Leds of conventionele openbare verlichting? - Rivm

Doel van het onderzoek:
• door middel van een LCA de totale milieubelasting van conventionele straatverlichting objectief
vergelijken met het led alternatief. Om te voorkomen dat fabricaten met elkaar vergeleken worden,
werden de armaturen geanonimiseerd.
• het verdisconteren van het effect van mesopisch zicht in het berekenen van het energieverbruik. Dit
valt buiten het kader van een LCA omdat het een nieuwe nog niet algemeen geaccepteerde
methodiek betreft (zie Afbakening).
• aanzet om te komen tot een kwaliteitskeurmerk voor led lampen/armaturen voor OVL (dit valt
buiten het kader van een LCA).
Afbakening
OVL in bebouwde kom
Er wordt een drietal functies aan OVL toegekend: het ondersteunen van 1) verkeersveiligheid,
2) sociale veiligheid en 3) leefbaarheid. Functies 2) en 3) hebben vooral betrekking op
verblijfsgebieden zoals woonwijken, winkel- en stadscentra. Ongeveer 85 % van de 3,2 miljoen OVL
lichtpunten in Nederland bevindt zich binnen de bebouwde kom. OVL van provinciale wegen (5 %) en
rijkswegen (10 %) valt buiten de verantwoordelijkheid van gemeentelijke autoriteiten. De studie
beperkt zich daarom tot de bebouwde kom. Een tweede reden voor deze keuze is gelegen in het feit dat
bij aanvang van dit onderzoek led-verlichting nog weinig toepassingen kende voor verkeerswegen
binnen en buiten de bebouwde kom. Conventionele openbare verlichting in een vijftal verkeerssituaties
binnen de bebouwde kom wordt vergeleken met het led-alternatief. Bij twee van de vijf onderzochte
wegtypen is het belang van de verkeersveiligheid groter dan de sociale veiligheid en leefbaarheid.
Conventionele lampen
Een andere afbakening is gelegen in de keuze van de conventionele lampen. Het uitgangspunt voor dit
onderzoek is dat moderne breed toegepaste lamptypes worden ingezet. Er zijn al jaren diverse HSTlampen
met hogere vermogens en met een betere efficiency. Ook zijn er sinds enkele jaren moderne
keramische metaalhalogeenlampen (HIT-CE) met een verbeterd rendement ten opzichte van hogedruk
natrium lampen. Deze zijn niet meegenomen in het onderzoek omdat er nog onvoldoende led
verlichting voorhanden is voor een goede onderlinge vergelijking. Naar huidig inzicht wordt bij
voorkeur geen lage druk natriumverlichting meer toegepast in de bebouwde omgeving vanwege het
ontbreken van kleurherkenning, deze lamp is daarom niet meegenomen in dit onderzoek terwijl naar
verwachting deze lamp efficiënter is dan welke led op dit moment dan ook. Er zijn moderne TClampen
met een verlengde levensduur om zo te besparen op onderhoud. Naar verwachting hebben deze
long-life lampen een hogere energie efficiency.
Lichttechniek
Op het gebied van de lichttechniek zijn nog vele verschillen tussen conventionele en led-verlichting.
Bij led-verlichting is soms een hogere mate van verblinding mogelijk en worden uit oogpunt van
efficiency vaak hoge afwijkende kleurtemperaturen toegepast tot wel 6000 K. Eventuele verblinding en
de mate van gezichtsherkenning, uitgedrukt in de semicilindrische verlichtingssterkte, werden niet
onderzocht. Hiervoor bestaan in de NPR (2002) nog geen richtlijnen. Ook zijn er indicaties dat het
elektrische gedrag van leds nog niet optimaal is. Onlangs werd over een slechte arbeidsfactor (cosinus
φ /power factor), aanwezigheid van ongewenste hogere harmonische signalen (Total Harmonic
Distortion THD), inschakelpieken en veranderend gedrag bij schommelingen in temperatuur en
voedingspanning gerapporteerd. Naar enkele genoemde parameters is onderzoek verricht door het
Dutch Metrology Institute VSL te Delft (‘Karakterisatie LED lantaarns’ 16 juni 2009 rapportnummer
CAM-09-06). Deze factoren kunnen bijdragen aan het verminderen van de efficiency en nog
belangrijker, de verminderde acceptatie van bijvoorbeeld gebruikers en netbeheerders.
12 RIVM Rapport 607343001