Tekst - Vlaams Parlement

Stuk 2011 (2008-2009) – Nr. 6
16
zonder een gerechtelijke procedure, de zogenaamde
alternatieve geschillenbeslechting. De aanbeveling
van 5 september 2001 van het Comité van Ministers
van de Raad van Europa stelt dat het de taak is van
de lidstaten om het gebruik van alternatieve geschillenbeslechting
voor geschillen tussen de overheid en
het bestuur te promoten door, in hun wetgeving en
praktijk, bepaalde beginselen op te nemen. Om die
reden is er een grondige opwaardering nodig van de
figuur van de minnelijke schikking in het handhavingsrecht.
De mogelijkheden om een minnelijke schikking te
sluiten worden in de toekomst substantieel uitgebreid.
De minnelijke schikking zal voortaan niet louter
betrekking kunnen hebben op de betaling van een
geldsom, maar ook op de uitvoering van bouw- of
aanpassingswerken. Het wordt met andere woorden
een instrument waarbij de stedenbouwkundige
inspecteur de overtreder in staat kan stellen om de
goede ruimtelijke ordening snel en op vrijwillige basis
te herstellen.
Aan de Hoge Raad wordt de bevoegdheid toegewezen
om desgevraagd als bemiddelingsorgaan tussen
stedenbouwkundige inspectie en overtreder op te treden.
De Hoge Raad beoordeelt vooraf de ernst en de
haalbaarheid van het bemiddelingsverzoek.
Het ontwerp van decreet vermijdt bestaande discussies
en onduidelijkheden over de verjaring van de herstelvorderingen
in de ruimtelijke ordening, vervolgt
minister Van Mechelen. Er wordt een uitdrukkelijke
decretale regeling uitgewerkt voor de termijn waarna
herstelvorderingen van overheidswege niet meer kunnen
worden ingesteld, uiteraard onverminderd de
gemeenrechtelijke schorsings- en stuitingsregelingen.
Deze regeling gebeurt aan de hand van een transparante
driedeling tussen gebiedsindelingen.
In ruimtelijk kwetsbaar gebied wordt vastgehouden
aan een nultolerantie: aangezien de instandhouding
van misdrijven in die gebieden van dag tot dag
wordt gepleegd zolang de wederrechtelijke toestand
niet ongedaan wordt gemaakt – bijvoorbeeld door
een vrijwillige afbraak of een regularisatievergunning
–, kan te allen tijde een herstelvordering worden
ingesteld. De minister merkt hierbij wel op dat
het ontwerp van decreet de landschappelijk waardevolle
agrarische gebieden uit de kwetsbare gebieden
schrapt.
In openruimtegebied – landelijke gebieden, recreatiegebieden
en dergelijke – vervalt de mogelijkheid
om een herstelvordering in te stellen in beginsel na
tien jaar vanaf het plegen van het misdrijf. In overige
gebieden, bijvoorbeeld voor wonen en bedrijvigheid,
vervalt de mogelijkheid om een herstelvordering in te
stellen in beginsel vijf jaar vanaf het plegen van het
misdrijf. De overgangsregeling van het ontwerp van
decreet is geïnspireerd op de overgangsregeling van
de federale wet van 10 juni 1998 die een einde stelde
aan de algemene – burgerlijke – verjaringstermijn van
30 jaar.
Het ontwerp van decreet maakt volgens de minister
ook komaf met een ander knelpunt inzake verjaring:
in de rechtspraak en in de rechtsleer, maar ook in
de commissie Ruimtelijke Ordening van het Vlaams
Parlement, is al vaak gediscussieerd over de opheffing
van het instandhoudingsmisdrijf in niet-kwetsbaar
gebied via het Handhavingsdecreet van 4 juni
2003. In dat verband verwijst de minister onder meer
naar de vragen om uitleg van de heer Carl Decaluwe
en mevrouw Joke Schauvliege in de commissievergadering
van 2 februari 2006 (Hand. Vl. Parl. 2005-06,
nr. C129). Meer bepaald is er het discussiepunt of het
decreet de strafbaarstelling zelf van de instandhouding
in niet-kwetsbaar gebied heeft opgeheven, dan
wel voorzien heeft in een nieuwe strafuitsluitende
verschoningsgrond. Het belang van het onderscheid
tussen een opheffing van de strafbaarstelling en een
strafuitsluitende verschoningsgrond is niet louter theoretisch.
Bij een opheffing van de strafbaarstelling is
er uiteraard geen strafbaar feit meer. Bij een strafuitsluitende
verschoningsgrond blijft het misdrijf
bestaan: de straf valt weg maar de burgerlijke gevolgen,
dus ook de herstelvordering, blijven behouden.
Hierover bestaan nogal wat tegenstrijdige meningen.
Een belangrijke stroom in de rechtsleer oordeelt dat
het Handhavingsdecreet wel degelijk het instandhoudingsmisdrijf
in niet-kwetsbaar gebied heeft opgeheven.
Inderdaad heeft de memorie van toelichting
evenals het verslag van de bespreking van het Handhavingsdecreet
in de commissie formeel het schrappen
van de instandhouding als misdrijf vooropgesteld,
met de bedoeling om een stedenbouwmisdrijf in de
meeste gevallen als aflopend te kunnen beschouwen,
teneinde de verjaring te bespoedigen en de rechtszekerheid
te vergroten.
Het ontwerp van decreet formuleert in dat kader een
zogenaamde interpretatieve bepaling, die uitdrukkelijk
stelt dat de strafbaarstelling van de instandhoudingsmisdrijven
werd opgeheven. Het praktische
gevolg van het interpretatief artikel is gelegen in artikel
7 van het Gerechtelijk Wetboek, dat het beginsel