Het ongeval te Langerak op 18 september 1 - NBDC

Voor de brandweer Liesveld is de explosieve
branduitbreiding geheel onverwacht gekomen.
Overigens is het gehele optreden van de
brandweer vanaf het begin van de inzet gebaseerd
geweest op de inschatting dat dit een brand
zonder bijzondere risico's was.
Deze inschatting is ook de reden geweest van de
aanwezigheid van werknemers van het bedrijf bij
de breekwerkzaamheden op het dak zonder
persoonlijke bescherming en van het relatief grote
aantal brandweermensen op de plaats van de
12 explosie.
Gebleken is dat de constructie van gebouw en
installaties op de plaats van de brand inderdaad
zodanig complex was dat de escalatie tot de
omschreven serie van stofexplosies niet kon
worden voorzien op grond van waarnemingen en
beoordeling tijdens de brand.
Zou de kans op escalatie toch zijn onderkend, dan
had de brandweer deze niet met voldoende
zekerheid kunnen voorkomen, dit als gevolg van
de brandbaarheid van de constructie én de
ontoegankelijkheid van de brand voor de
brandweer.
2.3 Inzicht in het risico
De reconstructie wijst uit dat de brand ook eerder
die middag en ook zonder optreden van de
brandweer had kunnen escaleren.
Ook wanneer de brand zich 's nachts had
ontwikkeld en dus pas veel later zou zijn ontdekt,
had het ongeval zich al meteen bij aankomst van
de brandweer kunnen voordoen.
Er was dan ook vooraf een inschatting van het risico
noodzakelijk om de kans op dit en andere ongevallen
in het bedrijf zoveel mogelijk te verkleinen. Gezien de
complexe constructie had de wijze van optreden van
de brandweer bij brand eveneens vooraf op
hoofdlijnen moeten worden bepaald.
Er had met andere woorden een risicoinventarisatie
en -evaluatie moeten plaatsvinden,
gevolgd door preventieve en preparatieve
voorzieningen.
Bij het onderzoek is gebleken dat het risico van
escalatie op die plaats in het bedrijf op grond van
de beschikbare literatuur vooraf door een
brandpreventiedeskundige inderdaad onderkend
had kunnen worden.
Voor alle duidelijkheid:
Inzicht in de specifieke gevaren bij brand in
enigszins complexe objecten kan niet worden
verkregen met een oriëntatie van de blusploegen
ter plaatse of het houden van een oefening.
De brandweer Liesveld had bij dit
houtvezelverwerkingsbedrijf enkele jaren geleden
zowel brand bestreden als een grote oefening
gehouden. Het scenario van brand boven de
bunkers was bij de brandweer echter niet bekend.
Op grond van de Arbowet, die ook op het
repressieve optreden van de brandweer van
toepassing is, moet het risico voor de brandweer
in een dergelijke categorie bedrijven waarbij het
gevaar van explosie bekend is, zoveel mogelijk
worden verkleind.
Vanaf 1 januari 1994 is het zelfs verplicht dat
hieraan een risico-inventarisatie en -evaluatie ten
grondslag ligt.
De brandweer is echter van de arbowetgeving ter
zake van het eigen repressieve optreden
gemiddeld genomen nog onvoldoende op de hoogte.
2.4 Preventie
In bijlage 7 zijn de relevante aspecten van de
beveiliging tegen ongevallen bij de brandweer
door explosie van houtstof uitgewerkt ter
onderbouwing van deze analyse. Voor meer
informatie wordt naar deze bijlage verwezen.
Zoals de bunkerloods in dit geval was gebouwd en
ingericht had deze, op basis van risico-evaluatie
vóóraf, bij deze brand door de brandweer
opgegeven moeten worden. Bij die evaluatie zou
namelijk zijn gebleken dat er bij deze brand
voorzienbaar levensgevaar voor de in te zetten
manschappen was en er behoefden immers geen
personen te worden gered. Mét preventieve
voorzieningen aan de constructie, specifiek gericht
op het veilig optreden door de brandweer, had de
kans op escalatie in belangrijke mate kunnen
worden beperkt. Deze conclusie is vooral van
belang voor het geval redding wél nodig zou zijn
geweest, hetgeen nooit helemaal is uit te sluiten.
In de bouwregelgeving en de wetgeving op het
gebied van milieubeheer en arbeidsomstandigheden
wordt nog weinig en niet systematisch
aandacht geschonken aan voorzieningen voor een
effectieve en veilige inzet van de brandweer.
De integrale brandbeveiligingsconcepten, die
momenteel bij de rijksoverheid worden ontwikkeld
en die een basis zullen vormen voor de
regelgeving op gebied van brandveiligheid, bieden
een goede mogelijkheid om in deze situatie
verbetering aan te brengen.