De Kunst van het Programmeren - Kunstfactor

De Kunst van het Programmeren
Bijeenkomst voor koordirigenten en hafabradirigenten
Utrecht, donderdag 23 september 2010
Opening door de dagvoorzitter Henk Spaan
De heer Spaan heet iedereen van harte welkom en geeft aan wat het doel van deze dag zal moeten zijn.
De zoektocht naar de Kunst van het Programmeren. Misschien komen we al debatterend uit bij de
constatering dat er misschien bepaalde modellen voorhanden zijn. Misschien niet. Wie zal het zeggen
Tijdens het laatste moment van de dag is het plenair debat waarbij de twee doelgroepen de dirigenten
voor koren en de dirigenten voor koren met elkaar gaan zoeken en proberen het model te presenteren.
Eerste inleider Guy van Hulst. Guy is programmeur bij Muziekcentrum Vredenburg en geeft in een
zeer smakelijk verhaal zijn visie weer op de zoektocht naar een inhoudelijk sterk programma.
Zijn oneliner: “Je moet ontzettend geloven in de kracht van je eigen idee”. Communiceer met je
publiek.
Waar is het product dat aangeboden wordt aan een theater/muziekcentrum Waar is het
ondernemerschap van de dirigent Waarom ontvangt Vredenburg geen programmavoorstellen met
een sterk concept gemaakt door amateurensembles
Je best lopende concerten zijn de concerten waar de leden van het koor of orkest de meest artistieke
gevoelens bij hebben.
Vele dirigenten reageren op zijn betoog en er ontstaat een zeer interessant debat over zijn visie in
relatie tot het vormen van een programma dat in haar basis niet of geheel niet verschilt van het oude
concept maar duidelijk moet maken dat het geloof in het product leading is.
Inleider Louis Buskens.
Louis begint met de opmerking dat zoeken en zoeken naar de Kunst van het Programmeren voor hem
eigenlijk niets heeft opgeleverd. De beleving van goed programmeren kan zeer verschillend zijn, blijkt
uit een opdracht die Louis gaf aan een serie studenten het ultieme programma te noteren.
Er moet toch iets te vinden zijn Er is geen ideaal programma.
Wel kwam Louis tot de constatering:
• Het geheel moet een pakkende titel hebben
• Er zijn prachtige programma’s zonder rode draad
• Er zijn prachtige programma’s met moeilijke muziek die minder verteerbaar is
• Er zijn slechte programma’s met een rode draad
Programmeren is meer dan de titels alleen. Het heeft een stel richtingen nodig. Kwaliteitscriteria
hangen samen met muzikale mogelijkheden en beperkingen. En natuurlijk onder welke
omstandigheden.
Louis haakt in op de negen consideraties die zijn gestuurd voorafgaand aan deze dag.
Alles doen met een zekere visie. (duidelijk aansluiten bij het betoog van Guy). Een goed programma is
de brandstof van de vereniging.
Voor Luis zijn:
* Passie en durf
* Esthetiek
* Visie
De belangrijkste drijfveren voor het welslagen van een goed programma.
Inleider Jan Cober.
Jan realiseert zich dat zijn voorgangers reeds veel uit zijn betoog hebben vermeld. Hij wil zich heel
graag aansluiten bij het betoog van Guy van Hulst. Eigenlijk is elke dirigent een programmeur. Hij
moet ondernemersgeest hebben. Durven vast te houden aan een formule.

Heeft de blaasmuziek niet te lang haar publiek onderschat In de jaren ‘70 en ‘80 was het
programmeren en samenstellen van vele programma’s een optelsom waarbij het woord “te” vaak wordt
toegevoegd.
Het blijvende gevoel van de blaasmuziekwereld t.o.v. de symfonische wereld kan omschreven worden
als het Calimero-effect. Frappant is dat de creatieve muziekcommissies met een inspirerende rol van
een dirigent als aangever en strateeg hier heel veel aan kan doen.
Concoursen zijn middelen maar geen doelen op zich. Bijzonder positieve ontwikkeling is die van de
openheid van de totale wereld. Alles is nagenoeg verkrijgbaar. Fantasieën worden permanent
geprikkeld.
De oprukkende invloed van de commercie is zeer groot. “Mogen we in Nederland met haar
blaasmuziek erfgoed uniek zijn” “Ja” is het absolute antwoord.
Voor Jan is programmeren een tijdrovende bezigheid. Durf programma’s bij te stellen. Durf te
reduceren. Kijk regelmatig in de spiegel en zorg dat het programma gedragen wordt door jouw orkest.
Lunch
In het eerste gedeelte van het middagprogramma wordt de groep deelnemers gesplits. Voor beide
groepen geldt de opdracht te komen tot een model dat men aansluitend gaat presenteren in het
plenaire debat.
De meegezonden vragenlijst wordt in beide groepen behandeld.
De conclusie van de hafabra dirigenten kunnen we omschrijven als:
Publieksgericht (hoeft niet publieksvriendelijk) + didactisch gericht + profiel van het orkest. In het
profiel zit ook de richting. Collectieve overtuiging.
Voor de koordirigenten is de kwaliteitsnorm de meest bepalende. Daardoor ontstaat enthousiasme.
De leden enthousiasmeren hun achterban en dus hun publiek.
1. Een programma is mooi als het een compositie op zichzelf is. Vergelijking met een menu.
2. Je zangers zijn je eerste publiek. Je graadmeter.
Een rode draad kan ook beklemmend werken. Daardoor zou je het programma om zeep kunnen
helpen.
Voor het goed programmeren heb je gevoel en talent nodig. Anderzijds heb je met een goed
programma ook een brok geluk nodig.
De plenaire vergadering
De bovenstaande feiten bij zowel de koor- als ook de hafabra dirigenten komen sterk naar voren en
worden in haar totaliteit bevestigd.
Aansluitend aan de opening van Guy van Hulst is de constatering: voor wie, wat, waar en hoe sturend
is een goed programma.
De rol van de media wordt uitgebreid besproken.
Rolmodellen bestaan niet voor een goed programma. Richtlijnen absoluut wel. Graadmeters, passie,
visie en doel zijn zeer belangrijk.
Een bijzondere dag in bijzondere sfeer. De vele praktijkvoorbeelden, gevoelens, overdenkingen,
dwalingen etc. gaven aan deze dag een bijzonder karakter.
Alex Schillings.