Praktijkhandreiking RJ 292 Leasing - Foederer DFK

Praktijkhandreiking
RJ 292 Leasing
Praktijkhandreiking RJ 292 Leasing pagina 1 van 7

RJ 292 Leasing
Algemeen
Deze praktijkhandreiking heeft betrekking op de bestaande richtlijn 292 (aangepast in 2007). In de
praktijk leidt de toepassing van deze richtlijn regelmatig tot vragen. Daarom is besloten tot het
uitbrengen van deze praktijkhandreiking, waarin achtereenvolgens de volgende onderwerpen worden
uitgewerkt
A. Theoretische onderbouwing
1. Algemeen
2. Definities
3. Leaseclassificatie
4. Financial lease in de jaarrekening van de lessee
5. Operational lease in de jaarrekening van de lessee
6. Lease in de jaarrekening van de lessor
7. Sale and leaseback
8. Samengestelde leasetransacties
B. Veel voorkomende / gestelde praktijkvragen
C. Checklists
1. Checklist Jaarrekening MKB 2008
2. Checklist Classificatie leasing
Praktijkhandreiking RJ 292 Leasing pagina 2 van 7

A. Theoretische onderbouwing
1. Algemeen
In deze praktijkhandreiking is er voor gekozen de Richtlijn 292 Leasing, zoals opgenomen in de
Richtlijnen voor de jaarverslaggeving voor grote en middelgrote rechtspersonen, slechts in hoofdlijnen
te behandelen. Daarbij richten we ons op de onderdelen waarmee accountants in de dagelijkse mkbpraktijk
regelmatig te maken krijgen. Voor een nadere verdieping verwijzen we naar RJ 292.
2. Definities
Leaseovereenkomst: een overeenkomst waarbij een contractpartij (de lessor, verhuurder) het recht
van gebruik van een actief (het leaseobject) voor een overeengekomen periode en voor een bepaalde
vergoeding aan de andere contractpartij (de lessee, huurder) afstaat.
Financial lease: een leaseovereenkomst waarbij de voor- en nadelen verbonden aan het eigendom
geheel of nagenoeg geheel door de lessee worden gedragen; de juridische eigendom kan, maar hoeft
niet uiteindelijk worden overgedragen door de lessor aan de lessee. Financial lease is in feite een
vorm van financiering.
Operational lease: alle leaseovereenkomsten die niet als financial lease kwalificeren.
Economische levensduur: de duur dat een leaseobject economisch bruikbaar is voor een of meerdere
gebruikers, al dan niet gerelateerd aan het aantal geproduceerde of andere vergelijkbare eenheden
die naar verwachting kunnen worden verkregen via het leaseobject door een of meer gebruikers.
Gebruiksduur: de resterende periode vanaf de aanvang van de leaseperiode, waarin de betreffende
rechtspersoon naar verwachting economische voordelen met het object kan behalen, afgezien van de
beperking door de leaseperiode.
3. Leaseclassificatie
Een leaseovereenkomst moet worden geclassificeerd als een financial lease als de voor- en nadelen
verbonden aan de eigendom van het leaseobject geheel of nagenoeg door de lessee worden
gedragen. Alle andere lease-overeenkomsten moeten als operational lease worden gedefinieerd.
Bij de leaseclassificatie is de economische realiteit van de transactie bepalend, niet de juridische vorm
van de transactie. De in deze praktijkhandreiking opgenomen Checklist Classificatie leasing (C2.)
bevat een aantal aan RJ 292.120 ontleende indicatoren op basis waarvan (indicatief) kan worden
bepaald of er sprake is van financial of operational lease. De economische realiteit van de transactie
blijft echter altijd doorslaggevend.
De leaseclassificatie moet plaatsvinden op het tijdstip van het aangaan van de leaseovereenkomst.
Leaseovereenkomsten ter zake van grond en gebouwen dienen volgens dezelfde criteria te worden
geclassificeerd als andere leaseovereenkomsten. Classificatie van bestanddelen (grond en
gebouwen) moet afzonderlijk plaatsvinden.
Het economisch risico dat de lessee of een met de lessee verbonden partij in de andere hoedanigheid
dan die van lessee draagt, moet ook onderdeel zijn bij de beoordeling of uit het geheel van de
contractvoorwaarden blijkt dat sprake is van financial lease.
4. Financial lease in de jaarrekening van de lessee
Bij financial lease wordt het leaseobject geactiveerd tegen de reële waarde, of (indien lager) de
contante waarde van de minimale leasebetalingen. Afschrijving vindt vervolgens plaats over de
verwachte gebruiksduur in de onderneming. Afschrijving naar rato van de leasetermijnen is niet
toegestaan. De schuld aan de lessor wordt gesteld op de contante waarde van de termijnen. De te
hanteren rentevoet is de impliciete rente in het contract. In RJ 292.102 wordt het begrip impliciete
rente gedefinieerd; in bijlage 1 van RJ 292 is dit met een voorbeeldberekening verduidelijkt.
Praktijkhandreiking RJ 292 Leasing pagina 3 van 7

De leasetermijnen worden op basis van annuïteiten gesplitst over de schuldaflossing en rente. Om
praktische redenen mag een berekening worden gebruikt die de annuïteitenmethode benadert. Dat wil
zeggen dat een lineaire verdeling van de rente over de jaren is toegestaan, tenzij dat een aanzienlijk
verschil met de annuïteitenmethode oplevert. Bij kortlopende lease zal lineaire verdeling in het
algemeen aanvaardbare resultaten geven.
Lessees moeten de volgende toelichtingen verschaffen over de financial lease:
- de boekwaarde, en verder de gewone toelichting bij materiële vaste activa;
- de minimale leasebetalingen, gesplitst in één jaar, vijf jaar en langer dan vijf jaar (onder de
schulden);
- totaal van de ontvangen sub-leases;
- het feit dat de juridische eigendom bij een ander rust.
5. Operational lease in de jaarrekening van de lessee
Operational lease kan nooit aanleiding geven tot activering van het leaseobject bij de lessee. Het
totaal van de nog verschuldigde termijnen wordt vermeld onder de ‘niet in de balans opgenomen
verplichtingen’. De economische eigendom blijft op de balans van de lessor staan. Er is dan sprake
van huur. Ondernemers geven er vaak de voorkeur aan om een leaseobject niet op de balans te
activeren en af te schrijven. Door deze posten buiten de balans te houden en alleen de jaarlijkse huur
te tonen, wordt het balanstotaal kleiner en verbeteren (ogenschijnlijk) de solvabiliteit en liquiditeit.
De huurbetalingen dienen rechtstreeks ten laste van de winst- en verliesrekening te worden gebracht.
Indien de operational leasetermijnen afwijken van het patroon van de met het object te verkrijgen
opbrengsten, kunnen hierop correcties worden toegepast.
Lessees moeten de volgende toelichtingen verschaffen over de operational lease:
- de minimale leasebetalingen, gesplitst in één jaar, vijf jaar en langer dan vijf jaar;
- totaal van de ontvangen sub-leases;
- de in de winst- en verliesrekening verwerkte leasebedragen en sub-leaseontvangsten.
6. Lease in de jaarrekening van de lessor
Bij een classificatie als financial lease moet de lessor het leaseobject verwerken als een vordering
voor een bedrag gelijk aan de netto-investering in de lease.
Als producenten of dealers zelf optreden als lessor dienen zij een transactieresultaat uit hoofde van
een verkoop tot uitdrukking te brengen in overeenstemming met de grondslagen die zij toepassen op
gewone verkooptransacties.
In het geval dat er een lagere dan marktconforme rente wordt berekend, wordt de contante waarde
van het verschil ineens in de winst- en verliesrekening verantwoord.
Lessors moeten activa die leaseobject zijn van operational lease verwerken in de balans onder de
materiële vaste activa. Er wordt geen transactieresultaat genomen door een producent of handelaar
die zelf als lessor optreedt. De winst wordt verantwoord naarmate de termijnen vervallen.
Eventueel kunnen de leasebaten anders dan tijdsevenredig worden toegerekend, indien het
economisch nut van het leaseobject anders verloopt.
7. Sale and leaseback
Indien een sale and leaseback leidt tot een financial lease, moet een eventueel positief verschil tussen
de verkoopopbrengst en de boekwaarde in de jaarrekening van de verkoper / lessee niet direct als
winst worden verwerkt. Dit moet worden gespreid over de leaseperiode. Wanneer een boekverlies
wordt geconstateerd, wordt dit als een bijzondere waardevermindering behandeld.
Als een sale and leaseback leidt tot een operational lease, wordt de boekwinst (of het boekverlies) op
basis van de reële waarde direct genomen. Indien de verkoopprijs hoger is dan de reële waarde wordt
het verschil uitgesmeerd over de verwachte gebruiksperiode. Dit verschil wordt immers in de komende
operational leasetermijnen weerspiegeld. Bij verkoop tegen een lagere prijs dan de reële waarde
wordt het verschil tussen verkoopprijs en reële waarde eveneens uitgesmeerd.
Praktijkhandreiking RJ 292 Leasing pagina 4 van 7

8. Samengestelde leasetransacties
Indien een leaseovereenkomst deel uitmaakt van een reeks samenhangende overeenkomsten, is het
daarbij veelal niet werkelijk de bedoeling om het gebruik van een activum over te dragen (te leasen).
Wel is het bijvoorbeeld de bedoeling om belasting- of financieringsvoordelen te verkrijgen.
Voorbeelden zijn sale and leaseback, verkoop juridische eigendom en leaseback met gegarandeerde
restwaarde en overdrachtsverplichting. Deze transacties moeten in samenhang met elkaar worden
bezien en worden verwerkt naar de economische realiteit.
Bij een dergelijke transactie worden soms bedragen gesepareerd op een beleggingsrekening,
waartegenover een periodiek te betalen leasebedrag staat. Of dit activa respectievelijk verplichtingen
zijn (en dus op de balans thuishoren), moet worden getoetst aan de economische realiteit.
Aanwijzingen daarbij zijn:
Is er beschikkingsmacht over de beleggingsrekening
Is er een risico dat extra moet worden betaald als de beleggingsrekening onvoldoende
rendement geeft
Is er sprake van leasetermijnen die uitsluitend uit de beleggingsrekening worden voldaan
Het verwerken van een bate aan het begin van de lease is in het algemeen onjuist omdat
daartegenover hogere toekomstige lasten staan.
Aanvullende informatie over dit type transacties moet in de toelichting worden opgenomen, waaronder
de vermelding van opties (bijvoorbeeld tot koop) en de wijze van verwerking van baten.
B. Veel voorkomende / gestelde praktijkvragen
Vraag 1: Financial of operational lease
Er is sprake van een overeenkomst tussen cliënt en leasemaatschappij over een machine met een
nieuwwaarde van € 70.000. Conform opgave van de leasemaatschappij is er sprake van een
operational lease. Kunt u mij aangeven aan de hand van de gestelde voorwaarden in de
overeenkomst behorende bij de lease, of deze gekwalificeerd moet worden als financial of operational
lease
Antwoord:
Leasemaatschappijen duiden leaseovereenkomsten snel aan als “operational”. Deze aanduiding is
niet altijd juist in het kader van de verwerking in de jaarrekening. Bepalend is de vraag of de voor- en
nadelen verbonden aan de eigendom van het leaseobject, geheel of nagenoeg geheel door de lessee
worden gedragen. Is dit het geval, dan is er sprake van een financial leaseovereenkomst.
In RJ 292 wordt dit probleem in de alinea’s 117 – 122 verder uitgewerkt. Met name in alinea 120 wordt
daarover een aantal vragen gesteld.
De contante waarde van de leasebetalingen is afhankelijk van de rente. Rekening houdend met een
rente van 9,25% en het als bijlage 1 bij RJ 292 opgenomen rekenvoorbeeld, wordt de contante
waarde van de restwaarde berekend op € 3.534. De contante waarde van de leasebetalingen is dan
€ 66.466 (€ 70.000 -/- € 3.534). Dit is meer dan 90% van de reële waarde; derhalve moeten we
spreken van financial lease.
Mede op basis van indicatieve vragen (RJ 292.120) worden de voor- en nadelen verbonden aan de
eigendom nagenoeg geheel gedragen door de lessee. Het mogelijke voordeel wordt nog versterkt
door de mogelijkheid om tegen een gefixeerde prijs te mogen kopen. Er is een mogelijk nadeel dat
niet gedragen wordt (de prijs zakt beneden de restwaarde van € 5.500) maar dit is zeer beperkt.
In de algemene voorwaarden is verder geregeld dat de lessee zijn verplichtingen jegens de
leverancier als eigen verplichtingen nakomt. Hij is verplicht om een serviceovereenkomst te sluiten
voor reparatie en onderhoud. Hij is verder verplicht om de apparatuur te verzekeren voor verlies of
beschadiging, door welke oorzaak dan ook ontstaan.
De gehele transactie overziend, is er sprake van een financial leaseovereenkomst.
Praktijkhandreiking RJ 292 Leasing pagina 5 van 7

Vraag 2: Sale and leaseback
Een tuinder heeft besloten een sale and leaseback-constructie aan te gaan met de bank. De tuinder
investeert in een kassencomplex. Voor een vooraf bekend bedrag wordt deze verkocht aan de bank.
Hiervoor wordt een deposito ontvangen. Dit deposito is verpand aan de bank voor de betaling van de
leasetermijnen. Het kassencomplex wordt van de bank geleased aan de tuinder. De lessor (bank)
verantwoordt deze constructie als financial lease in haar jaarrekening. De looptijd (leaseperiode)
bedraagt 12 jaar; de economische levensduur bedraagt 14 jaar. Bij verkoop zal de lessee naar
verwachting een verkoopwinst realiseren.
Hoe moet de sale and leaseback constructie in de jaarrekening van de tuinder worden verwerkt
Antwoord:
RJ 292.120 geeft indicatoren ter bepaling of er sprake is van financial of operational lease. Eén van de
indicatoren is de verhouding tussen de leaseperiode en de economische levensduur.
Als de leaseperiode minimaal 75% is van de economische levensduur, is dat een indicatie voor
financial lease. In deze casus bedraagt deze verhouding 85% (12/14).
Een andere indicatie is de contante waarde van de minimale leasebetalingen in verhouding tot de
reële waarde van het leaseobject. Indien de contante waarde van de leasebetalingen minimaal 90%
van de reële waarde is, is ook dit een indicatie voor financial lease. In deze casus is de reële waarde,
rekening houdend met het fiscale voordeel als gevolg van de sale and leaseback, gelijk aan de
leaseverplichting. Indien het leaseobject zodanig specifiek is dat het, zonder belangrijke modificaties,
alleen geschikt is voor gebruik door de lessee is ook dit een indicatie voor financial lease. De kassen
van de tuinder lijken hieraan te voldoen.
Op grond van het voorgaande kan geconcludeerd worden dat er sprake is van financial lease.
De lessor verantwoordt deze constructie echter als operational lease in haar jaarrekening (en activeert
dus de kassen)!
RJ 292.119 geeft aan: “Omdat de inhoud van een leaseovereenkomst geldt voor zowel de lessee als
de lessor is een consistent gebruik van definities bij de leaseclassificatie zowel voor de lessor als voor
de lessee gepast. Door de verschillende omstandigheden bij de lessor en de lessee kan een
consistente toepassing van de definities er overigens toe leiden dat een lease voor de lessor en de
lessee verschillend worden geclassificeerd.”
Het is in deze casus opmerkelijk dat lessor en lessee de leaseovereenkomst verschillend
classificeren. Dit kan onder omstandigheden wel.
Praktijkhandreiking RJ 292 Leasing pagina 6 van 7

C. Checklists
1. Checklist Jaarrekening MKB 2008
Vanaf blz. 17 onderaan “Leasing ….” tot halverwege blz. 19 “…..leasetermijnen.”
Overnemen uit Jaarrekening MKB 2008 Checklist (Overzicht voorschriften middelgrote en kleine
ondernemingen).
2. Checklist Classificatie leasing
Bij het bepalen van de kwalificatie van een lease-overeenkomst is de economische realiteit, en niet de
juridische vorm, van de transactie doorslaggevend. Deze economische realiteit wordt bepaald aan de
hand van het geheel van contractvoorwaarden (RJ 292.120).
De volgende 5 indicatoren kunnen individueel of in combinatie er op duiden dat de leaseovereenkomst
moet worden geclassificeerd als financial lease of operational lease.
JA/NEE
1) Gaat het eigendom van het leaseobject aan het eind van de leaseperiode over naar de
lessee
2) Heeft de lessee het recht het leaseobject te kopen tegen een bedrag ver beneden de
verwachte reële waarde van het object op het tijdstip dat dit recht voor het eerst kan worden
uitgeoefend, zodanig dat op het tijdstip van aangaan van de lease-overeenkomst het redelijk
zeker is dat de optie zal worden uitgeoefend
3) Omvat de leaseperiode het belangrijkste deel (minimaal 75%) van de economische
levensduur
4) Is op het tijdstip van aangaan van de lease-overeenkomst de contante waarde van de
minimale leasebetalingen gelijk of nagenoeg gelijk (minimaal 90%) aan de reële waarde van
het lease-object
5) Is het lease-object zodanig specifiek dat het, zonder belangrijke modificaties, alleen geschikt
is voor gebruik door de lessee
Als één of meer van bovenstaande vragen met “JA” zijn beantwoord, geeft dit indicatief aan dat er
waarschijnlijk sprake is van financial lease.
De economische realiteit van de transactie blijft echter altijd doorslaggevend!
Conclusie: classificatie als:
Operational lease
Financial lease
Toelichting:
Praktijkhandreiking RJ 292 Leasing pagina 7 van 7