Richtlijn-End-of-life-care-bij-IC-patiënten-de-verpleegkundige-zorg

End-of-life care bij IC-patiënten, de verpleegkundige zorg 2014
Randvoorwaarden en organisatorische aspecten
Kernaanbevelingen
1. Het is sterk aan te bevelen IC-verpleegkundigen (bij) te scholen in EOLC. Deze scholing vindt plaats
tijdens de IC-opleiding en tijdens bijscholingen van de IC-afdeling. De scholing kan zich richten op:
• Communicatieve vaardigheden met betrekking tot EOLC,
• Hoe het onderwerp 'dood' besproken kan worden,
• Communicatie over terminale zorg,
• Inventarisatie van de behoefte van naasten aan directe, duidelijke en eerlijke informatie,
• De omgang met vragen van naasten,
• De omgang met stress en angst van naasten,
• De omgang met verschillende culturen,
• Verschillende religieuze en spirituele aspecten,
• EOLC: de verschillende interventies en behandeling van pijn, dyspnoe, onrust en andere
symptomen,
• Vaardigheden met betrekking tot EOLC,
• Juridische en ethische kennis ten aanzien van EOLC (bijvoorbeeld wilsbeschikkingen,
euthanasie),
• Palliatieve zorgspecialisten,
• Het uiten van eigen reacties en emoties van IC-verpleegkundigen en te spreken over hun
eigen ervaringen,
• Modellen en principes van palliatieve zorg,
• Ethische vraagstukken,
• Begeleiding van (jonge) kinderen.
2. Het is sterk aan te bevelen de stervende patiënt op een eenpersoonskamer te verzorgen, waar ICverpleegkundigen
een rustige omgeving creëren. Dit kan onder andere met behulp van natuurlijk
licht, muziek en kunst, zo veel mogelijk naar behoefte van de patiënt en zijn naasten.
3. Het is sterk aan te bevelen dat IC-verpleegkundigen andere disciplines bij de zorg betrekken en de
mogelijkheid om deze disciplines bij de zorg te betrekken met naasten bespreken. Hierbij kan
gedacht worden aan:
• Geestelijk verzorgers, bij existentiële en/ of zingevingvragen bij de patiënt, naasten, en
zorgverleners,
• Maatschappelijk werkers, bij psychosociale en praktische problemen van de patiënt en
naasten,
• Palliatieve zorgspecialisten/ palliatief zorgteam, wanneer EOLC in gang gezet wordt,
• Pedagogisch medewerker, bij betrokkenheid van kinderen onder de 18 jaar,
• Psychiatrisch verpleegkundig specialist, bij psychische problemen van de patiënt en naasten,
• Familiezorgverpleegkundigen, bij opname op de IC voor het begeleiden van naasten,
• Ethische commissie, bij ethische vraagstukken.
Voor een uitgebreide omschrijving van werkzaamheden per discipline wordt verwezen naar
Hoofdstuk 5, Overige overwegingen.
4. Het is sterk aan te bevelen naasten een nazorggesprek aan te bieden, waar artsen en ICverpleegkundigen,
die regelmatig voor de patiënt gezorgd hebben, aan deelnemen. Dit gesprek kan
14