Lees de pdf - Museum Volkenkunde

GEMEEN GOED. GEDEELD CULTUREEL ERFGOED IN HET MUSEUM NASIONAL INDONESIA
EN HET RIJKSMUSEUM VOOR VOLKENKUNDE
Digitale publicaties van het Rijksmuseum voor Volkenkunde
7. Militaire expedities
Militaire expedities zijn ook belangrijke bronnen van collecties gebleken. Deze verzamelcontext is
echter het meest omstreden en sterk verbonden met ethische vragen als: Met welk recht hebben de
koloniale overheersers voorwerpen met militair geweld uit Indonesië weggehaald En: Zijn de
Europese volkenkundige musea verlengstukken van ouderwets koloniaal denken Zo ja, wat moeten
we dan nog met die musea
Het met geweld onder controle brengen van gebieden wordt nu, terecht, gezien als een zwarte
bladzijde in de koloniale geschiedenis. Ook toen de veldtochten plaatsvonden, was er kritiek, maar
over het algemeen twijfelde men niet fundamenteel aan het koloniale avontuur. Of het nu om geldelijk
gewin ging, of om het brengen van de Europese ‘beschaving’ en de christelijke religie, slechts
weinigen twijfelden openlijk aan het ‘groots dat werd verricht’. Militair ingrijpen hoorde daarbij. Een
meer of minder dubieuze rechtvaardiging bleek vaak snel gevonden, en de gruwelijke confrontatie liet
daarna al evenmin lang op zich wachten.
De versterking Koetö Reh met de slachtoffers na het gevecht, 1904 (foto uit het verslag van J.C.J. Kempes (1905), Luitenant
der Artillerie en Adjudant van Van Daalen.
In schril contrast tot de gruwelijkheden en ellende die de militaire expedities voor de plaatselijke
bevolking met zich meebrachten, lijkt allereerst de brede bewondering te staan voor de pracht en de
praal van de ontelbare kostbaarheden, die door diezelfde militaire acties schaamteloos aan de
plaatselijke bevolking waren ontnomen.
Een tweede contrasterende bijwerking van de gewelddadige onderdrukking is geweest de grote
opbloei in de wetenschappelijke belangstelling voor de letterlijk en figuurlijk terneergeslagen
bevolkingsgroepen. Na het hardhandig opleggen van bestuurlijk gezag en het in bezit nemen van
kostbare oorlogsbuit, volgde vrijwel direct - vol goede bedoelingen en uit oprechte belangstelling - de
vreedzame, volkenkundige ontsluiting van de onderworpen regio en de daar wonende bevolking.
Vooral de omvangrijke en belangwekkende etnografische collecties die toen ter plaatse werden
bijeengebracht en later in Batavia of Leiden werden gedeponeerd, zijn daarvan - nog altijd - de
tastbare getuigenissen.
Tot de plaatsen waar de strafste militaire expedities zich hebben afgespeeld, waar de meeste morele
ophef over is ontstaan, waar de kostbaarste buit is vergaard en waar nadien rijke volkenkundige
collecties vandaan zijn gekomen, behoren:
24