stroomschema - Diliguide

Flowchart Richtlijn Urine-incontinentie bij vrouwen
De behandeling van een vrouw met UI begint veelal bij de huisarts, de fysiotherapeut (via directe toegankelijkheid) of de specialist ouderengeneeskunde (door
melden met klachten, observatie en/of navraag). Verpleegkundige en verzorgenden kunnen signaleren dat een vrouw incontinent is voor urine.
Initiële beoordeling (door arts of fysiotherapeut)
Obligaat
- Anamnese gericht op type en ernst van de UI
- Lichamelijk onderzoek van buik, bekken en perineum
- Urineonderzoek op aanwezigheid van erythrocyten, leucocyten en nitriet (altijd door arts)
- Mictiedagboek, bij voorkeur 3 aaneengesloten dagen
- Bij medicatiegebruik en comorbiditeit (vooral bij ouderen) dient na te gaan te worden wat het potentiële
effect is hiervan op het blaasfunctioneren (zie tabel 5.1 en 5.2 in richtlijn) (altijd door arts)
Niet obligaat / op indicatie
- Bekkenbodemfunctieonderzoek door geregistreerd bekkenfysiotherapeut bij twijfel over adequaat gebruik
bekkenbodem
- Residubepaling na mictie bij klachten van moeilijk uitplassen en/of recidiverende blaasontstekingen
- Bij kwetsbare ouderen kan “wet check” behulpzaam zijn indien mictiedagboek niet lukt
- Kwaliteit van leven / symptoomscore lijst
- Actief navragen van effect UI op het arbeidsproces en vice versa
Ongecompliceerde UI
- stressincontinentie
- overactieve blaas met aandrangincontinentie
- gemengde incontinentie
-
Gecompliceerde UI
- erythrocyturie
- residu na mictie > 100 ml
- recidiverende cystitis
- genitale prolaps tot of voorbij introïtus met klachten

Conservatieve behandeling ongecompliceerde UI
Stressincontinentie
- Leefstijladviezen (afvallen bij BMI>30, behandeling obstipatie)
- Bekkenbodemspiertraining
o Bij adequate aan- en ontspanning van de bekkenbodemspieren een standaard
oefenprogramma door fysiotherapeut of huisarts
o Bij twijfel over adequaat gebruik bekkenbodem consult bij een geregistreerd
bekkenfysiotherapeut aanvragen
o Bij inadequaat gebruik van de bekkenbodemspieren is begeleiding door geregistreerd
bekkenfysiotherapeut aangewezen.
o Continentieverpleegkundige kan, zo nodig, rol spelen bij onderhouden therapietrouw
- Evaluatie behandeling
Aandrangincontinentie
- Leefstijladviezen (cafeïnereductie, afvallen bij BMI 30, behandeling obstipatie)
- Blaastraining door fysiotherapeut, huisarts of continentieverpleegkundige
- Medicatie (anticholinergica) indien blaastraining geen/onvoldoende effect: ter ondersteuning
van blaastraining of solitair. Let bij (kwetsbare) ouderen op medicijninteracties en
bijwerkingen!
- Evaluatie behandeling
Gemengde incontinentie
- Behandeling van het meest hinderlijke type UI: zie verder bij stress- of aandrangincontinentie
Behandeling gecompliceerde UI
Erythrocyturie
- Bij afwezigheid blaasontsteking en/of geen gebruik
antistollingsmiddelen: verwijzen naar uroloog 1
Residu na mictie > 100 ml
- Met klachten van incomplete lediging zonder genitale
prolaps: bij voorkeur verwijzing naar uroloog 1
- Met klachten van incomplete lediging met genitale prolaps:
bij voorkeur verwijzing naar gynaecoloog 1
- Zonder klachten van incomplete lediging en geen
recidiverende blaasontsteking: behandel als
ongecompliceerde UI
Genitale prolaps tot of voorbij de introïtus met klachten
- Verwijzen naar gynaecoloog 1
Recidiverende cystitis bij UI
- Verwijzen naar uroloog 1
1
Bij kwetsbare ouderen is het ter beoordeling aan de huisarts of specialist ouderengeneeskunde of de te verwachten “last” van doorverwijzen naar tweede lijn in verhouding staat tot de te
verwachten opbrengst. In voorkomende gevallen kan dit leiden tot het afwijken van hetgeen in de flowchart en richtlijn is vermeld.

Vervolg behandeling ongecompliceerde UI
Stressincontinentie
- Bij goed effect 2 bekkenbodemspiertraining: afsluiten behandeling;
- Bij geen/onvoldoende effect bekkenbodemspiertraining: doorverwijzen naar tweede lijn ((uro)gynaecoloog, uroloog of bekkenbodemteam) 3 4 ;
- Bij een operatieve correctie is het plaatsen van een suburethrale synthetische tape de procedure van eerste keus. Bij gynaecologie dient de ingreep te
worden verricht door een gynaecoloog met aandachtsgebied urogynaecologie (GUA) of de subspecialist, bij urologie kan in principe iedere uroloog deze
ingreep uitvoeren;
- Als tweede keus kunnen overwogen worden (keuze afhankelijk van situatie en voorkeur vrouw):
• Open colposuspensie
• Autologe fasciesling
• Injecties met bulkmateriaal
- De vrouw dient mondeling en schriftelijke informatie te ontvangen over de te verwachten uitkomst en complicaties;
- Incontinentie-absorptiemateriaal dient te worden aangemeten en voorgeschreven 1) tijdens conservatieve behandeling en 2) bij blijvende UI, bijvoorbeeld
bij contra-indicaties voor een operatieve correctie bij bijvoorbeeld de kwetsbare oudere met comorbiditeit. De continentieverpleegkundige is hierbij de
deskundige en kan ook voorlichting geven over huidverzorging.
Aandrangincontinentie
- Bij goed effect blaastraining: afsluiten behandeling;
- Bij goed effect van medicatie (anticholinergica): continueren behandeling. Bij ouderen dient expliciet nagegaan te worden of de medicatie geen interacties
heeft met andere medicatie en is regelmatige evaluatie van de medicamenteuze therapie aangewezen;
- Bij geen/onvoldoende effect van blaastraining en/of medicatie: patiënt verwijzen naar de tweede lijn ((uro)gynaecoloog, uroloog of bekkenbodemteam) 2 3
voor injecties met botilinum toxine A, sacrale zenuwstimulatie, augmentatieplastiek of urinedeviatie (keuze afhankelijk van situatie en voorkeur vrouw).
- Incontinentie-absorptiemateriaal dient te worden aangemeten en voorgeschreven 1) tijdens conservatieve behandeling en 2) bij blijvende UI, bijvoorbeeld
bij contra-indicaties voor een operatieve correctie bij bijvoorbeeld de kwetsbare oudere met comorbiditeit. De continentieverpleegkundige is hierbij de
deskundige en kan ook voorlichting geven over huidverzorging.
2 Goed effect uit zich in subjectieve vermindering van klachten en verbetering kwaliteit van leven
3 Bij voorkeur verwijzen naar centrum met structureel multidisciplinair overleg tussen minimaal (uro)gynaecoloog, uroloog, geregistreerd bekkenfysiotherapeut en continentieverpleegkundige.
4 Bij kwetsbare ouderen is het ter beoordeling aan de huisarts of specialist ouderengeneeskunde of de te verwachten “last” van doorverwijzen naar tweede lijn in verhouding staat tot de te
verwachten opbrengst. In voorkomende gevallen kan dit leiden tot het afwijken van hetgeen in de flowchart en richtlijn is vermeld.