Leds of conventionele openbare verlichting? - Rivm

wanneer naast een hoge efficiency ook aandacht besteed wordt aan de specifieke lichttechniek voor
deze toepassingsgebieden.
De levenscyclusanalyse wijst uit dat onzekerheid ten aanzien van de levensduur van led armaturen van
gering belang is.
Uit analyse van de in dit onderzoek geselecteerde armaturen blijkt dat de prestaties van led-armaturen
binnen een type openbare ruimte een grote spreiding vertonen. Dit weerspiegelt het
ontwikkelingstadium waarin deze technologie zich momenteel bevindt. De verschillen tussen
conventionele armaturen binnen een functionele eenheid (type openbare ruimte) zijn over het algemeen
kleiner.
Een correctie voor mesopisch zien zou de energievraag van armaturen met compacte
fluorescentielampen (TC-L) met 12 tot 14 % kunnen verminderen maar die van hoge druk natriumarmaturen
echter met 11 % doen toenemen. Met deze correctie zouden leds 13 tot 31 % minder
elektrische energie nodig hebben. Met moderne apparatuur kan dimmen van TC-L lichtbronnen in de
nachtelijke uren ook een energiereductie van 25 % opleveren.
In verblijfsgebieden is de sociale veiligheid de belangrijkste functie van openbare verlichting. Het is
nog onduidelijk of een laag lichtniveau in combinatie met een kleurenspectrum waarmee optimaal
geprofiteerd wordt van mesopisch zien, wel acceptabel is. Bovendien kan de adaptatiesnelheid van het
oog een beperkende factor zijn. In de bebouwde kom komt een snelle afwisseling van mesopisch en
fotopisch licht vaak voor door bijvoorbeeld (fotopische) lichtpunten bij voordeuren. Dit kan het
mesopisch voordeel aanzienlijk verminderen. Binnenkort verschijnt van de internationale organisatie
CIE DIV 1, 2 en 4 een publicatie over dit onderwerp waarbij internationale onderzoeksresultaten
worden besproken.
De veel toegepaste hoge kleurtemperaturen bij leds hebben een aantal nadelen. Veel gemeenten
rapporteren dat burgers de voorkeur geven aan een kleurtemperatuur rond de 3000 tot 4000 Kelvin. De
veel hogere kleurtemperaturen bezitten meer blauwe lichtgolven en dit licht wordt als kil ervaren.
Eveneens blijkt uit onderzoek dat ouderen vanwege vergeling van de ooglens niet gebaat zijn bij hoge
lichttemperaturen. De blauwe golven worden door het oog geabsorbeerd met als resultaat is een
slechter gezichtsvermogen.
Bij de start van dit onderzoek waren er nog maar weinig leds op de markt die geschikt zijn voor wegen
waar openbare verlichting primair bedoeld is om de verkeersveiligheid te ondersteunen. Slechts twee
leds konden worden geanalyseerd die geschikt zijn voor gebiedsontsluitingswegen. Het verdient
daarom aanbeveling om dit onderzoek na enige tijd te herhalen, gezien de snelle ontwikkeling van leds.
De stand alone-verlichting op basis van fotovoltaïsche energie zou in een afzonderlijke LCA moeten
worden geanalyseerd zodra er meer gegevens beschikbaar zijn.
RIVM Rapport 607343001 33