Lees de pdf - Museum Volkenkunde

GEMEEN GOED. GEDEELD CULTUREEL ERFGOED IN HET MUSEUM NASIONAL INDONESIA
EN HET RIJKSMUSEUM VOOR VOLKENKUNDE
Digitale publicaties van het Rijksmuseum voor Volkenkunde
Van Bataviaasch Genootschap naar Museum Nasional Indonesia
Het Bataviaasch Genootschap was niet louter een Indische instelling voor belangstellenden die in
Batavia woonden. Ook wetenschappers die in Nederland of in de andere Nederlandse koloniën
woonden konden lid worden. Het aantal leden varieerde tussen de honderd en driehonderd personen.
Vanaf 1860 konden ook Indonesiërs lid worden, maar dat gold dan toch alleen voor leden van de
Javaanse adel. Tot de jaren dertig van de twintigste eeuw steeg het aandeel van Indonesische leden
naar tien procent. In 1936 werd een Indonesische wetenschapper, prof.dr. Hoesein Djajadiningrat,
benoemd tot president van het Bataviaasch Genootschap. Met de verlening van het predikaat
‘Koninklijk’ in 1923 onderstreepte de Nederlandse regering het belang van het genootschap als
instelling voor cultuuronderzoek.
Prof.dr. Hoesein Djajadiningrat.
De activiteiten van het Bataviaasch Genootschap werden voortgezet na de Indonesische
onafhankelijkheid. In 1950 veranderde de naam van het genootschap in Lembaga Kebudayaan
Indonesia (Instituut voor de Cultuur van Indonesië), waaraan toen nog steeds professor Djajadiningrat
leiding gaf. In 1952 echter, werd deze instelling opgeheven. Alleen het museum van het voormalige
Bataviaasch Genootschap bleef voortbestaan, eerst onder de naam Museum Pusat (Centraal
Museum) en sinds 1979 als Museum Nasional Indonesia (Nationaal Museum van Indonesië).
Museum van het Bataviaasch Genootschap
Het Museum van Bataviaasch Genootschap - waarvan het Nationaal Museum de erfgenaam is - is
bijna even oud als het genootschap zelf. Al sinds zijn ontstaan hield het genootschap zich intensief
bezig met het verzamelen van artefacten die werden geschonken door zijn leden. Grondlegger J.C.M.
Radermacher maakte daarmee een aanvang door zijn eigen huis te schenken in de Kali Besar-straat
in Batavia, inclusief zijn verzamelingen van boeken, muziekinstrumenten, munten, specimina van
planten en herbaria. In de hogere koloniale kringen was destijds de gewoonte in zwang om unica te
verzamelen. Hierdoor breidden de collecties van het genootschap zich in zeer korte tijd aanzienlijk uit.
In 1779 besloot men de collecties open te stellen voor het publiek: het begin van het Museum van het
Bataviaasch Genootschap, dat aanvankelijk alleen op woensdag geopend was van 8 tot 10 uur
’s ochtends. De leden van het genootschap konden ook boeken lenen voor een periode van drie
weken.
Toen het museumbezit tijdens het Britse tussenbewind in omvang toenam, stelde gouverneur Raffles
een extra gebouw beschikbaar in de wijk Harmoni (nu het gebied rond de Majapahit-straat in Jakarta).
Helaas is dit pand inmiddels afgebroken en vervangen door een overheidsgebouw. De collecties van
het Bataviaasch Genootschap konden dankzij dit nieuwe onderkomen blijven toenemen met
voorwerpen als preparaten van zoogdieren, vogels, schelpen etc. Dat de koloniale overheid belang
hechtte aan het werk van het genootschap, blijkt uit een decreet van gouverneur-generaal G.A. baron
van der Capellen (die het gezag voerde over de archipel sinds het vertrek van de Engelsen) uit 1822.
Hierin bepaalde hij dat de verzamelde oudheidkundige objecten van Java moesten worden afgestaan
aan het Bataviaasch Genootschap. Op basis van dit decreet werden alle archeologische vondsten in
5