Uitgave 1 / 2013 Editor: dr. M.D. Njoo - Huidarts.com

Uitgave 1 / 2013 Editor: dr. M.D. Njoo Losse verkoopprijs: Euro 7,40 

Inhoud 

VITAMINE D EN HUIDZIEKTES 

Polymorfismen van het VDR gen zijn gerelateerd aan serumspiegels van 25(OH)D en risico op vitiligo 

Gen(iaal) onderzoek onder Chinese populatie…………………………………………......................................................6 

Lage 25-hydroxyvitamine D bloed spiegel correleert met psoriasis, ontstekingsactiviteit en obesitas 

Onthullende gegevens uit Spaanse case-control studie………………………..........................................….....…..22 

ONCOLOGIE 

Kan humaan groeihormoon melanoomontwikkeling bevorderen 

Lessen uit een casusbespreking……………………………………………………………......................................................7 

Vemurafenib behandeling bij patienten met metastatisch melanoom 

Atypische veranderingen bij gezonde moedervlekken vastgesteld…………………….....................................….13 

Behandelingen voor het primaire superficiele basaalcelcarcinoom 

Onthullende resultaten uit een systematische review…………………………....................................................…3 

Dabrafenib, een mutant BRAF remmer bij metastatisch melanoom veroorzaakt squameuze celproliferaties 

Maligne potentiaal valt gelukkig mee…………………………………...............................................................…….16 

Binnenshuis zonnen verhoogt risico op vroeg ontstaan van basaalcelcarcinoom 

Vrouwen meestal de dupe………………………………………………..........................................................………………20 

Melanoom aan vrouwelijke genitalia heeft slechte prognose 

Een klinisch-pathologische studie bij 85 gevallen……………………………................................................……..23 

Keratoacanthoom: klinische en histopathologische kenmerken van regressie 

Is “krater-acanthoom” niet een betere benaming ……………………………………...........................................…10 

PSORIASIS 

Gebruik van TNF remmers lijkt het risico op myocardinfarct bij psoriasis patienten te verlagen 

Alleen smeren loont hier dus niet………………………………………………………..................................................…..6 

Rol van interleukine-17 bij de pathogenese van psoriasis 

Toekomstig therapeuticum ......................................................................................................................2 

Concommiterende behandeling ustekinumab met INH leidt niet tot reactivering van latente tuberculose 

Geruststellende studie onder psoriasis patienten……………………………………….........................................……19 

Educatieve cursussen voor patiënten met psoriasis of atopische dermatitis 

Opvoeden helpt……………………………………………………………………................................................................…..17 

Psoriasis is geassocieërd met auto-immuunziektes 

Resultaten van een retrospectieve cohort studie…………………………...................................................…….…..9 

ECZEMEN 

Correlaties tussen twee jeuk biomarkers, IL-31 en bèta-endorfine, via de STAT3/calcium lijn bij AD 

Jeuk is nie leuk nie………………………………………………................................................................................….15 

Sequentiële therapie met orale en topische tacrolimus bij ernstige atopische dermatitis 

Veelbelovende resultaten uit pilot-onderzoek…………………………………..............................................………….10 

Keratolysis exfoliativa (dyshidrosis lamellosa sicca): 

Een aparte squameuze dermatose……………………………………………..............................................................….8 

AUTOIMMUUN DERMATOSEN 

Rituximab therapie voor de behandeling van autoimmuun pemphigus 

Intermitterende infusies leiden tot langdurige remissies………………………………………..................................18 

Behandeling met rituximab van ernstige pemphigus 

Gunstige lange-termijn resultaten met ook immunologisch effecten………………………................................17 

Onderzoek naar prognose van paraneoplastische pemphigus 

EEM lijkende laesies en keratinocytennecrose blijken fatale factoren…………………................................…..9 

Het Köbner fenomeen bij vitiligo 

Goede maat voor klinisch profiel en ziekteactiviteit…………………………………………...................................…14 

Veel verschillende uitkomstmaten vastgesteld bij studies met vitiligobehandelingen 

Roep om consensusvorming…………………………………………………………......................................................……7 

VARIA 

Correlatie tussen reactiviteit van sera met erythematotelangiectatische rosacea en Bacillus antigens 

Onderschat niet de vlijt van de Demodex mijt !........................................................................................13 

Combinatie pulsed dye laser en Q-switched ruby laser blijkt effectief tegen reuzen moedervlekken 

Voorzichtig optimisme wel op zijn plaats……………………………………………...............................................…..20 

Mobiele teledermatologie lijkt klaar voor de screening van huidkanker 

Toch blijven oppassen voor valkuilen ! ……………………………………………………...........................................….21 

Inflammatoire reacties bij molluscum contagiosum 

Nieuwe klinische betekenissen onthuld……………………………………….........................................................….14 

Pathogenese van recidiverende furunculose 

Nasaler dan u denkt ! …………………………………………………………….........................................................………12 

Grijs worden: een wereldwijd onderzoek onder 4192 personen 

Enige revisie van de “50/50/50 vuistregel” vereist…………………………..............................................….………4 

Haaruitval volgens het vrouwelijk patroon: 

Cochrane systematische review naar effectiviteit locale behandelingen……….....................................……12 

Correlaties met systemische aandoeningen bij patiënten met Henoch-Schönlein purpura: 

Directe immunofluorescentie en verdeling van huidlaesies…………………………………..............................….…21 

Schokkend rapport uit Texaans brandwondencentrum 

Hoge sterftekans door toxische epidermale necrolyse…………………………………………................................….22 

Behandeling van faciale wijnvlekken bij kinderen met de pulsed dye laser 

Korter interval betekent sneller en effectiever resultaat…………………………………………................................24 

Twee oesteroprogestagenen verbeteren acnelaesies bij polycystisch ovarium syndroom 

Hormonale hoop voor puistende vrouwen……………………………………………................................................…23 

Ibuprofen afgevend schuimverband verlicht pijn bij pijnlijke veneuze ulcera 

Daar worden onze patiënten zeker blij van……………………………………….....................................................…3 

EDITORIAL 

VITAMINE D EN HUIDZIEKTEN 

Wat is de link tussen vitamine D en 

huidziekten Een genetische studie door 

Li et al. liet zien dat bepaalde polymorfismen 

van vitamine D receptor genen 

gerelateerd zijn aan serumspiegels van 

25(OH) vitamine D bij vitiligo patiënten. 

Tevens bleek dat hoe hoger de 25(OH) 

vitamine spiegels, hoe minder de kans is 

dat iemand vitiligo krijgt. Deze polymorfismen 

zouden de verschillen in resultaten 

kunnen verklaren bij behandelingen 

met vitamine D analogen (zoals 

calcipotriol) en lichttherapie. Lichttherapie 

is immers in staat om vitamine D 

te verhogen in de huid maar is zoals bekend, 

niet bij alle patiënten met vitiligo 

effectief. Deze resultaten suggereren 

ook dat het wellicht mogelijk moet zijn 

om het ontstaan of verdere progressie 

van vitiligo te verminderen door te 

voorkómen dat risico individuen ofpatiënten 

vitamine D deficiënt raken. 

Ook laat een case-control studie uit het 

Spaanse Granada zien dat lagere vitamine 

D spiegels gecorreleerd zijn aan 

psoriasis, ontstekingsactiviteit en overgewicht. 

Wedden dat sommige psoriasis 

patiënten ook beter reageren op lichttherapie 

wanneer hun vitamine D spiegels 

op peil zijn De bewijzen stapelen 

zich dus op. Een nieuwe tak in de dermatologie, 

ik noem het maar de “vitaminodermatosen”, 

is in opkomst ! 

Via vitamine D naar huidkanker dan, 

Pagina 2 

Editor dr. M.D. Njoo 

© 2013 Biermann Verlag GmbH. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of wijze. zonder vooraf-gaande toestemming van Biemann Verlag 

GmbH. Dit geldt in het bijzonder, maar niet uitsluitend voor vermenigvuldiging, vertaling of elektronisch gebruik. Biermann Verlag en het logo van Biermann Verlag zijn gedeponeerde handelsmerken. Ook als deze niet getypeerd zijn, gelden overeenkomstige beschermingsbepalingen. 

Biermann Verlag GmbH verklaart dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld. Evenwel kan op geen enkele wijze ingestaan worden voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Biermann Verlag GmbH aanvaardt dan ook 

geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van bedoelde informatie. Gebruikers dienen bij het gebruik van deze informatie hun professionele kennis en ervaring te gebruiken.

2 Kompakt 

Dermatologie - Uitgave 1 / 2013 

Rol van interleukine-17 bij de pathogenese van psoriasis 

Toekomstig therapeuticum 

De exacte pathogenese van plaque psoriasis 

is nog niet volledig bekend. Men neemt 

aan dat deze bepaald wordt door milieuen 

genetische factoren die de ontregelde 

innate en adaptieve immuunresponses in 

de huid stimuleren. De cytokine interleukine 

(IL)-17A speelt een sleutelrol in gastheerdefensie 

tegen extracellulaire bacteriën 

en fungi. Er komen steeds meer 

aanwijzingen dat IL-17A ook belangrijk is 

bij de pathogenese van psoriasis. Behalve 

dat IL-17A een sleutelproduct is van Th17 

cellen wordt het ook aangemaakt door 

neutrofielen, mastcellen en Tc17 cellen. 

Elk van deze celtypen wordt in psoriatrische 

laesies aangetroffen. IL-17A werkt 

op keratinocyten in om de expressie te 

vergroten van chemokinen (e.g. CCL20, 

CXCL1, CXCL3, CXCL5, CXCL6 en CXCL8), 

die zijn betrokken bij het recruteren van 

myeloïde dendritische cellen, Th17 cellen 

en neutrofielen naar de plaats van de 

laesie. IL-17A induceert de productie van 

antimicrobiële peptiden en pro-inflammatoire 

cytokinen. Deze productie kan op 

zijn beurt helpen de immuunresponses in 

de huid te ondersteunen. Het blokkeren 

van IL-17A verbeterde de op psoriasis 

lijkende pathologie in experimentele modellen. 

Reducties in IL-17 signalering zijn 

wel geassocieerd met een respons op tumor 

necrose factor alfa blokkers bij psoriasispatiënten. 

Agentia die IL-17 remmen 

zijn in ontwikkeling en preliminaire klinische 

resultaten voor IL-17 remmers geven 

het belang aan van IL-17A bij de pathofysiologie 

van psoriasis. In een 

proof-of-concept en 2 fase II trials, waren 

er drie middelen die duidelijk de ernst van 

de aandoening bij patiënten met matig tot 

ernstige plaque psoriasis konden reduceren. 

Eén middel downreguleerde cytokinen, 

chemokinen en proteïnen die zijn 

geassocieerd met inflammatoire responses 

in de laesionale huid. Interleukine-17A is 

een attractief therapeutisch middel voor 

selectieve interventie waarmee het mogelijk 

wordt om het ontregelde immuun 

systeem bij plaque psoriasis aan te pakken. 

Auteur: Girolomoni G, Mrowietz U, Paul C. 

Adres: University of Verona, Verona, Italië 

Psoriasis Center, University Medical Center 

Schleswig-Holstein, Campus Kiel, Germany 

Department of Dermatology, Paul Sabatier 

University, CNRS 5165/INSERM 1065, Toulouse, 

Frankrijk 

Studie: Psoriasis: rationale for targeting interleukin-17 

Bron: Br J Dermatol.2012 Oct;167(4):717-24 

doi: 10.1111/j.1365-2133.2012.11099.x 

Website: onlinelibrary.wiley.com 

Editorial 

Colofon 

die sprong is immers ook niet groot. De 

veelbelovende BRAF remmers voor metastatisch 

melanoom blijken op hun 

beurt weer squameuze celproliferaties 

te geven in de huid. Oftewel “het ene 

gat met het andere dichten”. Onthullend 

is ook de studie die laat zien dat 

meer dan 40% van de op vroege leeftijd 

ontstane basaalcelcarcinomen 

voorkómen had kunnen worden 

wanneer de gedupeerde (jonge) vrouwen 

niet binnenshuis hadden gezonnebaad. 

Krijgen we straks allemaal 

van die melkwitte Miss Universe kandidaten 

White is beautiful baby! Dat 

de dermatologie raakvlakken heeft 

met inwendige ziekten wisten we al. 

Maar wist u ook dat het (vroeg) inzetten 

van TNF remmers het risico op 

myocardinfarct bij psoriasis patiënten 

kan verminderen Ook interessant is 

de hoge incidentie van dyslipidaemie 

bij granuloma annulare patiënten. 

Binnenkort moeten we dus ook dieetadviezen 

gaan geven, welke dermatoloog 

wordt de volgende “dokter Frank” 

Ondanks onze interne alertheid vallen 

er toch doden op de dermatologie afdeling. 

Op EEM gelijkende laesies en necrose 

van keratinocyten blijken fatale 

prognostische factoren te zijn bij paraneoplastische 

pemphigus. Ook hoge 

sterftekansen bij toxische epidermale 

necrolyse waarbij allopurinol een meedogenloze 

“widowmaker” blijkt te zijn. 

Nee, liever jichtpijn dan je huid verliezen 

zou ik zeggen! “Keep your head up, 

keep your skin strong!” 

dr. M.D. Njoo dermatoloog 

Kompakt Dermatologie 

Editor: dr. M. D. Njoo 

dermatoloog 

E-mail: m.njoo@zgt.nl 

Website: www.huidarts.com 

Verschijnt 6x per jaar 

Biermann Verlag GmbH 

Otto-Hahn-Str. 7 

D-50997 Köln, Duitsland 

Tel: 0049-2236-376‐0, Fax: -999 

Manager Nederland: 

Thijs van Egeraat 

Tel: 06-2450-6608, 

E-mail: tve@biermann.net 

Druk: 

Griebsch & Rochol Druck GmbH & Co. KG 

Gabelsbergerstraße 1 

D-59069 Hamm

Dermatologie - Uitgave 1 / 2013 Kompakt 

3 

Behandelingen voor het primaire superficiële basaalcelcarcinoom 

Onthullende resultaten uit een systematische review 

Verscheidene non-invasieve behandelingen 

zijn beschikbaar voor oppervlakkig 

basaalcelcarcinoom (sBCC). Het betrof hier 

een literatuurreview van de kansen op 

residu-vrije, recidief-vrije en tumor-vrije 

overleving van patiënten met primaire 

sBCC die behandeld werden met de thans 

meest toegepaste therapieën. Hiertoe werden 

de volgende databases en literatuurlijsten 

zonder restricties doorzocht: Pub- 

Med (januari 1946 tot oktober 2010), 

EMBASE (januari 1989 tot oktober 2010) 

en Cochrane (januari 1993 tot oktober 

2010) Geselecteerd werden studies van 

primaire, histologisch bevestigde sBCCs, 

die rapporteerden over residu- en/of recidief 

kansen na behandeling, met een minimum 

follow-up van 12 weken. Dit 

mochten zowel gerandomiseerde als niet 

gerandomiseerde publicaties zijn. De primaire 

en secundaire uitkomstmaten waren 

de waarschijnlijkheid van een volledige 

respons respectievelijk tumor-vrije 

overleving. Twee onafhankelijke reviewers 

selecteerden 36 studies (14 gerandomiseerd 

en 22 niet gerandomiseerd), 

waaruit gegevens over residu-, cumulatieve 

recidief- en tumor-vrije overlevingskansen 

werden geëxtraheerd. 

Gepoolde schattingen van percentages 

sBCC met volledig respons na 12 weken 

nabehandeling, afkomstig uit 28 studies, 

waren 86,2% (95% BI 82-90%) voor behandeling 

met imiquimod, en 79,0% (95% 

BI 71-87%) voor fotodynamische therapie 

(PDT). Wat betreft tumor-vrije overleving 

na 1 jaar, waren de gepoolde schattingen, 

verkregen uit 23 studies, 87,3% voor imiquimod 

(95% BI 84-91%) en 84,0% voor 

PDT (95% BI 78-90%). Een klein aantal 

studies rapporteerde over de resultaten 

van sBCC behandeling met 5-fluorouracil 

(1), excisie (1) en cryotherapie (2). 

De conclusie is dat gepoolde schattingen 

in gerandomiseerde en niet gerandomiseerde 

studies overeenkomstige tumorvrije 

overleving toonden na 1 jaar voor 

imiquimod en fotodynamische therapie. 

Deze overleving was groter in studies met 

herhaalde behandelingen, maar deze resultaten 

kwamen overwegend uit niet gerandomiseerde 

studies; gerandomiseerde 

studies met een head-to-head vergelijking 

van imiquimod en PDT ontbraken. Er is 

behoefte aan head-to-head vergelijkingen 

tussen PDT, imiquimod en andere behandelingen 

met een lange follow-up periode 

teneinde betere aanbevelingen te kunnen 

doem voor een optimale behandeling van 

oppervlakkig basaalcelcarcinoom. 

Auteur: Roozeboom MH, Arits AH, 

Nelemans PJ, Kelleners-Smeets NW. 

Adres: Maastricht University Medical Centre, 

Maastricht, GROW Research Institute 

for Oncology and Developmental Biology, 

Maastricht, Department of Epidemiology, 

Nederland 

Studie: Overall treatment success after 

treatment of primary superficial basal cell 

carcinoma: a systematic review and metaanalysis 

of randomized and nonrandomized 

trials 



Ibuprofen afgevend schuimverband verlicht pijn bij pijnlijke veneuze ulcera 

Daar worden onze patiënten zeker blij van 

Het betreft hier een dubbel-blinde, gerandomiseerde, 

gecontroleerde trial gedurende 

6 weken, waarbij 120 patiënten betrokken 

waren. De vraag was of een 

schuimverband met ibuprofen een klinische 

relevante pijnverlichting (PAR= 

pain relief score) gaf aan patiënten met 

exuderende, pijnlijke veneuze beenzweren, 

vergeleken met een soortgelijk 

schuimverband zonder ibuprofen. De primaire 

uitkomstmaat was PAR vergeleken 

met pijn bij de start gedurende de eerste 5 

dagen van het onderzoek. PAR werd ‘s 

ochtends en ‘s avonds geregistreerd door 

de patiënt. Hier was de uitkomstmaat het 

aandeel patiënten die een cumulatieve 

PAR score van ≥ 50% van het totale maximum 

PAR (i.e. responders) en het corresponderende 

number needed to treat (NNT). 

Gedurende alle 6 weken van het onderzoek 

werden aan de wond gerelateerde parameters 

zoals genezing van de zweer, 

reductie van de omvang van de zweer en 

de conditie van de huid romdom de zweer 

zowel als ongewenste bijwerkingen bepaald. 

PAR was significant groter in de groep 

met ibuprofen schuimverband dan in de 

vergelijkingsgroep (p=0,0438). Er waren 

34% responders in de ibuprofen schuimverband 

groep vs. 19% in de vergelijkingsgroep 

(NNT = 6,8). Wanneer alleen de 

avondgegevens werden geanalyseerd om 

PAR gedurende de dag te bepalen, was 

NNT 5,3. Wondgenezing parameters en 

ongewenste bijwerkingen waren ongeveer 

gelijk. De conclusie was dat het ibuprofen 

schuimverband een klinisch relevante 

pijnverlichting geeft voor patiënten met 

exsuderende, pijnlijke veneuze zweren. 

Auteur: Fogh K. et al. 

Adres: Aarhus University Hospital, Aarhus, 

Denemarken 

Studie: Clinically relevant pain relief with 

an ibuprofen-releasing foam dressing: Results 

from a randomized, controlled, double-blind 

clinical trial in exuding, painful 

venous leg ulcers 

Bron: Wound Repair Regen. 2012 

Nov;20(6):815-21 

Website: onlinelibrary.wiley.com

4 Kompakt 


Maden remmen via uitscheiding de CA bij chronische wonden 

Creeping excretions 

Het complement-systeem speelt een belangrijke 

rol bij de activering van de inflammatoire 

respons op verwonding, maar 

niet passende complement-activering (CA) 

kan leiden tot ernstige weefselbeschadiging. 

Madentherapie wordt met succes gebruikt 

om geïnfecteerde wonden te behandelen. 

Deze studie ging uit van de 

hypothese dat excreties/secreties door 

maden CA beïnvloeden teneinde de inflammatoire 

respons van de gastheer te 

moduleren. Daarom werd het effect van 

excreties door maden op CA onderzocht in 

pre-operatief en postoperatief verkregen 

sera van patiënten. Het blijkt dat uitscheiding 

door maden de CA in gezonde en 

post-operatieve immuun-geactiveerde humane 

sera tot 99,9% reduceert, en wel via 

alle paden. Excreties door maden initiëren 

of remmen CA niet specifiek, maar breken 

de complementaire proteïnen C3 en C4 af 

op een manier die onafhankelijk is van de 

cationen; het is gebleken dat dit effect 

temperatuurtolerant is. Deze studie 

onthult dus een CA-reducerend substraat 

dat al met succes in de klinische praktijk 

is gebruikt; het kan een deel van de verbeterde 

wondheling bewerkstelligd door madentherapie 

verklaren. Ook kan deze reducerende 

substantie in de excretie van 

maden een nieuwe behandelingswijze opleveren 

voor verscheidene aandoeningen 

die voortkomen uit een (over)actief complement-systeem. 

Auteur: Cazander G et al. 

Adres: Bronovo Hospital, Den Haag, VU 

Amsterdam, Nederland 

Studie: Maggot excretions affect the human 

complement system 

Bron: Wound Repair R.‘12 Nov;20(6):879-86 


Grijs worden: een wereldwijd onderzoek onder 4192 personen 

Enige revisie van de “50/50/50 vuistregel” vereist 

Er zijn talrijke artikelen verschenen over 

de biologische mechanismen van haarpigmentatie 

en grijs worden, maar epidemiologische 

beschrijvingen wereldwijd van 

zowel natuurlijke haarkleur en het vergrijzingsproces, 

zijn schaars. Het doel was 

het vaststellen van de haarkleur en de vergrijzing 

in een grote steekproef van mensen 

over de hele wereld, en de validiteit te 

onderzoeken van de 50/50/50 vuistregel 

die stelt dat op de leeftijd van 50 jaar 50% 

van de populatie ten minste 50% grijs 

haar heeft. De steekproef omvatte 4192 

gezonde mannelijke en vrouwelijke vrijwilligers 

bij wie de haarkleur werd vastgesteld 

door een zintuigexpert via een 

vergelijking van het haar met standaard 

monsters. Naast haarkleur werden leeftijd, 

geslacht en etnische of geografische oorsprong 

vastgesteld. Tussen 45 en 65 jaar 

hadden 74% van de onderzochte personen 

geheel of deels grijs haar met een gemiddelde 

intensiteit van 27%. Bij mannen 

kwam significant meer grijs haar voor dan 

bij vrouwen. Zowel leeftijd en graad van 

vergrijzing waren duidelijk gekoppeld aan 

etnische of geografische oorsprong. Personen 

van Aziatische en Afrikaanse oorsprong 

hadden minder grijs haar dan 

mensen van Kaukasische oorsprong van 

ongeveer dezelfde leeftijd. Dit resultaat 

bevestigt eerder gepubliceerde resultaten. 

Het percentage personen met 50% vergrijzing 

op de leeftijd van 50 jaar was echter 

beduidend lager, met een variatie over de 

wereld. De range was 6-23%, dus ver onder 

de 50% van de vuistregel. 

Auteur: Panhard S, Lozano I, Loussouarn G. 

Studie: Greying of the human hair: a worldwide 

survey revisiting the ‚50‘ rule of 

thumb 

Bron: BJD 2012 Oct;167(4):865-73 


STELARA (ustekinumab) – 

Verkorte productinformatie 

Productinformatie bij advertentie 

elders in dit blad 

Samenstelling: STELARA oplossing voor injectie. Elke flacon of 

voorgevulde spuit voor eenmalig gebruik bevat 45 mg ustekinumab 

in 0,5 ml. Geheel humaan IgG1κ-monoklonaal antilichaam tegen 

interleukine (IL)-12/23. Indicaties: Matige tot ernstige plaque 

psoriasis bij volwassenen met onvoldoende respons op, of een 

contra-indicatie of een intolerantie voor andere systemische 

therapieën waaronder ciclosporine, methotrexaat en PUVA. 

Dosering en wijze van toediening: Aanvangsdosis van 45 mg 

subcutaan toegediend in week 0, gevolgd door een dosis van 45 mg 

in week 4 en vervolgens iedere 12 weken. Voor patiënten met een 

lichaamsgewicht > 100 kg is de dosis 90 mg, subcutaan toegediend 

in week 0, gevolgd door een dosis van 90 mg in week 4 en vervolgens 

iedere 12 weken. Bij deze patiënten is 45 mg ook effectief gebleken, 

maar resulteerde 90 mg in grotere werkzaamheid. Er is geen 

aanpassing van de dosis nodig bij oudere patiënten (≥ 65 jaar). De 

veiligheid en werkzaamheid van STELARA bij kinderen jonger dan 

18 jaar zijn nog niet vastgesteld. Er zijn geen gegevens beschikbaar. 

STELARA is niet bij patiënten met nier- en leverinsufficientie 

onderzocht. Er kunnen geen aanbevelingen worden gedaan 

omtrent de dosering. Contra-indicaties: Overgevoeligheid voor 

het werkzame bestanddeel of voor één van de hulp-stoffen. 

Klinisch belangrijke, actieve infectie. Waarschuwingen en 

voorzorgen: Infecties STELARA kan mogelijk het infectierisico 

vergroten en latente infecties reactiveren. In klinische studies 

zijn bij patiënten die STELARA kregen ernstige bacteriële, 

schimmel- en virusinfecties waargenomen. Voorzichtigheid dient 

in acht te worden genomen indien het gebruik van STELARA 

wordt overwogen bij patiënten met een chronische infectie of 

een voorgeschiedenis van recidiverende infectie. Alvorens een 

behandeling met STELARA te beginnen, dient te worden nagegaan 

of de patiënt tuberculose heeft. STELARA mag niet worden gegeven 

aan patiënten met actieve tuberculose. Behandeling van latente 

tuber-culose dient te worden begonnen vooraleer STELARA wordt 

toegediend. Tuberculostatica-behandeling dient ook te worden 

overwogen alvorens STELARA te beginnen bij patiënten met een 

voorgeschiedenis van latente of actieve tuberculose bij wie een 

adequate behandelkuur niet kan worden bevestigd. Patiënten die 

STELARA krijgen dienen tijdens en na de behandeling nauwgezet te 

worden gecontroleerd op verschijnselen en symptomen van actieve 

tuberculose. Patiënten dienen geïnstrueerd te worden om medische 

hulp te vragen als er verschijnselen of symptomen optreden 

die wijzen op een infectie. Als een patiënt een ernstige infectie 

ontwikkelt, dient de patiënt nauwgezet te worden gecontroleerd 

en STELARA dient niet toegediend te worden totdat de infectie 

is verdwenen. Maligniteiten Immunosuppressiva zoals STELARA 

kunnen mogelijk de kans op maligniteiten vergroten. Sommige 

patiënten die STELARA in klinische studies kregen, ontwikkelden 

cutane en niet-cutane maligniteiten. Er zijn geen studies uitgevoerd 

met patiënten met een maligniteit in de voorgeschiedenis of waarin 

de behandeling werd voortgezet bij patiënten die een maligniteit 

ontwikkelden terwijl ze STELARA kregen. Derhalve dient men 

voorzichtig te zijn wanneer men het gebruik van STELARA bij 

deze patiënten overweegt. Overgevoeligheidsreacties Ernstige 

overgevoeligheidsreacties zijn gemeld bij post-marketinggebruik, 

in enkele gevallen een aantal dagen na de behandeling. Anafylaxie 

en angio-oedeem zijn voorgekomen. Als er een anafylactische 

reactie of een andere ernstige overgevoeligheidsreactie optreedt, 

dient de toediening van STELARA onmiddellijk te worden beëindigd 

en dient een passende therapie te worden ingesteld. Gevoeligheid 

voor latex De beschermdop over de naald van de voorgevulde spuit 

is vervaardigd van droog natuurlijk rubber (afgeleid van latex), wat 

aller-gische reacties kan veroorzaken bij personen die gevoelig 

zijn voor latex. Vaccinaties Het wordt aanbevolen levende virale of 

levende bacteriële vaccins (zoals Bacillus Calmette Guérin (BCG)) 

niet tegelijk toe te dienen met STELARA. Voor een vaccinatie 

met levende virussen of levende bacteriën dient de behandeling 

met STELARA na de laatste dosis tenminste 15 weken te worden 

onderbroken en kan deze op zijn vroegst 2 weken na de vaccinatie 

worden hervat. Patiënten die STELARA krijgen toegediend, mogen 

wel tegelijker-tijd geïnactiveerde of niet-levende vaccinaties 

krijgen. Gelijktijdige behandeling met immunosuppressiva De 

veiligheid en werkzaamheid van STELARA in combinatie met andere 

immunosuppressiva, waaronder biologische geneesmiddelen, 

of fototherapie, zijn niet onderzocht. Men dient voorzichtig te zijn 

wanneer gelijktijdig gebruik van andere immunosuppressiva en 

STELARA wordt overwogen of bij het overschakelen van andere 

immunosuppressieve biologische geneesmiddelen. Speciale 

populaties Ouderen (≥ 65 jaar) Er zijn over het algemeen geen 

verschillen waargenomen in werkzaamheid of veiligheid bij 

patiënten van 65 jaar en ouder die STELARA ontvingen ten 

opzichte van jongere patiënten. Omdat er bij de oudere populatie 

in het algemeen een hogere incidentie van infecties is, dient men 

voorzichtig te zijn bij het behandelen van ouderen. Bijwerkingen: 

Zeer vaak voorkomende bijwerkingen (≥ 1/10) met STELARA 

bij psoriasis waren nasofaryngitis en infecties van de bovenste 

luchtwegen. De meeste werden beschouwd als mild en waren 

geen reden om de onderzoeksbehandeling te stoppen. Vaak 

voorkomende bijwerkingen waren (≥ 1/100 tot < 1/10): Ontsteking 

van onderhuids bindweefsel (cellulitis), virusinfectie van de 

bovenste luchtwegen, overgevoeligheidsreacties (waaronder 

rash en urticaria), depressie, duizeligheid, hoofdpijn, keelpijn, 

verstopte neus, diarree, pruritus, rugpijn, spierpijn, artralgie, 

vermoeidheid, erytheem op de injectieplaats. Soms (≥ 1/1.000 

tot < 1/100): reacties op de injectieplaats, herpes zoster. Zelden 

(≥ 1/10.000 tot < 1/1.000): Ernstige overgevoeligheidsreacties 

(waaronder anafylaxie en angio-oedeem), facialis verlamming. 

Infecties In gecontroleerde studies bij psoriasispatiënten waren de 

percentages infecties of ernstige infecties bij patiënten behandeld 

met STELARA en degenen behandeld met placebo vergelijkbaar. 

De gemelde ernstige infecties waren ontsteking van onderhuids 

bindweefsel (cellulitis), diverticulitis, osteomyelitis, virusinfecties, 

gastro-enteritis, pneumonie en urineweginfecties. In klinische 

studies ontwikkelden patiënten met latente tuberculose die 

tegelijkertijd werden behandeld met isoniazide geen tuberculose. 

Maligniteiten Het percentage maligniteiten, uitgezonderd nietmelanoom 

huidkankers, gemeld bij patiënten behandeld met 

STELARA was vergelijkbaar met het percentage verwacht in de 

algemene bevolking (gestandaardiseerde incidentieratio = 1,1 

[95%-betrouwbaarheidsinterval: 0,76, 1,43]). De incidentie van nietmelanoom 

huidkanker was voor patiënten behandeld met STELARA 

0,61 per 100 patiëntjaren in follow-up. Overgevoeligheidsreacties 

In klinische studies met STELARA zijn rash en urticaria elk 

waargenomen bij < 2% van de patiënten. Vergunninghouder: 

Janssen-Cilag International NV, Turnhoutseweg 30, 2340 

Beerse, België. Afleveringsstatus: U.R. Datum: Februari 

2012 (voorgevulde spuit) en juni 2012 (flacon). - Voor de laatst 

beschikbare, volledige SPC tekst verwijzen we naar de website 

www.janssennederland.nl > Ons bedrijf > Onze medicijnen. 

Internet: www.janssen-cilag.nl 

E-mail: janssen@jacnl.jnj.com 

Telefoon: 0800-242 42 42 

©Janssen-Cilag B.V. - PHNL/STE/1012/0090 

Janssen-Cilag B.V.

* 

www.prixgalien.com 

Blijven dagen over 

om te focussen op leven... 

niet op psoriasis 

*Onderhoudstherapie na 2 inductiedoses 

©Janssen-Cilag B.V. - PHNL/STE/1012/0090 

Janssen-Cilag B.V.

6 Kompakt 


Polymorfismen van het VDR gen zijn gerelateerd aan serumspiegels van 25-hydroxyvitamine D en het risico op vitiligo 

Gen(iaal) onderzoek onder Chinese populatie 

Vitiligo is een auto-immuunziekte die depigmentatie 

veroorzaakt, en waarvan is 

beschreven dat deze geassocieerd is met 

lagere spiegels van 25-hydroxyvitamine 

D [25(OH)D]. Genetische variaties in het 

vitamine D receptor (VDR) gen zouden 

kunnen leiden tot een significante receptor 

disfunctie, en zou verder de vorming 

van biologische actief 25(OH)D kunnen 

beïnvloeden. Daarom komen de auteurs 

met de hypothese dat VDR polymorfismen 

bij vitiligo berokken kunnen zijn doordat 

de vorming van 25(OH)D wordt beïnvloed. 

Het doel van dit onderzoek was de evaluatie 

van de potentiële associatie tussen 

VDR polymorfismen en de ontvankelijkheid 

voor vitiligo en de serumspiegels van 

25(OH)D. De auteurs voerden een onderzoek 

uit aan 749 in ziekenhuizen geregistreerde 

patiënten met vitiligo en 763 gematchte 

controlepersonen uit de Chinese 

populatie. Er werden 4 VDR polymorfismen 

bij betrokken: FokI, BsmI, ApaI en 

TaqI, om te bepalen of zij geassocieerd zijn 

met gevoeligheid voor vitiligo in the Chinese 

populatie. Verder werden de spiegels 

van 25(OH)D gemeten om de mogelijke associaties 

tussen de polymorfische varianten 

van VDR en de klinische en laboratorium 

resultaten betreffende vitiligo vast te 

stellen. 

Er werd een significant afgenomen risico 

op de ontwikkeling van vitiligo gevonden 

dat was geassocieerd met de allelen BsmI- 

B, ApaI-A and TaqI-t. Volgens de verspreiding 

van het genotype waren de 25(OH)D 

concentraties significant hoger bij patiënten 

met de FokI ff of ApaI AA genotypen, 

vergeleken met patiënten met de FF 

of aa genotypen. Uit een logistische regressieanalyse 

bleek ook een dosis-respons 

relatie tussen een afgenomen risico 

op vitiligo en toegenomen 25(OH)D spiegels 

in ApaI-A variant genotype dragers. 

De conclusie is dat de beschreven VDR polymorfismen 

geassocieerd zijn met 25(OH) 

D spiegels en dat er een genetische predispositie 

bestaat voor vitiligo in de Chinese 

populatie. 

Auteur: Li K, Shi Q, Yang L, Li X, Liu L, 

Wang L, Li Q, Wang G, Li CY, Gao TW. 

Adres: Department of Dermatology, Xijing 

Hospital, Fourth Military Medical University, 

Xi‘an, China 

Studie: The association of vitamin D receptor 

gene polymorphisms and serum 25-hydroxyvitamin 

D levels with generalized vitiligo 


doi: 10.1111/j.1365-2133.2012.11132.x 


Gebruik van TNF remmers lijkt het risico op myocardinfarct bij psoriasis patiënten te verlagen 

Alleen smeren loont hier dus niet 

Het doel van dit onderzoek betrof de vraag 

of psoriasispatiënten die behandeld worden 

met tumornecrosefactor (TNF) remmers 

een verminderd risico lopen op een 

myocardiaal infarct (MI) vergeleken met 

patiënten die niet waren behandeld met 

tumornecrosefactor remmers. Het betrof 

hier een retrospectief cohortonderzoek in 

het kader van het G Kaiser Permanent 

Southern California health plan. Bij het 

onderzoek werden patiënten betrokken die 

tussen 1 januari 2004 en 30 november 

2010 ten minste 3x scoorden op de International 

Classification of Diseases, Ninth 

Revision, Clinical Modification: code for 

psoriasis (696.1) of psoriatische artritis 

(696.0) (zonder antecedent myocardiaal 

infarct). 

Van de 8845 patiënten die bij het onderzoek 

betrokken werden ontvingen 1673 

een tumornecrosefactor remmer gedurende 

ten minste 2 maanden (groep TNFR), 

2097 waren tumornecrosefactor remmer 

naïef en ontvingen andere systemische 

agentia of fototherapie (groep SAF), en 

5075 werden niet met tumornecrosefactor 

remmers, andere systemische therapieën 

of fototherapie behandeld (groep TOP). De 

mediane duur van de follow-up was 4,3 

jaar (interkwartiel range 2,9-5,5 jaar) terwijl 

de mediane duur van groep TNFR 685 

dagen was (interkwartiel range 215-1312 

dagen). Na correctie voor MI risicofactoren 

had de groep TNFR een significant 

lagere hazard ratio voor myocardiaal infarct 

vergeleken met groep TOP (gecorrigeerde 

hazard ratio 0,50; 95% BI 0,32- 

0,79). De incidentie van MI bij groep TNFR 

was 3,05 per 1000 patiëntjaren, bij groep 

ASAF 3,85 en 6,73 bij groep TOP. 

Het gebruik van tumornecrosefactor remmers 

voor psoriasis was aldus geasso- 

cieerd met een significante reductie in MI 

risico en de incidentierate, vergeleken met 

de behandeling met topicale middelen. Het 

gebruik van tumornecrosefactor remmers 

voor de behandeling van psoriasis was geassocieerd 

met een niet-significante lagere 

myocardiaal infarct incidentierate vergeleken 

met de behandeling met orale 

agentia of fototherapie. 

Auteur: Wu JJ, Poon KY, Channual JC, 

Shen AY. 

Studie: Association Between Tumor Necrosis 

Factor Inhibitor Therapy and Myocardial 

Infarction Risk in Patients With Psoriasis 

Bron: Arch Dermatol. 2012 Aug 20:1-7 

doi: 10.1001/archdermatol.2012.2502 

[Epub ahead of print] 

Website: archderm.jamanetwork.com


7 

Veel verschillende uitkomstmaten vastgesteld bij studies met vitiligobehandelingen 

Roep om consensusvorming 

Relevante en betrouwbare uitkomsten 

spelen een cruciale rol bij de correcte interpretatie 

en vergelijking van klinische 

trials. Er is nog geen consensus over de 

methode van vaststellen en over de uitkomstmaten 

als het gaat om vitiligo. Dit 

maakt het moeilijk om de resultaten van 

gerandomiseerde gecontroleerde trials 

(RCTs) met elkaar te vergelijken en een 

meta-analyse uit te voeren. Dit onderzoek 

rapporteert over de heterogeniteit van de 

uitkomstmaten gebruikt in gepubliceerde 

RCTs van vitiligo behandeling. Het betreft 

hier een systematische review van uitkomstmaten 

en een overzicht van de 

meest gewenste uitkomsten vanuit het 

perspectief van de patiënten en de clinici, 

dit als onderdeel van een Vitiligo Priority 

Setting Partnership. Resultaten van 54 

geselecteerde trials werden geanalyseerd 

en vergeleken met uitkomstmaten gesuggereerd 

door patiënten en clinici. In totaal 

werden 25 verschillende uitkomstmaten 

gerapporteerd. Slechts 22% van de trials 

bleek duidelijk geformuleerde primaire 

uitkomstmaten te hebben gedefinieerd. 

Repigmentatie was met 96% de meest frequent 

genoemde uitkomst; deze was gemeten 

volgens 48 verschillende schalen. 

Slechts 9% van de trials stelde de levenskwaliteit 

vast. Verder werd in 13% van de 

trials het stopzetten van de verspreiding 

van de aandoening gemeten en in 17% 

werd de mening van de patiënten over en 

satisfactie met de behandeling gerapporteerd. 

Bij de 438 suggesties van patiënten 

en clinici was de meest gewenst uitkomst 

in 68% van de gevallen een cosmetisch 

acceptabele repigmentatie (meer dan het 

percentage repigmentaties), gevolgd door 

15% het niet verder verspreiden van de 

aandoening, 8% de levenskwaliteit en 4% 

het aanhouden van de bereikte repigmentatie. 

De auteurs doen vervolgens het 

voorstel dat toekomstige vitiligo trials de 

volgende aspecten opnemen: repigmentatie, 

cosmetische acceptatie van de resultaten, 

algehele beoordeling van de aandoening, 

levenskwaliteit, behoud van de 

repigmentatie, stabilisatie van de vitiligo 

en het optreden van ongewenste bijwerkingen. 

Een internationale consensus onder 

clinici, onderzoekers en patiënten is 

nodig om tot een algemeen aanvaarde set 

van uitkomsten te komen voor toekomstige 

vitiligo trials. 

Auteur: Eleftheriadou V et al. 

Adres: University of Nottingham, Nottingham 

U.K. 

Studie: Which outcomes should we measure 

in vitiligo Results of a systematic review 

and a survey among patients and clinicians 

on outcomes in vitiligo trials 

Bron: BJD.2012 Oct;167(4):804-14 


Kan humaan groeihormoon melanoomontwikkeling bevorderen 

Lessen uit een casusbespreking 

Het is aangetoond dat het humane groeihormoon 

(HGH) en insulin like growth 

factor (IGF-1) een rol spelen bij de maligne 

transformatie en progressie van verschillende 

soorten kanker. Van humane groeihormoon 

is ook bekend dat het moleculaire 

signaalpaden kan opreguleren die 

betrokken zijn bij de pathogenese van melanoom. 

humane groeihormoon is vroeger 

wel in verband gebracht met de bevordering 

van de klinische groei van zowel benigne 

als maligne melanocytaire 

neoplasma’s. Er zijn echter geen overtuigende 

resultaten van studies bekend die 

een toegenomen risico op melanoom aantonen 

na humane groeihormoon therapie. 

Toch zijn er rapporten over de ontwikkeling 

van melanoom na gecombineerde humane 

groeihormoon therapie met hetzij 

andere hormonen hetzij volgend op bestraling. 

Er wordt hier een geval beschreven van 

een blanke man van 49 jaar met een nieuw 

opgekomen gepigmenteerde laesie die was 

gediagnosticeerd als melanoom. De patiënt 

vermeldde dat hij gedurende 3 maanden 

humane groeihormoon had gekregen 

vóór de diagnose was gesteld. Zijn vrouw 

van 51, ook blank, had eveneens gedurende 

3 maanden exogeen HGH gebruikt; zij 

had 2 weken eerder de diagnose melanoom 

te horen gekregen. 

Aangezien het onwaarschijnlijk is dat 

twee genetisch verschillende mensen zo 

kort na elkaar melanoom ontwikkelen, is 

het redelijk te veronderstellen dat een gemeenschappelijke 

component (HGH of een 

andere expositie) heeft bijgedragen tot de 

ontwikkeling van de twee melanomen. 

Omdat exogeen humane groeihormoon 

steeds meer gebruikt wordt als anti-verouderingsmiddel 

is het belangrijk om rekening 

te houden met de groeibevorderende 

effecten van dit hormoon. Tot betere gegevens 

beschikbaar zijn waaruit het risico 

van exogeen humane groeihormoon kan 

worden afgeleid, verdient het aanbeveling 

het gebruik van humane groeihormoon 

als een anti-verouderingsmiddel nauwkeurig 

te volgen. 

Auteur: Handler MZ et al. 

Adres: University of Miami Miller School of 

Medicine, Miami, FL 33136, USA 

Studie: Potential role of human growth hormone 

in melanoma growth promotion 

Bron: Arch Dermatol. 2012 Oct 

1;148(10):1179-82. doi: 10.1001/archdermatol.2012.2149 


8 Kompakt 


Hoge incidenties van dyslipidemia bij granuloma annulare patiënten 

Naast glucose dus ook lipidenprofiel bepalen 

Het doel van dit onderzoek was het schatten 

van de prevalentie van dyslipidemia 

(DLP) bij personen met idiopathische granuloma 

annulare en het onderzoeken van 

associaties met karakteristieken van aandoeningen 

en comorbiditeiten, zoals het 

metabolisch syndroom. Het betrof hier een 

case-control studie die bestond uit een 

review van medische gegevens, geregistreerd 

van januari 2002 tot en met december 

2010. De gegevens waren afkomstig 

van een universiteitsziekenhuis en een 

organisatie voor gezondheidszorg. De 

deelnemers waren 140 volwassen patiënten 

en 420 controlepersonen, die waren 

gematcht voor leeftijd, geslacht, ras/ 

etniciteit, hoge bloeddruk, type 2 diabetes 

mellitus en hypothyroïdisme. De belangrijkste 

uitkomstmaten waren de prevalentie 

van DLP en de geassocieerde 

componenten hypercholesterolemia, hypertriglyceridemia, 

verhoogd lage-dichtheid 

lipoproteïne cholesterol, en laag hoge-dichtheid 

lipoproteïne cholesterol bij 

idiopathische granuloma annulare, alsmede 

de odds ratio van DLP na correctie 

voor verwarrende factoren. 

De prevalentie van DLP was 79,3% bij de 

gevallen van granuloma annulare en 

51,9% bij de controlepersonen (P < 

0,001). Granuloma annulare was geassocieerd 

met DLP (odds ratio 4,04; 95% BI 

2,53-6,46) na correctie voor verwarrende 

variabelen. Statistisch significante verschillen 

tussen de patiënten en de controlepersonen 

werden gevonden voor totaal 

cholesterol, triglyceriden en lage-dichtheid 

lipoproteïne cholesterol (P < 0,001 

voor alle variabelen). Ook was er een significante 

associatie tussen de omvang van 

de aandoening en DLP (P=0,02). De morfologie 

van annulaire laesies was geassocieerd 

met hypercholesterolemia (P=0,02) 

en DLP (P=0,01). 

Deze studie geeft een associatie aan tussen 

granuloma annulare en dyslipidemia. 

Deze aandoening is algemener bij gegeneraliseerde 

dan bij gelokaliseerde/gedissemineerde 

vormen van de aandoening en 

de annulaire laesie morfologie is geassocieerd 

met hypercholesterolemia en dyslipidemia. 

Artsen zouden zich bewust moeten 

zijn van deze belangrijke associaties 

en die meenemen in de behandeling van 

granuloma annulare. 

Auteur: Wu W, Robinson-Bostom L, Kokkotou 

E, Jung HY, Kroumpouzos G. 

Studie: Dyslipidemia in Granuloma Annulare: 

A Case-Control Study: Dyslipidemia in 

Granuloma Annulare 

Bron: Arch Dermatol.2012 Jun 18:1-6 

Website: archderm.jamanetwork.com 

Keratolysis exfoliativa (dyshidrosis lamellosa sicca): 

Een aparte squameuze dermatose 

Keratolysis exfoliativa (KE), ook bekend 

als dyshidrosis lamellosa sicca, is een 

palmoplantaire dermatose gekarakteriseerd 

door met lucht gevulde blaren en 

collarette desquamatie. Het wordt wel beschouwd 

als een subtype van dyshidrotisch 

eczeem, een fungusinfectie of een 

dermatophytide-reactie. KE kan ook lijken 

op een acraal schilferende huid syndroom 

en gelokaliseerd epidermolysis bullosa 

simplex. Hoewel KE een gewone kwaal is, 

wordt er weinig over gerapporteerd en het 

is een weinig bekende dermatose. Het doel 

van dit onderzoek was het vaststellen van 

de karakteristieke kenmerken van KE. 

Daartoe werden de klinische, immunohistopathologische, 

ultrastructurele en moleculaire 

kenmerken van KE onderzocht. 

Gegevens over patiënten werden ontleend 

aan klinische registers. Aanvullend diagnostisch 

onderzoek bestond uit de analyse 

van mutaties van de kandidaatgenen 

TGM5, KRT5, KRT14, FLG, SPINK6 en 

SPINK9. In totaal waren gegevens over 24 

patiënten met KE beschikbaar, 6 met familiale 

en 18 met sporadische KE. De aangetroffen 

laesies bestonden uit met lucht 

gevulde blaren, die alleen op palmoplantaire 

huid voorkwamen, gevolgd door collarette 

en lamellaire schilfering. Zowel 

met de lichtmicroscoop als met de elektronenmicroscoop 

werden kloven en gedeeltelijk 

gedegradeerde corneodesmosomen 

in het stratum corneum 

aangetroffen, terwijl immunofluorescentiemicroscopie 

een normale expressie van 

corneodesmosomale componenten te zien 

gaf. Er werden geen mutaties gevonden in 

TGM5, KRT5/14 en SPINK6/9. Er was geen 

duidelijk verband met atopie of met mutaties 

in het FLG gen. 

De conclusie is dat een premature corneodesmolyse 

het belangrijkste pathologische 

mechanisme achter deze palmoplantaire 

huidaandoening is. Keratolysis exfoliativa 

blijkt dus een aparte squameuze dermatose 

te zijn. 

Auteur: Chang YY, van der Velden J, van 

der Wier G, Kramer D, Diercks GF, van Geel 

M, Coenraads PJ, Zeeuwen PL, Jonkman 

MF. 

Adres: Centre for Blistering Diseases, University 

of Groningen, UMC Groningen, 

UMC Maastricht, Radboud University Nijmegen 

Medical Centre, Nijmegen, Nederland 

Studie: Keratolysis exfoliativa (dyshidrosis 

lamellosa sicca): a distinct peeling entity 

Bron: Br J Dermatol.2012 Nov;167(5):1076- 

84. doi: 10.1111/j.1365-2133.2012.11175.x. 

Epub 2012 Oct 5 



9 

Onderzoek naar prognose van paraneoplastische pemphigus 

EEM lijkende laesies en keratinocytennecrose blijken fatale factoren 

Het doel van dit multicenter retrospectieve 

cohortonderzoek was de identificatie 

van de prognosefactoren voor algehele 

overleving bij patiënten met paraneoplastische 

pemphigus (PNP). Er waren 27 dermatologische 

centra in Frankrijk bij het 

onderzoek betrokken, met in totaal 53 patiënten, 

31 mannen en 22 vrouwen, met 

een mediane leeftijd van 59 jaar; range 

30-88 jaar). Deze patiënten kregen tussen 

1992 en 2010 de diagnose PNP. Bij hen 

werd de algehele Kaplan-Meier overlevingsrate 

geschat en met behulp van een 

univariate log-rank test en multivariate 

Cox regressieanalyses kenmerken bepaald 

die zijn geassocieerd met overleving. 

Van de 53 patiënten overleden er 36 (68%) 

tijdens het onderzoek. De algehele overlevingsrates 

voor 1, 3 en 5 jaar waren respectievelijk 

49%, 41% en 38%. De belangrijkste 

doodsoorzaken waren infecties 

(n=21) en ontwikkeling van neoplasie 

(n=6). Met de univariate analyse werden 

op erythema multiforme lijkende huidlaesies 

(P=0,05) en histologisch necrose 

van keratinocyten (P=0,03) als de belangrijkste 

schadelijke prognosefactoren 

geïdentificeerd. Geen van de 5 patiënten 

met de ziekte van Castleman overleed tijdens 

de onderzoeksperiode. Na correctie 

voor leeftijd en geslacht waren in de multivariate 

analyse op erythema multiforme 

lijkende huidlaesies nog steeds predictief 

voor een fatale uitkomst, met een 2-voudige 

toename in sterfterate (hazard ratio 

HR 2,3; 95% BI 1,05-5,03; P=0,04). De 

prognose voor patiënten met PNP was nog 

slechter als de op erythema multiforme 

lijkende huidlaesies bij de start geassocieerd 

waren met ernstige huid- en slijmvliesaandoeningen 

(HR voor sterfte 3,0; 

95% BI 1,01-8,92; P=0,049). 

De conclusie is dat patiënten met paraneoplastische 

pemphigus en met op erythema 

multiforme lijkende huidlaesies en histologisch 

necrose van keratinocyten bij de 

start van het onderzoek, vooral als dit gepaard 

gaat met grote laesies, een groter 

risico lopen op een ernstige en snel fatale 

uitkomst. Deze patiënten moeten zeer 

zorgvuldig worden behandeld en gevolgd. 

Auteur: Leger S, Picard D, Ingen-Housz-Oro 

S, Arnault JP, Aubin F, Carsuzaa F, Chaumentin 

G, Chevrant-Breton J, Chosidow O, 

Crickx B, D‘incan M, Dandurand 

M,Debarbieux S, Delaporte E, Dereure O, 

Doutre MS, Guillet G, Jullien D, Kupfer I, 

Lacour JP, Leonard F, Lok C, Machet L, Martin 

L, Paul C, Pignon JM, Robert C,Thomas 

L, Weiller PJ, Ferranti V, Gilbert D, Courville 

P, Houivet E, Benichou J, Joly P. 

Studie: Prognostic Factors of Paraneoplastic 

Pemphigus 

Bron: Arch Dermatol. 2012 Jul 16:1-8. doi: 

10.1001/archdermatol.2012.1830 


Psoriasis is geassocieerd met auto-immuunziektes 

Resultaten van een retrospectieve cohort studie 

Eerdere studies hebben aanwijzingen opgeleverd 

dat er een hogere frequentie van 

auto-immuunziektes optreedt bij patiënten 

met psoriasis dan in de algemene 

populatie. Hier werd de associatie onderzocht 

tussen psoriasis en 21 algemeen 

voorkomende a priori gespecificeerde 

auto-immuunziektes. Het betrof hier een 

retrospectieve cohortstudie die van 2004 

tot 2011 werd uitgevoerd bij personen die 

leden waren bij Kaiser Permanente Southern 

California. Het ging om 25.341 patiënten 

met ≥ 2 diagnose codes voor een 

psoriatische aandoening; 5 personen die 

niet aan deze definitie beantwoordden 

werden gematcht aan een psoriasispatiënt 

gebaseerd op leeftijd, geslacht en duur van 

de registratie bij de kliniek. 

Poriasispatiënten hadden meer kans op 

het hebben van ≥ 1 andere auto-immuunziekte 

(OR 1,6; 95% BI 1,5-1,7) en op ≥ 2 

van deze aandoeningen auto-immuunziektes 

(OR 1,9; 95% BI 1,6-2,4). Van de 17 

aandoeningen die werden geëvalueerd, 

hadden 14 een significante associatie. De 

sterkste associatie was met rheumatoïde 

artritis (OR 3,6; 95% BI 3,4-3,9). Beperkingen 

in dit onderzoek waren dat patiënten 

met auto-immuunziektes meer 

contacten met zorgverleners hebben en 

dat kan leiden tot overschatting of een 

verkeerde beoordeling van immuun-gemedieerde 

aandoeningen, hoewel de deelnemende 

patiënten gedurende gemiddeld 

5,2 jaar bij het onderzoek betrokken waren 

en de vergelijkingspersonen waren 

gematcht op de duur van de registratie. 

De conclusie is dat er een gemeenschappelijke 

genetische of milieu-oorzaak voor 

auto-immuunziektes is. Verder onderzoek 

aan personen met multipele autoimmuunziektes 

kan belangrijke informatie 

opleveren over de oorsprong en pathogenese 

van psoriasis. 

Auteur: Wu JJ, Nguyen TU, Poon KY, Herrinton 

LJ. 

Adres: Department of Dermatology, Kaiser 

Permanente Medical Center, Los Angeles, 

California: jashinwu@hotmail.com. 

Studie: The association of psoriasis with autoimmune 

diseases 

Bron: J Am Acad Dermatol. 2012 

Nov;67(5):924-30 doi: 10.1016/j. 

jaad.2012.04.039 Epub 2012 Jun 2 

Website: www.jaad.com

10 Kompakt 


Keratoacanthoom: klinische en histopathologische kenmerken van regressie 

Is “krater-acanthoom” niet een betere benaming 

De klinische en histopathologische kenmerken 

van regressieve keratoacanthomen 

zijn nog niet adequaat in de literatuur 

beschreven. Deze studie was gericht op 

“ware” keratoacanthomen, d.w.z. squameuze 

tumoren met de neiging tot spontane 

resolutie, die hier klinisch en histopathologisch 

werden onderzocht. Het ging 

hier om 19 kratervormige tumoren die 

volgens een partiële biopsie histopathologisch 

compatibel waren met keratoacanthomen. 

Deze werden in de tijd gevolgd in 

relatie tot hun biologisch gedrag, d.w.z. 

regressie. Tumoren die een spontane resolutie 

vertoonden, werden arbitrair gedefinieerd 

als tumoren met een vermindering 

in afmeting van ≥ 25%, en gecategoriseerd 

als keratoacanthomen. 

Van de regressieve keratoacanthomen waren 

er 7 die platter werden alvorens een 

kleinere diameter te krijgen. Histopathologisch 

was het een variabele epidermale 

Sequentiële therapie met orale en topische tacrolimus bij ernstige AD 

Veelbelovende resultaten uit pilot-onderzoek 

hyperplasie met in het algemeen een prominente 

hyperkeratose, met behouden 

kratervormige architectuur en dermale 

fibrose. Een beperking was de geringe 

steekproefgrootte. 

De conclusie is dat regressieve keratoacanthomen 

een persistente kratervorm 

hebben, zowel klinisch als histopathologisch. 

Laesies worden platter voor ze kleiner 

worden, en keratinocyten zien er 

onopvallend uit zonder glasachtig roze 

cytoplasma tijdens de regressie. 

Auteur: Ko CJ et al. 

Adres: Yale University School of Medicine, 

New Haven, Connecticut, USA 

Studie: Keratoacanthoma: Clinical and 

histopathologic features of regression 

Bron: JAAD 2012 Nov;67(5):1008-12 

Website: www.jaad.com 

Opties voor een systemische behandeling 

van ernstige atopische dermatitis (AD) 

zijn beperkt. Voorzover bekend zijn geen 

prospectieve trials uitgevoerd over het effect 

op deze aandoening van orale tacrolimus, 

een calcineurineremmer. De auteurs 

onderzochten de veiligheid en effectiviteit 

van een sequentiële therapie met orale en 

topische tacrolimus bij de behandeling 

van gegeneraliseerde AD , waarbij de 

Eczema Area and Severity Index (EASI) 

and the Physician Global Assessment 

(PGA) scores als primaire uitkomstmaten 

werden gebruikt. Er werden 12 patiënten 

met AD over ≥ 50% van het lichaamsoppervlak 

bij het onderzoek betrokken. Patiënten 

in beide fasen van het onderzoek 

ontvingen gedurende 14 weken sequentiële 

therapie met orale en topische tacrolimus. 

EASI en PGA scores, alsmede pruritus 

scores werden bepaald tijdens elke 

bezoek. De patiënten vertoonden verbetering 

in EASI score met 67% en PGA score 

met 45%, terwijl de pruritus score met 

69% werd gereduceerd. Beperkingen zijn 

dat het onderzoek door de onderzoeker 

was geïnitieerd, en open-label, singlecenter, 

proof-of-concept was, met een 

kleine steekproef en zonder een placebo 

controlegroep. De conclusie is dat sequentiële 

therapie met orale en topische tacrolimus 

een effectieve behandeling van atopische 

dermatitis is. Een grote 

gerandomiseerde studie is wenselijk. 

Auteur: Keaney TC et al. 

Adres: University of Miami, Florida, USA 

Studie: Open-label, pilot study examining 

sequential therapy with oral tacrolimus and 

topical tacrolimus for severe AD 

Bron: JAAD 2012 Oct;67(4):636-41 


Verkorte productinformatie Enbrel (november 2012). 

De volledige productinformatie (SPC van 24 oktober 2012) is op aanvraag verkrijgbaar. 

Samenstelling: Enbrel bevat als werkzaam bestanddeel etanercept en 

is verkrijgbaar als: 1) 25mg poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie, 

2) 10mg poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie voor kinderen, 3) 

25mg en 50mg oplossing voor injectie in een voorgevulde injectiespuit en 4) 

50mg oplossing voor injectie in een voorgevulde pen (MYCLIC). Indicaties: Enbrel 

in combinatie met methotrexaat is geïndiceerd voor de behandeling van 

volwassenen met matige tot ernstige actieve reumatoïde artritis, waarbij de 

respons op disease-modifying antirheumatic drugs, waaronder methotrexaat 

(tenzij gecontra-indiceerd), ontoereikend is gebleken. Enbrel kan als monotherapie 

verstrekt worden bij intolerantie voor methotrexaat, wanneer verdere behandeling 

met methotrexaat als ongepast wordt ervaren en voor de behandeling van 

ernstige, actieve en progressieve reumatoïde artritis bij volwassenen die niet 

eerder behandeld zijn met methotrexaat. Juveniele idiopathische artritis (JIA): 

Behandeling van polyartritis (reumafactor positief of negatief) en uitgebreide 

oligoartritis bij kinderen en adolescenten vanaf 2 jaar die een ontoereikende 

respons hebben gehad op methotrexaat of die methotrexaat niet verdroegen. 

Behandeling van artritis psoriatica bij adolescenten vanaf 12 jaar die een ontoereikende 

respons hebben gehad op methotrexaat of die methotrexaat niet verdroegen. 

Behandeling van enthesitis-gerelateerde artritis bij adolescenten 

vanaf 12 jaar die een ontoereikende respons hebben gehad op conventionele 

therapie of die conventionele therapie niet verdroegen. Enbrel is niet bestudeerd 

bij kinderen jonger dan 2 jaar. Actieve en progressieve artritis psoriatica bij 

volwassenen, bij onvoldoende respons op‘disease modifying antirheumatic 

drugs’. Behandeling van ernstige actieve spondylitis ankylopoëtica bij volwassenen 

bij wie de respons op conventionele therapie onvoldoende was. Matige tot 

ernstige plaque psoriasis bij volwassenen waarbij andere systemische therapie 

(zoals PUVA, methotrexaat of ciclosporine) onvoldoende effectief of gecontraindiceerd 

was. Chronische ernstige plaque psoriasis bij kinderen en adolescenten 

vanaf 6 jaar met onvoldoende controle door, of intolerantie voor andere 

systemische therapieën of fototherapieën. Farmacotherapeutische groep: Immunosuppressieve 

middelen, Tumornecrosefactoralfa-(TNF-α-) remmers ATC 

code: L04AB01. Contra-indicaties: Overgevoeligheid voor het werkzame bestanddeel 

of voor één van de hulpstoffen. Sepsis of een risico op sepsis. Behandeling 

met Enbrel mag niet worden begonnen bij patiënten met actieve infecties, 

met inbegrip van chronische of lokale infecties. Waarschuwingen/voorzorgsmaatregelen: 

Infecties: Patiënten dienen voor, tijdens en na de behandeling met 

Enbrel op infecties te worden gecontroleerd. Bij gebruik van Enbrel zijn ernstige 

infecties, sepsis, tuberculose en andere opportunistische infecties gemeld. Enkele 

van deze infecties zijn fataal geweest. De toediening van Enbrel dient gestaakt 

te worden indien zich bij een patiënt een ernstige infectie ontwikkelt. 

Enbrel dient niet gestart te worden bij patiënten met een actieve infectie, inclusief 

chronische en locale infecties. Artsen dienen voorzichtigheid in acht te nemen 

als zij het gebruik van Enbrel overwegen bij patiënten met een medische 

geschiedenis die een predispositie kan vormen voor infecties. Tuberculose: Er 

zijn gevallen van actieve tuberculose (incl. miliaire- en extrapulmonaire tuberculose) 

gemeld bij patiënten die met Enbrel werden behandeld. Patiënten dienen 

voordat met Enbrel gestart wordt, gecontroleerd te worden op actieve- als inactieve 

tuberculose. Hepatitis B virus-reactivering: Bij chronische dragers van dit 

virus is reactivering van het hepatitis B virus gemeld. Patiënten die het risico 

lopen op een HBV-infectie dienen gecontroleerd te worden voordat met Enbrel 

gestart wordt. Enbrel moet met voorzichtigheid worden gebruikt bij dragers van 

HBV. Verergering van hepatitis C: Er zijn meldingen van verergering van hepatitis 

C bij patiënten die Enbrel kregen. Gelijktijdige behandeling met anakinra: 

Gecombineerd gebruik van Enbrel en anakinra wordt afgeraden omdat gelijktijdige 

toediening van deze middelen in verband is gebracht met een groter risico 

op ernstige infecties en neutropenie vergeleken met toediening van alleen Enbrel. 

Gelijktijdige behandeling met abatacept wordt niet aanbevolen. Allergische 

reacties: Als een ernstige allergische of anafylactische reactie optreedt, dient de 

Enbrel-behandeling onmiddellijk te worden gestopt en een passende behandeling 

te worden gestart. Immunosuppressie: Bij TNF-antagonisten, waaronder 

Enbrel, kan de afweer van de gastheer tegen infecties en maligniteiten worden 

aangetast, aangezien TNF ontstekingen medieert en de cellulaire immuunrespons 

moduleert. De veiligheid en werkzaamheid van Enbrel voor patiënten met 

immunosuppressie of chronische infecties zijn niet geëvalueerd. Maligniteiten 

en lymfoproliferatieve aandoeningen: Tijdens de post-marketing periode waren 

er meldingen van verscheidene maligniteiten (waaronder borst- en longcarcinomen 

en lymfomen). Melanoom en non-melanoma huidkanker zijn gemeld bij 

patiënten die werden behandeld met TNF-antagonisten, waaronder Enbrel. Gevallen 

van Merkelcelcarcinoom zijn zeer zelden gemeld bij patiënten die behandeld 

worden met Enbrel. Het wordt aanbevolen om periodiek huidonderzoek te 

verrichten bij alle patiënten, in het bijzonder bij hen die een verhoogd risico 

hebben op huidkanker. Vaccinaties: Levende vaccins dienen niet samen met 

Enbrel te worden gegeven. Vorming van auto-antilichamen: Behandeling met 

Enbrel zou kunnen resulteren in de vorming van auto-immuunantilichamen. 

Hematologische reacties: Zeldzame gevallen van pancytopenie en zeer zeldzame 

gevallen van aplastische anemie (sommige met een fatale afloop) zijn gemeld 

bij patiënten die behandeld werden met Enbrel. Voorzichtigheid dient te worden 

betracht bij patiënten die een voorgeschiedenis hebben van bloeddyscrasieën. 

Neurologische aandoeningen: Er zijn zelden demyeliniserende aandoeningen van 

het CZS gemeld na behandeling met Enbrel. Daarnaast zijn er zeer zeldzame 

meldingen geweest van perifere demyeliniserende polyneuropathieën. Congestief 

hartfalen (CHF): Er zijn postmarketing meldingen geweest van verergeren 

van CHF, met en zonder aanwijsbare precipiterende factoren, bij patiënten 

die Enbrel gebruikten. Alcoholische hepatitis: Enbrel dient niet gebruikt te worden 

voor de behandeling van alcoholische hepatitis. Artsen dienen zorgvuldigheid 

te betrachten wanneer zij Enbrel gebruiken bij patiënten die ook matige tot 

ernstige alcoholische hepatitis hebben. Wegener-granulomatosis: Enbrel wordt 

niet aanbevolen voor de behandeling van Wegener-granulomatosis. Hypoglykemie 

bij patiënten die worden behandeld voor diabetes: Er zijn meldingen geweest 

van hypoglykemie na initiatie van Enbrel bij patiënten die medicatie voor diabetes 

krijgen met als gevolg daarvan een noodzakelijke vermindering van anti-diabetische 

medicatie bij enkelen van deze patiënten. Pediatrische patiënten: Het 

wordt aanbevolen om, indien mogelijk, pediatrische patiënten alle immunisaties 

zoals die overeenkomen met de geldende immunisatierichtlijnen toe te dienen 

voordat zij beginnen met Enbrel-therapie. Er zijn meldingen geweest van inflammatoire 

darmziekten en uveïtis bij JIA-patiënten tijdens de behandeling met 

Enbrel. Bijwerkingen: Zeer vaak: Infecties, reacties op de injectieplaats. Vaak: 

Allergische reacties, auto-antilichaam vorming, pruritus, koorts. Soms: Ernstige 

infecties (zoals pneumonie en sepsis), non-melanoma huidkankers, trombocytopenie, 

systemische vasculitis (waaronder antineutrofiele cytoplasmatische 

antilichaampositieve vasculitis), uveïtis, scleritis, interstitiële longaandoening 

(inclusief pneumonitis en longfibrose), angio-oedeem, urticaria, uitslag, psoriasiforme 

huiduitslag, psoriasis (inclusief nieuwe of erger wordende uitbraken die 

met pyodermie gepaard gaan, voornamelijk op de handpalmen en de voetzolen). 

Zelden: tuberculose, opportunistische infecties, lymfomen, melanomen, anemie, 

leukopenie, neutropenie, pancytopenie, ernstige allergische/anafylactische reacties 

(waaronder angio-oedeem, bronchospasme), sarcoïdose, epileptische 

aanvallen, demyelinisatie van het CZS wijzend op multipele sclerosis of gelokaliseerde 

demyeliniserende aandoeningen, zoals optische neuritis en myelitis 

transversa, verergering van congestief hartfalen, verhoogde leverenzymen, auto-immuun 

hepatitis, cutane vasculitis (inclusief leukocytoclastische vasculitis), 

Stevens-Johnson-syndroom, erythema multiforme, subacute cutane lupus 

erythematosus, discoïde lupus erythematosus, lupusachtig syndroom. Zeer zelden: 

aplastische anemie, perifere demyelinisatie (inclusief het syndroom van 

Guillain-Barré, chronische inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie, 

demyeliniserende polyneuropathie en multifocale motorische neuropathie), toxische 

epidermale necrolyse. Niet bekend: Listeria, leukemie, Merkelcelcarcinoom, 

macrofaagactivatiesyndroom. Naast bovengenoemde bijwerkingen zijn bij kinderen 

tot 17 jaar tevens varicella, appendicitis, gastro-enteritis, depressie/persoonlijkheidsstoornis, 

huidulcus, oesofagitis/gastritis, septische shock door 

streptokokken groep A, diabetes mellitus type I en infectie van zacht weefsel en 

postoperatieve wonden gemeld. Verder werden bij deze groep patiënten hoofdpijn, 

misselijkheid, buikpijn en braken vaker gemeld dan bij volwassenen. Afleveringsstatus: 

U.R. Registratienummers: EU/1/99/126/001-022. Vergoeding 

en prijzen: Enbrel wordt onder voorwaarden vergoed. Voor medische informatie 

over dit product belt u met 0800-MEDINFO (6334636). Registratiehouder: Pfizer 

Limited., Verenigd Koninkrijk. Neem voor correspondentie en inlichtingen 

contact op met de lokale vertegenwoordiger: Pfizer bv, Postbus 37, 2900 AA 

Capelle a/d IJssel. 

Referentie: 1. Richtlijn psoriasis 2011, NVDV 

Pfizer bv Postbus 37, 

2900 AA Capelle aan den IJssel, 

www.enbrel.nl, www.pfizer.nl 

12.ENB.21.9

Een eerste keus biological 

volgens de NVDV-richtlijn 1 

12.ENP.21.23

12 Kompakt 


Haaruitval volgens het vrouwelijk patroon: 

Cochrane systematische review naar effectiviteit locale behandelingen 

Haaruitval volgens het vrouwelijk patroon 

(HVP), alopecia androgenetica, is 

het meest algemene type haarverlies, dat 

een ernstige psychologische impact op 

vrouwen met gereduceerde haardichtheid 

kan hebben. HVP wordt gekarakteriseerd 

door een progressieve vervanging van 

terminale haarfollikels met een langzame 

haargroeicyclus door miniatuur vellushaarfollikels 

met een snelle cyclus. De 

frontale haarlijn wordt bij alopecia niet 

altijd gehandhaafd. Het doel van de review 

was het bepalen van bewijzen voor 

de effectiviteit en veiligheid van de beschikbare 

behandelingen van HVP. De onderzochte 

databases waren de Cochrane 

Skin Group Specialised Register, de 

Cochrane Central Register of Controlled 

Clinical Trials in The Cochrane Library, 

MEDLINE, EMBASE, AMED, PsycINFO, 

LILACS en verscheidene registers van actuele 

trials (situatie van oktober 2011). De 

gerandomiseerde gecontroleerde trials bij 

vrouwen met HVP werden geïdentificeerd. 

Uiteindelijk werden 23 trials geselecteerd, 

waarbij 2349 deelnemers betrokken waren. 

Een serie interventies werd geëvalueerd, 

met 10 studies waarin variërende 

concentraties minoxidil werden toegepast. 

Gepoolde gegevens uit 4 studies wezen uit 

dat een groter deel van de deelnemers behandeld 

met minoxidil enige mate van 

hergroei rapporteerden dan deelnemers 

die een placebo hadden gekregen (relatief 

risico 1,86, 95% BI 1,42-2,43). Er was geen 

verschil tussen het aantal ongewenste 

bijwerkingen van de 2x daagse minoxidil 

behandeling vs. de placebo interventie, 

behalve voor een gerapporteerde toename 

van bijwerkingen als de dosis van minoxidil 

5% 2x daags was. 

De meeste vergelijkingen werden ontleend 

aan afzonderlijke studies; deze werden 

beoordeeld als hetzij een hoog risico op 

bias lopend en/of als zij geen aandacht besteedden 

aan de vooraf gespecificeerde 

uitkomsten voor deze review en weinig 

concrete aanwijzingen presenteerden voor 

hetzij de effectiviteit hetzij de veiligheid 

van de interventies. Er is behoefte aan 

verdere goed ontworpen adequaat ondersteunde 

gerandomiseerde gecontroleerde 

trials waarin andere behandelingsopties 

worden onderzocht. 

Auteur: van Zuuren EJ, Fedorowicz Z, 

Carter B. 

Adres: Leiden University Medical Centre, 

Nederland UKCC (Bahrain Branch), College 

of Medicine, AMA International University 

of Bahrain, Awali, Bahrain North Wales 

Centre for Primary Care Research, Bangor 

University, Wrexham, U.K 

Studie: Evidence-based treatments for female 

pattern hair loss: a summary of a 

Cochrane systematic review 

Bron: Br J Dermatol. 2012 Nov;167(5):995- 

1010. doi: 10.1111/j.1365-2133.2012.11166.x. 



Pathogenese van recidiverende furunculose 

Nasaler dan u denkt ! 

Gemeenschap gebonden methicilline-resistente 

Staphylococcus aureus (CA-MRSA) 

neemt toe in incidentie en manifesteert 

zich als infecties van de huid en zachte 

weefsels, inclusief furunkels. 

De meeste studies waren gefocust op de 

epidemiologie van afzonderlijke furunkels 

en niet op een terugkerende aandoening. 

Buiten de Verenigde Staten zijn er weinig 

gegevens bekend omtrent de incidentie 

van furunculose. 

Dit rapport is een review van de literatuur 

over terugkerende furunculose en de impact 

van CA-MRSA op de aandoening. 

Verwijzingen naar wetenschappelijke 

artikelen werden opgespoord in PubMed, 

met als zoektermen ‚furunculosis‘, ‚recurrent 

furunculosis‘, ‚skin abscess‘ and 

‚recurrent boils‘. Artikelen die niet verwezen 

naar furunculose secundair naar S. 

aureus, werden buiten beschouwing gelaten. 

In totaal werden in eerste instantie 

1515 artikelen geselecteerd met de term 

‚furunculosis‘, 77 met ‚recurrent furunculosis‘, 

2778 met ‚skin abscess‘ en 1526 ‚recurrent 

boils‘. Na uitsluiting van artikelen 

die niet verwezen naar S. aureus furunculosis, 

bleven 86 artikelen over voor de review. 

Uit deze review bleek dat furunculose 

binnen de VS toeneemt, wat 

samenhangt met de epidemie van aan 

menselijk verkeer gebonden methicillineresistente 

Staphylococcus aureus en de 

nauwe samenhang van het resistente organisme 

met de Panton-Valentine leucocidine 

virulentiefactor. Deze factor is geassocieerd 

met folliculaire infecties in het 

algemeen, maar in het bijzonder met de 

sterkste associatie met furunculose en de 

regelmatige terugkeer ervan. In de VS 

worden de meeste furunkels veroorzaakt 

door CA-MRSA, terwijl ze elders in de wereld 

worden veroorzaakt door methicilline-sensitieve 

S. aureus. Nasaal transport 

van S. aureus is de primaire risicofactor 

voor terugkerende furunculose, wat bij 

60% van de personen optreedt. 

Auteur: Demos M, McLeod MP, Nouri K. 

Adres: Department of Dermatology and Cutaneous 

Surgery, University of Miami Miller 

School of Medicine, Miami, FL, U.S.A 

Studie: Recurrent furunculosis: a review of 

the literature 

Bron: Br J Dermatol.2012 Oct;167(4):725-32. 

doi: 10.1111/j.1365-2133.2012.11151.x 



13 

Correlatie tussen de reactiviteit van sera van patiënten met erythematotelangiectatische rosacea en Bacillus antigens 

Onderschat niet de vlijt van de Demodex mijt ! 

Rosacea is een chronische inflammatoire 

huidaandoening die effect heeft op de 

huid van het gezicht en de ogen. Erythematotelangiectatische 

rosacea wordt gekarakteriseerd 

door flushing, oedeem en 

telangiectasieën. Patiënten met rosacea 

hebben verhoogde dichtheden van Demodex 

mites in hun huid vergeleken met controlepersonen. 

Bij een van Demodex 

mijten geïsoleerde bacterie (Bacillus oleronius) 

van een patiënt met papulopustulaire 

rosacea is aangetoond dat deze antigene 

proteïnen produceert die een rol 

spelen bij papulopustulaire en oculaire 

rosacea. Het doel van dit onderzoek was 

na te gaan of er een correlatie was tussen 

de reactiviteit van sera van patiënten met 

erythematotelangiectatische rosacea en 

Bacillus antigens, en de proteïnen te karakteriseren 

ten opzichte waarvan patiënten 

reactiviteit vertoonden. Hiertoe 

werden serummonsters van patiënten met 

erythematotelangiectatische rosacea en 

controlepersonen onderzocht op reactiviteit 

op Bacillus proteïnen door Western 

blot analyse. Proteïnen op welke de sera 

reageerden werden verwijderd van gels, 

verteerd door trypsine; verder werden putatieve 

identiteiten toegewezen op basis 

van een analyse van vloeistof chromatografie-massa 

spectrometrie (LC-MS). 

Van de 26 patiënten met erythematotelangiectatische 

rosacea toonden 21 (81%) serum 

reactiviteit op de 62- en 83-kDa proteïnen 

van B. oleronius, vergeleken met 

41% (9/22) van de controlepersonen 

(P=0,004). Het 62-kDa proteïne werd gekarakteriseerd 

door LC-MS en vertoonde 

homologie met groEL chaperonine, dat een 

sterke immuunrespons bij zoogdieren opwekt. 

Het 83-kDa proteïne toonde homologie 

met aconitaat hydratase, waarvan de 

expressie wordt versterkt in bacteriën onder 

oxidatieve stress, en dat zeer immunogeen 

is. 

De conclusie is dat de meerderheid van de 

patiënten met erythematotelangiectatische 

rosacea serum reactiviteit tot proteïnen 

van B. oleronius vertonen, wat suggereert 

dat deze bacterie een rol speelt bij 

de inductie van deze aandoening. Deze 

proteïnen waarop sera van de patiënt reageerden 

bleken gelijkenis te vertonen met 

een heat shock proteïne en een enzym dat 

betrokken is bij de regulatie van de stress 

respons van de bacterie. 

Auteur: O‘Reilly N, Menezes N, Kavanagh K. 

Adres: Department of Biology, National 

University of Ireland Maynooth, Co. Kildare, 

Ireland Servico Dermatologia e Venereologia, 

Centro Hospitalar de Vila Nova Gaia/ 

Espinho, EPE, Rua Conceicao Fernandes, 

4434-502 VN Gaia, Portugal 

Studie: Positive correlation between serum 

immunoreactivity to Demodex-associated 

Bacillus proteins and erythematotelangiectatic 

rosacea 


6. doi: 10.1111/j.1365-2133.2012.11114.x. 

Epub 2012 Sep 25 


Vemurafenib behandeling bij patiëtnten met metastatisch melanoom 

Atypische veranderingen bij gezonde moedervlekken vastgesteld 

Bij patiënten met metastatisch melanoom 

die een BRAF V600E mutatie dragen 

reageren ongeveer 50% op een behandeling 

met vemurafenib, remmer van gemuteerd 

BRAF V600E. Er is een ongewenste 

bijwerking van vemurafenib beschreven, 

namelijk proliferatieve afwijkingen van 

keratinocyten, waaronder squameus celcarcinoom. 

Een lage concentratie vemurafenib zoals 

aanwezig in de epidermis activeert wildtype 

RAF; dit kan, in combinatie met een 

al bestaande RAS mutatie, proliferatie van 

keratinocyten bevorderen. 

Activerende BRAF mutaties komen voor 

in ca. 50% van de melanomen, maar zijn 

nog vaker waargenomen in melanocytaire 

naevi. 

De auteurs presenteren een geval van een 

patiënt met dynamische veranderingen in 

melanocytaire naevi, die goed zijn gedocumenteerd 

door sequentiële digitale 

dermatoscopie tijdens de vemurafenib 

therapie. Verschillende dermatoscopische 

veranderingen werden waargenomen. 

Ten eerste trad involutie van de naevi op, 

die oorspronkelijk een centraal verhoogd 

papillomateus en overwegend globulair 

patroon vertoonden. 

Ten tweede namen al bestaande naevi toe 

in afmeting en kregen pigmentatie, wat 

hen atypisch maakte. Zulke laesies waren 

vlak, met een overwegend reticulair patroon 

bij de start van het onderzoek. 

Ten derde ontstonden veel nieuwe naevi; 

hier werd excisie toegepast op een voorbeeld 

van elk van de laatstgenoemde twee 

typen, en die bleken wildtype BRAF te 

vertonen. 

De conclusie is dat de veranderingen in de 

naevi van een patiënt die met vemurafenib 

wordt behandeld, de noodzaak onderstreept 

van sequentiële huidonderzoekingen, 

inclusief dermatoscopie. 

Auteur: Haenssle HA, Kraus SL, Brehmer F, 

Kretschmer L, Völker B, Asper H, Kapp A, 

Gutzmer R. 

Studie: Dynamic Changes in Nevi of a 

Patient With Melanoma Treated With 

Vemurafenib: Importance of Sequential 

Dermoscopy 

Bron: Arch Dermatol. 2012 Aug 20:1-3. 

doi: 10.1001/archdermatol.2012.2649 

[Epub ahead of print] 


14 Kompakt 


Inflammatoire reacties bij molluscum contagiosum 

Nieuwe klinische betekenissen onthuld 

Dit onderzoek was gericht op de frequentie, 

epidemiologie, klinische kenmerken 

en de prognostische betekenis van ontstoken 

molluscum contagiosum (MC) 

laesies, molluscum dermatitis, reactieve 

papulaire erupties die lijken op het Gianotti-Crosti 

syndrome, en atopische dermatitis 

bij patiënten met MC. Het betrof 

hier een retrospectieve review van medische 

dossiers afkomstig van een universiteitspraktijk 

voor pediatrische dermatologie. 

In totaal werden gegevens van 696 

patiënten met molluscum met een gemiddelde 

leeftijd van 5,5 jaar bij het onderzoek 

betrokken. De belangrijkste uitkomstmaten 

waren de frequenties, 

karakteristieken en geassocieerde kenmerken 

van ontstekingsreacties op MC bij 

patiënten met en zonder atopische dermatitis. 

Molluscum dermatitis, ontstoken MC 

laesies en op het Gianotti-Crosti syndroom 

lijkende reacties (GCLRs) kwamen 

voor bij 270 (38,8%), 155 (22,3%) respectievelijk 

34 (4,9%) van de patiënten. In 

totaal hadden 259 patiënten (37,2%) een 

geschiedenis van atopische dermatitis. 

Personen met atopische dermatitis hadden 

meer MC laesies (P&lt 0,001) en een toegenomen 

kans op molluscum dermatitis 

(50,6% vs. 31,8%; P&lt 0,001). Bij patiënten 

met molluscum dermatitis, namen 

de aantallen MC laesies gedurende 3 

maanden toe bij 23,4% van de patiënten 

behandeld met een topisch corticosteroïd 

en 33,3% van de patiënten die daar niet 

mee werden behandeld, vergeleken met 

16,8% van de patiënten zonder dermatitis. 

Patiënten met ontstoken MC laesies 

hadden minder kans op een verhoogd aantal 

MC laesies gedurende de volgende 3 

maanden dan patiënten zonder ontstoken 

MC laesies of dermatitis (5,2% vs. 18,4%; 

P&lt 0,03). De GCLRs werden geassocieerd 

met ontstoken MC laesies (P< 0,001), 

vooral op ellebogen en knieën; zij waren 

pruritisch, en kondigden vaak de resolutie 

van MC aan. Twee patiënten ontwikkelden 

unilaterale, laterothoracale op exantheem 

lijkende erupties. 

De conclusie is dat inflammatoire reacties 

op molluscum contagiosum, inclusief de 

eerder niet voldoende herkende GCLR 

vaak voorkomen. De behandeling van 

molluscum dermatitis kan de spreiding 

van MC reduceren die via auto-inoculatie 

door krabben optreedt, terwijl ontstoken 

MC laesies en GCLRs celgemedieerde immuunreacties 

weerspiegelen die kunnen 

leiden tot virale klaring. 

Auteur: Berger EM et al. 

Studie: Experience With Molluscum Contagiosum 

and Associated Inflammatory Reactions 

in a Pediatric Dermatology Practice: 

The Bump That Rashes 

Bron: Arch Dermatol.2012 Aug 20:1-8. doi: 

10.1001/archdermatol.2012.2414 


Het Köbner fenomeen bij vitiligo 

Goede maat voor klinisch profiel en ziekteactiviteit 

De klinische significantie van het Köbner 

fenomeen (KP) bij vitiligo voor wat betreft 

activiteit en verloop van de aandoening, is 

nog steeds onderwerp van debat. Kortgeleden 

is een nieuwe classificatie geïntroduceerd 

voor het vaststellen van KP. Het 

doel van dit onderzoek was een evaluatie 

van deze nieuwe methode in de klinische 

praktijk alsmede het bepalen van de klinische 

significantie, zowel wat betreft het 

klinisch profiel als het verloop van vitiligo 

en respons op de behandeling. In totaal 

werden 700 patiënten met algemene vitiligo 

bij deze observationele cohortstudie 

betrokken. KP werd volgens het nieuwe 

classificatiesysteem geclassificeerd in 

verschillende subtypes; KP1, op historische 

gronden; KP2A en KP2B, op basis 

van klinisch onderzoek (A, laesies op 

plaatsen met wrijving; B, lineair, kunstmatige 

laesies). KP1 was positief bij 34,1% 

van de patiënten, 66,3% waren KP2A-positief 

en 15,1% toonde KP2B. Het 

lichaamsoppervlak was significant 

(P


15 

Mechanistische correlaties tussen twee jeuk biomarkers, IL-31 en bèta-endorfine, via de STAT3/calcium lijn bij AD 

Jeuk is nie leuk nie 

Jeuk is het kardinale symptoom van atopische 

dermatitis (AD). Bèta-endorfine, 

een neuropeptide, komt in hogere concentratie 

voor in zowel AD huid als in sera. 

Interleukine (IL)-31, een cytokine dat relevant 

is voor jeuk, activeert IL-31 receptoren 

in keratinocyten. Het is echter nog 

onbekend hoe IL-31 en bèta-endorfine interageren 

in de huid van atopische dermatitis 

patiënten. In dit prospectieve crosssectie 

onderzoek werd de mechanistische 

interactie van IL-31 en bèta-endorfine in 

atopische dermatitis onderzocht. Er werden 

volwassen patiënten met atopische 

dermatitis geselecteerd volgens Hanifin‘s 

atopische dermatitis criteria en daarnaast 

controlepersonen. Serumspiegels van IL- 

31 en bèta-endorfine werden gemeten met 

behulp van een enzyme-linked immunosorbent 

assay (ELISA). Expressies van IL- 

31 receptor A (IL-31RA) en bèta-endorfine 

in de huid werden vastgesteld door middel 

van immunohistochemie. Hun expressie 

in de huid en het bloed werd vergeleken 

met en gecorreleerd bij patiënten met atopische 

dermatitis en de controlepersonen. 

De auteurs behandelden ook primaire keratinocyten 

met IL-31 en bepaalden calcium 

influx, bèta-endorfine productie en 

signaalpaden om hun mechanistische interacties 

te definiëren. 

patiënten als in met TPA gekleurde huid 

van muizen. 

De conclusie is dat IL-31 receptor activering 

in keratinocyten calcium influx induceert 

alsmede STAT3-afhankelijke productie 

van bèta-endorfine. Deze resultaten 

kunnen bijdragen tot een beter begrip van 

de regulerende mechanismen die ten 

grondslag liggen aan perifere jeuk. 

Auteur: Lee CH, Hong CH, Yu WT, Chuang 

HY, Huang SK, Chen GS, Yoshioka T, Sakata 

M, Liao WT, Ko YC, Yu HS. 

Adres: Kaohsiung Municipal Hsiao-Kang 

Hospital, Kaohsiung Medical University, 

Taiwan, College of Medicine, Kaohsiung, 

Kaohsiung Medical University, Kaohsiung, 

Taiwan, Kaohsiung Veterans General Hospital, 

Taiwan; National Yang-Ming University, 

Taipei, Kaohsiung Medical University, 

Kaohsiung, Taiwan, Kaohsiung Medical 

University College of Health Science, Kaohsiung, 

Taiwan Johns Hopkins University 

School of Medicine, Baltimore, MD, U.S.A. 

Graduate Institute of Public Health, Kaohsiung 

Medical University, Kaohsiung, Taiwan 

Studie: Mechanistic correlations between 

two itch biomarkers, cytokine interleukin-31 

and neuropeptide β-endorphin, via 

STAT3/calcium axis in atopic dermatitis 

Bron: BJD 2012 Oct;167(4):794-803 


D E R M A S I L K ® V E R B A N D Z I J D E 

Het bleek dat bèta-endorfine was toegenomen 

in de supernatant van met IL-31 behandelde 

keratinocyten. Activering van 

IL-31 receptoren resulteerde in een calcium 

influx en STAT3 activering; voorbehandeling 

met STAT3 remmer stopte de 

toename van bèta-endorfine. Het viel op 

dat de blokkering van de STAT3 activering 

plaats vond hetzij door vervanging 

van extracellulair calcium of door behandeling 

met 2-aminoethoxydifenyl boraat, 

een remmer voor het store-operated ionkanaal. 

Bij patiënten met atopische dermatitis 

werden hogere spiegels gevonden 

van bloed bèta-endorfine en IL-31, die significant 

waren gecorreleerd. Bovendien 

namen IL-31RA en bèta-endorfine toe en 

op dezelfde plek gelokaliseerd, zowel in de 

menselijke huid van atopische dermatitis 

VOOR DE BEHANDELING VAN EcZEEM EN 

ANDERE HuIDAANDOENINGEN 

100% Ongebleekte, ongeverfde natuurzijde. 

• Versnelt het genezingsproces. 

• Beschermt de huid. 

• Met anti-microbiële werking. 

OP RECEPT VERKRIJGBAAR BIJ DE APOTHEEK. 

Voor meer informatie en advies: 

Zadelmakerstraat 28 tel. : 023 – 539 22 88 www.dermasilk.nl 

1991 JE Velserbroek fax.: 023 – 538 76 93 info@dermasilk.nl 

Dermasilk 68 x 100 GRAY.indd 1 11-11-2008 15:34:27

16 Kompakt 


Dabrafenib, een mutant BRAF remmer bij metastatisch melanoom, veroorzaakt 

squameuze celproliferaties in de huid 

Maligne potentiaal valt gelukkig mee 

Remmers van mutant BRAF zijn in 

opkomst als standaard verzorging van 

patiënten met metastatisch melanoom met 

relevante oncogenische mutaties. 

Huidreacties zijn significant en komen 

frequent voor. De auteurs voerden een 

systematische prospectieve dermatologische 

review uit van alle patiënten die bij 

een instituut waren geregistreerd voor een 

fase I/II klinische trial van de mutant 

BRAF remmer dabrafenib (GSK2118436). 

Het doel was: 

(1) de identificatie van cutane manifestaties 

van deze remmer; 

(2) het ontwikkelen van criteria voor de 

standaardisering van de diagnose van 

verruceuze squameuze proliferatieve keratotische 

laesies; 

(3) het opwekken van de aandacht van de 

medische gemeenschap voor het belang 

van een dermatologische beoordeling van 

patiënten die dabrafenib gebruiken. Er 

werden 43 patiënten bij de fase I/II trial 

betrokken en gemonitord op de ontwikkeling 

van nieuwe huidlaesies. Iedere nieuwe 

laesie werd gefotografeerd, er werd een 

klinische diagnose vastgesteld en, waar 

relevant, biopsie uitgevoerd. Analyse van 

het humane papillomavirus (HPV) en p16 

immunohistochemische analyse werden 

uitgevoerd. 

De meest frequent waargenomen laesies 

waren verruceuze squameuze proliferatieve 

keratotische laesies (49%), ziekte van 

Grover (27%) en reactieve hyperkeratotische 

laesies op de voetzolen op wrijvingspunten 

(22%). Bij 20% van de patiënten 

kwamen in totaal 18 gevallen van 

squameus celcarcinoom (SCCs) voor. De 

meeste daarvan verschenen tussen week 6 

en 24 na het begin van de therapie, zowel 

op door de zon beschadigde huid als niet 

door de zon beschadigde huid. Alle SCCs 

waren goed gedifferentieerd; 5 waren van 

het type keratoacanthoom, 2 waren SCC in 

situ. Andere laesies die werden waargenomen 

waren seborrhoïsche keratosen, epidermale 

cysten, acneïforme erupties, 

haaruitval en veranderingen in de haarstructuur. 

HPV was negatief in 15 van de 

16 weefsels die werden bestudeerd en de 

p16 expressie was hoger in SCCs vergeleken 

met verruceuze keratosen. 

De conclusie is dat het toedienen van de 

mutant BRAF remmer dabrafenib geassocieerd 

is met de inductie van proliferatie 

van keratinocyten, die in sommige gevallen 

lage-graad maligne kenmerken vertonen. 

Het is onwaarschijnlijk dat infectie 

door hoog-oncogenische HPV typen een 

rol speelt bij de vorming van squameus 

celcarcinoom of verruceuze keratosen bij 

deze groep patiënten . 

Auteur: Anforth RM, Blumetti TC, Kefford 

RF, Sharma R, Scolyer RA, Kossard S, Long 

GV, Fernandez-Peñas P. 

Adres: Department of Dermatology, Westmead 

Hospital, Westmead, NSW 2145, Australia 

Sydney Medical School, The University 

of Sydney, Sydney, NSW, Australia 

Westmead Institute for Cancer Research, 

Westmead Hospital, Westmead, NSW, Australia 

Melanoma Institute Australia, Sydney, 

NSW, Australia Department of Tissue 

Pathology, Westmead Hospital, Westmead, 

NSW, Australia Faculty of Medicine, University 

of Western Sydney, Sydney, NSW, 

Australia Tissue Pathology and Diagnostic 

Oncology, Royal Prince Alfred Hospital, 

Sydney, NSW, Australia Skin and Cancer 

Foundation Australia, Darlinghurst, NSW, 

Australië 

Studie: Cutaneous manifestations of dabrafenib 

(GSK2118436): a selective inhibitor 

of mutant BRAF in patients with metastatic 

melanoma 


1160 

doi: 10.1111/j.1365-2133.2012.11155.x. 




17 

Behandeling met rituximab van ernstige pemphigus 

Gunstige lange-termijn resultaten met ook immunologische effecten 

Rituximab (RTX) is gebleken effectief en 

veilig te zijn voor een korte-termijn behandeling 

van ernstige pemphigus. Resultaten 

op langere termijn zijn onbekend. De 

auteurs evalueerden de lange-term kwaliteiten 

van RTX in vergelijking met klassieke 

immunosuppressieve geneesmiddelen 

voor de behandeling van ernstige 

pemphigus. Het betrof hier een retrospectieve 

studie over de periode 1997 tot 2010, 

waarbij de gegevens van 24 consecutieve 

patiënten met ernstige pemphigus, behandeld 

met alleen RTX (n=13) of systemische 

corticosteroïden alleen of gecombineerd 

met immunosuppressieve middelen (n=11 

controle personen). Anti-desmogleïne antilichamen 

werden getitreerd door een aan 

een enzym gebonden immunosorbent assay, 

elke 3 maanden gedurende het eerste 

jaar, daarna ten minste 1x per jaar. 

Onder de 13 patiënten die behandeld werden 

met alleen RTX, bereikten 9 een volledige 

remissie 3 maanden na de eerste 

RTX cyclus. Daarna vielen 7 patiënten (4 

met onderhoudstherapie) terug binnen gemiddeld 

18 maanden na de laatste RTX 

cyclus; zij kregen 1 of 2 aanvullende cycli. 

Met een gemiddelde follow-up van 41 

maanden na de eerste RTX cyclus en 28 

maanden na de laatste, waren alle 13 behandelde 

patiënten nog steeds in volledige 

remissie (5 patiënten waren niet langer in 

therapie). Er werden geen ernstige bijwerkingen 

van RTX waargenomen. Anti-desmogleïn-3 

auto-antilichamen bleven positief 

bij 7 patiënten, ondanks de 

lange-termijn volledige remissie. De lange-termijn 

remissierates en de immunologische 

profielen verschilden niet tussen 

pemphiguspatiënten met en zonder RTX 

behandeling. Een beperking was dat het 

onderzoek retrospectief was en plaatsvond 

op één centrum. 

De conclusie is dat bij patiënten met pemphigus 

rituximab ook op de lange termijn 

effectief was en goed verdragen werd. De 

remissierate op de lange termijn verschilde 

echter niet significant tussen patiënten 

met en zonder RTX. Anti-desmogleïne-1 

auto-antilichaam titers waren meer betrouwbaar 

dan anti-desmogleïne-3 titers 

voor wat betreft de lange-termijn followup. 

Auteur: Reguiai Z, Tabary T, Maizières M, 

Bernard P. 

Adres: Centre Hospitalier Universitaire de 

Reims, Hôpital Robert-Debré, Reims, Frankrijk 

Studie: Rituximab treatment of severe pemphigus: 

long-term results including immunologic 

follow-up 

Bron: JAAD 2012 Oct;67(4):623-9 


Educatieve cursussen voor patiënten met psoriasis of atopische dermatitis 

Opvoeden helpt 

Opvoeding van patiënten in aansluiting 

op standaardbehandelingen van huidaandoeningen 

en beïnvloeding van de zorg 

door middel van cursussen, is een relatief 

nieuw concept in de dermatologie. De auteurs 

introduceren een gerandomiseerde 

gecontroleerde trial (RCT) betreffende een 

eerder beschreven opvoedkundig programma 

van 12 weken voor chronische 

huidaandoeningen. Het primaire doel van 

deze RCT was het bepalen van het effect 

van zo’n programma op de ernst van de 

aandoening en de levenskwaliteit van 

psoriasispatiënten of atopische dermatitis. 

Er werden 50 patiënten van het Universitair 

Ziekenhuis Gent, met de diagnose van 

één van deze aandoeningen, random (1:1) 

verdeeld over een groep met therapie en 

een controlegroep. De klinische uitkomst 

werd blind bepaald door 2 waarnemers die 

daarvoor gebruik maakten van de Psoriasis 

Area and Severity Index (PASI), Scoring 

Atopic Dermatitis of de Eczema Area 

and Severity Index. De levenskwaliteit 

werd bepaald door middel van dermatologie-specifieke 

vragenformulieren over levenskwaliteit. 

Er was een follow-up periode 

van 9 maanden. 

De ernst van de aandoening en de levenskwaliteit 

was na 3 maanden significant 

verbeterd voor patiënten met psoriasis 

(n=29) maar niet voor patiënten met 

atopische dermatitis (n=21). Patiënten in 

de behandelingsgroep vertoonden na 3 

maanden een significante reductie in de 

gemiddelde PASI score (P=0,036), gemiddelde 

Dermatology Life Quality Index 

(P=0,019) en gemiddelde Psoriasis Disability 

Index (P=0,015), vergeleken met de 

controlegroep. Deze verbetering hield nog 

ten minste 3 maanden langer aan, maar 

was verdwenen bij de follow-up na 9 

maanden. 

De conclusie is dat een opvoedkundig programma, 

door middel van een gerandomiseerde 

gecontroleerde trial een toegevoegde 

waarde heeft bij de zorg voor 

psoriasispatiënten op de langere termijn. 

Auteur: Bostoen J, Bracke S, De Keyser S, 

Lambert J. 

Adres: Department of Dermatology, Ghent 

University Hospital, Ghent, België 

Studie: An educational programme for patients 

with psoriasis and atopic dermatitis: a 

prospective randomized controlled trial 


31. 

doi: 10.1111/j.1365-2133.2012.11113.x. 

Epub 2012 Sep 7 


18 Kompakt 


Meta-analyse van de effectiviteit van psychologische behandelingen van volwassenen met huidaandoeningen 

Praatjes blijken niet altijd jeukstillend 

Huidaandoeningen kunnen worden gekoppeld 

aan verhoogde niveaus van psychologische 

morbiditeit, wat de noodzaak 

van psychologische behandelingen suggereert. 

Er zijn enkele specifieke behandelingen 

ontwikkeld, zoals gewoonteverandering. 

De auteurs kenden geen 

systematische review van de effectiviteit 

van psychologische behandelingen. Zij 

evalueerden systematisch behandelingen 

die ontworpen waren voor de verbetering 

van huidaandoeningen en de aanpassing 

aan huidaandoeningen bij volwassenen. 

Voor dit doel werden databases, archieven 

en citaties doorzocht. Studies werden geselecteerd 

als de betrokken deelnemers 

een psychologische behandeling hadden 

gekregen (met uitzondering van opvoedkundige 

adviezen en complementaire therapieën) 

of een vergelijkbare aandoening 

hadden, en als er uitkomsten waren bepaald 

die relevant zijn voor de huidaandoening. 

Op deze basis werden 22 studies 

geselecteerd. De omvang van de effecten 

bij iedere behandeling werden doorgerekend 

en er werd een cijfer gecodeerd voor 

het aantal potentiële moderatoren van de 

efficiëntie van de behandeling. 

Psychologische behandelingen bleken een 

matig effect te hebben op huidaandoeningen 

(g=0,54). Het type huidaandoening, 

het tijdstip van de steekproef, het type behandeling, 

het tijdsinterval tussen het 

einde van de behandeling en de follow-up, 

en het type uitkomstmaat waren mede bepalend 

voor het effect van de behandelingen 

op de uitkomsten. Zo hadden bijvoorbeeld 

interventies een matig effect op de 

ernst van de huidaandoening (g=0,40) en 

psychosociale uitkomsten (g=0,53). Op 

jeuk/krabben hadden de behandelingen 

een matig tot groot effect (g=0,67). Psychologische 

behandelingen bleken goed 

voor patiënten met huidaandoeningen. 

Meer onderzoek is nodig om de variatie en 

focus van de beschikbare psychologische 

behandelingen uit te breiden. Er is ook onderzoek 

nodig naar de voordelen van zulke 

behandelingen op langere termijn. 

Auteur: Lavda AC, Webb TL, Thompson AR. 

Adres: The Department of Psychology, University 

of Sheffield, Sheffield, U.K. 

Studie: A meta-analysis of the effectiveness 

of psychological interventions for adults 

with skin conditions 

Bron: Br J Dermatol.2012 Nov;167(5):970-9. 

doi: 10.1111/j.1365-2133.2012.11183.x. Epub 

2012 Aug 27 


Rituximab therapie voor de behandeling van autoimmuun pemphigus 

Intermitterende infusies leiden tot langdurige remissies 

Rituximab induceert depletie van B-cellen 

en is gebleken efficiënt te zijn in de 

behandeling van antilichaam-gemedieerde 

auto-immuunziektes. Uit studies 

van kleine series patiënten met pemphigus 

is gebleken dat behandeling met rituximab 

een significante verbetering in de 

aandoening geeft. Er bestaan echter verschillen 

in criteria voor opname van patiënten 

in het onderzoek, behandelprotocollen 

en follow-up, wat het moeilijk 

maakt om uniforme conclusies te trekken. 

In dit onderzoek werd de efficiëntie en tolerabiliteit 

van rituximab onderzocht als 

adjuvante therapie naast corticosteroïden 

in de behandeling van pemphigus. In 

totaal werden 42 patiënten met pemphigus 

behandeld met rituximab-infusie en gevolgd 

gedurende maximaal 5 jaar. Er werden 

geen additionele immunosuppressiva 

gebruikt. Het gebruik van steroïden werd 

snel gereduceerd. Uitkomstmaten waren 

het aandeel patiënten met een volledige 

respons met op-en-af therapie, discontinueringsrate 

van corticosteroïden binnen 

6 maanden, duur van de remissie, tijd tot 

een relaps, en optreden van ongewenste 

bijwerkingen. 

Van de 42 patiënten bereikte 36 een volledige 

respons met on or off therapie (86%; 

95% BI 75%-96%); zij stopten binnen 6 

maanden met steroïden na de inductietherapie. 

Bij 6 patiënten trad een volledige 

respons op zonder therapie met een additionele 

infusie van rituximab 6 maanden 

na de initiële behandeling. Bij 20 patiënten 

kwamen 34 recidieven voor na 8 

tot 64 maanden. Elk recidief werd behandeld 

met rituximab (500 mg) zonder corticosteroïden, 

wat een nieuwe volledige respons 

induceerde. Er werden geen ernstige 

bijwerkingen waargenomen. Het ontbreken 

van een controlegroep was een beperking. 

De conclusie is dat rituximab therapie een 

langdurige klinische remissie induceert 

bij patiënten met pemphigus. Combinatie 

met andere immunosuppressiva is niet nodig. 

Recidieven kunnen desgewenst worden 

behandeld met aanvullende infusies 

met rituximab. 

Auteur: Cianchini G, Lupi F, Masini C, Corona 

R, Puddu P, De Pità O. 

Adres: Department of Immunodermatology, 

Istituto Dermopatico dell‘Immacolata, Istituto 

di Ricovero e Cura a Carattere Scientifico 

(IRCCS), Rome, Italië g.cianchini@idi.it 

Studie: Therapy with rituximab for autoimmune 

pemphigus: results from a singlecenter 

observational study on 42 cases with 

long-term follow-up 

Bron: J Am Acad Dermatol. 2012 

Oct;67(4):617-22. doi: 10.1016/j. 

jaad.2011.11.007. Epub 2012 Jan 13 



19 

Concommiterende behandeling van ustekinumab met isoniazide leidt niet tot reactivering van een latente tuberculose 

Geruststellende studie onder psoriasis patiënten 

Ustekinumab is een monoclonaal antilichaam 

dat interleukine (IL)-12/23 p40 

aanzet tot behandeling van psoriasis. Het 

IL-12 route is ook belangrijk voor de regulatie 

van de immuniteit voor Mycobacterium 

tuberculosis. Het doel van dit onderzoek 

was de evaluatie van de veiligheid 

van isoniazide (INH) profylaxe voor 

nieuw geïdentificeerde latente tuberculose 

infectie (LTBI) bij met ustekinumab behandelde 

psoriasispatiënten. Er werden 

gegevens geanalyseerd over de veiligheid 

bij 3177 psoriasispatiënten in 5 fase III 

trials van ustekinumab (45 of 90 mg) uitgevoerd 

in Noord Amerika, Europa en 

Azië. LTBI werd gediagnosticeerd op basis 

van een positieve tuberculine huidtest of 

een QuantiFERON(®) -TB test (Cellestis, 

Carnegie, Vic., Australia) zonder aanwijzingen 

van actieve tuberculose. 

Bij de start werden 101/2898 (3,5%) niet- 

Aziatische en 66/279 (23,7%) Aziatische 

patiënten nieuw geïdentificeerd met LTBI; 

deze patiënten werden allemaal behandeld 

met INH. Tot en met week 12, waren bij 

patiënten behandeld met INH de frequenties 

van ongewenste bijwerkingen, die representatief 

zijn voor INH vergiftiging, in 

het algemeen vergelijkbaar tussen controlepersonen 

en met ustekinumab behandelde 

patiënten, en ook tussen patiënten 

die met verschillende doses ustekinumab 

waren behandeld. Opmerkelijk abnormale 

alanine transaminase waarden traden op 

bij vergelijkbare incidenties tussen controlepersonen 

en met ustekinumab behandelde 

patiënten. Tot en met week 12 was de 

frequentie van gevallen van afbreken van 

de behandeling als gevolg van INH vergiftiging 

laag (5/167; 3,0%) en vergelijkbaar 

met die van controlepersonen en met 

ustekinumab behandelde patiënten. De 

frequentie van aan INH gerelateerde ongewenste 

bijwerkingen nam niet buitenproportioneel 

toe tot en met week 28. Er 

werden geen gevallen van actieve tuberculose 

gerapporteerd bij patiënten die 

vanaf de start een gecombineerde behandeling 

met INH ondergingen. 

De conclusie is dat in de 5 trials van met 

ustekinumab behandelde psoriasispatiënten 

die tevens isoniazide profylaxe 

kregen tegen latente tuberculose infectie, 

geen gevallen voorkwamen met een reactivering 

van deze ziekte. De isoniazide 

profylaxe werd door deze psoriasispatiënten 

in het algemeen goed doorstaan. 

Auteur: Tsai TF, Ho V, Song M, Szapary P, 

Kato T, Wasfi Y, Li S, Shen YK, Leonardi C; 

on behalf of the PHOENIX 1, PHOENIX 2, 

ACCEPT, PEARL; Japanese Ustekinumab 

Study Groups 

Adres: Department of Dermatology, National 

Taiwan University Hospital, 7 Chung- 

Shan S. Road, Taipei, Taiwan Department of 

Dermatology and Skin Science, University 

of British Columbia, Vancouver, BC, CanadaDepartments 

of ImmunologyBiostatistics 

Janssen Research & Development, LLC, 

Spring House, PA, U.S.A.Division of Clinical 

Science, Janssen Pharmaceutical K.K., 

Tokyo, JapanDepartment of Dermatology, St 

Louis University, St Louis, MO, U.S.A 

Studie: The safety of ustekinumab treatment 

in patients with moderate-to-severe 

psoriasis and latent tuberculosis infection 


1152. doi: 10.1111/j.1365-2133.2012.11142.x 


20 Kompakt 


Binnenshuis zonnen verhoogt risico op vroeg ontstaan van basaalcelcarcinoom 

Vrouwen meestal de dupe 

Ondanks een toename van de incidentie 

van basaalcel carcinoom (BCC) bij jonge 

mensen en de populariteit van binnenshuis 

zonnen bij deze populatie, zijn er 

weinig epidemiologische studies bekend 

over de relatie tussen zonnen en het oplopen 

van aandoeningen. Dit onderzoek was 

gericht op de relatie tussen binnenshuis 

zonnen en het vroeg in het leven optreden 

van BCC. Patiënten met BCC (n=376) en 

controlepersonen met kleine benigne 

huidafwijkingen (n=390) die alle jonger 

dan 40 waren, werden geïdentificeerd 

door middel van Yale Dermatopathologie. 

De deelnemers gaven tijdens een persoonlijk 

interview informatie over het gebruik 

van de zonnebank, de leeftijd waarop ze 

daarmee begonnen (indien relevant), frequentie, 

duur, optreden van zonnebrand 

tijdens het zonnen, en type zonnebank. De 

auteurs berekenden odds ratios (OR) en 

95% betrouwbaarheidsintervallen (BI) met 

behulp van multivariate logistische regressie 

waarbij personen die nooit een 

zonnebank gebruikten als referentiegroep 

fungeerden. 

Ooit binnenshuis zonnen was geassocieerd 

met een 69% toegenomen risico op 

vroeg beginnende BCC (95% BI 1,15-2,48). 

Deze associatie was sterker bij vrouwelijke 

personen (OR 2,14, 95% BI 1,31-3,47), voor 

multipele BCCs (OR 2,16, 95% BI 1,26- 

3,70), en voor BCCs op de romp en extremiteiten 

(OR 2,81, 95% BI 1,57-5,02). Het 

risico nam dosisafhankelijk toe met het 

aantal jaren waarbij standaard bruiningsapparaten 

werden gebruikt (P trend 

= 0,003), met het aantal keren algehele 

zonnebrand (P trend < 0,001), en met zonverbrande 

huid bij de biopsie plaats (P 

trend < 0,001) als gevolg van binnenshuis 

zonnen. Van de vroeg ontstane gevallen 

van BCC had 27% (en 43% bij vrouwen) 

vermeden kunnen worden als de betrokkenen 

niet gezond hadden. Een beperking 

van dit onderzoek is de mogelijke “recall 

bias” van binnenshuis zonnen door patiënten 

en de neiging van generalisatie 

onder de referentiegroep. Replicatie van 

het onderzoek is daarom gewenst. 

De conclusie is dat binnenshuis zonnen 

een sterke risicofactor is voor op jonge 

leeftijd beginnend BCC , vooral bij vrouwen. 

Binnenshuis zonnen zou meer onder 

de aandacht moeten worden gebracht bij 

zonpreventieprogramma’s aangezien de 

impact op met BCC geassocieerde morbiditeit 

aanzienlijk kan zijn. 

Auteur: Ferrucci LM, Cartmel B, Molinaro 

AM, Leffell DJ, Bale AE, Mayne ST. 

Adres: Yale School of Public Health, New 

Haven, Connecticut 06520-8034, USA 

Studie: Indoor tanning and risk of earlyonset 

basal cell carcinoma 

Bron: JAAD 2012 Oct;67(4):552-62 

Website:www.jaad.com 

Combinatie pulsed dye laser en Q-switched ruby laser blijkt effectief tegen reuzen moedervlekken 

Voorzichtig optimisme wel op zijn plaats 

Er is geen consensus over de meest geschikte 

behandeling van patiënten met 

grote tot reuzegrote congenitale melanocytaire 

naevi (CMN), vanwege het risico 

op de ontwikkeling van melanoom. Chirurgische 

excisie gevolgd door grafting of 

uitgebreide huidbedekking kan onaangename 

littekens veroorzaken. Er moet dus 

een evenwicht gevonden worden tussen 

minimaliseren van de misvorming en het 

risico op een maligniteit. De pulsed dye 

laser (PDL) wordt veel gebruikt voor vasculaire 

laesies waarbij hoge absorptie optreedt 

door melanine en hemoglobine. De 

pulsduur is langer dan die van Q-switched 

ruby lasers (QsRL); dit kan non-specifieke 

fotothermolytische effecten hebben op 

niet gepigmenteerde naevuscellen in de 

omgeving. Het doel van dit onderzoek was 

de bepaling van de effectiviteit van een 

gecombineerde behandeling met PDL en 

QsRL van grote tot reuzegrote CMN. Het 

onderzoek werd uitgevoerd bij 6 patiënten. 

De behandeling bestond uit één ronde met 

een PDL behandeling gevolgd door één 

ronde met QsRL. Alle patiënten kregen 

multipele behandelingsronden. 

De patiënten bleken te reageren op dit gecombineerde 

regiem, en de kleur van de 

laesie werd effectief gereduceerd. Het gemiddelde 

aantal ronden met beide behandelingen 

om een lichtere huidskleur te 

verkrijgen was 7,7. Geen van de patiënten 

leed aan ernstige hypertrofische littekens. 

Ook werden geen maligne transformaties 

waargenomen. De histologische resultaten 

bij één patiënt, die de langste therapie onderging, 

vertoonde na de behandeling een 

opmerkelijke reductie in het aantal melanocytaire 

naevuscellen. 

De conclusie is dat de techniek van een 

gecombineerde laserbehandeling de gepigmenteerde 

laesies en melanocytaire 

naevuscellen grotendeels verwijdert, met 

minimale littekenvorming. 

Auteur: Funayama E, Sasaki S, Furukawa 

H, Hayashi T, Yamao T, Takahashi K, Yamamoto 

Y, Oyama A. 

Adres: Department of Plastic and Reconstructive 

Surgery, Hokkaido University 

Graduate School of Medicine, Japan, KKR 

Medical Centre, Tonan Hospital, Sapporo, 

Japan 

Studie: Effectiveness of combined pulsed 

dye and Q-switched ruby laser treatment for 

large to giant congenital melanocytic naevi 


91. doi: 10.1111/j.1365-2133.2012.11058.x 



21 

Mobiele teledermatologie lijkt klaar voor de screening van huidkanker 

Toch blijven oppassen voor valkuilen ! 

Als gevolg van de ontwikkelingen in mobiele 

technologie komt mobiele telefonie 

in aanmerking als basis voor store-andforward 

teledermatologie die kan worden 

toegepast op screening op huidkanker. Het 

doel van dit onderzoek was het bepalen 

van de diagnostische en beleidsmatige 

overeenstemming tussen face-to-face en 

teledermatologie evaluaties van huidkanker 

screening bij patiënten waarbij de klinische 

beelden en geschiedenis werden 

overgebracht via mobiele telefoons. In 

totaal werden 86 patiënten met in totaal 

137 huidlaesies opgenomen in een huidkanker 

screening project in Californië. De 

klinische geschiedenis en beelden van de 

huid van deze patiënten werden opgevangen 

door een mobiele telefoon met de benodigde 

software. De patiënten werden 

afzonderlijk beoordeeld door een face-toface 

dermatoloog en een teledermatoloog 

die de via de mobiele telefoon toegankelijke 

beelden en informatie over de geschiedenis 

beoordeelde. De diagnostische 

en beleidsmatige overeenkomst tussen de 

twee evaluaties werd vervolgens bepaald 

door de betrokken dermatologen. 

De primaire categorische diagnostische 

overeenstemming was 82% tussen de twee 

dermatologen (95% BI 0,73-0,89), met een 

kappacoëfficiënt van 0,62, wat op een 

goede overeenstemming wijst. De geaggregeerde 

diagnostische overeenstemming 

was 62% (95% BI 0,51-0,71), met een 

kappacoëfficiënt van 0,60, die wederom 

wijst op een goede overeenstemming. Wat 

betreft het behandelbeleid was de overeenstemming 

81% (95% BI 0,72-0,.88), 

met een kappa coefficient van 0,57, wat 

wijst op een matige overeenstemming tussen 

de face-to-face dermatoloog en de teledermatoloog. 

Multivariate analyse toonde 

aan dat hogere leeftijd en presentatie 

van atypische naevi significant waren 

geassocieerd met onenigheid over de directe 

diagnose van de face-to-face dermatoloog 

en de teledermatoloog, na correctie 

voor andere factoren. Een beperking van 

de resultaten is dat dermatoscopische 

beelden niet konden worden opgenomen 

via mobiele telefoons. Met die beelden zou 

de diagnostische nauwkeurigheid stijgen. 

De conclusie is dat mobiele teledermatologie 

met mobiele telefoons innovatief en 

geschikt is voor dermatologisch consult 

omtrent huidkanker. 

Auteur: Lamel SA et al. 

Adres: University of California, USA 

Studie: Application of mobile teledermatology 

for skin cancer screening 

Bron: JAAD 2012 Oct;67(4):576-81 


Correlaties met systemische aandoeningen bij patiënten met Henoch-Schönlein purpura: 

Directe immunofluorescentie en verdeling van huidlaesies 

Detectie van immunoglobuline M (IgM) 

via directe immunofluorescentie (DIF) in 

laesionale huid van volwassen patiënten 

met Henoch-Schönlein purpura is wel in 

verband gebracht met het voorkomen van 

een nieraandoening. De auteurs onderzochten 

of DIF uitkomsten van huidbiopten 

en de verspreiding van huidlaesies 

geassocieerd waren met het optreden van 

een systemische aandoening, renaal, gastrointestinaal 

of gecombineerd. Het betrof 

hier een retrospectieve review van volwassen 

patiënten met Henoch-Schönlein 

purpura die tussen 1992 en 2011 door de 

Mayo Clinic in Rochester, Minnesota werden 

behandeld. 

Van de 87 patiënten (gemiddelde leeftijd 

46,1 jaar) waren 51 (59%) man. In totaal 

hadden 39 patiënten (45%) een nieraandoening, 

32 (37%), een aandoening van 

het gastrointestinale kanaal; 39 (45%), 

beide aandoeningen en 65 (75%) een systemische 

aandoening. Bij elkaar hadden 

61 patiënten (70%) huidlaesies boven hun 

middel. De DIF resultaten wezen uit dat 

immunoglobuline A (IgA) bij alle 87 patiënten 

voorkwam, 32 gevallen waren positief 

voor IgM (37%); 3 gevallen voor IgG 

(3%). Bij 75 patiënten (87%) werd C3 gevonden 

en bij 78 fibrinogeen (92%). IgM 

was niet significant geassocieerd met een 

nieraandoening (P=0,10). De absentie van 

fibrinogeen was gecorreleerd met de aanwezigheid 

van een renale betrokkenheid 

(P=0,04). Geen andere correlaties werden 

gevonden tussen DIF resultaten en systemische 

aandoeningen. Laesies boven het 

middel waren niet significant geassocieerd 

met renale (P=0,12) of enige systemische 

betrokkenheid (P=0,76). Een beperking 

was dat het onderzoek 

retrospectief was. 

Als conclusie voor volwassenen met 

Henoch-Schönlein purpura wordt vermeld 

dat noch het voorkomen van IgM in laesionale 

huid noch de verdeling van huidlaesies 

boven het middel een betrouwbare 

indicator van renale of systemische aandoeningen 

zijn. 

Auteur: Poterucha TJ, Wetter DA, Gibson 

LE, Camilleri MJ, Lohse CM. 

Adres: Mayo Medical School, College of Medicine, 

Mayo Clinic, Rochester, Minnesota 

55905, USA 

Studie: Correlates of systemic disease in 

adult Henoch-Schönlein purpura: a retrospective 

study of direct immunofluorescence 

and skin lesion distribution in 87 

patients at Mayo Clinic 

Bron: JAAD Oct;67(4):612-6. doi: 10.1016/j. 

jaad.2011.11.946. Epub 2012 Jan 13 


22 Kompakt 


Schokkend rapport uit Texaans brandwondencentrum 

Hoge sterftekans door toxische epidermale necrolyse 

Toxische epidermale necrolyse (TEN) is 

een ernstige geneesmiddeleneruptie die 

resulteert in sterfte bij 25% tot 50% van 

de patiënten. Er is onenigheid over de 

nauwkeurigheid van de SCORTEN schaal 

voor de voorspelling van mortaliteit en 

over de mogelijkheid dat behandelingen 

zoals intraveneus immunoglobuline (IVIg) 

de mortaliteit verandert. De auteurs bepaalden 

of SCORTEN de mortaliteit in een 

cohort nauwkeurig voorspelt, of IVIg de 

overleving verbeterde, en welke geneesmiddelen 

en medische comorbiditeiten de 

mortaliteit beïnvloeden. De prospectieve 

studie duurde 5 jaar en betrof 82 patiënten. 

Deze ontvingen hetzij ondersteunende 

zorg, intraveneus immunoglobuline, 

of cyclosporine als therapie. Van alle 

patiënten werd een SCORTEN beoordeling 

gemaakt bij de registratie, een notitie gemaakt 

van eerder gebruik van een agressief 

geneesmiddel, en een lijst van medische 

comorbiditeiten. 

Van de 82 patiënten, overleden 29% aan 

TEN. Deze mortaliteit was nauwkeurig 

voorspeld met de SCORTEN schaal met een 

oppervlakte onder de curve (AUC) van 

0,83 in een receiver operator curve (ROC) 

analyse. Een Kaplan-Meier curve toonde 

geen verbeterde mortaliteit wanneer de 

patiënten IVIg versus ondersteunende 

zorg kregen (P=0,9). De geneesmiddelen 

die het vaakst verantwoordelijk waren 

voor TEN waren trimethoprim/sulfamethoxazole, 

gevolgd door anticonvulsanten, 

niet-steroïdale anti-inflammatoire 

middelen en allopurinol. Een beperking 

was dat het design met een prospectief cohort 

niet optimaal is; beter zou een gerandomiseerde 

gecontroleerde trial zijn. 

De conclusie is dat SCORTEN een nauwkeurige 

voorspeller is van de mortaliteit 

binnen dit cohort. Het risico op sterfte 

werd statistisch significant vergroot door 

leeftijd > 40 jaar, voorkomen van een metabolisch 

syndroom en/of jicht, een groter 

deel van het lichaamsoppervlak betrokken 

bij de toxische epidermale necrolyse, 

een hogere SCORTEN score, en een groter 

aantal medische comorbiditeiten. IVIg 

veranderde de mortaliteit niet significant. 

Hoewel het hoogste aantal gevallen veroorzaakt 

werd door trimethoprim/sulfamethoxazole, 

was het grootste aandeel 

sterftegevallen te wijten aan allopurinol. 

Auteur: Firoz BF, Henning JS, Zarzabal LA, 

Pollock BH. 

Adres: Division of Dermatology, University 

of Texas Health Science Center, San Antonio, 

Texas 78229, USA. firoz@uthscsa.edu 

Studie: Toxic epidermal necrolysis: five years 

of treatment experience from a burn 

unit 

Bron: J Am Acad Dermatol.2012 

Oct;67(4):630-5. doi: 10.1016/j. 

jaad.2011.12.014. Epub 2012 Jan 27 


Lage 25-hydroxyvitamine D bloedspiegel correleert met psoriasis, ontstekingsactiviteit en obesitas 

Onthullende gegevens uit Spaanse case-control studie 

Sommige auto-immune aandoeningen 

zijn gekoppeld aan gereduceerde vitamine 

D spiegels, met name systemische lupus 

erythematosus, rheumatoïde artritis, diabetes 

mellitus en multipele sclerose. Het 

belangrijkste doel van dit onderzoek was 

de analyse van de 25-hydroxyvitamine D 

(OHD) status bij psoriasispatiënten in vergelijking 

met controlepersonen zonder 

deze aandoening. In dit case-control onderzoek 

werden 86 personen, 43 psoriasispatiënten 

en 43 op leeftijd en geslacht 

gematchte controlepersonen betrokken. 

De patiënten waren geregistreerd bij de 

ambulante kliniek van de afd. Dermatologie 

van het ziekenhuis van Granada, 

Spanje. Patiënten en controlepersonen 

werden gedurende een periode van 4 weken 

gevolgd, waarbij seizoensvariatie in 

vitamine D spiegels werden vermeden. 

Serum 25-OHD spiegels waren significant 

lager bij psoriasispatiënten dan bij controlepersonen, 

ook na correctie voor verwarrende 

factoren. Dit bleek uit een multivariate 

analyse (odds ratio voor vitamine D 

insufficiëntie 2,89; 95% BI 1,02-7,64; 

P


23 

Melanoom aan vrouwelijke genitalia heeft slechte prognose 

Een klinisch-pathologische studie bij 85 gevallen 

Melanoom op de vrouwelijke genitalia 

heeft een slechte algehele prognose. Het 

doel van dit onderzoek betrof de prognosefactoren 

die de overleving van deze 

aandoening beïnvloeden. Hiertoe werden 

de Duke Melanoma and Tumor Registry 

databases doorzocht op gegevens over patiënten 

die tussen 1970 en 2009 klinische 

zorg hadden gekregen van het Duke University 

Medical Center, met de diagnose 

melanoom van de vrouwelijke genitaliën, 

met name vulva, vagina en cervix. Alle 

beschikbare histopathologische monsters 

werden verkregen voor verder onderzoek. 

In totaal werden 85 patiënten geïdentificeerd. 

De mediane follow-up periode was 

8,8 jaar; aan het einde van de follow-up 

was bij 60% van de patiënten aan melanoom 

gerelateerde mortaliteit geconstateerd. 

De overlevingskansen na 1, 5 en 10 

jaar waren 85%, 51% respectievelijk 30%. 

De beschikbare histopathologische monsters 

van 36 gevallen werden gereviewd 

door een dermatopatholoog (M.A.S.). Van 

de 36 gevallen waren er 15 bijzonder door 

de aanwezigheid van atypische melanocytaire 

hyperplasie, grenzend aan het primaire 

melanoom. Breslow diepte, lymfklier 

status, systemische therapie en 

chirurgie werden ook onderzocht op verschillen 

in overleving met de log-rank 

test. In het algemeen was overleving invers 

gecorreleerd met Breslow diepte, uitbreiding 

van lymfklier betrokkenheid en 

toediening van systemische agentia. Er 

werd een hogere overlevingskans waargenomen 

bij patiënten die een ruime lokale 

excisie hadden gekregen. De log-rank test 

toonde aan dat overleving in de verschillende 

decaden van diagnose niet significant 

verschilde. Een beperking van de 

studie was het geringe aantal onderzochte 

patiënten. 

De conclusie is dat ondanks dat nieuwe 

behandelingen zijn ontwikkeld en worden 

toegepast zijn er geen aanwijzingen dat de 

overlevingskansen zijn verbeterd gedurende 

de laatste 40 jaar. Wel hebben patiënten 

met dunnere melanomen die gemakkelijker 

operatief zijn te verwijderen 

een betere prognose dan patiënten met 

meer uitgebreid metastatisch melanoom 

ten tijde van hun registratie. 

Auteur: Tcheung WJ, Selim MA, Herndon 

JE 2nd, Abernethy AP, Nelson KC. 

Adres: Duke University Medical Center, 

Durham, North Carolina 27710, USA 

Studie: Clinicopathologic study of 85 cases 

of melanoma of the female genitalia 

Bron: JAAD 2012 Oct;67(4):598-605 doi: 

10.1016/j.jaad.2011.11.921. Epub ‘12 Jan 13 


Twee oesteroprogestagenen verbeteren acne laesies bij polycystisch ovarium syndroom 

Hormonale hoop voor puistende vrouwen 

Het wordt algemeen aangenomen dat acne 

meestal wordt veroorzaakt door een hyper-responsiviteit 

van de pilosebaceous 

eenheid op normale circulerende androgene 

hormonen. Bij enkele patiënten, 

vooral vrouwen, kunnen acne laesies worden 

geassocieerd met toegenomen serum 

androgeen spiegels (hyperandrogenisme). 

De meest algemene oorzaak daarvan is het 

polycystisch ovarium syndroom (PCOS). 

Bij vrouwen met acne en geverifieerd 

PCOS kan therapie met oestroprogestagenen 

(EPs) een uitstekende optie zijn. Het 

doel van dit onderzoek was het effect vast 

te stellen van 2 oestroprogestagenen (EPs), 

ethinylestradiol (EE) 30 mcg/drospirenon 

(DRSP) 3 mg en ethinylestradiol (EE) 30 

mcg/chloormadinon acetaat (CMA) 2 mg. 

De EE combinaties werden vooral ingezet 

bij toegenomen serum androgeen spiegels 

en bij verscheidene huidparameters bij 

vrouwen met milde tot ernstige acne en 

PCOS. Er werden 59 vrouwen bij het onderzoek 

betrokken, waar gerandomiseerd 

32 EE/DRSP kregen en 27 EE/CMA gedurende 

6 maanden. De volgende parameters 

werden geëvalueerd: serum androgeen 

spiegels, de graad van acnevorming (geschat 

met de Pillsbury score) en hirsutisme 

(met de Ferriman-Gallwey score). Verder 

werden een non-invasieve bepaling 

van huidhydratie, transepidermaal waterverlies 

(TEWL) en homogeniteit van de 

huid uitgevoerd, en wel bij de start en na 

3 respectievelijk 6 maanden. 

Beide behandelingen werden goed verdragen 

en toonden een significante verbetering 

van huid- en hormoonparameters. 

EE/DRSP vertoonde een krachtiger effect 

op acne en seborrhea. 

De conclusie is dat oestroprogestagenen 

een effectieve en veilige behandeling 

vormen voor vrouwen met acne en polycystisch 

ovarium syndroom. Niettemin 

blijkt de combinatie ethinylestradiol (EE) 

30 mcg/drospirenon 3mg een sterkere therapeutische 

optie. 

Auteur: Colonna L, Pacifico V, Lello S, Sorge 

R, Raskovic D, Primavera G. 

Adres: 2nd Department of Dermatology Endocrinological 

Gynecology, Istituto Dermopatico 

dell‘Immacolata-IRCCS, Rome, Italy 

Laboratory of Biometry, University of Tor 

Vergata, Rome, Italië 

Studie: Skin improvement with two different 

oestroprogestins in patients affected by 

acne and polycystic ovary syndrome: clinical 

and instrumental evaluation 

Bron: JEADV 2012 Nov;26(11):1364-71 

doi: 10.1111/j.1468-3083.2011.04292.x. 


Website: www.wiley.com

24 Kompakt 


Non-ablatieve fractionele laser apparaat voor rimpelbehandeling voor thuisgebruik blijkt effectief en veilig 

Binnenkort ook in de shoppingbag van Wehkamp 

Tot nu toe kon non-ablatieve fractionele 

lasertherapie alleen worden gegeven door 

getrainde professionals in een daartoe ingerichte 

ruimte. Dit onderzoek betrof een 

klinische test van non-ablatieve fractionele 

lasertherapie aangepast voor thuisgebruik. 

Deze multicenter trial bestond uit 2 

klinische studies met enigszins variërende 

behandelprotocollen waarbij personen 

thuisbehandeling van periorbitale rimpels 

uitvoerden met een handbediend apparaat 

met ablatieve fractionele laser. Beide studies 

hadden een fase van actieve dagelijkse 

behandeling en een onderhoudsfase 

(2x per week behandelen) In totaal werden 

36 personen gedurende 5 maanden na 

voltooiing van de onderhoudsfase gevolgd 

en 90 personen werden gevolgd tot de 

voltooiing van de onderhoudsfase. Het 

project werd geëvalueerd met inbegrip 

van een persoonlijke beoordeling door een 

arts, een onafhankelijke blinde review 

van beelden met hoge resolutie met behulp 

van de Fitzpatrick Wrinkle Scale, en 

beoordeling door de deelnemers zelf. 

Alle 124 deelnemers die de trial voltooiden 

waren in staat het laserapparaat te 

gebruiken met behulp van de schriftelijke 

gebruiksaanwijzing. De behandelingen 

werden goed verdragen en het protocol 

werd goed gevolgd. De onafhankelijke 

evaluatie door een panel van artsen toonde 

aan dat volgens de score op de Fitzpatrick 

Wrinkle Scale een verbetering van 

de rimpels met een of meer graden was 

bereikt bij 90% van de personen na 

voltooiing van de actieve fase en 79% na 

voltooiing van de onderhoudsfase. De 

meest algemene bijwerking was een voorbijgaande 

erythema na de behandeling. 

Een beperking van de studie was het ontbreken 

van een controlegroep en dat groepen 

single-blinded waren. 

De conclusie was dat zelfbehandeling met 

een laserapparaat veilig was en dat het apparaat 

nuttig was voor gebruik thuis. De 

onafhankelijke review bevestigde dat 

zelfbehandeling geschikt is voor de verbetering 

van periorbitale rimpels. 

Auteur: Leyden J, Stephens TJ, 

Herndon JH Jr. 

Adres: Skin Study Center, Broomall, Pennsylvania, 

USA jjleyden@mindspring.com 

Studie: Multicenter clinical trial of a homeuse 

nonablative fractional laser device for 

wrinkle reduction 

Bron: J Am Acad Dermatol.2012 

Nov;67(5):975-84 

doi: 10.1016/j.jaad.2012.01.041 

Epub 2012 Mar 3 


Behandeling van faciale wijnvlekken bij kinderen met de pulsed dye laser 

Korter interval betekent sneller en effectiever resultaat 

Wijnvlekken (naevus flammeus) komen 

voor bij 0,3% tot 0,5% van Amerikaanse 

pasgeborenen; pulsed dye laser (PDL) blijft 

de geprefereerde behandeling. Optimale 

behandelingsintervallen zijn nog niet 

vastgesteld. De auteurs wilden de intervallen 

vaststellen voor een optimale behandeling 

met PDL van wijnvlekken in het 

gezicht. In totaal werden 24 kinderen met 

deze wijnvlekken betrokken bij deze studie. 

Zij hadden in 2009 en 2010 bij een 

privécentrum voor laser en huidchirurgie 

≥ 5 behandelingen met de PDL gekregen. 

De patiënten werden in groepen van 8 

verdeeld over een behandeling met intervallen 

van 2, 3 respectievelijk 4 weken en 

waren door middel van een retrospectieve 

review van hun gegevens geïdentificeerd. 

Veiligheid en effectiviteit werden blind 

vergeleken door onderzoekers. 

Bij alle 3 intervallen werd gevonden dat 

50% tot100% klaring van de wijnvlekken 

optrad na 5 behandelingen. Volledige of 

bijna volledige klaring werd waargenomen 

in 6 van de 8 (75%) en 7 van de 8 

(87,5%) patiënten in de groep met 2 weken 

interval, respectievelijk de groep met 3 

weken interval, vergeleken met 3 van de 8 

(37,5%) patiënten in de groep met 4 weken 

interval. Bijwerkingen waren overeenkomstig 

in de drie groepen en waren 

volgens verwachting kortdurende erythema, 

edema, purpura, en milde postinflammatoire 

hyperpigmentatie. Geen enkele 

patiënt ontwikkelde hypopigmentatie, 

littekens of een infectie. Een beperking 

was dat de studie retrospectief was en met 

patiënten van één centrum. Bijwerking op 

langere termijn en recidief rates werden 

niet bepaald. 

De conclusie is dat de behandeling met de 

pulsed dye laser met intervallen van 2, 3 

en 4 weken van kinderen met wijnvlekken 

in het gezicht effectief was. De bijwer- 

kingen waren minimaal en kortdurend. 

Kortere intervallen kunnen zorgen voor 

een relatief snellere en daarmee effectievere 

behandeling. 

Auteur: Anolik R, Newlove T, Weiss ET, 

Brightman L, Hale EK, Karen JK, Bernstein 

L, Geronemus RG. 

Adres: Laser & Skin Surgery Center of New 

York, New York, 

New York, USA.ranolik@laserskinsurgery. 

com 

Studie: Investigation into optimal treatment 

intervals of facial port-wine stains using 

the pulsed dye laser 

Bron: JAAD 2012 Nov;67(5):985-90 

doi: 10.1016/j.jaad.2011.11.964 

Epub 2012 Feb 17 



25 

17th IPRAS world congress-Santiago 2013 

Datum: 24.02 – 01.03.2013 

Plaats: Santiago, Chile 

Gerencia de ventas 

Congres 

Karla Benavente Sub Gerente de Ventas Corporativa 

y Congresos 

Av. El Salto 5000, Huechuraba, Sgto., Chile 

Tel.: + 56 2 470 44 73 

www.espacioriesco.cl 

Espacio Riesco, Santiago 

Informatie: Mrs. Irene Katti 

Tel: +30 2111001783 

Annual Meeting of the AAAAI 2013 


Plaats: San Antonio, Texas 

Locaties: 

Henry B. Gonzalez Convention Center 

200 East Market Street 

San Antonio, TX 78205 

Marriott Rivercenter 

101 Bowie Street 


Marriott Riverwalk 

711 East Market Street 


Informatie: Meetings Team 

555 East Wells Street, Suite 1100 

Milwaukee, WI 53202-3823 

Tel: +414 272-6071 

Fax: +414 272-6070 

Email: annualmeeting@aaaai.org 

71st Annual meeting of the American Academy 

of Dermatology (AAD) 


Plaats: Miami Beach, Florida 

Informatie: AAD 

930 E. Woodfield Road1-5, Miami, FL - USA 

Tel: (847) 3300230, Fax: (847) 330-1090 

Schaumburg, IL 60173, USA 

E-mail:MRC@aad.org 

International Investigative Dermatology 


Plaats: Edinburgh, Scotland 

Edinburgh International Conference Centre 

The Exchange Edinburgh 

EH3 8EE, Scotland 

Tel: +44 131 300 3000 

E-mail: sales@eicc.co.uk 

Informatie: IID 2013 

Conference & Event Services 

4 Fitzroy Square, Londen, W1T 5HQ 

Tel: +44 20 7391 6357 

Fax: +44 20 7388 0487 

E-mail: iid2013@bad.org.uk 

Website: www.iid2013.org 

10th EADV Spring Symposium - 

The European Academy Of Dermatology and 

Venereology 


Plaats: Krakau, Polen 

Symposium Cracoviense 

Auditorium Maximum UJ 

33 Krupnicza St. 

31-123 Krakau Polen 

Tel: +48 (0)12 663 40 08 

óf +48 (0)12 663 40 09 

Informatie: Congress Organiser 

EADV (Headquarters) 

Via delle Scuole 12 

CH - 6900 Lugano 

Zwitserland 

Tel: +41 91 973 45 20 

Fax: +41 91 973 45 30 

E-mail: info@eadvcracow2013.org 

9th World Congress of the International Academy 

of Cosmetic Dermatology (IACD) 


Plaats: Athene, Griekenland 

Athens Hilton Hotel 

46, Vas. Sofias Ave., 115 28 Athene, 

Griekenland 

Tel: +30 210 7281000 

Fax: +30 210 7281111 

Website: www.athens.hilton.com 

Informatie: Erasmus Conferences Tours & 

Travel sa 

1, Kolofontos & Evridikis str. 

161 21 Athene, Griekenland 

Tel.: +30 210 7414700 

Fax: +30 210 7257532 

E-mail: info@wcocd2013.com 

Website: www.erasmus.gr 

8th World Congress of Melanoma 


Plaats: Congress Center Hamburg (CCH), 

Hamburg, Duitsland 

Informatie: MCI Deutschland GmbH 

MCI – Berlin Office, Iohanna Vater 

Markgrafenstrasse 56 

10117 Berlijn, Duitsland 

Tel: +49 (0)30 / 20 45 920 

Fax: +49 (0)30 / 20 45 950 

E-mail: congress@worldmelanoma2013.com

Uitgave 1 / 2013 Editor: dr. M.D. Njoo - Huidarts.com

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?