Meten met de grafische rekenmachine

jÉíÉå=ãÉí=
ÇÉ=Öê~ÑáëÅÜÉ=êÉâÉåã~ÅÜáåÉ=
qfJUPLUQ=mäìë
Hans Bekaert

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 2
Inhoud
Inhoud 2
CBR TM & CBL 2 TM 3
CBR & CBL 2 3
Het programma Datamate 3
De analyse van de meetgegevens 5
Het programma RANGER 6
Hydrostatische druk 7
Druk in een gas 10
Afkoeling 13
Botsende bal 16
Harmonische trillingen 19
Magnetische inductie 25
Laden en ontladen van een condensator 28
Stolling van paraffine 31
Sensoren en de computer 34
TI Connect 34
Waar vind je de sensoren 37
Rekenmachines koppelen 38

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 3
CBR TM & CBL 2 TM
CBR & CBL 2
Om de rekenmachine te koppelen aan sensoren heb je een datalogger zoals de
CBL 2 nodig. De verschillende sensoren (druk, beweging, licht, …) worden in
de CBL 2 geplugd.
De CBR (bewegingsdetector) kun je ook rechtstreeks met het rekentoestel
verbinden.
Voor de TI-84 Plus bestaat er een systeem om sensoren rechtstreeks in de
rekenmachine te inpluggen via de USB-poort. Je hebt dan geen aparte
datalogger meer nodig. Je maakt dan gebruik van EASY-LINK.
Het programma Datamate
Om met de sensoren te kunnen werken moet op de rekenmachine de nodige
software geïnstalleerd worden.
Ga je met de CBL 2 aan de slag, dan moet de applicatie DATAMATE op je
rekenmachine geïnstalleerd worden.
Je gaat als volgt tewerk:
1. Verbind de meetmodule met je rekentoestel
2. Schakel de rekenmachine in
3. Kies 2nd LINK – RECIEVE – 1:RECIEVE (op het scherm verschijnt
Waiting…)
4. Druk op de TRANSFER –knop van de datalogger: het nodige
programma wordt nu naar je rekentoestel gestuurd. Op het scherm
verschijnt Revieving… Als het downloaden beëindigd is, verschijnt
Done.
5. Controleer of de transfer gelukt is: kijk bij de applications van je
rekentoestel of je het programma DATAMATE terugvindt.
Om de meting te starten, activeer je DATAMATE via het APPLICATIONSmenu.
Zorg ervoor dat alle sensoren zijn ingeplugd, alvorens je de meting start.
Het toestel detecteert dan onmiddellijk de sensoren.
Plug je de sensoren pas achteraf in, dan verschijnt Checking Sensors… Het
toestel detecteert dan de aanpassing.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 4
HET HOOFDSCHERM
Bij het opstarten kom je onmiddellijk in het hoofdmenu terecht. Hierin krijg je
informatie over
1. Het gebruikte CHANEL, de
gebruikte sensor, de
meeteenheid
2. De mode waarin je meet: TIME
GRAPH of EVENTS WITH
ENTRY
3. Het menu: SETUP – START –
GRAPH – ANALYZE – TOOLS
– QUIT
Nadat je de nodige instellingen hebt gedaan via SETUP, kom je steeds weer in
het hoofdmenu terecht om de meting te starten (START). Na de meting kun je
vanuit het hoofdmenu een grafiek opvragen (GRAPH) of een regressie
toepassen (ANALYZE).
Enkele belangrijke toetsen
SETUP
• CLEAR
Deze toets kun je gebruiken om het programma te initialiseren
• 2nd OFF
Met deze toets kun je het programma onderbreken en afsluiten.
Om de instellingen aan te passen aan de meting die je wenst uit te voeren, kies
je in het hoofdscherm voor 1:SETUP. Je krijgt dan een overzicht van alle
aangekoppelde sensoren en de mode waarin gemeten wordt.
Om de mode te veranderen, ga je met je cursor naar MODE en je drukt Í.
Je krijgt dan een overzicht van de verschillende modes. Wil je losse
meetpunten verzamelen, kies dan voor 3:EVENTS WITH ENTRY. Wil je een
tijdsmeting doen, dan kies je voor 2:TIME GRAPH. In dit laatste geval krijg je in
een volgend scherm de mogelijkheid om de settings te veranderen. Kies
hiervoor 2:CHANGE TIME SETTINGS.
Indien je alle gevraagde gegevens hebt ingevoerd, keer je terug naar het
hoofdscherm via 1:OK.
Eens de instellingen aangepast zijn aan het experiment, kan het
experimenteren beginnen. Druk op 2:START in het hoofdscherm.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 5
De analyse van de meetgegevens
Nadat de meetresultaten zijn verzameld,
kun je best het programma DATAMATE
verlaten. Het programma heeft de
meetresultaten bewaard in statistische
lijsten en toont op het scherm in welke
lijsten de gegevens zijn opgeslagen.
Om de meetresultaten te analyseren,
gebruik je de statistische plots van de
grafische rekenmachine.
Om de grafieken met deze gegevens opnieuw samen te stellen, gebruik je
STAT PLOT.
Selecteer met Í de juiste plot en pas de instellingen aan:
Om de grafiek goed in de beeld te brengen kies je bij ZOOM voor 9:ZoomStat

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 6
Het programma RANGER
De CBR van Texas Instruments kun je aansluiten op de CBL2, maar kun je ook
rechstreeks aansluiten op de grafische rekenmachine. In dit laatste geval, moet
je het programma RANGER op de rekenmachine installeren.
De eerste maal dat je de CBR gebruikt, dien je dit programma te downloaden
vanaf de sensor.
Ga hiervoor als volgt te werk:
1. Sluit de rekenmachine aan op de sensor.
2. Druk y LINK. Ga naar RECIEVE en druk Í. Op het scherm verschijnt
de melding Waiting…
3. Klap de sensor open en druk op de knop 82/83. Op het scherm verschijnt
nu RECIEVING… Indien het programma volledig gedownload is, verschijnt
RANGER PRGM DONE.
Het programma RANGER vind je nu terug in de lijst .
HET HOOFDSCHERM
Bij het opstarten kom je onmiddellijk in het hoofdmenu terecht. Om de
instellingen van het experiment te doen kies je voor 1:SETUP/SAMPLE
In het SETUP-menu kun je elke optie apart instellen. Bevestigen doe je steeds
met Í.
REALTIME:
• YES: de meting duurt 15 s, de grafiek wordt dadelijke getoond.
• NO: je kunt zelf instellen hoe lang de meting duurt.
TIME: om de duur van de meting in te stellen.
DISPLAY: de grootheid die na de meting op het scherm verschijnt
BEGIN ON: geeft aan hoe de meting gestart wordt:
• [ENTER]: de meting start als je Í drukt.
• DELAY: de meting start na 10 s.
• [TRIGGER]: de meting start als je op de TRIGGER-knop van de
sensor drukt.
SMOOTHING: om de ruis in de grafiek wat af te vlakken
UNITS: de instelling van de eenheden
Om de meting te starten, kies je voor START NOW.
Nadat de meetresultaten zijn verzameld, kun je best het programma RANGER
verlaten. Het programma heeft de meetresultaten bewaard in statistische lijsten
en toont op het scherm in welke lijsten de gegevens zijn opgeslagen.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 7
Hydrostatische druk
Wat ga je onderzoeken
In dit experiment gebruik je een druksensor om de druk van een vloeistof te
meten. Uit je meting leid je een relatie tussen druk in de vloeistof en de diepte
waarop de druk gemeten is.
Wat heb je nodig
• Druksensor
• CBL 2 en grafische rekenmachine.
• Maatciliner
Aan de slag!
Voorbereiding
1. Vul de maatcilinder met water.
2. Maak een flexibele darm vast aan de sensor: deze zal je straks in de
vloeistof laten zakken.
3. Plug de sensor in CH1 van de CBL 2.
4. Verbind de CBL 2 met je rekenmachine.
Voorbereiding op de rekenmachine
5. Schakel je rekenmachine in en start het DATAMATE-programma. Druk op
CLEAR om het programma te initialiseren.
6. Kies in het hoofdmenu voor SETUP.
7. Ga naar MODE en druk op Í.
8. Kies voor EVENTS WITH ENTRY uit het SELECT MODE menu.
9. Kies voor OK om in het hoofdmenu terecht te komen.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 8
Instellen van het nulpunt
10. Aangezien we enkel de hydrostatische druk willen meten, zetten we de
sensor op nul, alvorens we de meting starten.
11. Kies opnieuw voor 1:SETUP
12. Druk 3:ZERO
13. Kies nu voor 1:CH1-PRESS (KPA)
14. Druk Í om het nulpunt in te stellen
15. Je bent nu automatisch naar het hoofdmenu teruggekeerd: de meting kan
dus starten.
Meting bij andere dieptes
We zullen nu bij verschillende dieptes de druk bepalen.
16. Druk op 2:START om de meting te starten.
17. Laat de flexibele darm vijf centimeter in de vloeistof zakken. Registreer de
meting door Í te drukken. Geef achter VALUE nu de diepte in, in dit
geval is dat dus 5 (cm).
18. Herhaal nu de meting voor verschillende dieptes. Zorg ervoor dat je een
vijftal meetpunten hebt.
Conclusies
p(h)-grafiek
1. Druk ¿ om het experiment te stoppen. Je krijgt een grafiek op het
scherm.
2. Voor een verdere analyse verlaten we DATAMATE. Druk Í om de
grafiek te verlaten. Kies voor 6:QUIT.
3. Op het scherm lees je dat L1 het volume bevat (events) en L2 de druk. Druk
op Í om in het hoofdscherm van je rekenmachine te komen.
4. Bekijk je meetwaarden in het statmenu (STAT, Edit…). Bij L1 vind je de
ingegeven dieptes en bij L2 de meetwaarden voor de druk. Maak een
nieuwe tabel met 2 kolommen en geef ze de naam h en p. Kopieer de lijst
L1 naar h en de lijst L2 naar p. Noteer je meetwaarden in de tabel. Gebruik
een juist aantal beduidende cijfers.
Volume (cm³) Druk ( )
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 9
5. Merk je een relatie op tussen deze twee grootheden
____________________________________________________________
____________________________________________________________
6. We maken nu een grafiek van de druk als functie van de diepte. h is de X-
waarde en p is de Y-waarde. Ga naar y STAT PLOT en zet de eerste plot
op ON. Controleer of deze plot de juiste waarden gebruikt: h en p. Schakel
andere plots die eventueel nog actief zijn uit.
7. Druk op q 9:ZoomStat om de grafiek te bekijken. Welke evenredigheid
ontdek je
____________________________________________________________
8. Zoek het functievoorschrift dat hierbij hoort.
____________________________________________________________
9. Bepaal de evenredigheidsconstante. Welke eenheid heeft deze
____________________________________________________________
10. Druk op Y= om het functievoorschrift in te geven.
11. Druk op s om de grafiek samen met de meetpunten te tekenen. Hoe
noem je dergelijke grafiek
____________________________________________________________
12. Welk wiskundig verband zou er algemeen gelden tussen p en h
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Herhaal de meting eventueel voor een andere vloeistof en vergelijk de
evenredigheidsconstanten.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 10
Druk in een gas
Wat ga je onderzoeken
In dit experiment gebruik je een druksensor om de druk van een gas te meten.
Uit je meting leid je een relatie tussen de druk en het volume van een
opgesloten gas af.
Wat heb je nodig
• Druksensor
• CBL 2 en grafische rekenmachine.
• Meetspuit
Aan de slag!
Voorbereiding
1. Schuif de meetspuit uit tot 20 ml en draai de meetspuit in de sensor.
2. Plug de sensor in CH1 van de CBL 2.
3. Verbind de CBL 2 met je rekentoestel.
Voorbereiding op de rekenmachine
4. Schakel je rekentoestel in en start het DATAMATE-programma. Druk op
CLEAR om het programma te initialiseren.
5. Kies in het hoofdmenu voor SETUP.
6. Ga naar MODE en druk op Í.
7. Kies voor EVENTS WITH ENTRY uit het SELECT MODE menu.
8. Kies voor OK om in het hoofdmenu terecht te komen.
Meting
9. Kies voor START.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 11
10. Stel het juiste volume in. Je merkt dat de druk in de meetspuit geregistreerd
wordt. Om de meetwaarde op te slaan, druk je Í.
11. Geef achter value het ingestelde volume op.
12. Sluit af met Í.
Meting voor andere volumes
13. Druk de meetspuit 1 cm 3 in en herhaal de meting. Zorg ervoor dat de
meetspuit niet kan verschuiven, houd ze stevig vast.
14. Doe dit verschillende keren. Zorg ervoor dat je verschillende meetpunten
hebt (vb. 9 tot 20 cm³).
Conclusies
p(V)-grafiek
13. Druk ¿ om het experiment te stoppen. Je krijgt een grafiek op het
scherm.
14. Voor een verdere analyse verlaten we DATAMATE. Druk Í om de
grafiek te verlaten. Kies voor 6:QUIT.
15. Op het scherm lees je dat L1 het volume bevat (events) en L2 de druk. Druk
op Í om in het hoofdscherm van je rekentoestel te komen.
16. Bekijk je meetwaarden in het statmenu (STAT, Edit…). Bij L1 vind je de
ingegeven volumes en bij L2 de meetwaarden voor de druk. Maak nieuwe
kolommen en geef ze de naam V en P. Kopieer de lijst L1 naar V en de lijst
L2 naar P. Noteer je meetwaarden in de tabel. Gebruik een juist aantal
beduidende cijfers.
Volume (cm³) Druk ( )
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 12
17. Merk je een relatie op tussen deze twee grootheden
____________________________________________________________
____________________________________________________________
18. Maak nu een nieuwe kolom PV. Ga met je cursor op de kolomkop staan en
geef een formule in: V*P. De lijsten V en P moet je ophalen via y LIST.
Wat stel je vast voor de berekende waarden in de kolom van PV
____________________________________________________________
____________________________________________________________
19. We maken nu een grafiek van de druk als functie van het volume. V is de X-
waarde en P is de Y-waarde. Ga naar y STAT PLOT en zet de eerste
plot op ON. Controleer of deze plot de juiste waarden gebruikt: V en P.
Schakel andere plots die eventueel nog actief zijn uit.
20. Druk op q 9:ZoomStat om de grafiek te bekijken. Welke evenredigheid
ontdek je
____________________________________________________________
21. Zoek het functievoorschrift dat hierbij hoort.
____________________________________________________________
22. Druk op Y= om het functievoorschrift in te geven.
23. Druk op s om de grafiek samen met de meetpunten te tekenen. Hoe
noem je dergelijke grafiek
____________________________________________________________
p(1/V)-grafiek
24. Ga naar … 1:EDIT om de lijsten bekijken. We bewerken de lijst V zodat
daar 1/V komt te staan. Ga hiertoe op de kolomkop van V staan en druk
maak de formule À ¥ y LIST en kies de lijst V.
25. Druk nu op q 9:ZoomStat. Plot 1 geeft nu de grafiek p(1/V).
26. Doe nu een functiefit door deze punten.
27. Gaat deze rechte door de oorsprong Hoe komt dat
____________________________________________________________

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 13
Afkoeling
Wat ga je onderzoeken
In dit experiment gebruik je een temperatuursensor om te onderzoeken hoe
snel een voorwerp afkoelt. Je stopt de temperatuursensor eerst in een heet bad
en daarna in een koud. Dan start je de meting om te kijken hoe snel de
afkoeling gebeurt.
Wat heb je nodig
• Temperatuursensor
• CBL 2 en grafische rekenmachine
• 2 bekers
• Koud en heet water, waterkoker
Aan de slag!
Voorbereiding
1. Plug de sensor in kanaal 1 van de CBL 2.
2. Verbind de CBL 2 met je rekentoestel.
3. Maak wat water heet in de waterkoker.
Voorbereiding op de rekenmachine
1. Schakel je rekentoestel aan en start het DATAMATE-programma. Druk op
CLEAR om het programma te initialiseren.
2. Kies in het hoofdmenu voor SETUP.
3. Gebruik en om MODE te selecteren en druk ENTER .
4. Kies voor TIME GRAPH uit het SELECT MODE menu.
5. Kies voor CHANGE TIME SETTINGS

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 14
6. Achter ENTER TIME BETWEEN SAMPLES… geef je 1 in en druk ENTER
7. Achter NUMBER OF SAMPLES, geef je 30 in en druk op ENTER
8. Kies voor OK en nogmaals OK om naar het hoofdmenu terug te keren.
Meting 1
Bij wijze van test voer je eerst het volgende experiment uit:
9. Neem de temperatuursensor stevig in je hand
10. Kies START om de meting te beginnen.
11. Op je scherm lees je de temperatuur, uitgedrukt in °C, af. De meting stopt
automatisch na 30 seconden.
12. De grafiek verschijnt op het scherm. Maak hieronder een schets van de
figuur. Waarvoor staat x en y
13. Druk ENTER om naar het hoofdmenu terug te keren.
Meting 2
14. Vul een eerste beker met koud water.
15. Vul een tweede beker met heet water. Dompel de temperatuursensor hierin.
16. Volg de temperatuursstijging op je rekentoestel. Laat de temperatuur zo
hoog mogelijk oplopen.
17. Dompel de sensor nu in de beker met koud water en START de meting. De
meting stopt automatisch na 30 seconden.
18. De grafiek verschijnt op je display.
Maak hiernaast een schets van dit
experiment. Benoem x en y.
19. Druk ENTER om naar het hoofdmenu
terug te keren.
Conclusies
1. Bestudeer de grafiek:
Noteer de begintemperatuur: ______________________
Noteer de eindtemperatuur: _______________________

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 15
2. Welk verband bestaat er tussen de tijd en de temperatuur Probeer dit af te
leiden uit je grafiek.
____________________________________________________________
____________________________________________________________
3. Verlaat nu het hoofdmenu door te kiezen voor QUIT. De meetresultaten zijn
opgeslagen in L1 en L2. We maken nu een analyse van de gegevens:
• Kies voor y STATPLOT
• X-list = L1 en de Y-list = L2
• Kies q 9:ZOOMSTAT: De grafiek verschijnt nu opnieuw op het
scherm.
• Verplaats je over de grafiek via de TRACE-toets
• Wat is de betekenis van X en Y
____________________________________________________________
____________________________________________________________
4. Maak op basis van de meetgegevens een zo goed mogelijke schatting van
de waarden van a, q en b in y = aq . x + b. (TIP: Bepaal b op de grafiek en
maak dan een nieuwe lijst L3=L2 – b. Gebruik deze lijst om a en q te
schatten)
____________________________________________________________
____________________________________________________________
5. Voer het gevonden functievoorschrift in via Y= en controleer of je grafiek
een goed verloop geeft van je metingen. Verklaar de eventuele afwijkingen
die je vaststelt.
____________________________________________________________
____________________________________________________________
6. Je kunt de regressie ook door de rekenmachine laten uitvoeren. De
exponentiële regressievergelijking is van de vorm y = aq . x . We gebruiken
daarom L3 om de regressie te berekenen.
• Druk op de STAT-knop en kies in het CALC-menu voor 0:ExpReg
• Achter ExpReg geef je de namen van de lijsten op die je gebruikt en de
functievariabele waarin het resultaat moet opgeslagen worden:
ExpReg L1,L3,Y2 (inclusief komma’s, de Y2 vind je via de VARS-knop
en het Y-VARS menu)
• Na ENTER bekom je de verschillende coëfficiënten van y = aq . x . De
formule staat nu ook in het formulevenster dat je bereikt via Y=.
• Wijzig deze formule door de waarde voor b erbij op te tellen (zie opgave
5).
• Om zowel de dataplot als de regressielijn op het scherm te krijgen,
selecteer je Y2 in het Y=-menu. Kies bij ZOOM voor 9:ZoomStat en je
krijgt de beide grafieken mooi in beeld.
• Is deze regressielijn beter dan die je zelf gevonden had

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 16
Botsende bal
Stel dat je tijdens het tennissen een bal op je aangezicht krijgt. Zou dat het
meest pijn doen bij een harde of bij een zachte tennisbal Om dat te
achterhalen moet je wat te weten komen over het raakvlak tussen de botsende
voorwerpen.
Wat ga je onderzoeken
In dit experiment gebruik je een bewegingsdetector om afstanden en beweging
te meten. Je laat een bal vanop een bepaalde hoogte vallen. De beweging van
de botsende bal wordt geregistreerd.
Wat heb je nodig
• Bewegingssensor
• CBL2 en grafische rekenmachine
• Bal
Aan de slag!
Voorbereiding
1. Maak de detector met plakband vast aan het bord of gebruik eventueel een
statief om de detector hoog genoeg te bevestigen. De detector komt
ongeveer op 1m30 van de grond.
2. Plug de sensor in DIG/SONIC van de CBL2.
3. Verbind de CBL2 met je rekenmachine.
Voorbereiding op de rekenmachine
4. Schakel je rekentoestel in en start het DATAMATE-programma. Druk op
CLEAR om het programma te initialiseren.
5. Kies in het hoofdmenu voor SETUP.
6. Lees je achter DIG: MOTION (M) ga dan verder met stap 9.
7. Gebruik en en ENTER om DIG te selecteren.
8. Kies MOTION(M) uit het SELECT SENSOR menu.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 17
9. Gebruik en om MODE te selecteren en druk ENTER .
10. Kies voor TIME GRAPH uit het SELECT MODE menu.
11. Kies voor CHANGE TIME SETTINGS in het TIME GRAPH SETTINGS
menu.
12. Time between samples : 0,1 E NTER ; number of samples : 50 ENTER . Sluit af
met OK.
13. Kies voor OK om in het hoofdmenu terecht te komen.
Meting
14. Houd de bal met gestrekte armen ongeveer 0,5 m recht onder de
bewegingsdetector.
15. Kies START om de meting te beginnen.
16. Laat de bal los, zonder er een vaart of een richting aan te geven en ga een
stapje achteruit.
17. Je hoort een tikkend geluid: de gegevens worden verzameld.
18. De meting stopt automatisch na 5 seconden.
19. Bekijk de afstandsgrafiek door voor DIG-DISTANCE te kiezen. Gebruik
ENTER om je keuze te bevestigen. Maak hieronder een schets van de
grafiek.
20. Door op ENTER te drukken verlaat je de grafiek en kun je ook de snelheidsen
versnellingsgrafiek bekijken. Maak ook een schets van de
snelheidsgrafiek en noteer de hoogste waarde. Verlaat de grafiek met
Í.
21. Keer terug naar het hoofdmenu door voor 1:MAIN SCREEN te kiezen.
22. Verlaat het programma door voor QUIT te kiezen.
Conclusies
Afstandsgrafiek d(t)
1. Controleer in welke lijsten van de grafische rekenmachine de meetwaarden
zijn opgeslagen.
L1 = tijd
… = afstand
… = snelheid
… = versnelling

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 18
2. Ga naar STAT PLOT om de afstandsgrafiek in te stellen.
• Druk ENTER om de instellingen van PLOT1 aan te passen
• Zet PLOT1 op ON
• Kies het gewenste TYPE
• Kies de juiste lijsten voor X en Y
• Kies een weergave
3. Ga naar het ZOOM menu en kies voor 9:ZoomStat
4. De afstandsgrafiek verschijnt nu op het scherm. Gebruik TRACE om het
meest linkse en meest rechtse punt van de eerste botsing te zoeken. Welke
vorm heeft één volledige botsing op de grafiek
____________________________________________________________
5. Noteer de gevonden waarden in een tabel:
X
Y
Xmin
Top
Xmax
6. Druk op WINDOW en geef de gevonden grenzen in. Bekijk via GRAPH de
grafiek van de eerste botsing.
7. Kun je het voorschrift van deze botsing achterhalen Het is van de vorm
2
y = a( x − p)
+ q . Ken je de betekenis van a, p en q Probeer die waarden
te bepalen.
____________________________________________________________
____________________________________________________________
8. Voer de gevonden functie in via Y= en kijk of de grafiek overeenkomt met
de meetwaarden.
9. Herhaal deze oefening voor de laatste botsing. Welke verschillen ontdek je
en hoe komt dat

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 19
Harmonische trillingen
Wanneer deeltjes heen-en-weer bewegen, spreken we van een trilling of
oscillatie. Het aantal keren dat een deeltje per seconde trilt noemt men de
frequentie. Alles in de natuur heeft een natuurlijke frequentie om te trillen. Als je
een voorwerp dwingt om bij zijn natuurlijke frequentie te trillen, wordt de trilling
steeds heviger. Men zegt dan dat de amplitude groter wordt.
Wanneer de trilling steeds gelijk verloopt, een constante frequentie en
amplitude heeft, dan noemt men de trilling harmonisch.
Wat ga je onderzoeken
Met behulp van een krachtsensor en bewegingssensor, registreren we een
harmonische trilling. We onderzoeken hoe de beweging wiskundig kan
beschreven worden en wat het verband is tussen de geregistreerde krachten en
de beweging.
Wat heb je nodig
• TI-83/84 Plus en CBL2
• Bewegingssensor
• Krachtsensor
• Statief met veer
• Massa met vlakke onderkant
Aan de slag!
Opstelling proef
1. Monteer de statiefstaaf met horizontale staaf aan de tafel en schroef de
krachtsensor vast aan het uiteinde van de horizontale staaf.
2. Bevestig aan de krachtsensor een veer. Hang aan de veer een massa met
vlakke onderkant, zodat die vrij kan trillen.
3. Leg de bewegingssensor op de grond onder de massa. Zorg dat de afstand
tussen de stilhangende massa en de sensor minstens 60 cm is.
Voorbereiding van het rekentoestel
1. Verbind de CBL2 met het TI-83/84 Plus-toestel.
2. Plug de krachtsensor in CH 1 van de CBL2

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 20
3. Plug de bewegingssensor in DIG 1 van de CBL2
4. Zet de TI-83/84 Plus aan.
5. Druk op de TI-83/84 Plus op Πen kies op het volgend menu voor
DATAMATE. Druk op CLEAR om het programma te initialiseren.
6. Kies in het hoofdmenu voor SETUP.
7. Lees je achter CH1 : FORCE (N) en achter DIG1: MOTION (M) ga dan
verder met stap 12.
8. Druk op ENTER om CH1 te selecteren.
9. Kies DUAL FORCE 10 (N) uit het SELECT SENSOR menu.
10. Selecteer DIG 1 en bevestig met ENTER
11. Kies MOTION (N) uit het SELECT SENSOR menu.
12. Gebruik en om MODE te selecteren en druk ENTER .
13. Kies voor 2:TIME GRAPH uit het SELECT MODE menu.
14. Kies nogmaals 2:CHANGE SETTINGS om het tijdsinterval tussen twee
metingen vast te leggen op 0,025 s. Dit komt overeen met een
meetfrequentie van 40 Hz. Bevestig telkens met Í. Leg het aantal
meetwaarden vast op 150. De duur van de meting bedraagt bijgevolg
3,75 s.
15. Druk 1:OK om terug te keren naar het hoofdmenu.
16. We bepalen nu het nulpunt van de krachtsensor terwijl de veer zich in
haar evenwichtspositie bevindt: druk 3:ZERO. Selecteer het kanaal van
de krachtsensor. Druk Í om het nulpunt in te stellen en terug te
keren naar het hoofdmenu.
Meting
We zijn nu klaar voor de eigenlijke meting. Noteer de afstand van de veer in
haar rustpositie (bijvoorbeeld 0,746 m). We zullen deze afstand bij de verdere
verwerking nodig hebben.
17. Geef de veer een uitwijking en laat ze vrij trillen. Druk 2:START om de
datacollectie te starten.
18. Na de meting kan je de grafiek van de meetwaarden (kracht, uitwijking,
snelheid en versnelling) in functie van de tijd bekijken door de gepaste
sensor te selecteren en Í te drukken. Controleer even of de
grafieken de gewenste sinusoïdale vorm hebben.
19. Je verlaat de grafiek door nogmaals Í te drukken. Druk 1:MAIN
SCREEN om naar het hoofdmenu terug te keren. Verlaat tenslotte het
programma Datamate door 6:QUIT te drukken.
Conclusies
Opstellen van de tabel
20. Noteer in welke lijsten de data zijn opgeslagen:
................................................................................................................
................................................................................................................

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 21
21. Druk op Í om in het hoofdscherm van je rekentoestel te komen.
22. Creëer nu een tabel waarin we de
verschillende meetgegevens zullen
opnemen. Kies hiervoor …
5:SetUpEditor. Geef dan de
volgende letters in T,F,D,V,A. Sluit
af met Í. (T staat voor tijd, F
voor de kracht, D voor de uitwijking,
V voor de snelheid en A voor de
versnelling.)
23. Roep nu je tabel op via … 1:Edit.
24. We plaatsen de gegevens in de juiste kolommen. Volg hiervoor telkens
de onderstaande procedure:
• Ga op de kolomtitel staan (vb. T)
• Druk op y LIST en kies de juiste lijst (vb. L1) en sluit af met
Í
• De juiste gegevens verschijnen nu in de tabel. Herhaal dit voor
de andere kolommen.
• Zorg dat in de D-kolom de uitwijking t.o.v. de evenwichtspositie
staat. Dat doe je door van de meetwaarden in lijst L6 de
evenwichtpositie af te trekken. De formule die je voor de D-
kolom moet ingeven is dus:
L6 - evenwichtspositie
Opstellen van een grafiek
We maken nu een grafiek van de uitwijking als functie van de tijd.
25. Druk y [STAT PLOT] en kies À om het STAT PLOT scherm voor plot
1 op te roepen.
26. Druk Í om de optie On te kiezen zodat plot 1 wordt geactiveerd.
27. Druk † Í om de optie " (scatter plot of spreidingsdiagram) te
kiezen.
28. Druk † [T] Í om voor de Xlist de meetwaarden van de tijd te
kiezen. Druk [D] om de meetwaarden van de uitwijking op de y-as uit te
zetten. Druk † ~ Í om . te kiezen als het markeringssymbool voor
elk gegevenspunt dat in het spreidingsdiagram zal worden getekend.
29. Druk q 9: om de grafiek te tonen.
30. Door welke reële functie zou je de beweging kunnen beschrijven
____________________________________________________________

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 22
31. Hoe groot is de amplitude A ongeveer Is de amplitude overal even groot
Hoe zou dat komen
____________________________________________________________
____________________________________________________________
32. Hoe groot is de frequentie f ongeveer Om de frequentie te vinden, meet je
1
de duur van één trilling. Dit is de periode. Nu is f = .
periode
____________________________________________________________
33. Zou je het voorschrift van deze functie kunnen noteren
____________________________________________________________
Grafiek van snelheid versus tijd
We maken nu een grafiek van de snelheid als functie van de tijd.
34. Druk y [STAT PLOT] en kies Á om
het STAT PLOT scherm voor plot 2 op
te roepen. Maak de instellingen zoals
op nevenstaande figuur.
35. Druk q ® om in het menu ZOOM
de optie ZOOMSTAT te kiezen. Merk
op dat nu op één grafiek zowel de
snelheid als de uitwijking in functie van
de tijd staan uitgezet.
Als je de volgfunctie r hebt
ingeschakeld, druk je } of † om van
de ene naar de andere grafiek over te
gaan.
36. Ga na waar de snelheidsfunctie z’n maximale waarden bereikt. Hoe groot is
de uitwijking uit evenwichtspositie telkens voor die meetpunten
____________________________________________________________
____________________________________________________________
37. Ga na waar de snelheidsfunctie nul is. Hoe groot is de uitwijking uit
evenwichtspositie telkens voor die meetpunten.
____________________________________________________________
Grafiek van versnelling versus tijd
We maken nu een grafiek van de versnelling als functie van de tijd.
33. Druk y [STAT PLOT] en kies  om
het STAT PLOT scherm voor plot 3 op
te roepen. Maak de instellingen zoals
op nevenstaande figuur.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 23
34. Vooraleer te plotten, schakel je de twee vorige plots uit. Anders krijgen we
drie curves op één grafiek, wat de grafiek onoverzichtelijk maakt
35. Druk q ® om in het menu ZOOM
de optie ZOOMSTAT te kiezen. De
versnelling varieert eveneens
sinusoïdaal. Je merkt wel dat de
kwaliteit van deze grafiek aanzienlijk
slechter is dan die van de vorige twee.
De oorzaak is het feit dat de versnelling
berekend werd via een dubbele
differentiatie van de uitwijking naar de
tijd. Deze meetpunten werden dus
berekend en zijn in die zin dus geen echte meetpunten meer.
Grafiek van kracht versus tijd
33. Het is beter een grafiek te maken van
de kracht in functie van de tijd. De
kracht werd immers rechtstreeks
gemeten door de krachtsensor. Druk
y [STAT PLOT] en kies  om
opnieuw het STAT PLOT scherm voor
plot 3 op te roepen. Maak de
instellingen zoals op onderstaande
figuur.
34. Vooraleer te plotten, schakel je de
eerste plot van de uitwijking versus tijd weer in. Met q ® verkrijgen we
dan één grafiek met uitwijking en kracht
in functie van de tijd.
Ook de kracht in functie van de tijd
vertoont dus een sinusoïdaal patroon.
38. Ga na wanneer de kracht een maximale uitwijking bereikt. Hoe groot is de
uitwijking telkens in die punten
____________________________________________________________
____________________________________________________________
39. Kun je hieruit besluiten in welke meetpunten de versnelling maximaal is
____________________________________________________________
____________________________________________________________
40. Kun je dit verklaren op basis van de meetwaarden voor de snelheid
____________________________________________________________
____________________________________________________________

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 24
Grafiek van kracht versus uitwijking
41. Dat kracht en uitwijking in tegenfase zijn, zie je op de vorige grafiek. Dit kan
nog beter aangetoond worden met een grafiek van de kracht als functie van
de uitwijking. Druk y [STAT PLOT] en kies  om het STAT PLOT scherm
voor plot 3 op te roepen. Kies voor de X-list de uitwijking en voor de Y-list
de kracht. Schakel plot 1 uit en teken de grafiek met q ®.
42. Maak hieronder een schets van de bekomen figuur.
43. Welke evenredigheid bestaat er tussen de kracht en de uitwijking
____________________________________________________________
____________________________________________________________
44. Kun je dit verklaren
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Bepalen van de veerconstante
Op basis van de bekomen evenredigheid kun je nagaan hoe groot de
veerconstante is van de veer die je gebruikt hebt bij je experiment. Je steunt
daartoe op de wet van Hooke die deze evenredigheid beschrijft:
F = k . ∆x
Hier staat F voor de kracht, k is de veerconstante en ∆x voor de uitwijking. Bij
het uitgevoerde experiment komt dit overeen met D.
Maak een tabel met daarin drie kolommen: F, D en k. De k-waarde moet nog
berekend worden. Geef daartoe een formule in in de k-kolom die voor elk
meetpunt de veerconstante berekent.
Hoe groot bedraagt de veerconstante nu ongeveer
N
m
__________________
Ga nu na hoe groot de massa is die gebruikt werd bij het experiment. Bereken
nu
1
2π
k
m
= ……………………………..
en vergelijk de getalwaarde met die van de frequentie van de trilling.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 25
Magnetische inductie
Wat ga je onderzoeken
In dit experiment gebruik je een spanningssensor om te onderzoeken hoe een
spanning geïnduceerd wordt in een spoel, als het magnetisch veld in de spoel
verandert.
Wat heb je nodig
• Spanningssensor
• CBL 2 en grafische rekenmachine
• Spoel
• Magneet
Aan de slag!
Voorbereiding
1. Plug de sensor in kanaal 1 van de CBL 2.
2. Verbind de CBL 2 met je rekentoestel.
3. Hang de spoel op aan een statief, zodat de magneet er door kan vallen.
Leg onder de spoel een handdoek zodat de magneet zacht neerkomt.
Voorbereiding op de rekenmachine
4. Schakel je rekentoestel aan en start het DATAMATE-programma. Druk op
CLEAR om het programma te initialiseren.
5. Kies in het hoofdmenu voor SETUP.
6. Gebruik en om MODE te selecteren en druk ENTER .
7. Kies voor TIME GRAPH uit het SELECT MODE menu.
8. Kies voor CHANGE TIME SETTINGS
9. Achter ENTER TIME BETWEEN SAMPLES… geef je 0,001 in en druk
ENTER
10. Achter NUMBER OF SAMPLES, geef je 400 in en druk op ENTER
11. Kies voor OK.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 26
12. Kies nu voor 3:ADVANCED > 3:CHANGE TRIGGERING > 1:CH1-
VOLTAGE (V).
13. Kies voor 1:INCREASING > TRESHOLD: 0,1 > PRESTORE: 30. Dit
betekent dat de meting past start als de spanning met 0,1 V is toegenomen
en dat de 30% van de meetresultaten voor de start ook worden
opgeslagen.
14. Druk herhaaldelijk OK tot je weer in het hoofdmenu terecht gekomen bent.
Meting 1
We registeren de spanning als de magneet door de spoel valt.
15. Kies START om de meting te beginnen.
16. Laat de magneet door de spoel vallen. (Draai de magneet andersom, indien
de meting niet start).
17. De grafiek verschijnt op het scherm. Maak hieronder een schets van de
figuur. Welke grootheid schrijf je bij de x-as en welke grootheid schrijf je bij
de y-as
18. Druk ENTER om naar het hoofdmenu terug te keren.
Conclusies
19. Bestudeer de grafiek:
Verklaar waarom de grafiek uit twee stukken bestaat: een positief en een
negatief stuk.
____________________________________________________________
____________________________________________________________
20. We berekenen nu de gemiddelde geïnduceerde spanning tijdens de
fluxTOENAME. Daartoe bepalen de oppervlakte va het stuk onder de curve
dat hoort bij de fluxtoename en we delen door het bijhorende tijdsinterval.
Druk hiertoe op 4:ANALYZE en kies de optie 5:INTEGRAL. Stel de
linkergrens in, noteer de bijhorende tijd. Stel de rechtergrens in en noteer
eveneens de bijhorende tijd. Druk nu ENTER om de oppervlakte te
berekenen:

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 27
opp = ________________________
∆ í = _________________________
U i,gem = ________________________
21. Herhaal nu de meting voor verschillende snelheden van de magneet (laat
ze vanaf een grotere hoogte door de magneet vallen). Vergelijk de
bekomen waarde voor U i,gem . Maak eventueel een U i,gem ( ƒ )-grafiek. Wat
stel je vast
opp = ________________________
∆ í = _________________________
U i,gem = ________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
22. Herhaal nu de meting voor spoelen met een verschillend aantal windingen.
Wat stel je vast
____________________________________________________________
____________________________________________________________

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 28
Laden en ontladen van een
condensator
Wat ga je onderzoeken
In dit experiment gebruik je een spanningssensor om te onderzoeken hoe de
spanning over een condensator toeneemt en afneemt als in de kring de
spanningsbron wordt aangeschakeld.
Wat heb je nodig
• Spanningssensor
• CBL 2 en grafische rekenmachine
• Condensator
• Weerstand
Aan de slag!
Voorbereiding
1. Plug de sensor in kanaal 1 van de CBL 2.
2. Verbind de CBL 2 met je rekentoestel.
Voorbereiding op de rekenmachine
3. Schakel je rekentoestel aan en start het DATAMATE-programma. Druk op
CLEAR om het programma te initialiseren.
4. Kies in het hoofdmenu voor SETUP.
5. Gebruik en om MODE te selecteren en druk ENTER .
6. Kies voor TIME GRAPH uit het SELECT MODE menu.
7. Kies voor CHANGE TIME SETTINGS
8. Achter ENTER TIME BETWEEN SAMPLES… geef je 0,2 in en druk ENTER
9. Achter NUMBER OF SAMPLES, geef je 400 in en druk op ENTER
10. Kies voor OK.
11. Druk nogmaals OK om weer in het hoofdmenu terecht te komen.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 29
Meting 1
We registeren de spanning over de condensator, terwijl de condensator
oplaadt.
12. Kies START om de meting te beginnen.
13. Schakel de spanningsbron aan. Houd er rekening mee dat de sensor
slechts spanningen meet tussen –10 V en 10 V.
14. De grafiek verschijnt op het scherm. Maak hieronder een schets van de
figuur. Welke grootheid schrijf je bij de x-as en welke grootheid schrijf je bij
de y-as
15. Druk ENTER om naar het hoofdmenu terug te keren.
16. We slaan nu deze meting op: kies bij 5:TOOLS voor 1:STORE LATEST
RUN.
Meting 2
We registeren opnieuw de spanning over de condensator, terwijl deze ontlaadt.
17. Kies START om de meting te beginnen.
18. Maak een kortsluiting in de kring, zodat de condensator ontlaadt.
19. De grafiek verschijnt op het scherm. Maak hieronder een schets van de
figuur. Welke grootheid schrijf je bij de x-as en welke grootheid schrijf je bij
de y-as
20. Druk ENTER om naar het hoofdmenu terug te keren.
21. Kies 6:QUIT om het programma DATAMATE te verlaten. De tijd is
opgeslagen in lijst L1, de ontlading in lijst L2 en het opladen in lijst L3.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 30
Conclusies
22. Teken de grafiek van en het opladen en het ontladen nu achtereenvolgens
opnieuw op het scherm. Ga na in hoeveel tijd de condensator opgeladen is
tot op 90% van z’n maximumwaarde.
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
23. Ga na in hoeveel tijd de condensator is ontladen is tot op 10% van z’n
maximumwaarde.
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
24. Herhaal nu de meting met een kleinere weerstand in de kring. En bekijk
opnieuw de tijd die nodig is om 90% op te laden en te ontladen. Verklaar
het verschil.
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 31
Stolling van paraffine
Wat ga je onderzoeken
In dit experiment gebruik je een temperatuursensor om te onderzoeken hoe de
temperatuur verandert tijdens het afkoelen van hete paraffine. Je bestudeert in
het bijzonder de temperatuursverandering tijdens de faseovergang van
vloeibare naar vaste paraffine.
Wat heb je nodig
• Temperatuursensor
• Grote proefbuis met paraffine
• CBL 2 en grafische rekenmachine
• Verwarmingstoestel
• Maatbeter met water
• Statief en klemmen
Aan de slag!
Voorbereiding
7. Plug de sensor in kanaal 1 van de CBL 2.
8. Verbind de CBL 2 met je rekentoestel.
9. Vul de maatbeker met water en plaats hem op het verwarmingstoestel.
10. Stel het statief op zodat de proefbuis met paraffine opgehangen wordt aan
het statief en gedeeltelijk ondergedompeld zit in het water.
11. Schakel het verwarmingstoestel aan, zodat het water opwarmt en de
paraffine begint te smelten. Terwijl je hierop wacht, stel je je rekenmachine
verder in.
Voorbereiding op de rekenmachine
12. Schakel je rekentoestel aan en start het DATAMATE-programma. Druk op
CLEAR om het programma te initialiseren.
13. Kies in het hoofdmenu voor SETUP.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 32
14. Gebruik en om MODE te selecteren en druk ENTER .
15. Kies voor TIME GRAPH uit het SELECT MODE menu.
16. Kies voor CHANGE TIME SETTINGS
17. Achter ENTER TIME BETWEEN SAMPLES… geef je 15 in en druk ENTER
.
Dit betekent dat je om de vijftien seconden de temperatuur registreert.
18. Achter NUMBER OF SAMPLES, geef je 100 in en druk op ENTER . Dit
betekent dat er 100 keer gemeten wordt: het experiment duurt dus 1500
seconden (dit is 25 minuten).
19. Kies voor OK en nogmaals OK om naar het hoofdmenu terug te keren.
Smelten van de paraffine
Ondertussen stijgt de temperatuur van het water en de paraffine. Op het display
van de rekenmachine zie je de temperatuur oplopen. Wacht tot de temperatuur
van de vloeibare paraffine is opgelopen tot ongeveer 80 à 90 °C.
Start van de meting
20. Als de temperatuur van de paraffine hoog genoeg is, druk je in het
hoofdmenu op START om de meting te starten. Om de vijftien seconden zal
de grafische rekenmachine de temperatuur opmeten. Je ziet de grafiek
ontstaan op het scherm.
21. Na 25 minuten stopt de meting automatisch en zie je de grafiek op het
scherm.
22. Druk ENTER om naar het hoofdmenu terug te keren.
23. Druk 6:QUIT om het programma te verlaten.
24. Je leest op het scherm in welke lijsten de tijd en de temperatuur zijn
geregistreerd.
Conclusies
25. Maak een statistische plot met daarin de tijd op de X-as en de temperatuur
op de Y-as.
Noteer de begintemperatuur: ______________________
Noteer de eindtemperatuur: _______________________
26. Hoe verloopt de temperatuur
................................................................................................................
................................................................................................................
27. Kun je op de grafiek aflezen waar het stollingsproces is begonnen
................................................................................................................
................................................................................................................
28. Hoe groot is de stoltemperatuur van de gebruikte paraffine ongeveer
................................................................................................................
................................................................................................................

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 33
29. Vergelijk je waarde met de waarde die je vindt in tabellenboeken.
................................................................................................................
................................................................................................................
30. Verklaar waarom jouw temperatuur niet helemaal overeenkomt met deze
waarde.
................................................................................................................
................................................................................................................
31. Kun je verklaren waarom de temperatuur tijdens het stollen (ongeveer)
constant blijft
................................................................................................................
................................................................................................................
32. Hoe kon je aan de paraffine zien dat ze begon te stollen
................................................................................................................
................................................................................................................
33. Kun je verklaren waarom vloeibare paraffine doorzichtig is en vaste
paraffine niet
................................................................................................................
................................................................................................................

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 34
Sensoren en de computer
Nadat je met de CBL 2 of CBR in combinatie met de grafische rekenmachine
metingen hebt gedaan, kun je ervoor kiezen om de gegevens te analyseren met
de computer. Je gebruikt de meetresultaten die opgeslagen zijn in de
statistische lijsten dan in een rekenprogramma (vb. MSExcel).
Om de gegevens door te sturen maak je gebruik van je TI-Graph Link TM of van
TI Connect TM .
De CBL 2 biedt ook de mogelijkheid om de datalogger onmiddellijk aan te
sluiten aan de computer via een COM-poort. Om dit mogelijk te maken moet op
je PC het programma TI Interactive! TM geïnstalleerd staan.
TI Connect
Dit programma biedt een interessante uitbreiding op de TI-Graph Link.
Kort overzicht
Met de DeviceExplorer
stuur je gegevens van je
rekenmachine naar de
computer.
Via TI ScreenCapture
kopieer je het scherm van je
rekenmachine naar het
klembord.
bewaarde gegevens terug op je rekentoestel.
Via Backup kun je data die
op je rekentoestel
opgeslagen staan extern
bewaren (op floppy of harde
schijf). Via Restore plaats je
Via de DataEditor kun je lijsten, getallen of matrices, afkomstig van de
grafische rekenmachine, bewerken met de computer. Je kunt ze ook aanmaken
en daarna doorsturen.
Met TI DeviceInfo krijg je technische informatie over de aangekoppelde
rekenmachine en via Explore My Ti Data ga je rechtstreeks naar de TI-map in
Windows verkenner.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 35
DeviceExplorer
DeviceExplorer geeft je een
overzicht van de
verschillende soorten
gegevens op je rekentoestel.
Klik op het +-teken om de
gewenste gegevens te
bekijken.
Selecteer een object en kies
in het menu FILE – COPY
TO PC. Het programma
vraagt je een locatie op te
geven.
In Windows-verkenner vind je de bestanden van het rekentoestel terug. Je
herkent ze aan extensies van de vorm .8xl , .8xg , .8xk enz.
Om bestanden van je computer naar het rekentoestel te sturen, kun je best
gebruik maken van Windows-verkenner. Spoor de betrokken bestanden op en
klik rechts op het bestand. Kies nu voor SEND TO TI DEVICE. Je kunt dit ook
toepassen op meerdere bestanden die je samen selecteert.
ScreenCapture
Via screencapture kun je een
schermafdruk maken en
gebruiken in andere
programma’s zoals een
tekstverwerker of een
rekenblad.
Met de knop GET
SCREEN maak je een
schermafdruk. Je kunt
verschillende
schermafdrukken tegelijk
bekijken.
kopiëren.
Selecteer dan de
gewenste schermfoto
en gebruik de COPY-knop om
die naar het klembord te
Ga nu naar de toepassing waarin je de schermfoto wenst te gebruiken en plak
de inhoud van het klembord op de juiste plaats.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 36
Backup & Restore
Met Backup maak je een
volledige backup van de
rekenmachine. De backup
bestaat uit een groep van alle
noodzakelijke bestanden.
Het programma vraagt je een
locatie op te geven.
Via Restore kopieer je de
gemaakte backup integraal
terug naar je rekentoestel.
Alle bestanden uit de gemaakte groep worden één voor één teruggeplaatst.
DataEditor
• In de DataEditor kun je gegevens bekijken en opvragen. Er zijn drie
mogelijkheden: cijfers, lijsten en matrices. Maak eerst je keuze door op de
juiste knop te klikken alvorens je de gegevens opvraagt via
• Je kunt de nodige aanpassingen doen en de gegevens daarna naar de
rekenmachine sturen.
Selecteer de kolomkop van de door te sturen lijst en druk op . Je kunt
ook meerdere lijsten tegelijk selecteren door gebruik te maken van de
CTRL-knop tijdens het selecteren.
• Je kunt de gegevens ook selecteren en via het klembord kopiëren in Excel.
Merk op dat de DataEditor een punt gebruikt als decimaal scheidingsteken.
Bij het kopiëren naar Excel kan dit problemen geven. Zorg dat in je
configuratiescherm bij de landinstellingen voor het decimale
scheidingsteken een punt staat aangegeven (in plaats van een komma),
alvorens je de gegevens kopieert.
• Wens je de lijsten effectief als Exceldocument op te slaan, dan kun je in het
menu FILE kiezen voor EXPORT of SPECIAL LIST EXPORT. Met
EXPORT sla je de lijsten elk afzonderlijk op. Met SPECIAL LIST EXPORT,
kun je alle lijsten samen opslaan.
• Je kunt ook een lijst maken in Excel en daarna plakken in een lijst van de
DataEditor, die je dan naar de grafische rekenmachine kunt doorsturen.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 37
Uitgewerkt voorbeeld: gegevens kopiëren naar Excel
1. Verzamel de meetgegevens. Zorg dat je weet in welke lijsten de
meetgegevens staan.
2. Verbind je rekentoestel via de TI-Grap Link met de computer.
3. Start TI Connect
4. Activeer de DeviceExplorer
5. Selecteer de lijsten die je nodig hebt en kies in het ACTIONS-menu voor
COPY TO PC.
6. Activeer nu de DataEditor
7. Kies voor lijsten door onderaan op de juiste knop te klikken.
8. Open de lijsten.
9. Pas indien nodig de landinstellingen van je computer aan: zet het decimale
scheidingsteken op een punt en klik op TOEPASSEN. Heropstarten is
meestal niet nodig.
10. Selecteer de lijsten die je wilt gebruiken in Excel.
11. Klik op KOPIEREN.
12. Open Excel, ga in de gewenste cel staan en klik op PLAKKEN.
Waar vind je de sensoren
De sensoren van Texas Instruments vind je bij de verschillende verdelers van
de grafische rekentoestellen.
Je kunt ook gebruik maken van de gratis uitleendienst van TI. Surf hiervoor
naar education.ti.com/belgie en kies voor WOLOP.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 38
Rekenmachines koppelen
Na het verzamelen van meetgegevens kan het nuttig zijn om data van de ene
machine naar een andere machine te kopiëren.
Om dit mogelijk te maken, heb je een linkkabeltje nodig. Je maakt een
onderscheid tussen het ontvangende toestel en het zendende toestel.
HET ONTVANGENDE TOESTEL
Druk op y8 > RECIEVE en kies dan voor 1:RECIEVE. Op het scherm
verschijnt Waiting…
HET ZENDENDE TOESTEL
Eens het ontvangende toestel klaar is om informatie te ontvangen, kun je het
zendende toestel instellen:
• Druk op y8
• Kies dan een rubriek waarin de data zitten die je wilt doorsturen,
bijvoorbeeld 4:LIST
• Loop nu het lijstje af en druk bij elke lijst die wilt doorsturen op
Í: er verschijnt dan een zwart blokje voor die lijst
• Als je alles hebt aangeduid wat moet doorgestuurd worden, druk je
~ om naar TRANSMIT te gaan.
• Kies nu 1:Transmit
Het doorsturen begint. Als alles doorgestuurd is, verschijnt Done op het scherm.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 39
Vaak zul je bij het doorsturen van lijsten
de opmerking krijgen dat de lijst die je wilt
doorsturen al bestaat op het ontvangende
toestel. Je kunt dan kiezen om de
bestaande lijsten te overschrijven of een
nieuwe naam te kiezen.
Loopt er bij het doorsturen wat fout, dan krijg je een foutmelding. Vaak heeft dat
te maken met een slechte verbinding tussen de rekenmachines. Controleer dan
of het kabeltje goed is aangesloten.

Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus - 40
Bibliografie
Fysica met de TI-83/84 Plus, Leo Van Echelpoel, Agnes Deboeverie en Hans
Bekaert - 2003
Uitgeverij Die Keure
Meten met de grafische rekenmachine TI-83/84 Plus, Hans Bekaert - 2001
Limburgs Universitair Centrum Diepenbeek