Nieuwsbrief 8 - Politieacademie

Strategisch Beraad
Onlangs heeft opnieuw het jaarlijkse Strategische Beraad van het lectoraat plaatsgevonden. Miriam Barendse,
politiechef Midden Nederland en voorzitter van het beraad, bood de leden gastvrijheid op haar Utrechtse
werkkamer alwaar lector Guus Meershoek samen met programmamanager Dolf van Raay de balans opmaakte
van het afgelopen jaar. Na de algemene doeleinden nog eens geschetst te hebben, deed Guus verslag van de
activiteiten en resultaten van het lectoraat. Zo kwamen onderwerpen als het onderwijs, de stand van zaken op
onderzoeksgebied, het lot van de archieven en historische boekencollecties en de eigen publicaties aan de orde.
Ook de plannen van het lectoraat voor de toekomst werden voorgelegd. De leden van het beraad brachten
belangrijke onderwerpen in en adviseerden voor de toekomst. De verwachting werd uitgesproken dat het lectoraat
in de toekomst een bijdrage kan leveren aan de behoefte van de Nationale Politie een eigen identiteit te
ontwikkelen. De vergadering werd door allen als zeer positief en vruchtvol ervaren.
Voormalig korpschef Kennemerland Bob Visser over politiemuseum Zaandam
Het politiemuseum in Zaandam bestaat dit jaar 25 jaar. Theo Kalf was de grondlegger van het museum dat feitelijk
uit zijn privécollectie ontstaan is. Zoals de een postzegels begint te verzamelen zo begon hij rond zijn twintigste
met het verzamelen van politie-uniformen en sabels. In zekere zin was hij daarin een buitenbeentje omdat hij geen
directe affiliatie met de politie had. Van het een kwam het ander en door de jaren heen verzamelde hij zoveel
politieparafernalia dat hij besloot dat het tijd werd om zijn collectie in een museum aan het publiek te tonen. Wie
het museum bezoekt, gevestigd in een monumentaal Zaans pand, waant zich echt in het verleden.
Bob Visser, voormalig korpschef van Kennemerland en daarvoor in diverse functies werkzaam bij de
Amsterdamse politie, is sinds 1997 verbonden aan het museum als voorzitter van de stichting die ten grondslag ligt
aan het Zaanse politiemuseum. De historische blik op politiewerk zat er bij Visser al vroeg in.
Visser: ‘Wellicht omdat mijn vader ook al bij de politie zat; in de loop der tijd heb ik zo links en rechts aardig wat
uitrustingsstukken veilig gesteld die anders in de container terecht zouden zijn gekomen.
Zoals
Toen het politiebureau Linnaeusstraat in 1972 in Amsterdam, waar ik op dat moment stage liep, opgeheven werd,
vond ik op zolder een houten bordje met daarop een paar schijfjes die je kon draaien. Dat ding hing achter het
bureau van de wachtcommandant. Politieagenten konden daarop vroeger aflezen hoe ze een ronde door de wijk
moesten lopen. De wijk was, op een militaire wijze verdeeld in verschillende zones: A, B, C en D. Vervolgens
waren er twee manieren waarop je de wijk kon lopen: de ‘normale’ route en tegen de richting in. Contra heette dat.
Tegelijkertijd waren er punten waar men zich volgens een strak tijdschema te melden had. En dat werd dan
vervolgens weer door brigadiers van de zogenaamde centrale controle gecontroleerd. Kortom het was een bijna
machinale, robotachtige uitoefening van de dienst waarvan die houten schijfjes de getuige vormen. Via een
dergelijk object kun je relatief gemakkelijk overstappen op thema’s als de maatschappelijke functie van de politie
en een daarbij behorende stijl van leiderschap.
Waarom is het belangrijk politiemateriaal te bewaren
‘Door te laten zien waar de politie zich in het verleden mee bezig hield, kun je jonge politiemensen bewuster maken
van wat het politievak inhoudt. Neem een personeelskaart van vlak na de oorlog. Daarop werd drie regels ruimte
gelaten voor het belonen van dienstijver en 40 regels om eventuele straffen in op te schrijven. Uit een dergelijk stuk
papier haal je dan meteen een stuk politiecultuur uit die periode. Een strafcultuur dus, waarin het er om ging om
ten alle tijde een hiërarchische verstandhouding te onderhouden met je chef waarin positieve feedback en
aansturing door de leiding minder belangrijk waren. Kijk, op die manier word je wederom bewuster gemaakt van
het scala van mogelijkheden in het soort van leiderschap. Het duiden van het contrast met het verleden helpt je
ervan bewust te worden dat het politievak een grote ontwikkeling heeft doorgemaakt en dat de keuzes, die men
vandaag de dag bewust of onbewust maakt, niet zo maar tot stand zijn gekomen.’
In Nederland zijn er verschillende politiemusea. Wat is het unieke van Zaandam
‘Als ik de mensen, die in mijn ogen deskundig zijn citeer, dan noemen zij de collectie een unieke en naadloos op
de collectie van het landelijk politiemuseum aansluitende verzameling. En dat geldt met name voor de eerste helft
van de vorige eeuw en de periode van vlak na de Tweede Wereldoorlog. En dat op grond daarvan het predicaat
‘historisch erfgoed’ op zijn plaats is.’