Toolbox Deontologie.pdf - Algemene Directie Veiligheid en Preventie

2. Integriteitsbeleid
Een organisationeel integriteitsbeleid heeft tot doel het dagelijks handelen van
de leden van de organisatie daadwerkelijk te beïnvloeden. Een integriteitsbeleid
dat zich beperkt tot een beleidsnota of een papieren code zal deze doelstelling niet
bereiken. Integriteit kan bovendien niet benaderd worden als een geïsoleerd onderwerp.
Het is van belang dat het beleid op zodanige wijze uitgeschreven wordt dat
integriteit doorheen alle processen van een organisatie verweven is.
2.1. Het continuüm controlerend-stimulerend
Lewis (2005) maakte een onderscheid tussen twee benaderingen van integriteitsbeleid,
meerbepaald “compliance” en “integrity”, in het Nederlands vertaald als
respectievelijk “controlerende” en “stimulerende” benadering van integriteitsbeleid
(Maesschalck, 2005).
• De controlerende benadering is erop gericht het gedrag van de werknemers te
controleren om zo integriteitschendingen in de organisatie te voorkomen. Vanuit
deze redenering wordt de discretionaire beslissingsruimte van ambtenaren zoveel
mogelijk ingeperkt door een integriteitsbeleid voorop te stellen dat vooral
de nadruk legt op wat verboden is. Typische instrumenten van een dergelijke
benadering zijn strikte regelgeving, stevig uitgewerkte procedures, strikte gedragscodes
of controle-instanties met uitgebreide macht.
• De stimulerende benadering beoogt niet zozeer een inperking van de discretionaire
ruimte, maar eerder het ondersteunen van ambtenaren in de omgang met
die beslissingsruimte. Deze benadering benadrukt de interne controle: de controle
die de politieambtenaar op zichzelf uitoefent. Men vertrekt van een positief
mensbeeld: mensen willen van nature uit het goede doen, maar weten niet altijd
wat het goede is. Het is dan de rol van de organisatie om de medewerkers te
ondersteunen in het achterhalen van wat het goede is in een concrete situatie.
Typische instrumenten zijn interactieve dilemmatrainingen, coaching of
ambitieuze waardencodes die veel ruimte voor concrete invulling laten.
Het komt er op aan om beide benaderingen te combineren. De controlerende
benadering levert het elementaire juridische kader, waardoor een minimaal integer
gedrag kan gegarandeerd worden. De stimulerende benadering zorgt er voor dat
men ambitieuzer is dan het morele minimum en ook in staat is met complexe
8