Richtlijn-End-of-life-care-bij-IC-patiënten-de-verpleegkundige-zorg

End-of-life care bij IC-patiënten, de verpleegkundige zorg 2014
Eigen invulling te voorkomen. Als de patiënt zelf niet kan beslissen, kan naasten
gevraagd worden wat voor persoon de patiënt was en wat de patiënt
waarschijnlijk gewild had. Gebruik hierbij de woorden dood en sterven, en ga bij
alle naasten na wat hun ideeën zijn, bevorder consensus,
• Geef informatie direct, duidelijk en eenduidig, afgestemd op de behoeften van naasten.
• Vermijd vakjargon en herhaal informatie regelmatig. IC-verpleegkundigen kunnen voor,
tijdens en na het familiegesprek vakjargon verduidelijken en verhelderen en 'gaten'
opvullen,
• Verzeker de patiënt en naasten dat de naasten bij het stervensproces aanwezig mogen zijn
en dat het behandelteam alles zal doen om het lijden te minimaliseren en comfort te
bieden. Ondersteun naasten tijdens de besluitvorming,
• Rond het zorgplan af:
Maak een samenvatting van het zorgplan en de behandeling,
Maak een afspraak voor een volgend gesprek,
• IC-verpleegkundigen maken een verslag van het gesprek, dat nadien aan naasten gegeven
kan worden, conform de afspraken van de instelling. Dit verslag komt in het
verpleegkundig dossier op de daarvoor bestemde plek.
9. Het kan zinvol zijn dat IC-verpleegkundigen na het familiegesprek bij de naasten blijven om:
• Emotionele ondersteuning te geven. Dit kan zij doen door aanwezig te zijn, en door naasten
te stimuleren hun emoties te uiten,
• Vragen te beantwoorden,
• Informatie te herhalen, waarin eenduidigheid voorop staat,
• Te vragen naar culturele, religieuze en spirituele behoeften,
• Vervolgafspraken te maken ten aanzien van het moment van staken van de behandeling.
10. Het verdient aanbeveling dat IC-verpleegkundigen naasten informeren over symptomen die
tijdens de stervensfase voorkomen, deze informatie bestaat uit:
• Fysieke signalen van het stervensproces (lijkvlekken, cyanose),
• Potentiële symptomen (pijn, dyspnoe, onrust),
• Lichamelijke en geestelijke veranderingen van de patiënt tijdens het stervensproces en de
maatregelen die hierop genomen kunnen worden (toediening van analgetica en sedativa
bij de bestrijding van pijn, dyspnoe en onrust),
• Het interpreteren van verschijnselen die kunnen lijken op een uiting van pijn, maar dit niet
hoeven te zijn, dit betreft met name fronsen en kreunen,
• Het afnemen van de beleving van dyspnoe tijdens de stervensfase, omdat het bewustzijn
steeds verder afneemt, en de mogelijkheid dat de patiënt nog wel kan horen,
• De mogelijkheid dat reutelen optreedt, en verandering van het ademhalingspatroon,
• Het verschil tussen dyspnoe en de Cheyne-Stokes-ademhaling,
• Informatie over onwillekeurige spierbewegingen, die kunnen worden veroorzaakt door
metabole veranderingen,
• Informatie over goede mondverzorging en dat het regelmatig bevochtigen van de
slijmvliezen gewenst kan zijn,
• Veranderingen van huidskleur en temperatuursveranderingen,
• Het variabele tijdspad van sterven,
8