• Voorbereiding/afstemming beleid afkoppelen regenwater.
• Sanering van riooloverstorten.
• Calamiteiten en rampen (plannen, oefeningen, bestrijding).

Bijlage 3:
Beleidskader
Europees beleid
De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is sinds 22 december 2000 van kracht. De KRW heeft tot
doel om op Europese schaal water en de daarvan afhankelijke ecosystemen te beschermen tegen
verontreiniging door lozingen van gevaarlijke stoffen en deze te verminderen of te beëindigen. De
KRW omvat regelgeving ter bescherming van het binnenlandse oppervlaktewater, overgangswateren
(waaronder estuaria worden verstaan), kustwateren en grondwater. De Kaderrichtlijn gaat uit van
stroomgebieden. Nederland kan worden verdeeld in de vier deelstroomgebieden van de Eems, Rijn,
Maas en Schelde. Het stroomgebied van de Duurswold ligt in het deelstroomgebied Eems. De
Kaderrichtlijn vraagt om het opstellen van beheersplannen per stroomgebied of deelstroomgebied. Per
stroomgebied moeten ook de ecologische doelstellingen worden bepaald en moeten wateren worden
ingedeeld bij een van de drie typen: natuurlijke wateren, sterk veranderde wateren en kunstmatige
wateren. Het Stroomgebiedbeheersplan dient in 2009 te zijn opgesteld. Op de weg daar naar toe zal
steeds meer duidelijk worden van de KRW zoals methoden, streefbeelden, etc. De belangrijkste
mijlpalen voor de KRW zijn:
2004: Opleveren ontwerprapportage (beschrijving huidige toestand).
2006: Vaststellen monitoringsprogramma.
2007: Publicatie overzicht belangrijkste wateronderwerpen.
2007: Opleveren concept-maatregelprogramma.
2008: Opleveren concept-Stroomgebiedbeheersplan (inspraakperiode).
2009: Vaststellen definitief Stroomgebiedbeheersplan.
Nationaal beleid
In de Nota Waterbeleid in de 21 e eeuw wordt aangedrongen op samenhangend beleid tussen water,
milieu en ruimtelijke ordening. In de nota wordt door de commissie duidelijk gemaakt dat anders
omgegaan moet worden met water en ruimte. Dit naar aanleiding van de wateroverlast van 1993,
1995 en 1998. Er wordt een strategie uiteengezet om de veiligheid te kunnen garanderen en de kans
op wateroverlast zo klein mogelijk te houden. Onderdeel van het nieuwe beleid zijn de drietrapsstrategieën
‘vasthouden-bergen-afvoeren’ en ‘schoonhouden-scheiden-zuiveren’. Ook de voor
gemeenten relevante watertoets is door de Commissie Waterbeheer 21 e eeuw geformuleerd.
Aanleiding voor het Nationaal Bestuursakkoord Water zijn de aard en omvang van de structurele
veranderingen die zich voordoen in de nationale waterproblematiek doen. Klimaatverandering,
zeespiegelstijging, bodemdaling en verstedelijking maken een nieuwe aanpak in het waterbeleid
noodzakelijk. In februari 2001 hebben het Rijk, het Interprovinciaal Overleg, de Unie van
Waterschappen en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten de Startovereenkomst Waterbeleid
21e eeuw getekend. Daarmee werd de eerste stap gezet in het tot stand brengen van de
noodzakelijke gemeenschappelijke aanpak. Twee jaar later zijn de resultaten van die samenwerking
en van voortschrijdende kennis en inzicht neergelegd in het NBW.

Het akkoord heeft tot doel om in de periode tot 2015 het watersysteem in Nederland op orde te krijgen
en daarna op orde te houden. Belangrijke onderdelen van het NBW zijn:
• (Deel)Stroomgebiedsvisies/maatregelprogramma’s voor regionale watersystemen (voor
Groningen en Noord-Oost Drenthe de Stroomgebiedsvisie ‘Over leven met water’.
• Stedelijke wateropgave/werknormen wateroverlast.
• Riolering (o.a. behalen basisinspanning riolering: saneren risicovolle overstorten).
• Communicatie (o.a. tv-spotjes Nederland leeft met water).
In de Nota Ruimte zijn de adviezen van de Commissie Waterbeheer 21 e eeuw groten overgenomen.
In de Nota Ruimte is water een van de structurerende principes. Waterkwantiteit – kwaliteit zijn meer
sturend bij locatiekeuzen en ontwikkeling van plannen. Hiermee wordt beoogd dat er meer
bescherming is tegen wateroverlast en overstromingen, dat de zoetwatervoorraden worden
veiliggesteld, dat verdroging, bodemdaling, watertekorten en verzilting worden voorkomen en dat de
kwaliteit van grond- en oppervlaktewater worden verbeterd. De Nota Ruimte geeft aan dat
klimaatverandering van invloed zal zijn op natte ecosystemen. Daarom is het nodig dat deze
ecosystemen goed aan elkaar worden gekoppeld. De huidige Ecologische Hoofdstructuur is daarvoor
te versnipperd. Daarom wordt als onderdeel van de Ecologische Hoofdstructuur een twaalftal
’robuuste ecologische verbindingen’ gerealiseerd. Duurswold maakt deel uit van de Noordelijke Natte
As, die als één van de robuuste verbindingen genoemd wordt. Eén van de robuuste verbindingen die
momenteel wordt voorbereid is die tussen het Hunzegebied en Midden-Groningen. De herinrichting
Midden-Groningen maakt deel uit van de Nationale Ecologische Hoofdstructuur.
De Vierde nota waterhuishouding (NW4) legt de belangrijkste beleidsdoelstellingen voor waterbeheer
vast voor de periode 1998-2006. Het beleid vervat in de Nota is een directe voortzetting van het beleid
geformuleerd in de Derde nota waterhuishouding die in 1989 is vastgesteld. Veranderingen in beleid
zijn vooral het gevolg van recente ontwikkelingen en te verwachten ontwikkelingen zoals
klimaatverandering, zeespiegelstijging en voortgaande bodemdaling. De Vierde nota
waterhuishouding gaat uit van integraal waterbeheer en een watersysteembenadering. De Nota is
tevens gebaseerd op het 'stand still' beginsel, het voorzorgprincipe en het principe dat de vervuiler
betaalt. De hoofddoelstelling van de Nota is het hebben en houden van een veilig en bewoonbaar land
en het instandhouden en versterken van gezonde en veerkrachtig watersystemen, waarmee een
duurzaam gebruik blijft gegarandeerd. Bij de lange termijn strategie voor waterbeheer staan twee
denklijnen centraal. In de eerste plaats zal worden uitgegaan van het zoveel mogelijk op een
natuurlijke wijze omgaan met water en watersystemen. Als tweede gaat het er om vanuit het
waterbeleid de watersysteem- en stroomgebiedbenadering (zowel nationaal als internationaal) te
benadrukken. De samenhang binnen het waterbeheer en tussen waterbeleid, milieubeleid en
ruimtelijke ordening wordt in deze gebiedsgerichte benadering bewerkstelligd.
In de notitie wateroverlast die het kabinet tegelijkertijd met de vierde nota waterhuishouding
publiceerde, is aangekondigd dat er een Commissie Waterbeheer 21e eeuw wordt ingesteld. Eind
augustus 2000 heeft de Commissie advies uitgebracht over de organisatie en inrichting van het
waterbeheer in de komende eeuw. De Commissie is bij de formulering van haar advies voor het
waterbeleid voor de eenentwintigste eeuw uitgegaan van drie principes: 'anders omgaan met
waterbeheer', 'ruimte voor water' en 'meervoudig ruimtegebruik'.

Regionaal beleid
In de Stroomgebiedsvisie Groningen/Noord en Oost Drenthe wordt voor beheersgebieden van de
waterschappen Hunze en Aa's en Noorderzijlvest uitgewerkt hoe, ondanks de optredende
klimaatsveranderingen, ook in de komende eeuw zorg gedragen kan worden voor een duurzaam
veilige woon- en werkomgeving. De visie is tot stand gekomen in een samenbundelingsproces waar
de kwantitatieve wateropgaven zijn gezet naast ruimtelijke opgaven en waterkwaliteitsopgaven. In de
visie die er nu ligt (‘Over leven met water’), zijn de 'wateropgaven' uitgewerkt en is aangegeven in
welke richting de oplossingen gezocht moeten worden (natuurlijk en/of technisch). De visie is gericht
op het zichtjaar 2050 met een doorkijk naar 2100.
Het Regionaal Bestuursakkoord Water is in september 2005 door de provincies Groningen en
Drenthe, de waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s, Rijkswaterstaat Noord en 32
gemeenten in Groningen en Noord en Oost Drenthe het RBW ondertekend. Het RBW is een regionale
uitwerking van het NBW. Het akkoord beschrijft de taak, rol-, en kostenverdeling tussen de
waterbeheerders in Groningen en Noord- en Oost-Drenthe. Met als uiteindelijke doel een goed en
betaalbaar watersysteem. In het RBW zijn afspraken gemaakt over:
• De wateropgaven (wateroverlast, watertekort, waterkwaliteit).
• Invulling van uitvoeringsprogramma’s (op orde brengen en op orde houden van de
watersystemen).
• Water en ruimtelijke ordening.
• Communicatie.
• Financiële en personele aspecten.
In het Provinciaal OmgevingsplanIGroningen wordt een toekomstvisie voor de provincie Groningen tot
2030 geschetst. In het POP wordt de nadruk gelegd op een meer natuurlijk waterbeheer en ruimte
geven aan water. Ook wordt aangedrongen op het vasthouden van water om verdroging tegen te
gaan. De aanvoer van gebiedsvreemd water kan dan worden beperkt. Ook in stedelijk gebied moet
een meer natuurlijker watersysteem worden ontwikkeld door het beperken van het verhard oppervlak.
Vanuit het POP wordt de komende jaren ingezet op:
• Uitvoering van de EHS: voor Duurswold betekent dit uitvoering van de herinrichting Midden-
Groningen en de ontwikkeling van Meerstad.
• Versterken van de toeristisch-recreatieve sector: inzet op vaarverbindingen, wandel- en fietspaden
en versterking van de recreatieve structuur rond het Schildmeer.
Het uitvoeringsprogramma van Regio Centraal, waaronder dit gebied valt, wordt gevormd door de
Regiovisie Assen-Groningen 2030.
Beleid waterschap
Het Beheersplan Waterschap Hunze en Aa’s 2003-2007 wordt de visie van het waterschap op haar
taken uitgewerkt. Het waterschap Hunze en Aa's draagt permanent zorg voor de waterkering, de aanen
afvoer van water, het peilbeheer, het zuiveren van rioolwater, het waterkwaliteitsbeheer en het
vaarwegbeheer in haar beheergebied. De vise uit het beheersplan is de afgelopen jaren nader
uitgewerkt in aparte nota’s en plannen. Deze staan hieronder beschreven.

In de Notitie Stedelijk Waterbeheer wordt een samenhangende visie op duurzaam stedelijk
waterbeheer vertaald in beleidsdoelen, maatregelen en richtlijnen om knelpunten met betrekking tot
stedelijk water op te lossen en in de toekomst te voorkomen. Dit wordt gedaan voor een aantal
thema’s zoals ruimtelijke inrichting en ordening, beheer, onderhoud en eigendom, het watersysteem
en communicatie.
Het Masterplan Kaden beschrijft de aanpak van een deel van de boezemkaden in het beheersgebied.
Na de overlast 1998 bleek dat veel kaden niet op hoogte en sterkte waren. Met het Masterplan
worden tot 2015 de kaden in het beheersgebied op de juiste hoogte en sterkte gebracht. In de
projecten is een fasering van aangebracht van urgente en minder urgente knelpunten. In 2015
voldoen alle kaden aan de veiligheidsnorm van 1/100 jaar.
Het in 2005 opgestelde Onderhoudsbeheersplan (OBP) voorziet in een andere aanpak van het onderhoud
van de watergangen, kades en terreinen in eigendom van het waterschap. Het OBP maakt
onderscheid naar het type watergang en de functie daarvan en koppelt daaraan een onderhoudsniveau.
Er worden drie onderhoudsniveaus onderscheiden: hoog, basis en laag. Het verschil zit in de
frequentie van onderhoud. Zo zal een watergang met als primaire functie waterafvoer vaker worden
onderhouden (gemaaid en gemaaikorfd) als een watergang met de functie natuur.
Het Emissiebeheersplan (EBP) heeft tot doel om maatregelen en onderzoeksprojecten te formuleren,
zodat de emissies van de belangrijkste (diffuse) bronnen worden gereduceerd om te komen tot het
behalen van de gestelde waterkwaliteitsdoelstellingen. In het emissiebeheersplan worden deze
maatregelen geformuleerd en beoordeeld aan de hand van een beoordelingssystematiek, waarna
prioritering plaatsvindt. De maatregelen met de beste beoordelingsresultaten worden opgenomen in
het Emissiebeheersplan. Daarnaast worden diverse onderzoeksprojecten opgenomen met het doel
om inzicht te krijgen in de bijdrage van bronnen binnen de stroomgebieden. Binnen Waterschap
Hunze en Aa’s wordt gebiedsgericht gewerkt. Met het Emissiebeheersplan is hierbij aangesloten en
daarom zijn de maatregelen en de onderzoeksprojecten op stroomgebiedsniveau geformuleerd.
In 2006 is het Integraal Baggerbeleidsplan 2006-2010 (IBBP) vastgesteld door het Algemeen Bestuur.
Het IBBP beschrijft het waterbodembeleid van het waterschap als waterkwantiteits-, waterkwaliteitsen
vaarwegbeheerder. In het IBBP staan de uitgangspunten van het waterschap omtrent het
baggeren genoemd, binnen welk beleid bepaalde zaken geregeld moeten worden (wettelijke
bepalingen en regelgeving). Daarnaast maakt het plan inzichtelijk hoe groot de problematiek van het
baggeren is, welke verwerkingsmogelijkheden en -locaties er zijn. Verder geeft een uitvoeringsplan de
watergangen met de hoogste prioriteit aan.

Bijlage 4:
Betrokken bedrijven/organisaties
Voor de gebiedsbijeenkomsten op 6 maart, 22 mei, 27 juni en 1 oktober zijn een groot aantal bedrijven
en organisaties uitgenodigd. Circa 40 van hieronder genoemde bedrijven en organisaties is één of
meerdere keren op een gebiedsbijeenkomst geweest met een of meerdere personen en hebben daar
hun bijdrage geleverd aan het plan. Alle onder genoemde organisaties zijn geïnformeerd via een
nieuwsbrief en onze website: www.hunzeenaas.nl./water/watersystemen.
Genodigden gebiedsbijeenkomsten
Agrarisch Jongeren Kontakt Oldambt
Agrarische Natuurvereniging Oost Groningen
Bewonerscommissie Farmsum
Bewonersplatform Delfzijl
Brandweer Basiseenheid Zuidbroek
Buurtbeheer Borgercompagnie
Camping Charleston
Camping De Boskamp
Camping De Bouwte
Camping De Kolk
Camping De Leeuwenborg
Comité Plaatselijke Belangen Scheemda
De Rietvoorn
De Snoekbaars
Dienst Landelijk Gebied Groningen
Dorpsadviescommissie Meeden
Dorpsadviescommissie Noordbroek
Dorpsbelangen Scheemda
Dorpsvereniging Borgsweer
Gemeente Delfzijl
Gemeente Menterwolde
Gemeente Reiderland
Gemeente Scheemda
Groningen Seaports
H.C. Sport Wagenborgen
Handelsvereniging E.M.M. Oosterbroek
Handelsvereniging Muntendam
Handelsvereniging Nieuwolda
Heemtuin Muntendam
Heiligerlee/Westerlee wat is dit
Hengelclub De Zeelt
Hengelclub Neutraal
Hengelclub Nooitgedacht
Hengelclub Westerlee e.o.
Hengelclub Zuidbroek
Hengelsportfederatie Groningen/Drenthe

Hengelsportvereniging HOG
Hengeslportvereniging De Witte Dobber
Het Blauwe Lint
Historische Kring Menterwolde
Historische Vereniging Gemeente Scheemda
HSV De Rietvoorn-Woldendorp
HSV Sportief
Huurdervereniging Scheemda
Informatiepunt Duurzaam Bouwen
Intergemeentelijke Brandweer Oldambt
Invraplus
IVN Oldambt
IVN Vereniging voor Natuur- en Milieu Educatie
Jachthaven Nieuwolda
Jachthaven Scheemda
Jachthaven 't Dok (Abel Tasman)
Jachthaven Termunterzijl
Jachthaven Abel Tasman
Jachthaven Zeilvereniging Neptunus
Kamer van Koophandel Groningen
Kano Camping Kopaf
Klankbordgroep Termunten, Termunterzijl
KNNV, afd. Delfzijl e.o.
KNNV, Vereniging voor Veldbiologie afd. Groningen
Kring Cultureel Noordbroek
Landbouwvereniging Borgercompagnie B.A.
Landbouwvereniging Menterwolde
LTO Noord
Maritieme Club Eemsmond
Middenstandvereniging Handel en Nijverheid Scheemda
Milieufederatie Groningen
Motorbootvereniging Abel Tasman
N.V. Waterbedrijf Groningen
NAM
Natuur en recreatiegebied Proostmeer
Natuurkampeerterrein De Hoeve
Nederlandse Akkerbouwvakbond
Ondernemerschap Nieuwe Stijl
Ondernemerskring Scheemda
Ondernemersvereniging Oostwold
Oranjewoud
Passantenhaven Zuidbroek
Projectbureau Blauwestad
Provincie Groningen
Recron
S.G.B.A. Stichting Woningbouw Menterwolde

Staatsbosbeheer
Stichting Archief Muntendam
Stichting Cultureel Erfgoed gemeente Delfzijl
Klankbordgroep Woldendorp
Stichting Duurzame Landbouw Oldambt Westerwolde
Stichting Groninger Landschap
Stichting Landschapsbeheer Groningen
Stichting Natuur en Milieu
Stichting Natuurwater
Stichting Promotie Oldambtrit Scheemda
Stichting voor Gemeenschappelijk Beheer en Administratie
Stichting voor Recreatie, Amusement en Cultuur
Stichting Windhoek
Streekraad Oost Groningen
Stuurgroep Farmsum
Vereniging Dorpsbelangen Heiligerlee
Vereniging Dorpsbelangen Midwolda
Vereniging Dorpsbelangen Nieuw Scheemda en ’t Waar
Vereniging Dorpsbelangen Nieuwolda
Vereniging Dorpsbelangen Oostwold
Vereniging Dorpsbelangen Scheemda
Vereniging Dorpsbelangen Westerlee
Vereniging Groninger Dorpen
Vereniging Milieudefensie, afd. Eemsdelta
Vereniging Natuurmonumenten
Vereniging SBE
Vereniging voor Dorpsbelangen en Volksvermaken
Farmsum
Vereniging voor Dorpsbelangen Meedhuizen
Vitalis
Vogelwerkgroep KNNV, afd. Delfzijl
VVB Oldambt
VVV Delfzijl
VVV/ANWB
VVV/ANWB Oldambt
Waterbedrijf Groningen
Watersportverbond District Noord
Watersportvereniging De Eems-Termunterzijl
Watersportvereniging Scheemder Verlaat
Werkgroep Woldendorp
Wijk en buurtbeheer "Schrijvershoek"
Wijk en buurtbeheer Borgercompagnie
Wildbeheer Eenheid Meedhuizen e.o.
Wildbeheereenheid Oldambt
Zeehengelsportvereniging De Eemsvissers

Bijlage 5: Maatregeltabel (hoofdlijnen) watersysteemplan Oldambt (gepresenteerd op gebiedsbijeenkomst 1 oktober 2007)
maatregel(pakket) maatregel(pakket) opgave waterlichaam doel waterkwaliteit doel waterkwantiteit doel overig uitgevoerd Totale kosten kosten waterschap indicatieve kosten
voor 2015 na 2015 KRW 2027 WB21 2050 in voor 2015 voor 2015 na 2015
- verhogen maalcapaciteit Rozema
ivm zeespiegelstijging
- Peilaanpassing boezem ivm
bodemdaling
Verhogen kaden (Masterplan) - WB21 land boezemkanaal
Oldambt
onderzoek maatregelen
wateroverlast door maaivelddaling
door veenoxidatie
maatregelen bodemdaling door
gaswinning
bestrijding verdroging, o.a.
verplaatsing gemaal Hunninga
nautisch baggeren Termunterzijldiep
zz
onderzoek optimalisatie doorspoelbeleid
WB21 land alles - opheffen
zeespiegelstijging
WB21 land alles - behouden gewenste
veiligheid
koppelkans voor
aanleggen
natuurvriendelijke oevers
verkrijgen gewenste
veiligheid
combinatie met groot
onderhoud/renovatie
onderzoek naar optimaal
peilbeheer (irt KRW)
na 2025 - - beperkt
na 2015 - - nihil
- voor 2015 3,000,000 3,000,000 -
WB21 land alles - voorkomen wateroverlast - voor 2010 25,000 25,000 -
aanpassen gemalen en stuwen WB21 land alles - voorkomen wateroverlast - voor 2015 0
bestrijding verdroging Reiderwolde WB21 land alles - opheffen verdroging natuur - voor 2027 4,400,000* 940,000 500,000
nautisch baggeren
oppervlaktewater berging oppervlaktewater berging WB21
stedelijk
opheffen grondwateroverlast opheffen grondwateroverlast WB21
stedelijk
WB21 land boezemkanaal
Oldambt
WB21 land boezemkanaal
Oldambt
natuurvr. oever (2,5 km) natuurvr. oever (7,5 km) KRW boezemkanaal
Oldambt
Koppelkans met KRW nee verbeteren mogelijkheden
scheepvaart
voor 2012 250,000* 250,000* significant
Koppelkans met KRW waterbesparing voor 2015 50,000* 50,000*
stedelijk water - ca. 60,000 m3 beleving stedelijk water 400,000
stedelijk water - opheffen knelpunten -
25% natuurvr. oever (10
km)
koppelkans met WB21
(masterplan kaden, zie
verhogen kaden WB21
land)
robuuste ecologische
verbindingszone
voor 2027 250,000 250,000 750,000
natuurvr. oever (0,8 km) natuurvr. oever (2,6 km) KRW kanalen Fiemel 25% natuurvr. oever (3,4
km)
natuurvr. oever (1,2 km) natuurvr. oever (1,2 km) KRW Hondhalstermeer waterplantrijk en helder
meer
- herstel afkalving oevers voor 2027 50,000 50,000 150,000
koppelkans met WB21
(masterplan kaden, zie
verhogen kaden WB21
land)
robuuste ecologische
verbindingszone
voor 2027 850,000 850,000 850,000
17,5 ha luwe zone (12,5%) 17,5 ha luwe zone (12,5%) KRW Hondhalstermeer waterplantrijk en helder
meer
koppelkans met WB21
(masterplan kaden, zie
verhogen kaden WB21
land)
robuuste ecologische
verbindingszone
voor 2027
valt onder
natuurvriendelijke
oevers
-
onderzoek alternatieven Isoproturon KRW kanalen Fiemel goede chemische toestand - - 2012 20,000 20,000 nihil voor waterschap
onderzoek bronnen nutrienten en
mogelijke maatregelen daartegen
onderzoek bronnen nutrienten en
mogelijke maatregelen daartegen
KRW kanalen Fiemel goede chemische toestand - - 2012 50,000 50,000 slechts beperkt voor
waterschap
KRW Hondhalstermeer goede chemische toestand - - 2012 100,000 100,000 slechts beperkt voor
waterschap
aanpassing rioleringsstelsel aan basisinspanning KRW alles goede chemische toestand - - voor 2015 (gemeente) - -
afkoppeling t.b.v. optimalisatie rwzi afkoppeling t.b.v. optimalisatie rwzi KRW alles goede chemische toestand - - blijvend (gemeente) - -
* aangepast op basis van nieuwe inzichten
Totaal 9,725,000 5,565,000
waarvan gedekt 3,500,000
Afkortingen: waarvan niet
gedekt
2,065,000
KRW = Kaderrichtlijn Water
WB21 = Waterbeheer 21e eeuw
land = landelijk gebied
stedelijk = stedelijk gebied

Bijlage 6 : Maatregeltabel (Totaaloverzicht) watersysteemplan Oldambt
Nr Maatregel Trekker Kosten Kosten Uitvoering
waterschap 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 >2015
A01 Uitvoeren Masterplan Kaden tot 2015 Waterschap € 3,000,000 € 3,000,000
A02 Zeedijk op nieuw toetsen en eventuele maatregelen
Waterschap € - € -
formuleren en nemen
A03 Opnemen vrijwaringszone langs de zeedijk in ruimtelijke Gemeenten,
€ - € -
plannen van de gemeenten
waterschap, provincie
A04 Onderzoek mate van peilaanpassing Oldambtboezem Waterschap € 50,000 € - > 2015
A05 Monitoren gevolgen bodemdaling voor boezemkaden Waterschap € - € -
A06 Onderzoek naar vergroting capaciteit gemaal Fiemel Waterschap P.M. P.M.
A07 Eventueel verhogen maalcapaciteit gemaal Fiemel Waterschap P.M. P.M. > 2015
A08 Verhogen maalcapaciteit gemaal Rozema Waterschap P.M. P.M. > 2025
A09 KO: aanleg 2,5 km natuurvriendelijke oever voor 2015 Waterschap € 250,000 € 250,000
A10 KO: aanleg 7,5 km natuurvriendelijke oever na 2015 Waterschap € 750,000 € 750,000 < 2027
A11 KF: aanleg 0,8 km natuurvriendelijke oever voor 2015 Waterschap € 50,000 € 50,000
A12 KF: aanleg 2,6 km natuurvriendelijke oever na 2015 Waterschap € 150,000 € 150,000 < 2027
A13 KF: onderzoek naar bronnen van nutriënten en mogelijke Waterschap € 50,000 € 50,000
maatregelen voor 2015
A14 HHM: aanleg 1,2 km natuurvriendelijke oever en 17,5 ha luwe Waterschap € 850,000 € 850,000
zone (12,5%) voor 2015
A15 HHM: aanleg 1,2 km natuurvriendelijke oever en 17,5 ha luwe Waterschap € 850,000 € 850,000 < 2027
zone (12,5%) na 2015
A16 HHM: onderzoek naar bronnen van nutriënten en mogelijke Waterschap € 100,000 € 100,000
maatregelen voor 2015
A17 OM: onderzoek naar de effecten van waterberging op het Waterschap € - € -
ecosysteem van het meer voor 2015
A18 Nautisch baggeren Termunterzijldiep zuidzijde en Opdiep en Waterschap € 250,000 € 250,000
saneren Oude Winschoterdiep te Scheemda
A19 Historisch onderzoek Hondhalstermeer Waterschap € - € -
A20 In kader van RBWaterbodems zoeken naar alternatieve Waterschap P.M. P.M.
verwerkingslocaties (zandwinputten, vrijwaringszone)
B01 Nader onderzoek naar omvang van knelpunten in
Waterschap P.M. P.M.
aandachtsgebieden veenoxidatie
B02 Hydrologische maatwerkoplossingen gebieden met
Waterschap € 25,000 € 25,000
bodemdaling t.g.v. veenoxidatie & onderzoek omvang
knelpunten
B03 Kansen benutten voor functieverandering in gebieden met Waterschap P.M.
veenoxidatie
B04 Maatregelen maatwerkoplossingen voor kunstwerken dalen Waterschap € 300,000 € -
door gaswinning
B05 Aanvullend onderzoek naar optimalisatie doorspoelbeleid Waterschap € 50,000 € 50,000
Oldambtboezem
B06 Bestrijding verdroging: Blauwe Stad - Reiderwolde Provincie € 3,400,000 € 340,000
B07 Bestrijding verdroging: verplaatsen gemaal Huninga Waterschap € 1,000,000 € 500,000 < 2027
B08 Bestrijding verdroging: Blauwe Stad - Meerland Provincie € - € -
B09 Bestrijding verdroging: Blauwe Stad - West Provincie P.M. € 100,000
B10 Bestrijding verdroging: Overige gebieden Schiereiland van Provincie P.M. € -
Winschoten
B11 In watertoets aandacht voor verdroging bij nieuwe ruimtelijke Gemeenten € - € -
ontwikkelingen
B12 Handhaven basisinspanning Gemeenten € - € -
B13 Afkoppelen om RWZI's te optimaliseren Gemeenten € - € -

Nr Maatregel Trekker Kosten Kosten Uitvoering
B14 Inrichting en beheer en onderhoud afstemmen op
Waterschap P.M. € -
ontwikkelingen in het ruimtegebruik in landelijk gebied
B15 Aanleg EVZ Ennemaborg/Midwolderbos - Oostwolderweg Provincie € - € -
B16 Aanleg EVZ Oostwolderweg - Faunapassage t.h.v.
Provincie € - € -
Reiderwolde
C01 DE: Bepalen stedelijke en regionale wateropgave Gemeente Delfzijl € - € 7,000
C02 DE: Grondwateroverlast Wagenborgen Gemeente Delfzijl € - € -
C03 DE: Robuust watersysteem Gemeente Delfzijl € - € -
C04 DE: Kansen zeekering Waterschap € - € -
C05 DE: Zeesluis Delfzijl Gemeente Delfzijl € - € -
C06 DE: Haven Termunterzijl Gemeente Delfzijl - € -
C07 DE: Nadelige effecten afkoppelen Gemeente Delfzijl € 10,000 € -
C08 DE: Kansen Oude Ae Waterschap € 10,000 € 5,000
C09 DE: Verbeteren vismigratie Polder Breebaart Waterschap € - € -
C10 DE: Verbeteren vismigratie algemeen Waterschap € - € -
C11 DE: Bewustwording burgers van water in de omgeving Gemeente Delfzijl € 15,000 € -
C12 DE: Benoemen functies vijvers Gemeente Delfzijl € 10,000 € -
C13 ME: Water op niveau Gemeente Menterwolde € 30,000 € 7,000
C14 ME: Kijken buiten de kade(r)s Waterschap € - € -
C15 ME: Sprankelend water in de kernen van Menterwolde Gemeente Menterwolde P.M. € -
C16 ME: Van Botjes naar bootjes Gemeente Menterwolde P.M. € -
C17 ME: Functiegericht beheer en onderhoud Waterschap € 32,000 € -
C18 ME: Formeren waterteam Gemeente Menterwolde € - € -
C19 SC: Stedelijke wateropgave Scheemda Gemeente Scheemda € 15,000 € 7,000
C20 SC: Kijken buiten de kade(r)s Waterschap € - € -
C21 SC: Schoonheid van het water Gemeente Scheemda P.M. € -
C22 SC: Functiegericht beheer en onderhoud Waterschap € 32,000 € -
C23 SC: Formeren waterteam. Gemeente Scheemda € - € -
C24 RE: Analyse grondwateroverlast en plan van aapak
Gemeente Reiderland € 20,000 € -
knelpunten grondwateroverlast
C25 RE: Afkoppelen en kleinschalige waterberging bij nieuwbouw Gemeente Reiderland P.M. € 7,000
en herstructurering
C26 RE: Plaatsen terugslagkleppen risicovolle overstorten Gemeente Reiderland P.M. € -
C27 RE: Aanpassen GRP rekening houdend met
Gemeente Reiderland P.M. € -
klimaatverandering
C28 RE: Inrichten natuurvriendelijke oevers Gemeente Reiderland P.M. € -
C29 RE: Opstellen convenant duurzaam bouwen Gemeente Reiderland € - € -
C30 RE: Plan van aanpak knelpunten waterkwaliteit Gemeente Reiderland € - € -
C31 RE: Aanwijzen permanente/tijdelijke doorgangsdepots Gemeente Reiderland € - € -
baggerspecie
C32 RE: Communicatie ten behoeve van gedragsverandering Gemeente Reiderland € 7,500 € -
C33 RE: Waterloket Gemeente Reiderland € - € -
C34 RE: Gebruik checklist watertoets Gemeente Reiderland € - € -
C35 H&A: Oppervlaktewater berging stedelijk gebied Waterschap € 400,000 € -
C36 H&A: Opheffen grondwaterknelpunten Waterschap € - € -
D01 Opstellen communicatieparagraaf uitvoering
Waterschap € - € -
watersysteemplan
D02 Uitvoering waterloket conform RBW Waterschap € - € -
D03 Organiseren belevingsdag Waterschap € 10,000 € -
D04 Jaarlijks monitoring en evaluatie uitvoering van het
watersysteemplan.
Waterschap € - € -
waterschap 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 >2015

Kaarten