ZOA-Vluchtelingenzorg Jaarverslag 2009 - CBF
ZOA-Vluchtelingenzorg Jaarverslag 2009 - CBF ZOA-Vluchtelingenzorg Jaarverslag 2009 - CBF
ZOA-Vluchtelingenzorg Jaarverslag 2009
- Page 2 and 3: Inhoudsopgave 1 VOORWOORD 12 2 ZOA
- Page 4 and 5: In een wereld vol conflicten, onrec
- Page 6 and 7: ZOA-Vluchtelingenzorg ondersteunt m
- Page 8 and 9: De mensen die wij dienen worden con
- Page 10 and 11: Onze doelgroep beschikt over een ve
- Page 12 and 13: 1. Voorwoord
- Page 14 and 15: 2. ZOA in vogelvlucht 6 - JAARVERSL
- Page 16 and 17: 3. Profiel van ZOA 16 - JAARVERSLAG
- Page 18 and 19: 3.2 Kwaliteitstandaarden en codes Z
- Page 20 and 21: 4. Programma, doelgroep en kerncomp
- Page 22 and 23: nager bedrijfsvoering, de programma
- Page 24 and 25: ‘Ik vind het belangrijk werk, en
- Page 26 and 27: ‘Het is mooi om je talenten in te
- Page 28 and 29: ‘Tigest Tejiwe (30), Programma-ad
- Page 30 and 31: ‘De wederopbouw van een gemeensch
- Page 32 and 33: 5. Programmalanden 32 - JAARVERSLAG
- Page 34 and 35: 5.1 ZOA Afghanistan ZOA werkt in Af
- Page 36 and 37: 5.2 ZOA Cambodja ZOA werkt sinds 19
- Page 38 and 39: 5.3 ZOA Democratic Republic of Cong
- Page 40 and 41: 5.4 ZOA Ethiopië ZOA werkt sinds 1
- Page 42 and 43: 5.5 ZOA Liberia ZOA werkt sinds 200
- Page 44 and 45: 5.6 CDN Myanmar ZOA werkt, samen me
- Page 46 and 47: 5.7 ZOA Sri Lanka ZOA werkt sinds 1
- Page 48 and 49: 5.8 ZOA Noord Sudan ZOA werkt sinds
- Page 50 and 51: 5.9 ZOA Zuid-Sudan ZOA werkt sinds
<strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong><br />
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2009</strong>
Inhoudsopgave<br />
1 VOORWOORD 12<br />
2 <strong>ZOA</strong> IN VOGELVLUCHT 14<br />
2.1 De doelgroep 15<br />
2.2 De achterban 15<br />
2.3 De organisatie 15<br />
2.4 De werknemers 15<br />
2.5 De cijfers 15<br />
3 PROFIEL VAN <strong>ZOA</strong> 16<br />
3.1 Organisatie 17<br />
3.2 Kwaliteitstandaarden en codes 18<br />
3.3 Samenwerkingsverbanden 18<br />
4 PROGRAMMA, DOELGROEP EN KERNCOMPETENTIES 20<br />
4.1 Algemeen 21<br />
4.2 De medewerkers 21<br />
4.3 De doelgroep 22<br />
4.4 Link tussen Nederland en de programmalanden 22<br />
4.5 Doelen en resultaten 23<br />
5 PROGRAMMALANDEN 32<br />
5.1 <strong>ZOA</strong> Afghanistan 34<br />
5.2 <strong>ZOA</strong> Cambodja 36<br />
5.3 <strong>ZOA</strong> Democratic Republic of Congo 38<br />
5.4 <strong>ZOA</strong> Ethiopië 40<br />
5.5 <strong>ZOA</strong> Liberia 42<br />
5.6 <strong>ZOA</strong> Myanmar 44<br />
5.7 <strong>ZOA</strong> Sri Lanka 46<br />
5.8 <strong>ZOA</strong> Noord Sudan 48<br />
5.9 <strong>ZOA</strong> Zuid Sudan 50<br />
5.10 <strong>ZOA</strong> Thailand 52<br />
5.11 <strong>ZOA</strong> Uganda 54<br />
6 KWALITEITSMANAGEMENT EN VERANTWOORDING 56<br />
6.1 ISO-certificering 57<br />
6.2 Verantwoordingsverklaring 57<br />
6.3 Besturen en toezicht houden 57<br />
6.4 Optimale besteding van middelen: <strong>ZOA</strong> Kwaliteits- en Beheersingsmodel 58<br />
6.5 Risicomanagement 60<br />
6.6 Anti-fraude en -corruptie 60<br />
6.7 Extern toezicht en evaluatie 61<br />
7 FONDSENWERVING EN VOORLICHTING 62<br />
7.1 Inleiding 63<br />
7.2 Fondsenwerving 63<br />
7.3 Voorlichting 66<br />
7.4 Communicatie 67<br />
7.5 Doelstelling en resultaten 69<br />
2 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
8 ONDERNEMINGSRAAD 70<br />
9 VERSLAG VAN DE DIRECTIE 72<br />
9.1 Nieuwe programmalanden 73<br />
9.2 MFS2 aanvraag voor 2011 – 2015 73<br />
9.3 Medewerkers 74<br />
9.4 Vrijwilligers 74<br />
9.5 Noodhulp Indonesië / Filippijnen 75<br />
9.6 Evaluatie strategisch plan Signs of Hope 75<br />
9.7 Sterktes en Zwaktes, Kansen en Bedreigingen 76<br />
9.8 <strong>ZOA</strong> en het milieu 77<br />
9.9 Evaluatie van de doelstellingen voor <strong>2009</strong> 78<br />
10 VERSLAG VAN DE RAAD VAN TOEZICHT 80<br />
10.1 Besproken onderwerpen 81<br />
10.2 Auditcommissie en remuneratiecommissie 81<br />
10.3 Evaluatie van de doelstellingen voor <strong>2009</strong> 81<br />
10.4 Leden van de raad van toezicht 82<br />
10.5 Werving, selectie en benoeming van leden 83<br />
10.6 Nevenfuncties directeur-bestuurder 83<br />
10.7 Evaluatie eigen functioneren 83<br />
10.8 Voornemens voor 2010 83<br />
11 JAARREKENING 84<br />
3 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
In een wereld vol conflicten, onrecht, armoede en<br />
rampen willen wij bijdragen aan<br />
tekenen van hoop en herstel.<br />
Wij zien dit gebeuren als<br />
mensen weer vrede, recht<br />
en wederzijds vertrouwen<br />
ervaren en hun persoonlijke<br />
waardigheid en zelfvertrouwen<br />
hervinden. <strong>ZOA</strong> handelt naar en draagt bij aan<br />
het bijbels perspectief van Gods koninkrijk, dat<br />
verzoening en herstel in volle glorie zal brengen.<br />
Intussen roept God ons op recht te doen en trouw<br />
te zijn aan de mensen die onze steun nodig<br />
hebben.
Onze visie<br />
5 - JAARVERSLAG 2008
<strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> ondersteunt mensen<br />
die lijden als gevolg van een gewapend conflict<br />
of natuurramp, door hen te helpen<br />
hun leven opnieuw op te<br />
bouwen. Wij doen<br />
een beroep op<br />
onze<br />
achterban<br />
en partners,<br />
in het Noorden en in het Zuiden, om hun<br />
verantwoordelijkheid te nemen en betrokken te<br />
raken. Wij bieden een maximale toegevoegde<br />
waarde aan diegenen die wij ondersteunen en<br />
aan diegenen die ons ondersteunen.
Onze missie<br />
7 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong> 2008
De mensen die wij dienen worden constant geconfronteerd<br />
met onzekerheid over hun toekomst.<br />
Het is onze verantwoordelijkheid om hen<br />
steun te geven waarop ze kunnen rekenen, onze<br />
beloften waar te maken en hen trouw te zijn.<br />
Trouw zijn betekent dat<br />
trouw<br />
wij betrokken blijven bij<br />
de gemeenschappen die<br />
door conflicten getroffen zijn, tot het moment<br />
dat zij weer op eigen benen kunnen staan. Zelfs<br />
als de publieke en politieke omstandigheden<br />
niet hoopgevend zijn, vereist onze trouw dat wij<br />
steun blijven geven, zo lang als redelijkerwijs<br />
mogelijk is.<br />
8 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Kernwaarden<br />
Wij behandelen alle mensen<br />
gelijk en met respect.<br />
Wij maken geen onderscheid<br />
tussen ras, religie, geslacht of politieke<br />
voorkeur. Tegelijkertijd erkennen en waarderen<br />
wij dat er verschillende rollen, posities en verantwoordelijkheden<br />
zijn, waarvan wij ons bewust<br />
moeten zijn, in het bijzonder tussen het<br />
Noorden en Zuiden en tussen donoren en ontvangers.<br />
zoa respecteert de culturele verschillen<br />
die er tussen mensen, gemeenschappen en<br />
organisaties zijn en probeert deze verschillen te<br />
overbruggen door aan te sporen tot wederzijds<br />
begrip.<br />
menselijke<br />
waardigheid<br />
9 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Onze doelgroep beschikt over een verscheidenheid<br />
aan waardevolle capaciteiten, die het waard<br />
zijn om in te<br />
investeren.<br />
rentmeesterschap<br />
Wij streven ernaar goede rentmeesters te zijn<br />
voor de mensen die wij dienen en hun talenten<br />
te koesteren door het trainen en ontwikkelen van<br />
hun vaardigheden, om hen weer in staat te stellen<br />
weer onafhankelijk te worden van externe<br />
hulp en hen nieuwe kansen voor de toekomst te<br />
geven.<br />
10 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Kernwaarden<br />
zoa komt op voor de rechten van kwetsbare en<br />
gemarginaliseerde mensen. In het Zuiden bestrijdt<br />
<strong>ZOA</strong> onrecht door het opzetten van wederopbouw-<br />
en hervestigingsprogramma’s voor<br />
recht<br />
mensen die door een<br />
conflict zijn getroffen. In<br />
het Noorden bevorderen<br />
we het bewustzijn over onrecht in de wereld, zodat<br />
meer mensen zich uitspreken voor recht.<br />
11 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
1. Voorwoord
Het afgelopen jaar stond <strong>ZOA</strong> voor uitdagingen. Zoals veel andere organisaties in onze sector, heeft ook<br />
<strong>ZOA</strong> te maken gekregen met de negatieve gevolgen van de economische crisis. Omdat de inkomsten<br />
achterbleven bij de verwachting, moesten we de meerjarenbegroting naar beneden bijstellen. Juist nu<br />
meer mensen de negatieve gevolgen van de crisis in hun portemonnee gaan voelen, stemt het ons<br />
des te dankbaarder dat de donaties van particulieren, kerken en scholen stegen in het afgelopen jaar.<br />
Tekenend was de spontane en snelle reactie van onze achterban op <strong>ZOA</strong>´s noodhulpcampagne voor<br />
slachtoffers van conflicten in Sri Lanka en droogte in Oost Afrika, op de Filippijnen en in Indonesië.<br />
In <strong>2009</strong> hebben we verschillende malen het Bijbelse verhaal van de barmhartige Samaritaan gelezen.<br />
Hierin laat Jezus zien wie de naaste is van de gewonde man. De Samaritaan onderbreekt niet alleen<br />
zijn reis op een gevaarlijk punt, hij verleent direct hulp en zorgt dat de man ook nazorg krijgt. <strong>ZOA</strong> mag<br />
mede namens een grote en betrokken achterban in Nederland hulp bieden aan mensen in nood. Dat<br />
doen we vanuit de Bijbelse opdracht om recht te doen en mensen in nood te helpen.<br />
Ik ben trots op medewerkers in Nederland en in de programmalanden die door hun inzet het verschil<br />
maken voor zeer kwetsbare mensen in onvoorstelbaar moeilijke omstandigheden. In dit jaarverslag<br />
willen we u een beeld geven van wat we doen. In de hoofdstukken over de verschillende landen waar<br />
<strong>ZOA</strong> werkt, proberen we het verhaal te vertellen dat schuil gaat achter de feiten en cijfers. Dat is niet<br />
altijd een succesverhaal. Ontwikkelingssamenwerking gaat vaak samen met grote dilemma´s.<br />
In Nederland waren in het afgelopen jaar kritische geluiden te horen over ontwikkelingssamenwerking en<br />
hulpverlening in ontwikkelingslanden. De vraag wordt gesteld of de hulp altijd zinvol is, of belastinggeld<br />
op de goede plek terecht komt. Dat zijn zinnige vragen. Ook medewerkers van <strong>ZOA</strong> ontkomen er niet<br />
aan zich die vragen te stellen.<br />
Zelf werd ik in <strong>2009</strong> ook geconfronteerd met een hulpverleningsdilemma toen ik <strong>ZOA</strong> in Sri Lanka<br />
bezocht. Hier is in <strong>2009</strong> een jarenlange burgeroorlog eindelijk tot een einde gekomen. Burgers die al<br />
maanden op de vlucht waren en in een steeds kleiner gebied vastzaten, werden door de overheid naar<br />
kampen vervoerd. Er was niets in deze kampen; geen water, geen voedsel, geen sanitaire voorzieningen.<br />
<strong>ZOA</strong> heeft in snel tempo gaarkeukens opgezet. Dat hebben we gedaan in een met prikkeldraad<br />
omheind, door militairen bewaakt kamp waar burgers opgesloten zaten. Ik vroeg een van de mensen<br />
die hier verbleven wat ze zouden willen dat wij voor ze deden. ´Niet helpen´, kreeg ik te horen, ´want het<br />
is onrecht dat we hier zitten´. ´Niet helpen´ is soms het duidelijkste signaal richting de overheid.<br />
Uiteindelijk gaat het <strong>ZOA</strong> om het welzijn van de vluchteling. Op eigen benen staan, onafhankelijk van<br />
(westerse) hulporganisaties is uiteindelijk in het belang van gemeenschappen en ontwikkelende landen.<br />
Juist daarbij hebben kwetsbare mensen hulp nodig.<br />
<strong>ZOA</strong> biedt noodhulp in situaties waarin mensen door rampen getroffen zijn en alles verloren hebben.<br />
Steeds vaker lopen noodhulp en wederopbouw daarbij door elkaar heen. Al in de noodhulpfase willen<br />
we de mensen zelf de mogelijkheden in handen geven om weer op eigen benen te staan. Bijvoorbeeld<br />
in Congo waar <strong>ZOA</strong> vluchtelingen ondersteunt die zijn teruggekeerd uit Tanzania.<br />
In Congo ontmoette ik een man die met zijn zoon teruggekomen was naar zijn dorp. Zijn zoon was zwaar<br />
gehandicapt. De hele lange weg terug naar huis had zijn vader hem achterop een fiets meegenomen.<br />
Nu zijn ze weer thuis, waar de jongen in hun onberispelijk schone huisje op een mat ligt. Omdat de vader<br />
ondersteund wordt door zijn dorpsgenoten en door <strong>ZOA</strong>, kon hij de keuze maken om voor zijn zoon te<br />
zorgen. Samen met zijn buren onderhoudt hij een moestuintje dicht bij huis. Ook dat is ´op eigen benen<br />
staan´ - gedragen door je gemeenschap ervoor kiezen om te zorgen voor je kind.<br />
Ik heb het als heel bijzonder ervaren om iets te mogen ervaren van het leven van deze mensen. <strong>ZOA</strong><br />
maakt daadwerkelijk het verschil in de levens van mensen!<br />
Ik hoop dat we daar ook iets van kunnen laten zien in dit jaarverslag.<br />
Johan Mooij, Algemeen Directeur<br />
13 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
2. <strong>ZOA</strong> in vogelvlucht<br />
6 - JAARVERSLAG 2005
2.1 De doelgroep<br />
In <strong>2009</strong> hielp <strong>ZOA</strong> ongeveer 1,9 miljoen vluchtelingen en ontheemden in haar programmalanden in<br />
Afrika en Azië. <strong>ZOA</strong> ondersteunde de doelgroep met projecten op het gebied van:<br />
• water en sanitatie, gezond drinkwater<br />
• landbouw, voedselzekerheid en levensonderhoud<br />
• onderwijs<br />
• opbouw van gemeenschappen<br />
• versterking van lokale organisaties en overheden<br />
• bouw en herstel van infrastructuur<br />
• gezondheidszorg<br />
De positie van vrouwen en meisjes en vredesopbouw krijgen waar mogelijk een plaats binnen alle<br />
activiteiten. Daarnaast voerde <strong>ZOA</strong> noodhulp uit ten behoeve van slachtoffers van natuurrampen in<br />
Indonesië en op de Filippijnen.<br />
2.2 De achterban<br />
<strong>ZOA</strong> heeft een trouwe achterban die bestaat uit:<br />
Particulieren 85.000 Scholen 68<br />
Kerken 684 Bedrijven en vermogensfondsen 492<br />
<strong>ZOA</strong> mobiliseert haar achterban via de website www.zoa.nl, en via verschillende communicatie-uitingen:<br />
• <strong>ZOA</strong> Magazine (twee keer per jaar)<br />
• <strong>ZOA</strong> Magazine Nieuws (vijf keer per jaar)<br />
• Nieuwsbrief per e-mail (twaalf keer per jaar)<br />
Daarnaast zijn er specifieke communicatie-uitingen voor elk van de groepen binnen <strong>ZOA</strong>´s achterban.<br />
2.3 De organisatie<br />
Het strategische meerjarenbeleidsplan Signs of Hope is in <strong>2009</strong> tussentijds geëvalueerd. De uitkomsten<br />
zijn gebruikt om de resultaten voor de plannen voor 2010 bij te stellen en om het beleidsplan voor<br />
de komende planperiode op te stellen. Maatregelen om het milieu minder te belasten, zijn succesvol<br />
geïmplementeerd in <strong>2009</strong>. In 2010 zal <strong>ZOA</strong> ook aandacht besteden aan uitbreiding van milieuprojecten<br />
in programmagebieden. Samen met Save the Children Nederland, Care Nederland en Healthnet<br />
TPO vormt <strong>ZOA</strong> het Dutch Consortium for Rehabilitation. Als consortium hebben deze organisaties<br />
gezamenlijk de financieringsaanvraag in het kader van MFS2 ingediend.<br />
2.4 De werknemers<br />
Werknemers in Nederland 60 Werknemers in de programmalanden 717<br />
• Het verloop onder <strong>ZOA</strong>-medewerkers in Nederland is sterk verminderd ten opzichte van voorgaande<br />
jaren als gevolg van specifieke investeringen in personeelsbeleid.<br />
• Vier programmalanden kregen een nieuwe landendirecteur. Twee van hen werkten eerder als<br />
landendirecteur in een ander programmaland.<br />
• <strong>ZOA</strong> organiseerde twee regionale conferenties, een in Azië en een in Afrika, ter versterking van het<br />
human resource management. Deze conferenties krijgen in 2010 een vervolg.<br />
2.5 De cijfers<br />
Inkomsten vanuit particulieren, kerken en scholen namen licht toe. Inkomsten vanuit institutionele<br />
donoren en inkomsten vanuit bedrijven en vermogensfondsen bleven achter bij de verwachting.<br />
Toezeggingen voor geplande activiteiten konden vanuit de reserves worden gefinancierd. <strong>ZOA</strong> heeft<br />
haar meerjarenbegroting moeten bijstellen en heeft een bezuiniging doorgevoerd van 0,5 miljoen euro.<br />
De totale inkomsten van <strong>ZOA</strong> waren € 26.136.718 een afname van 1% ten opzichte van 2008. Het<br />
geld is als volgt besteed:<br />
91% 5% 4%<br />
Projecten Fondsenwerving Overhead<br />
15 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
3. Profiel van <strong>ZOA</strong><br />
16 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
<strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> is een internationale hulporganisatie die vluchtelingen en ontheemden in Afrika<br />
en Azië ondersteunt. De landen waar <strong>ZOA</strong> werkt hebben een geschiedenis van conflict en geweld<br />
waardoor de fysieke en sociale infrastructuur geheel of gedeeltelijk is verwoest. Als gevolg hiervan zijn<br />
lokale organisaties en autoriteiten waarmee <strong>ZOA</strong> in deze landen samenwerkt, maar beperkt in staat<br />
om hun werk goed te doen. Daarom stelt <strong>ZOA</strong>, naast de hulp aan families, gezinnen en dorpsgemeenschappen,<br />
zich ten doel om de capaciteit van deze lokale partnerorganisaties te versterken. <strong>ZOA</strong> hoopt<br />
daarmee op termijn haar activiteiten aan deze organisaties te kunnen overdragen.<br />
3.1 Organisatie<br />
De organisatie is toegerust voor de situatie in gebieden waar de wederopbouw op gang moet komen.<br />
In landen waar <strong>ZOA</strong> is gestart met wederopbouwprogramma´s voor de lange termijn, worden nationale<br />
<strong>ZOA</strong>-landenkantoren opgezet die deel uitmaken van de internationale <strong>ZOA</strong>-organisatie. Medewerkers<br />
worden zoveel mogelijk lokaal geworven. Negentig procent van <strong>ZOA</strong>´s medewerkers in de programmalanden<br />
zijn lokale mensen.<br />
Raad van Toezicht<br />
Algemeen directeur<br />
Human Resources<br />
Afdeling<br />
Monitoring &<br />
Beleidsontwikkeling<br />
Programma’s<br />
Fondsenwerving Programma’s &<br />
Voorlichting<br />
Financiën<br />
Landendirecteuren<br />
Programma Adviseur<br />
Programma Manager<br />
Manager General Affairs<br />
Hierboven wordt de structuur van de organisatie weergegeven.<br />
Centrale onderdelen zijn:<br />
• Drie operationele afdelingen: Programma’s, Financiën en Fondsenwerving & Voorlichting.<br />
• Twee stafafdelingen ondersteunen de gehele organisatie op het gebied van Human Resource management<br />
en Monitoring & Beleidsontwikkeling (MP4).<br />
• De leidinggevenden van bovenstaande afdelingen vormen samen met de Algemeen Directeur het<br />
management team.<br />
• Per land zijn support teams ingericht met medewerkers uit elk van de drie operationele afdelingen.<br />
• De landendirecteuren rapporteren rechtstreeks aan de algemeen directeur en vormen samen met<br />
het management team het internationale management team.<br />
De landenorganisaties functioneren in grote mate zelfstandig waardoor ze goed kunnen inspelen op<br />
lokale ontwikkelingen en waardoor ze ervoor kunnen zorgen dat projecten en programma’s effectief en<br />
efficiënt worden vormgeven. Het hoofdkantoor in Nederland ondersteunt de landenorganisaties bij de<br />
samenhang en continuïteit van het beleid, bewaking van kwaliteit, uitwisseling van kennis en ervaring,<br />
versterken van de bewustwording over de wereldwijde vluchtelingenproblematiek, financieel beheer en<br />
ondersteuning ten aanzien van logistiek, fondsenwerving, rekrutering van staf en andere randvoorwaarden.<br />
Om de ondersteuning vanuit het hoofdkantoor richting de landenprogramma´s te garanderen, zijn<br />
supportteams ingericht. Doordat elk supportteam bestaat uit leden van de drie operationele afdelingen<br />
zijn zij in staat een landenprogramma te belichten vanuit elk van de verschillende disciplines.<br />
Niet alle projecten en programma’s worden uitgevoerd door de <strong>ZOA</strong>-landenorganisaties. Waar mogelijk<br />
voeren lokale partnerorganisaties de projecten uit. Ook voor noodhulpprojecten, die vaak een relatief<br />
korte duur hebben, is het meestal niet nodig een lokale <strong>ZOA</strong>-organisatie in te richten. Vooral in landen<br />
waar <strong>ZOA</strong> verwacht niet op langere termijn betrokken te zijn, worden dergelijke projecten uitgevoerd<br />
door (of in samenwerking met) lokale of internationale organisaties die al een lokaal apparaat hebben<br />
ingericht. <strong>ZOA</strong> kan haar personeel ook tijdelijk inzetten bij dergelijke organisaties.<br />
17 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
3.2 Kwaliteitstandaarden en codes<br />
<strong>ZOA</strong> onderschrijft de volgende codes:<br />
• de internationale gedragscode, ‘Code of Conduct for the International Red Cross and Red Crescent<br />
Movement and NGOs in Disaster Relief’;<br />
• de internationale gedragscode voor personeel van People in Aid ‘The People in Aid Code of Best<br />
Practice in the Management and Support of Aid Personnel’;<br />
• de gedragscode voor organisaties binnen de Europese Unie, ´NGDO Charter – Basic Principles of<br />
Development and Humanitarian Aid NGOs in the European Union´;<br />
• de Code Goed Bestuur voor Goede Doelen (volledig geïmplementeerd);<br />
• de Gedragscode van de VFI voor fondsenwerving;<br />
• De Sphere Standards voor uitvoering van noodhulp en wederopbouw.<br />
De codes zijn geïmplementeerd in de werkprocessen van <strong>ZOA</strong> (zie ook hoofdstuk 4). Bij kwaliteitsreviews<br />
en programmabeoordelingen worden de belangrijkste elementen uit de codes getoetst. Afwijkingen<br />
worden beoordeeld binnen de context waarin wordt gewerkt en gerapporteerd via de bestaande<br />
planning- en reviewcyclus. Overtredingen van de code kan invloed hebben op individuele beoordelingen<br />
van werknemers. Aanpassingen en/of verbeteringen van de implementatie van codes vinden plaats<br />
binnen de normale jaarplanning. In <strong>2009</strong> werden afwijkingen ten opzichte van de Sphere Standards<br />
geaccepteerd in verband met specifieke omstandigheden (vluchtelingen die niet in kampen zitten) en is<br />
een klachtenregeling voor de doelgroep en lokale partners geïmplementeerd.<br />
Sinds 2008 is het kwaliteitsmanagement van <strong>ZOA</strong> extern gecertificeerd volgens de ISO 9001:2000<br />
norm. In <strong>2009</strong> is <strong>ZOA</strong>´s kwaliteitsmanagement geactualiseerd naar de ISO 9001:2008 norm.<br />
Het werk van <strong>ZOA</strong> wordt gecontroleerd door diverse externe evaluatoren (onder meer van diverse<br />
overheden), erkende accountants en externe kwaliteitauditors. Daarnaast heeft <strong>ZOA</strong> een intern auditsysteem<br />
dat er op toeziet dat er effectief en efficiënt wordt gewerkt.<br />
3.3 Samenwerkingsverbanden<br />
<strong>ZOA</strong> werkt samen met: Toegevoegde waarde Aard van <strong>ZOA</strong>’s deelname<br />
Tear en<br />
Woord en Daad<br />
Red een Kind, Tear, Woord en<br />
Daad en Dorcas, in een noodhulpcluster<br />
Save the Children NL, CARE<br />
NL, Healthnet TPO, in het Dutch<br />
Consortium for Rehabilitation<br />
• Samenwerking gebaseerd op gedeelde protestantse<br />
identiteit<br />
• Informatietoevoer en ondersteuning<br />
• Samenwerking gebaseerd op gedeelde protestantse<br />
identiteit<br />
• Gezamenlijke fondsenwerving voor noodhulpacties<br />
• Gezamenlijke aanvraag voor MFS2 voor financiering<br />
2011 – 2015<br />
• Vergroten van de kwaliteit van het programmavoorstel<br />
• Consultatie tussen directeuren<br />
• Gedeelde verantwoordelijkheid<br />
voor het ontwikkelen van<br />
communicatie-uitingen voor<br />
scholen via Just Care<br />
• Samenwerkingsverband voor<br />
noodhulp<br />
• Penvoerder<br />
CARE NL • Kennisuitwisseling • Partnerschap voor programmafinanciering<br />
Tear Fund UK en Tear • Gezamenlijke uitvoering van projecten in Congo • Mede-uitvoerder<br />
Aqua for All, Simavi, Amref Flying<br />
Doctors<br />
Happy Gift<br />
Kinder Nothilfe (Duitsland), Acet<br />
(Slowakije), Woord en Daad en<br />
Tear (Nederland)<br />
Medair<br />
• Draagvlakversterking bij scholen in Nederland via<br />
het ‘wandelen voor water’ evenement<br />
• Draagvlakversterking en bewustwording onder<br />
jongeren en studenten<br />
• Bewustwordingscampagne in Europa m.b.t. HIV/<br />
Aids problematiek<br />
• Samenwerking op het gebied van identiteit<br />
• Wederzijdse uitwisseling van medewerkers<br />
• Mede-uitvoerder van het evenement<br />
en van de activiteiten<br />
op basisscholen<br />
• Faciliteren door aanlevering<br />
project- en landeninformatie<br />
• Mede-uitvoerder<br />
• Samenwerkingsverband voor<br />
noodhulp<br />
18 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
<strong>ZOA</strong> is lid van: Toegevoegde waarde Aard van <strong>ZOA</strong>’s deelname<br />
CDN (Samenwerkingsverband van<br />
<strong>ZOA</strong>, Red een Kind en Woord en<br />
Daad, werkzaam in Myanmar)<br />
Dutch Consortium Uruzgan<br />
(DCU)<br />
EU-CORD, Platform van achttien<br />
christelijke organisaties voor noodhulp-<br />
en ontwikkelingssamenwerking.<br />
EU-CORD vertegenwoordigt<br />
de leden bij bijeenkomsten van<br />
Voice en Concord.<br />
PSO (Netwerk voor capaciteitsopbouw<br />
in ontwikkelingslanden)<br />
PRISMA<br />
Partos (parapluorganisatie van<br />
Nederlandse ngo´s voor ontwikkelingssamenwerking)<br />
VFI<br />
IS-Academy (samenwerkingsverband<br />
met de Universiteit<br />
Wageningen, het Ministerie van<br />
Ontwikkelingssamenwerking en<br />
diverse andere NGO’s)<br />
• Samenbundelen van krachten voor noodhulp en<br />
wederopbouw na cycloon Nargis in deltagebied<br />
van Myanmar.<br />
• Samenbundeling van activiteiten door samenwerking<br />
met Save the Children NL, Cordaid, Healthnet<br />
TPO en DCA-vet.<br />
• Lobby bij EU, vertegenwoordiging<br />
• Informatietoevoer<br />
• Standaardisering van kwaliteitsmanagement,<br />
benchmarking<br />
• Kennisuitwisseling en financiering<br />
• Netwerk van christelijke organisaties<br />
• Gedeelde afvaardiging in samenwerking met<br />
ICCO<br />
• Beleidsafstemming<br />
• Support base enhancement<br />
• Toegang tot donoren als EO-Metterdaad<br />
• Sectororganisatie: lobby naar het Ministerie van<br />
Buitenlandse Zaken en Nederlands parlement<br />
• Kwaliteitsmanagement standaardisering en<br />
benchmarking<br />
• Kennisuitwisseling<br />
• Via Partos: EU-ngo liaison<br />
• Coördinatie, support base en kwaliteit van fondsenwerving<br />
in Nederland<br />
• Kennisontwikkeling en gezamenlijk onderzoek<br />
• Eén van de drie deelnemende<br />
organisaties<br />
• Lid en mede-uitvoerder<br />
• Lid<br />
• Lid<br />
• Meerjaren leer-werk traject<br />
(LWT)<br />
• Lid<br />
• Deelname bij activiteiten voor<br />
draagvlakversterking<br />
• Lid<br />
• Lid<br />
• <strong>ZOA</strong> levert capaciteit, kennis<br />
en ervaring. De uitkomsten<br />
leveren informatie voor beleidsontwikkeling<br />
• <strong>ZOA</strong> financiert een PHDonderzoekstraject<br />
in Uganda<br />
over voedselzekerheid<br />
In het algemeen zijn geen specifieke risico’s verbonden aan het werken in de verschillende samenwerkingsverbanden.<br />
Bij CDN en DCU is <strong>ZOA</strong> tevens operationeel verantwoordelijk. Voor deze samenwerkingsverbanden<br />
gelden de normale projectrisico’s zoals elders in dit jaarverslag beschreven.<br />
<strong>ZOA</strong> is penvoerder voor het Dutch Consortium for Rehabilitation, in die functie is zij volledig verantwoordelijk<br />
voor de uitvoering van het contract met het Ministerie van Buitenlandse zaken. Door middel van<br />
de samenwerkingsovereenkomst worden de risico’s met de andere partijen gedeeld en zijn procedures<br />
afgesproken om risico’s te beheersen.<br />
Evaluatie van samenwerkingsverbanden<br />
Steeds weer worden we bevestigd in onze overtuiging dat samenwerking met andere organisaties bij<br />
wederopbouw van groot belang is. Het zoeken naar vormen van samenwerking in de programmalanden<br />
is noodzakelijk, niet alleen vanwege de omvang van de nood, maar ook om de kwaliteit van onze hulp<br />
te verbeteren. Het belangrijkste uitgangspunt bij de beoordeling van (potentiële) samenwerkingsverbanden<br />
is dat de samenwerking altijd moet leiden tot een directe meerwaarde voor de doelgroep en<br />
verbeterde hulpverlening. Uit de evaluatie van <strong>2009</strong> bleek dat de samenwerking binnen Prisma niet<br />
meer goed aansluit op de activiteiten van <strong>ZOA</strong>. In goed overleg met het bestuur van Prisma zal in 2010<br />
over de voortzetting van het lidmaatschap worden besloten.<br />
Nieuwe vormen van samenwerking en internationale netwerken zullen steeds belangrijker worden door<br />
het belang dat <strong>ZOA</strong>’s achterban hecht aan betere coördinatie van de hulpverlening. <strong>ZOA</strong> hecht ook veel<br />
waarde aan draagvlak in de samenleving voor de belangen van slachtoffers van conflicten en rampen.<br />
Om meer bewustwording hiervoor te creëren werkt <strong>ZOA</strong> in Nederland en op Europees niveau samen<br />
om de impact van de draagvlak- en bewustwordingsactiviteiten te vergroten door middel van gezamenlijke<br />
acties en projecten.<br />
19 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
4. Programma, doelgroep en<br />
kerncompetenties<br />
20 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
4.1 ALGEMEEN<br />
4.1.1 <strong>ZOA</strong>´S DOELGROEP IN DE PROGRAMMALANDEN<br />
<strong>ZOA</strong> opereert in gebieden waar als gevolg van gewapende conflicten grote aantallen mensen op drift<br />
zijn geraakt. De <strong>ZOA</strong> programma’s richten zich daarbij op ontheemden in verschillende situaties: vluchtelingen,<br />
intern ontheemden, terugkerenden.<br />
• <strong>ZOA</strong>-programma´s in Ethiopië en Thailand richten zich op vluchtelingen, zij die een grens zijn overgetrokken.<br />
Hier levert <strong>ZOA</strong> basisvoorzieningen in kampen, respectievelijk aan vluchtelingen uit Sudan,<br />
Somalië en Eritrea die een veilig heenkomen hebben gezocht in Ethiopië en aan vluchtelingen uit<br />
Myanmar (Birma), die naar Thailand zijn gevlucht.<br />
• <strong>ZOA</strong>-programma´s in in Sri Lanka, Democratische Republiek Congo (DRC), Ethiopië en Noord Sudan<br />
richten zich op intern ontheemden, zij die binnen hun eigen landsgrenzen op drift zijn geraakt.<br />
• <strong>ZOA</strong>-progamma’s in Cambodja, DRC, Afghanistan, Ethiopië en het programma-in-voorbereiding in<br />
Burundi werken voor terugkerende vluchtelingen. De programma’s in Sri Lanka, DRC, Noord Sudan,<br />
Zuid Sudan, Uganda en Liberia richten zich op terugkerende intern ontheemden.<br />
4.1.2 FRAGIELE STATEN<br />
Waar mensen naar hun oorspronkelijke woongebieden kunnen terugkeren, is de situatie over het algemeen<br />
stabieler en vreedzamer. Er lijken weer mogelijkheden te bestaan voor wederopbouw. Omdat de<br />
omstandigheden vaak nog wel kwetsbaar zijn, spreken we van ‘fragiliteit’. De omstandigheden waar<br />
fragiele wederopbouw plaatsvindt, kunnen ineens verslechteren, zoals kortgeleden in het oosten van<br />
DRC waar mensen terugvielen in gewapend conflict. Dit vraagt flexibiliteit in <strong>ZOA</strong>´s werk en bij de organisaties<br />
met wie zij samenwerkt. <strong>ZOA</strong> heeft veel kennis over het werken in fragiele staten. Deze kennis<br />
hebben <strong>ZOA</strong>-medewerkers zich vanuit hun ervaring eigen gemaakt.<br />
4.1.3 HYBRIDE AANPAK: SAMENWERKING EN EIGEN UITVOERING<br />
<strong>ZOA</strong> hanteert een ‘hybride benadering’. Dat houdt in dat <strong>ZOA</strong> een deel van het werk voor de gemeenschappen<br />
zelf verricht, en dat een ander gedeelte van het werk door lokale en nationale partnerorganisaties<br />
wordt uitgevoerd. Partnerorganisaties waarderen deze benadering. Doordat <strong>ZOA</strong>-medewerkers<br />
´met de voeten in de klei´ staan, weten zij wat het inhoudt om aan de basis te werken. Zoals de directeur<br />
van <strong>ZOA</strong>´s Burundese partnerorganisatie MiParec het verwoordde: ´Si tu veux être berger, il faut dormir<br />
comme les vaches´ (´wie een herder wil zijn, zal bij de koeien moeten slapen´). Door nauwe samenwerking<br />
met lokale partnerorganisaties verbetert <strong>ZOA</strong> de slagkracht en flexibiliteit van haar programma’s.<br />
4.1.4 BEVORDEREN VAN ECONOMISCHE ACTIVITEITEN<br />
De sectoren waarin <strong>ZOA</strong> en haar partnerorganisaties zijn gespecialiseerd, zijn primair onderwijs, drinkwater<br />
en sanitatie, en economische activiteiten, vooral in de landbouw.<br />
Het werken aan economisch herstel in postconflictgebieden zal voor de toekomst een belangrijke focus<br />
blijven. Juist armoede en de strijd om schaarse middelen zijn een belangrijke oorzaak van conflicten.<br />
Economische samenwerking kan in die context bijdragen aan betere sociale verhoudingen en vertrouwen.<br />
In de <strong>ZOA</strong>-programma’s in Liberia, Uganda en DRC is deze benadering goed zichtbaar. Binnen<br />
het door <strong>ZOA</strong> geleide Dutch Consortium for Rehabilitation (DCR), waarin ook Save the Children Nederland,<br />
CARE Nederland en HealthNet TPO deelnemen, ziet <strong>ZOA</strong> voor zichzelf een belangrijke rol<br />
weggelegd bij het bevorderen van economische activiteiten. Het DCR richt zich op het verbeteren van<br />
de situatie van mensen in fragiele staten, in de Democratische Republiek Congo (DRC), Noord en Zuid<br />
Sudan, Burundi, Liberia en Uganda.<br />
In alle programma’s besteedt <strong>ZOA</strong> aandacht aan capaciteitsopbouw, kwetsbare groepen in de samenleving,<br />
veelal vrouwen en meisjes (gender), en aan vredesopbouw.<br />
4.2 DE MEDEWERKERS<br />
In totaal zijn in de programmagebieden 717 stafleden van <strong>ZOA</strong> werkzaam. De elf landenorganisaties<br />
variëren sterk in personeelsomvang, met een gemiddelde van rond de 70 medewerkers en met Sri<br />
Lanka als grootste organisatie. Een landenmanagementteam bestaat uit de landendirecteur, de ma-<br />
21 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
nager bedrijfsvoering, de programma-adviseur, en de programmamanagers. De programmamanagers<br />
geven leiding aan de staf die activiteiten uitvoert. Die activiteiten moeten bijdragen aan verbetering van<br />
de situatie van de doelgroepen.<br />
4.3 DE DOELGROEP<br />
Uiteindelijk gaat het om de impact, de positieve effecten van alle activiteiten voor de doelgroep. Zo is<br />
de introductie van brandhoutbesparende ovens aan Sudanese vluchtelingen bedoeld om de houtkap<br />
te reduceren. Daarnaast worden vrouwen minder aan gevaar blootgesteld nu ze minder vaak het hout<br />
buiten het kamp hoeven te kappen. De verkoop van zaaizaad en gereedschappen en het geven van<br />
landbouwtraining in Uganda zijn bedoeld om boeren te helpen meer gewassen te oogsten waardoor zij<br />
hun gezinnen kunnen voeden en meer inkomen kunnen verdienen.<br />
Impactmeting<br />
Het meten van impact van het werk van <strong>ZOA</strong> in fragiele landen is complex. Externe omstandigheden<br />
hebben een zeer grote invloed op de resultaten van een programma. Het wel of niet realiseren van<br />
impact is niet direct te koppelen aan individuele activiteiten. Desondanks beoordeelt <strong>ZOA</strong> jaarlijks haar<br />
bijdrage in de landen door vast te stellen of haar activiteiten bijdragen aan drie dimensies die <strong>ZOA</strong> cruciaal<br />
acht in het kader van duurzame verbetering van de situatie van doelgroepen:<br />
• stabiliteit en vrede op lokaal niveau;<br />
• het bevorderen van interne samenhang (‘sociaal kapitaal’) en de mogelijkheden van zelforganisatie<br />
van dorpsgemeenschappen;<br />
• het toenemend vermogen van de gemeenschappen om voor zichzelf op te komen en om zelf de toegang<br />
veilig te stellen tot de noodzakelijke goederen, diensten, informatie en besluitvormingsprocessen.<br />
<strong>ZOA</strong> wil het effect van haar activiteiten ´tastbaar´ maken door de relatie met de beoogde impact nauwkeuriger<br />
te volgen. Daarom is <strong>ZOA</strong> sinds begin <strong>2009</strong>, door middel van een pilot in Ethiopië, begonnen<br />
haar veldwerkers toe te rusten om de doelgroep meer planmatig te bedienen en om na te gaan of de<br />
activiteiten daadwerkelijk aansluiten bij de beoogde impact op de doelgroep. Waar nodig kunnen de<br />
veldwerkers plannen ook bijstellen. <strong>ZOA</strong> is tevreden over de ervaringen die tot nu toe zijn opgedaan<br />
met deze nieuwe manier van ‘monitoren’. Op basis van deze pilot, zal <strong>ZOA</strong> deze werkwijze nu ook in<br />
Uganda overnemen.<br />
Per land toetst <strong>ZOA</strong> of de organisatie werkt binnen haar mandaat en of zij nog de gewenste toegevoegde<br />
waarde voor de doelgroep heeft. De uitkomst van deze beoordeling bepaalt of <strong>ZOA</strong> haar activiteiten<br />
uitbreidt, stabiliseert of afbouwt. Per 31 december <strong>2009</strong> is de status per land als volgt:<br />
Afghanistan: stabiliseren<br />
Burundi: uitbreiden<br />
Cambodja: afbouwen<br />
DR Congo: uitbreiden<br />
Ethiopië: stabiliseren<br />
Liberia: afbouwen<br />
Myanmar: uitbreiden<br />
Noord Sudan: uitbreiden<br />
Zuid Sudan: stabiliseren<br />
Sri Lanka: stabiliseren<br />
Thailand: afbouwen<br />
Uganda: uitbreiden<br />
Zie voor een meer gedetailleerde verantwoording van activiteiten de individuele landenpagina’s.<br />
Tot slot heeft <strong>ZOA</strong> een klachtenprocedure ontwikkeld voor de doelgroep en voor lokale partners. Deze<br />
procedure geeft hen de mogelijkheid om, bij eventuele ontevredenheid met de werkzaamheden van<br />
<strong>ZOA</strong> of het gedrag van haar medewerkers, een klacht in te dienen waarna een onderzoek hiernaar zal<br />
plaatsvinden.<br />
4.4 LINK TUSSEN NEDERLAND EN DE PROGRAMMALANDEN<br />
<strong>ZOA</strong> wil een gezicht geven aan de anonieme groep vluchtelingen en ontheemden. Zo wil <strong>ZOA</strong> de link<br />
leggen tussen haar achterban en de doelgroepen in de programmalanden. Dat wordt onder andere<br />
22 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
uitgebeeld op de voor- en achterpagina van het <strong>ZOA</strong>-magazine. Hier krijgt iemand uit de Nederlandse<br />
achterban en een vluchteling of ontheemde uit een van de programmalanden een gezicht.<br />
Die link tussen de achterban en de doelgroep wordt ook gelegd op de volgende pagina´s van dit jaarverslag,<br />
in de verslagen uit de programmalanden. Bij elk verslag wordt een actie uitgelicht die vanuit de<br />
achterban is georganiseerd ten behoeve van de doelgroep in het betreffende land. De boodschap is:<br />
het zijn twee gezichten, maar het is één wereld.<br />
4.5 DOELEN EN RESULTATEN<br />
Doelstellingen <strong>2009</strong><br />
<strong>ZOA</strong> blijft investeren in het verbinden van<br />
organisatiebrede beleidsontwikkeling met<br />
de dagelijkse praktijk in de programmalanden.<br />
Dit zal onder andere plaatsvinden<br />
door in <strong>2009</strong> opnieuw regionale<br />
workshops te organiseren en door gerichte<br />
ondersteuning van landen.<br />
Doelstellingen behaald<br />
<strong>ZOA</strong> heeft organisatiebrede beleidsontwikkeling goed kunnen verbinden met<br />
de dagelijkse praktijk in de programmalanden. <strong>ZOA</strong> heeft regionale workshops<br />
georganiseerd over de ontwikkeling van het maatschappelijk middenveld. Ook<br />
heeft er een wereldwijde mid-term evaluatie plaatsgevonden van het meerjarenbeleidsplan<br />
´Signs of Hope´. Landen hebben intensief deelgenomen aan dit<br />
proces. Zie voor de uitkomsten van de evaluatie hoofdstuk 9.6.<br />
<strong>ZOA</strong> zal beleidskaders en bijbehorende<br />
instrumenten op het gebied van onderwijs,<br />
voedselzekerheid, gender, vredesopbouw,<br />
CBO capaciteitsversterking en water &<br />
sanitatie ontwikkelen, afronden en implementeren.<br />
<strong>ZOA</strong> zal actief deelnemen aan geselecteerde<br />
kennisnetwerken, onder andere met<br />
PSO, Care-Nederland en door deelname<br />
aan de IS Academy ‘Fragile States’.<br />
Het <strong>ZOA</strong> hoofdkantoor heeft beleidsdocumenten geformuleerd met betrekking<br />
tot de onderwerpen gender, water en sanitatie, primair onderwijs en samenwerking<br />
met lokale ngo´s. Dit beleid is geformuleerd na intensieve samenspraak met<br />
de landenorganisaties. In aanvulling hierop is ook een klachtenprocedure voor<br />
de doelgroep ontwikkeld.<br />
<strong>ZOA</strong> heeft samenwerkingsovereenkomsten gesloten met de Wageningen<br />
Universiteit en met Agriterra. Daarnaast werd er vooruitgang geboekt in de<br />
uitvoering van het onderzoek van <strong>ZOA</strong>´s Keniase PhD trainee over voedselzekerheid<br />
in fragiele staten.<br />
Doelstellingen 2010<br />
Programma-uitbreiding<br />
• Het huidige programma in Burundi wordt uitgebreid en geïntensiveerd. Het werken met lokale partners<br />
zal hierbij centraal staan.<br />
• Onderzoek wordt gedaan naar nieuwe programmalanden. Hierbij wordt gedacht aan Tsjaad, Centraal<br />
Afrikaanse Republiek, Kenia en de Filippijnen.<br />
Samenwerking<br />
• Als penvoerder voor het Dutch Consortium for Rehabilitation neemt <strong>ZOA</strong> initiatief om de programmavoorstellen<br />
voor 5 landen te ontwikkelen zodat per 1 januari 2011 kan worden gestart met de<br />
uitvoering.<br />
• In diverse landen wordt op uitvoerend niveau samengewerkt. Vanuit de programma-afdeling wordt<br />
specifiek geïnvesteerd in het Dutch Consortium for Uruzgan en het laten functioneren van de samenwerking<br />
met Tear Fund UK en Tear in Congo.<br />
Innovatie<br />
• Onderzoek naar en ontwikkeling van nieuwe werkmethoden wordt uitgevoerd om effectievere en<br />
efficiëntere landenprogramma’s te ontwikkelen.<br />
23 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
‘Ik vind het belangrijk<br />
werk, en dat moet<br />
24 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong><br />
doorgaan<br />
Mevrouw De Jong (78),<br />
collectecontactpersoon<br />
uit Vlist<br />
‘
Ik putte troost uit het feit dat ik<br />
niet de enige was die iemand<br />
verloren had’<br />
Was Shi (29), weduwe<br />
met twee kinderen uit<br />
Myanmar<br />
25 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
‘Het is mooi om je<br />
talenten in te zetten voor<br />
een organisatie die het<br />
geld goed besteedt<br />
Marnix Kievit (35),<br />
ambassadeur en<br />
fotograaf voor <strong>ZOA</strong> uit<br />
Nederland<br />
26 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
‘Quinto Odoch (11),<br />
leerling in <strong>ZOA</strong>-onderwijsprogramma<br />
in Noord<br />
Uganda<br />
Thuis vertel ik mijn ouders wat<br />
ik op school geleerd heb.<br />
Dat vinden ze leuk en ze<br />
hebben er ook wat aan’<br />
27 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
‘Tigest Tejiwe (30),<br />
Programma-adviseur<br />
Ethiopië<br />
28 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong><br />
Ik ben een hands-on<br />
persoon, ik houd ervan<br />
om met de mensen<br />
samen te werken’
‘Hulpverlening aan<br />
mensen die het zoveel<br />
minder hebben dan<br />
ikzelf; dat past bij me<br />
Margaretha de Koning<br />
(26) marketingmedewerker<br />
<strong>ZOA</strong> hoofdkantoor<br />
29 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
‘De wederopbouw van<br />
een gemeenschap<br />
is geen kwestie van<br />
geld alleen<br />
Kevin Beattie (57),<br />
Landendirecteur<br />
Zuid-Sudan<br />
30 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
God vraagt het gewoon:<br />
kleed de naakte, voed de<br />
hongerige. Punt ’<br />
‘Dominee Gert<br />
Hutten, predikant van<br />
de gereformeerde<br />
kerk (vrijgemaakt) van<br />
Arnhem-Centrum<br />
31 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
5. Programmalanden<br />
32 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Afrika<br />
1. Burundi<br />
2. Democratische Republiek Congo<br />
3. Ethiopië<br />
4. Liberia<br />
5. Noord en Zuid-Sudan<br />
6. Uganda<br />
Azië<br />
7. Afghanistan<br />
8. Cambodja<br />
9. Myanmar<br />
10. Thailand<br />
11. Sri Lanka<br />
7<br />
9<br />
4<br />
2<br />
5<br />
6<br />
1<br />
3<br />
11<br />
10<br />
8<br />
Burundi<br />
In Burundi ondersteunt <strong>ZOA</strong> de Burundese organisatie MiParec, die een programma uitvoert voor<br />
vredesopbouw en wederopbouw. Sinds haar onafhankelijkheid in 1962 heeft Burundi zwaar te lijden<br />
gehad onder een bloedige strijd tussen de Hutu’s en de Tutsi’s. Meer dan 500.000 Burundese<br />
Hutu’s vluchtten naar Tanzania. In Burundi zelf raakten honderdduizenden Tutsi’s intern ontheemd.<br />
Eind 2001 werd een driejarige overgangsregering geïnstalleerd en keerde de rust geleidelijk terug.<br />
Grote aantallen Burundese vluchtelingen keerden de afgelopen jaren terug. Naar schatting zullen er<br />
nog 60.000 Burundezen terugkeren uit Tanzania, terwijl er op dit moment nog zo’n 100.000 intern<br />
ontheemden zijn in Burundi zelf.<br />
33 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
5.1 <strong>ZOA</strong> Afghanistan<br />
<strong>ZOA</strong> werkt in Afghanistan sinds 2000 onder uit Iran en Pakistan teruggekeerde vluchtelingen en onder<br />
de gemeenschappen waarin deze vluchtelingen terugkomen.<br />
Aan het begin van <strong>2009</strong> werd het noorden van Afghanistan, na een periode van droogte, getroffen door<br />
overstromingen. De overstromingen verwoestten landbouwgrond en infrastructuur. <strong>ZOA</strong> ondersteunde de<br />
getroffen mensen met noodhulp. Door de verslechterende veiligheidssituatie wordt het steeds moeilijker<br />
om te reizen. Daardoor is het monitoren van projecten maar beperkt mogelijk. Voor een Nederlander<br />
of een Afghaan van de ´verkeerde´ etnische achtergrond is het in een aantal plaatsen in Afghanistan<br />
niet mogelijk om projecten te bezoeken. In Noord Afghanistan zijn de veiligheidsomstandigheden wat<br />
beter. Hier zijn ngo´s niet het rechtstreekse doel van gewelddadigheden. Voor <strong>ZOA</strong> Afghanistan is het<br />
een uitdaging om in een tijd van economische recessie aan genoeg donorgelden te komen. In <strong>2009</strong><br />
zijn er meer medewerkers bijgekomen in het kantoor in Kabul. Daardoor zijn er meer mogelijkheden om<br />
donoren te benaderen.<br />
5.1.1 ONZE MEDEWERKER<br />
Haider Ahmadyar (33) weet wat het is om als vluchteling te leven en om terug te keren in een onzekere<br />
situatie. Van zijn vijfde tot zijn zeventiende jaar leefde Haider als vluchteling in Pakistan. In 1994 keerde<br />
de familie Ahmadyar terug naar Afghanistan. Haider ging medicijnen studeren in Balkh in Noord<br />
Afghanistan. Sinds november 2003 werkt Haider voor <strong>ZOA</strong> in Afghanistan als Operations Support<br />
Manager voor Noord Afghanistan. ´<strong>ZOA</strong> werkt voor de meest kwetsbare mensen, mensen die lijden<br />
onder schaarste en de gevolgen van natuurrampen. Die mensen te helpen, is wat mij motiveert.´<br />
Haider heeft hoop voor de toekomst. ´De wereld heeft sinds de laatste acht jaar eindelijk oog voor<br />
het lijden in dit land. Wereldgemeenschappen dragen nu bij aan de ontwikkeling van ons land en aan<br />
vredesopbouw. Dat geeft mij, en alle Afghanen, hoop voor de toekomst. Bovendien ben ik hoopvol<br />
omdat ik werk voor <strong>ZOA</strong>, een toegewijde humanitaire organisatie die zich inzet voor mensen die alle<br />
hoop verloren hadden.´<br />
5.1.2 ONZE DOELGROEP<br />
Mohammed Ahmad is een van de slachtoffers van een overstroming die zijn dorp in Mardyan begin<br />
mei trof. ´De meeste mensen hebben alles verloren: huizen en gewassen zijn verloren gegaan. We<br />
probeerden wat we konden om alles te redden. We probeerden voedsel veilig te stellen met zandzakken,<br />
maar uiteindelijk moesten we het opgeven. Met onze kinderen en alles wat we konden dragen, zijn we<br />
gevlucht. De eerste tien dagen was er geen hulp. De mensen in het dorp waar we naartoe gevlucht<br />
waren, gaven ons wat brood. Het was moeilijk om arme mensen om hulp te vragen. Uiteindelijk kwam<br />
<strong>ZOA</strong> met voedselpakketten! Het kostte hen grote moeite om ons te bereiken. Ze moesten door het<br />
water waden om hier te komen. We zullen nooit vergeten dat <strong>ZOA</strong> ons heeft geholpen in deze moeilijke<br />
tijd.´<br />
5.1.3 NEDERLAND EN AFGHANISTAN<br />
Dankzij een succesvolle en snelle fondsenwervende actie kon <strong>ZOA</strong> in mei snel hulp verlenen aan<br />
de slachtoffers van overstromingen in Noord Afghanistan. Op 3 mei werd het Faizabad district in de<br />
Jawzjan provincie getroffen door overstromingen. <strong>ZOA</strong> maakte een inschatting van de schade en deed<br />
onderzoek naar de grootste noden. Op 10 mei ontving <strong>ZOA</strong> in Apeldoorn de rapportage. Tien dagen<br />
later, op 20 mei was er 10.000 euro beschikbaar gesteld door een Nederlands bedrijf, daarnaast<br />
maakten twee kerken hun collecteopbrengst van in totaal 4.854 over ten behoeve van noodhulp in<br />
Afghanistan. Van dit geld ontvingen 215 families voedselpakketten.<br />
34 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
‘De eerste tien dagen was er geen<br />
hulp. Uiteindelijk kwam <strong>ZOA</strong> met<br />
voedselpakketten’<br />
<strong>ZOA</strong> Afghanistan werkte in:<br />
<strong>ZOA</strong> Afghanistan richtte zich op:<br />
<strong>ZOA</strong> Afghanistan bereikte o.a.<br />
de volgende concrete resultaten:<br />
<strong>ZOA</strong> Afghanistan werkte met:<br />
<strong>ZOA</strong> Afghanistan personeel:<br />
<strong>ZOA</strong> Afghanistan ontving donaties<br />
van:<br />
<strong>ZOA</strong> Afghanistan’s bestedingen<br />
<strong>2009</strong>:<br />
<strong>ZOA</strong> Afghanistan’s budget voor<br />
2010:<br />
Noorden: Jawzjan & Saripul provincies, Midden:<br />
Kabul provincie (Char Asiab district), Zuiden:<br />
Urugzan & Kandahar provincies<br />
water & sanitatie, levensonderhoud, capaciteitsopbouw<br />
(In het kader van het National Solidarity<br />
Project - NSP)<br />
• 448 waterbronnen en latrines geplaatst en<br />
gerenoveerd.<br />
• Hygiëne training gegeven voor 290 dorpsgemeenschappen<br />
en ruim 11.000 families<br />
Noorden: Community Development Committees<br />
op dorpsniveau, Zuiden: NERU, SADA, ANCC,<br />
ARPD<br />
112 personen<br />
GTZ, BuZa (MFS), ECHO, MAIL (Afghaanse<br />
overheid), MRRD (Afghaanse overheid), PSO,<br />
RNE, <strong>ZOA</strong> Nederland, ADB (Asian Development<br />
Bank)<br />
€ 3.006.510<br />
€ 1.838.094<br />
Doelstellingen voor <strong>2009</strong><br />
• <strong>ZOA</strong> Afghanistan wil het dorpsradenproject (national solidarity programme) in 630 dorpen<br />
in Noord – Afghanistan afronden, waarbij de dorpsraden zelfstandig projecten uitvoeren en<br />
leiding geven in hun gemeenschappen.<br />
• <strong>ZOA</strong> Afghanistan wil een monitoring en evaluatiesysteem implementeren.<br />
• <strong>ZOA</strong> Afghanistan wil de financiële onafhankelijkheid, die in 2008 werd bereikt, consolideren.<br />
Resultaten in <strong>2009</strong><br />
• In <strong>2009</strong> rondde <strong>ZOA</strong> het NSP-project af in meer dan 400 dorpen. Deze gemeenschappen<br />
sloten de in de dorpsontwikkelingsplannen geplande infrastructuurprojecten af (aanleg van<br />
putten en wegen, bouw van scholen). De overgebleven 230 gemeenschappen zullen hun<br />
projecten in 2010 afronden.<br />
• Met ondersteuning van <strong>ZOA</strong> in Nederland, werd een begin gemaakt met het invoeren van<br />
het monitoring & evaluatiesysteem (M&E). Er is een M&E financieel manager aangesteld die<br />
de <strong>ZOA</strong>-partners geaudit heeft. De M&E-benadering zal in 2010 verdere aandacht krijgen.<br />
• <strong>ZOA</strong> Afghanistan was ook in <strong>2009</strong> een financieel gezonde organisatie. De organisatie hoopt<br />
dat ook in 2010 te consolideren.<br />
Doelstellingen voor 2010<br />
• Het <strong>ZOA</strong>-team voor de centrale regio van Afghanistan – nu werkzaam in het Char Asiab<br />
district van de Kabul provincie, wil haar activiteiten uitbreiden naar nieuwe districten en<br />
provincies waar mensen nog niet bereikt zijn met projecten op het gebied van landbouw,<br />
levensonderhoud, irrigatie, water, sanitatie en hygiëne.<br />
• <strong>ZOA</strong> Afghanistan gaat door met het verlenen van ondersteuning in geval van (natuur)rampen<br />
in de projectgebieden. <strong>ZOA</strong> Afghanistan deed dit ook in het verleden en dit blijkt zeer zinvol,<br />
ook omdat de doelgroep op die manier merkt dat <strong>ZOA</strong> trouw is in de inzet voor hen. Daarnaast<br />
kent <strong>ZOA</strong> deze gebieden en de mensen, wat de organisatie een voorsprong geeft bij<br />
noodhulpverlening.<br />
35 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
5.2 <strong>ZOA</strong> Cambodja<br />
<strong>ZOA</strong> werkt sinds 1992 in Cambodja onder uit Thailand teruggekeerde vluchtelingen.<br />
Net als in 2008 hebben de Cambodjanen ook in <strong>2009</strong> veel te lijden gehad van de stijging van<br />
voedselprijzen. Om hen te helpen in hun levensonderhoud te voorzien, ondersteunt <strong>ZOA</strong> inwoners van<br />
de Oddar Meanchey provincie met landbouwprojecten. Het doel is dat boeren verschillende gewassen<br />
gaan verbouwen of kleine ondernemingen beginnen. Zo zijn ze niet langer van één inkomstenbron<br />
afhankelijk. Zeventig procent van de landbouwers is inmiddels gaan diversificeren.<br />
<strong>ZOA</strong> draagt steeds meer werk over aan lokale organisaties. Lokale disaster management committees<br />
zijn in het afgelopen jaar zelfstandiger geworden en beleggen nu zelf vergaderingen, stellen rapporten<br />
op en mobiliseren mensen.<br />
<strong>ZOA</strong> Cambodja verwacht in 2011 al het werk te kunnen overdragen aan lokale organisaties.<br />
5.2.1 ONZE MEDEWERKER<br />
Lath Bunhans (40) werkt sinds 1999 voor <strong>ZOA</strong> in Cambodja. Als assistant capacity building advisor<br />
ondersteunt hij Thaise vluchtelingen in Cambodja, Cambodjanen, lokale organisaties en overheden.<br />
Lath heeft zelf als vluchteling in een vluchtelingenkamp aan de grens gewoond, waarna hij naar zijn<br />
geboortestreek terugkeerde. ´Ik begrijp wat het is om als vluchteling te leven. Ik ben blij dat ik nu voor<br />
een organisatie kan werken die zich inzet voor mensen die lijden onder geweld en natuurrampen. Omdat<br />
ik zelf Khmer ben, is het gemakkelijker om te communiceren met lokale overheden, met plaatselijke<br />
ngo´s en met lokale medewerkers van <strong>ZOA</strong>.´<br />
Lath werkt graag voor <strong>ZOA</strong>. ´ De benadering van <strong>ZOA</strong> is participatief: alle mensen worden betrokken.<br />
Lokale staf wordt met respect behandeld en werknemers krijgen de gelegenheid om zich te<br />
ontwikkelen.´<br />
5.2.2 ONZE DOELGROEP<br />
Keo Srey Lek (14) is de jongste van zes broers en zussen. Omdat er niet genoeg geld was, kon Keo<br />
toen ze negen was, niet langer naar school. In 2005 waagde de familie een gok: ze hadden gehoord<br />
dat arme boeren land konden krijgen in Oddar Meanchey. De familie maakte de reis naar het dorp Ta<br />
Som. Keo Srey Lek´s familie kreeg een stuk grond, maar had verder niets om een start te maken. Met<br />
de hand begonnen ze de grond te bewerken. Met de hulp van <strong>ZOA</strong> gloorde er weer hoop. Keo Srey<br />
Lek´s ouders werden lid van een handtractorgroep. Ze kregen gereedschap en zaden. Keo Srey Lek en<br />
haar broer konden weer naar school.<br />
´Ik ben er heel trots op dat ik nu in groep 8 zit. Dat had ik vijf jaar geleden nooit gedacht. Het is mijn<br />
droom om zo veel mogelijk te leren en om later naar de universiteit te gaan!´<br />
5.2.3 NEDERLAND EN CAMBODJA<br />
´Nu we van dichtbij hebben gezien hoe gelukkig mensen zijn die bijna niets bezitten, beseffen we<br />
pas dat wij ontzettend veel hebben. We hebben ervaren hoe belangrijk ontwikkelingssamenwerking<br />
is en zetten ons nu in om hiervoor meer draagvlak te creëren, zodat het werk van <strong>ZOA</strong> en andere<br />
ngo’s in de toekomst door zal gaan.´ Dit schrijft een van de twaalf vwo-leerlingen van de Christelijke<br />
Scholengemeenschap Prins Maurits in Middelharnis die een reis maakten naar Cambodja. Samen<br />
met twee docenten bezochten ze onder andere het programmagebied van <strong>ZOA</strong>. Docent-begeleider<br />
Karel de Vries: ´Tijdens de reis zag ik de leerlingen de hele tijd schrijven, filmen en fotograferen. Die<br />
informatie blijft natuurlijk niet binnen de schoolmuren hangen. De afspraak is dat elke leerling minimaal<br />
150 anderen over de reis en over <strong>ZOA</strong> vertelt.´ Uit onderzoek blijkt dat jongeren in hun enthousiasme<br />
meestal twee keer zoveel mensen weten te bereiken als volwassenen.<br />
36 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
‘Ze werden lid van een handtractor<br />
groep. Keo Srey Lek en haar broer<br />
konden weer naar school’<br />
<strong>ZOA</strong> Cambodja werkte in:<br />
<strong>ZOA</strong> Cambodja richtte zich op:<br />
<strong>ZOA</strong> Cambodja bereikte o.a.<br />
de volgende concrete resultaten:<br />
<strong>ZOA</strong> Cambodja werkte met:<br />
<strong>ZOA</strong> Cambodja personeel:<br />
<strong>ZOA</strong> Cambodja ontving donaties<br />
van:<br />
<strong>ZOA</strong> Cambodja’s bestedingen<br />
<strong>2009</strong>:<br />
<strong>ZOA</strong> Cambodja’s budget voor<br />
2010:<br />
Oddar Meanchey Province<br />
Gemeenschapsopbouw, voedselzekerheid, landbouw,<br />
water en sanitatie, marketing en boerencoöperaties,<br />
rampenmanagement<br />
• 4,562 families ontvingen zaaizaden.<br />
• 208 handtractorgroepen functioneren.<br />
• 31 zaadopslag comités functioneren.<br />
• 91 watergebruikers groepen managen het watergebruik.<br />
• 20 boerenorganisaties zorgen voor marketingmogelijkheden<br />
voor hun leden.<br />
• 125 dierenfokgroepen functioneren.<br />
• 51 dorpscomités voor rampenmanagement functioneren.<br />
• Totaal zijn 36.000 mensen met hulpverlening<br />
bereikt.<br />
Cambodjaanse overheid (ministeries voor plattelandsontwikkeling,<br />
leefomgeving, landmanagement,<br />
water).<br />
Lokale ngo´s: CIDO, KBA, CDA.<br />
Gemeenschapscomités: VDC´s, VDMC<br />
25 personen<br />
DIPECHO, Europe Aid, <strong>ZOA</strong> Nederland, Läkermissionen,<br />
PSO, <strong>ZOA</strong> Business Ambassadors<br />
€ 968.544<br />
€ 1.320.450<br />
Doelstellingen voor <strong>2009</strong><br />
• <strong>ZOA</strong> Cambodja streeft naar een sterker maatschappelijk middenveld en lokale overheden<br />
zodat zij de armoede in Oddar Meanchey kunnen bestrijden.<br />
• <strong>ZOA</strong> Cambodja blijft de doelgroep ondersteunen door te werken aan een toename van de<br />
opbrengst van landbouw en door de kwetsbaarheid voor rampen te verminderen.<br />
• <strong>ZOA</strong> Cambodja gaat voort met de opbouw van lokale partnerorganisaties, waarbij <strong>ZOA</strong> blijft<br />
zoeken naar sterke organisaties om de activiteiten aan te kunnen overdragen.<br />
Resultaten in <strong>2009</strong><br />
• Lokale comités zijn in <strong>2009</strong> zelfstandiger gaan opereren en liggen op schema om vanaf 2011<br />
zelfstandig te kunnen functioneren.<br />
• 70 procent van de door <strong>ZOA</strong> ondersteunde landbouwers zijn gaan diversificeren. Hierdoor is<br />
de opbrengst toegenomen en het effect van natuurrampen verminderd.<br />
• Gedurende <strong>2009</strong> ondersteunde <strong>ZOA</strong> Cambodja gemeenschapsopbouwactiviteiten van vijf<br />
lokale ngo´s en zes partners binnen de overheid. Drie van de lokale ngo´s en vier overheidsorganisaties<br />
hebben samen met <strong>ZOA</strong> projecten opgezet. De andere twee ngo´s en twee<br />
overheidsorganisaties hebben zelf activiteiten geïmplementeerd met andere financieringsbronnen.<br />
Doelstellingen voor 2010<br />
• <strong>ZOA</strong> Cambodja wil doorgaan met het opbouwen van de capaciteit van elf lokale partnerorganisaties.<br />
• <strong>ZOA</strong> Cambodja wil het potentieel voor landbouw en inkomensverwerving bij de doelgroepen<br />
verder verbeteren.<br />
• <strong>ZOA</strong> Cambodja zal de capaciteit verbeteren op alle niveaus bij de bestrijding van de risico´s<br />
van rampen.<br />
37 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
5.3 <strong>ZOA</strong> Democratic Republic<br />
of Congo<br />
<strong>ZOA</strong> werkt sinds 2008 in de Democratische Republiek Congo in Oost-Afrika. Als gevolg van de<br />
gewelddadige strijd tussen regeringslegers en rebellen vluchtten meer dan drie miljoen mensen,<br />
vooral vanuit Oost Congo. Sinds enkele jaren keren vluchtelingen massaal terug. <strong>ZOA</strong> ondersteunt<br />
teruggekeerde vluchtelingen in Zuid Kivu. In <strong>2009</strong> laaide het geweld weer in alle hevigheid op. De situatie<br />
verslechterde abrupt door de opnieuw oplaaiende strijd tussen het leger en lokale gewapende milities.<br />
<strong>ZOA</strong> moest evacueren vanuit Baraka. Daardoor kon 30% van de doelgroep tot december <strong>2009</strong> niet<br />
bereikt worden. Begin december konden de medewerkers weer terugkeren. Ondanks de onveiligheid<br />
heeft <strong>ZOA</strong> toch successen kunnen boeken in <strong>2009</strong>. <strong>ZOA</strong> ondersteunde besturen op dorpsniveau.<br />
Daarmee nemen de mensen zelf de verantwoordelijkheid voor de activiteiten van een project, waarbij<br />
zij door <strong>ZOA</strong> worden ondersteund. Dit doet <strong>ZOA</strong> ook als er tegelijkertijd nog noodhulp geboden wordt.<br />
Dorpsbewoners en overheden zijn ervan overtuigd dat dit de manier is om een basis te leggen voor<br />
duurzame ontwikkeling.<br />
Het werk van <strong>ZOA</strong> in Congo is ook te volgen via de weblog van Sarah, een trainee die sinds oktober <strong>2009</strong><br />
voor <strong>ZOA</strong> in Congo werkt. Haar belevenissen zijn te volgen via http://sarahjessica.shareyourstory.nl.<br />
5.3.1 ONZE MEDEWERKER<br />
‘Vluchtelingen die naar hun oorspronkelijke gebieden zijn teruggekeerd, moeten weer leren om in hun<br />
eigen levensonderhoud te voorzien. In de kampen leefden ze van voedselhulp, maar nu moeten ze het<br />
land weer gaan bewerken. Van voedselzoekers moeten ze weer voedselproducenten worden.´ André<br />
Yanogo (40) heeft als programmamanager de leiding over alle activiteiten van <strong>ZOA</strong> Congo in Zuid Kivu.<br />
In deze functie draagt hij bij aan de begeleiding van teruggekeerde vluchtelingen. André werkt als expat in<br />
Congo. Hij en zijn vrouw Elisabeth en twee kinderen komen uit Burkina Faso. ´Maar het vergemakkelijkt<br />
mijn werk dat ik fysiek op de Congolezen lijk. Ik voel me alsof ik onder mijn broers, zussen en ouders ben<br />
die mijn hulp nodig hebben.´<br />
´Zonder twijfel heeft God mij naar <strong>ZOA</strong> geleid. Hier heb ik de kans om mijn kennis en ervaring in te zetten<br />
voor mijn medemens.´<br />
5.3.2 ONZE DOELGROEP<br />
Mbama Ilungu (30) kwam met zijn twee vrouwen en acht kinderen in november 2008 terug uit een<br />
vluchtelingenkamp in Tanzania. Hij woont nu met zijn familie in Lulenda. Mbama is ondernemend. Hij<br />
heeft een klein handeltje in palmolie, maar toen de prijs van de olie zakte, begon hij met zijn familie<br />
een klein restaurantje. ´In het vluchtelingenkamp leefden we een leven van passiviteit en afwachten.<br />
Niemand investeerde in de toekomst. Nu voelen we ons weer vrij. We hebben weer rechten en we<br />
kunnen een bestaan opbouwen. We werken en we verwachten dat we over een paar jaar de vruchten<br />
van ons werk kunnen plukken.´ Het bestaan in het dorp is nog wel onzeker. De streek wordt nog door<br />
bendes geteisterd. Nu rebellenleider Laurent Nkunda is opgepakt en de burgeroorlog officieel voorbij is,<br />
ziet de familie uit naar definitieve vrede.<br />
5.3.3 NEDERLAND EN CONGO<br />
Zangeres Elise Mannah en ´woordkunstenaar´ Otto de Bruijne organiseerden in <strong>2009</strong> een tour langs<br />
Nederlandse zalen en kerken waarbij zij Otto´s teksten ten gehore brachten. De opbrengst van de<br />
avonden bestemden zij voor het werk van TEAR en <strong>ZOA</strong> in Congo. Het initiatief voor deze avonden<br />
kwam van Elise Mannah en Otto de Bruijne. <strong>ZOA</strong> faciliteerde door machtigingskaarten te leveren en een<br />
filmpje dat tijdens de avonden werd vertoond.<br />
38 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
‘Niemand investeerde in de<br />
toekomst maar nu kunnen we weer<br />
een bestaan opbouwen’<br />
<strong>ZOA</strong> Congo werkte in:<br />
<strong>ZOA</strong> Congo richtte zich op:<br />
Fizi territory, South Kivu Provincie<br />
Voedselzekerheid, goed bestuur<br />
<strong>ZOA</strong> Congo bereikte o.a.<br />
de volgende concrete resultaten:<br />
<strong>ZOA</strong> Congo werkte met:<br />
<strong>ZOA</strong> Congo personeel:<br />
<strong>ZOA</strong> Congo ontving donaties van:<br />
• 5369 kwetsbare huishoudens in 17 dorpen ontvingen<br />
gereedschappen,<br />
• 1296 zeer kwetsbare huishoudens in 13 dorpen<br />
werden ondersteund met kleinvee, cash of andere<br />
middelen.<br />
• 5369 kwetsbare huishoudens hebben training<br />
gehad voor weerbaarheid tegen risico´s van<br />
droogte, overstroming en erosie.<br />
5 lokale organisaties en het Ministerie van Landbouw<br />
16 personen<br />
<strong>ZOA</strong> Congo’s bestedingen <strong>2009</strong>: € 560.699<br />
<strong>ZOA</strong> Congo’s budget voor 2010: € 1.848.518<br />
BuZa, PSO, WFP, Woord en Daad, <strong>ZOA</strong> Nederland<br />
Doelstellingen voor <strong>2009</strong><br />
• <strong>ZOA</strong> Congo streeft naar de verbetering van de voedselzekerheid van gerepatrieerde gezinnen<br />
en andere kwetsbare groepen.<br />
• <strong>ZOA</strong> Congo wil relaties aangaan met lokale organisaties en deze organisaties versterken.<br />
• <strong>ZOA</strong> Congo wil binnen alle projecten vredesopbouw, gender en bestrijding van en bewustwording<br />
van HIV/aids een plaats geven.<br />
Resultaten in <strong>2009</strong><br />
• De projecten met betrekking tot het verbeteren van voedselveiligheid, liggen op schema. 70<br />
procent van de doelgroepen heeft zaaizaad en landbouwgereedschap ontvangen. Zij hebben<br />
ook deelgenomen aan trainingen voor landbouw en groenteteelt.<br />
• <strong>ZOA</strong> werkt samen met 5 lokale ngo´s, die alle begeleid worden bij het plannen en uitvoeren<br />
van projecten en specifieke activiteiten. <strong>ZOA</strong> ondersteunt deze ngo´s bij de bepaling van de<br />
doelgroepen, het vaststellen van de noden, linken leggen met de overheid, en het faciliteren<br />
van lokaal bestuur.<br />
• Peace building: <strong>ZOA</strong> werkt hieraan door het faciliteren van contacten tussen verschillende<br />
dorpen en stammen en door het steunen van kerkelijke conferenties over verzoening.<br />
Gender: meer dan 50% van de dorpscomités bestaat uit vrouwen. Vrouwen doen actief mee<br />
aan het lokale bestuur.<br />
• HIV/aids: partnerorganisatie Tearfund, mede-uitvoerder van het project, voert projecten uit op<br />
het gebied van HIV/aids voor de gezamenlijke doelgroep.<br />
Doelstellingen voor 2010<br />
Via capaciteitsopbouw van lokale organisaties worden de volgende resultaten bereikt:<br />
• Tussen de 25 en 40% verbetering van de voedselproductie, effectief gebruik en toegang tot<br />
voedsel en meer stabiele voedselsystemen.<br />
• 25% meer kinderen van teruggekeerde vluchtelingen naar school.<br />
• Vermindering van ‘gender-based’ geweld, vredesopbouw en HIV/aids preventie maken onderdeel<br />
uit van de voedsel en onderwijsprojecten.<br />
39 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
5.4 <strong>ZOA</strong> Ethiopië<br />
<strong>ZOA</strong> werkt sinds 1994 in Ethiopië onder vluchtelingen en ontheemden en in de gemeenschappen waar<br />
zij verblijven.<br />
Ethiopië werd in <strong>2009</strong> opnieuw door droogte getroffen. Gebrek aan natuurlijke hulpbronnen als water,<br />
land en brandhout, deed mensen opnieuw wegtrekken. De schaarste leidt tot conflicten tussen ontheemden<br />
en de gastgemeenschappen. Lokale medewerkers van <strong>ZOA</strong> wonen in hun eigen gemeenschappen<br />
en ervaren zo in hun persoonlijk leven de effecten van ontheemding en schaarste.<br />
<strong>ZOA</strong> ondersteunt vluchtelingen, ontheemden en gastgemeenschappen door projecten waarin verzoening<br />
en conflictbeheersing een grote rol spelen. Door houtbesparende oventjes te introduceren, hebben<br />
vluchtelingen en ontheemden minder hout nodig, zodat conflicten over houtschaarste voorkomen<br />
kunnen worden. <strong>ZOA</strong> versterkt de gemeenschappen door hen te helpen om zelf comités op te richten<br />
die op een vreedzame manier het gebruik van bijvoorbeeld waterbronnen regelen. Zo gaan projecten<br />
op het gebied van leefomgeving, water, voedsel, sanitatie en gemeenschapsopbouw altijd hand in hand<br />
met conflictbeheersing.<br />
5.4.1 ONZE MEDEWERKER<br />
Mekdes Tekalign (28) werkt als peace building coördinator voor <strong>ZOA</strong> in Ethiopië. Mekdes komt uit<br />
Wollisso, een kleine stad in Ethiopië. ‘Wat mij motiveert om te werken voor <strong>ZOA</strong>, is dat ik kan werken<br />
voor kwetsbare mensen, mensen die vaak alle hoop verloren hebben. Omdat ik zelf vrouw ben, krijg ik<br />
gemakkelijker contact met de vrouwen voor wie ik werk. Ze delen hun gevoelens met mij.’<br />
Mekdes voelt zich bevoorrecht dat ze voor <strong>ZOA</strong>, een internationale ngo, kan werken. ‘Dit werk is zo<br />
leerzaam. Ik kom in contact met veel verschillende mensen en organisaties. Het contact met partnerorganisaties,<br />
met de mensen voor wie we werken en met de lokale medewerkers ervaar ik als heel<br />
waardevol.’<br />
‘Dit werk geeft me het gevoel dat het me niet alleen vooruit helpt in mijn carrière, maar ook mijn ziel<br />
voedt. Als ik zie hoe de levens van mensen voor wie wij werken, daadwerkelijk ten goede veranderen,<br />
geeft me dat hoop voor de toekomst.’<br />
5.4.2 ONZE DOELGROEP<br />
Deng Both is een van de leiders van de Nuer-stam in Fugnido, een vluchtelingenkamp in Gambella in<br />
Ethiopië. Dit kamp was jarenlang het toneel van bloedige strijd tussen de verschillende Sudanese stammen<br />
die er gedwongen moesten samenleven.<br />
Het keerpunt kwam in 2005. Na de moord op drie jongens, moest iedereen in het kamp zijn wapens<br />
inleveren. ´Maar de echte verandering moest van binnenuit komen´, zegt Both. Hij woont al zeventien<br />
jaar in Pugnido. ‘We gingen vergaderen over alle potentiële bronnen van conflict. Eerst binnen de clan,<br />
met de families. Daarna met vertegenwoordigers van verschillende clans binnen de stam. En vervolgens<br />
met leiders van de andere stammen. Uiteindelijk draaide elke vergadering om hetzelfde: we zijn allemaal<br />
Sudanezen. We zullen het samen moeten doen.’<br />
´Mensen zijn in Sudan opgegroeid met geweld, ze wisten niet beter. Maar de nieuwe generatie van<br />
mensen die de conflicten in dit kamp zagen verdwijnen, weet dat het ook anders kan. Dat nemen ze<br />
met zich mee naar huis.’<br />
5.4.3 NEDERLAND EN ETHIOPIË<br />
Rotary Club Vlaardingen ondersteunt het werk van <strong>ZOA</strong> in Ethiopië. De Club maakt in <strong>2009</strong> de aanleg<br />
van 4 waterzuiveringsunits in Hartisheik mogelijk. 900 huishoudens hebben nu toegang tot schoon<br />
drinkwater. De Rotary Club blijft bij Ethiopië betrokken en sponsort in 2010 een project waarbij ontheemden<br />
uit het Hartisheik kamp worden ondersteund bij terugkeer naar hun dorp van herkomst.<br />
40 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
‘Conflicten verdwijnen’<br />
<strong>ZOA</strong> Ethiopië werkte in:<br />
<strong>ZOA</strong> Ethiopië richtte zich op:<br />
<strong>ZOA</strong> Ethiopië bereikte o.a.<br />
de volgende concrete resultaten:<br />
<strong>ZOA</strong> Ethiopië werkte met:<br />
<strong>ZOA</strong> Ethiopië personeel:<br />
<strong>ZOA</strong> Ethiopië ontving donaties<br />
van:<br />
Gambella regio: Pugnido kamp, Akobo en Itang<br />
districten (ontheemden)<br />
Benishangul Gumuz regio: Sherkole kamp, Tigray<br />
regio: Shimelba kamp, Somali regio (Bogomayo):<br />
Kebribeyah, Aubari en Hartisheik kampen.<br />
Leefomgeving, ontwikkeling van kleine ondernemingen,<br />
voedselzekerheid, beroepentrainingen,<br />
water en sanitatie. Vredesopbouw maakt deel uit<br />
van deze vier sectoren.<br />
• Schoon drinkwater voor 1100 mensen<br />
• 422 families ontvingen training in kleinschalige<br />
landbouw<br />
• 55.700 bomen zijn gepland om conflicten over<br />
hout te voorkomen<br />
• 636 mensen zijn getraind in conflictpreventie<br />
• Materiaal voor 1068 tijdelijke woningen is<br />
verstrekt in nieuwe vluchtelingenkampen<br />
Totaal werden 43,000 vluchtelingen in de kampen,<br />
21,000 ontheemden, 11,000 mensen uit<br />
lokale gemeenschappen bereikt.<br />
CIFA, Ethiopian Church Mekane Jesus (EECMY),<br />
Don Bosco Catholic, SIM (Society of International<br />
Ministries).<br />
110 personen<br />
<strong>ZOA</strong> Ethiopië’s bestedingen <strong>2009</strong>: € 2.141.881<br />
<strong>ZOA</strong> Ethiopië’s budget voor 2010: € 1.216.410<br />
Bureau for Population, Refugees and Migration<br />
(BPRM), EO Metterdaad, PSO, RNE, UNOCHA,<br />
UNHCR, <strong>ZOA</strong> Nederland en <strong>ZOA</strong> Business<br />
Ambassadeurs.<br />
Doelstellingen voor <strong>2009</strong><br />
• <strong>ZOA</strong> Ethiopië streeft naar verdere professionalisering, onder andere door ontwikkeling van<br />
haar personeelsleden op het gebied van planning, monitoring en evaluatie en managementvaardigheden.<br />
• <strong>ZOA</strong> Ethiopië wil meer aandacht geven aan netwerken en leren.<br />
• <strong>ZOA</strong> Ethiopië streeft naar uitbreiding van het donorportfolio.<br />
Resultaten in <strong>2009</strong><br />
• In januari werd, samen met de medewerkers van <strong>ZOA</strong> Ethiopië in sleutelposities, een PMEinstrument<br />
ontwikkeld. Dit instrument is in de organisatie geïmplementeerd.<br />
• Staf is getraind in planning en projectmanagement. De verdeling van de verantwoordelijkheden<br />
binnen <strong>ZOA</strong> Ethiopië sluit nu aan op het coördinatiemechanisme van de VN voor<br />
effectievere hulpverlening<br />
• De donorportfolio is uitgebreid met een grote nieuwe donor, Bureau for Population, Refugees<br />
and Migration (BPRM), een onderdeel van de US State Department. BPRM is donor<br />
voor projecten met betrekking tot vluchtelingen en migratie.<br />
Evaluatie <strong>2009</strong> en impact op 2010<br />
• De doelstellingen voor <strong>2009</strong> zijn ruim gehaald door een voorzichtige planning. Reden hiervoor<br />
is dat middelen voor Ethiopië veelal op het laatste moment ter beschikking komen. Ook<br />
de activiteiten voor 2010 zijn voorzichtig ingeschat.<br />
• De realisatie voor de tijdelijke huisvesting in een nieuw vluchtelingenkamp is moeizaam<br />
verlopen in verband met externe factoren waar <strong>ZOA</strong> onvoldoende pro-actief op heeft gereageerd.<br />
Dit is hersteld door de inzet van hoger gekwalificeerd personeel.<br />
Doelstellingen voor 2010<br />
• <strong>ZOA</strong> Ethiopië wil 720 families ondersteunen zodat zij kleinschalige landbouwactiviteiten<br />
kunnen opzetten voor hun levensonderhoud.<br />
• <strong>ZOA</strong> Ethiopië wil 140 families ondersteunen bij het opstarten of verbeteren van kleine<br />
ondernemingen.<br />
• <strong>ZOA</strong> Ethiopië wil 340 families ondersteunen met het bieden van energiezuinige technologieën,<br />
zodat zij minder geld hoeven te besteden aan energievoorziening en om de uitputting<br />
van natuurlijke bronnen tegen te gaan.<br />
• <strong>ZOA</strong> Ethiopië wil voorzien in schoon drinkwater voor 150 families.<br />
41 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
5.5 <strong>ZOA</strong> Liberia<br />
<strong>ZOA</strong> werkt sinds 2003 in Liberia onder teruggekeerde vluchtelingen en ontheemden. Een duurzame<br />
vrede is in Liberia nog altijd niet bereikt. Een aantal van de oorlogsmisdadigers die een waarheids- en<br />
verzoeningscommissie in <strong>2009</strong> heeft geïdentificeerd, dreigt met geweld als er stappen tegen hen ondernomen<br />
worden. Ook corruptie is een groot probleem. Er is vrijwel geen economische vooruitgang<br />
en de werkeloosheid is enorm. Er is in Liberia nog altijd voedingsbodem voor het opnieuw oplaaien<br />
van geweld. <strong>ZOA</strong> Liberia ondersteunt vluchtelingen en ontheemden met projecten op het gebied van<br />
voedselvoorziening, volwassenenonderwijs, landbouwtrainingen en vredesopbouw. In Monrovia is <strong>ZOA</strong><br />
de enige organisatie die projecten uitvoert op het gebied van water en sanitatie. Hier kon <strong>ZOA</strong> in drie<br />
maanden 400.000 mensen bereiken met een cholerapreventiecampagne.<br />
<strong>ZOA</strong> werkt aan het overdragen van activiteiten aan lokale organisaties. Lokale <strong>ZOA</strong>-medewerkers hebben<br />
een eigen ngo opgestart die, in samenwerking met vier andere lokale ngo’s, <strong>ZOA</strong>’s projecten op<br />
termijn kan overnemen.<br />
5.5.1 ONZE MEDEWERKER<br />
Moses Kessellie (45) is <strong>ZOA</strong>´s programmamanager in Monrovia. Hij is vader van vier kinderen en gedurende<br />
vele jaren was hij ontheemd als gevolg van de burgeroorlog. ´Ik voel me gedreven om bij te dragen<br />
aan de verbetering van de levens van mensen. Ik ben zelf ontheemde en vluchteling geweest, daarom<br />
wilde ik werken voor een organisatie die zich richt op mensen zoals ik.´ Moses staat in zijn werk voor<br />
grote uitdagingen. ´Liberia is een verscheurd land. De verdeeldheid tussen verschillende groepen en<br />
stammen maakt het vreedzaam samenleven van mensen heel moeilijk. Bovendien is het land kapot door<br />
de lange burgeroorlog.´ Toch heeft Moses goede hoop voor de toekomst. ´<strong>ZOA</strong> werkt mét mensen, niet<br />
vóór mensen. Dat wekt vertrouwen en betrokkenheid. We hebben een grote bijdrage kunnen leveren<br />
aan de positieve verandering in de levens van mensen. <strong>ZOA</strong> heeft scholen gebouwd, voorzien in veilig<br />
drinkwater en mensen training gegeven op het gebied van hygiëne. Zo hebben we kunnen bijdragen<br />
aan de afname van ziekte en sterfte.´<br />
5.5.2 ONZE DOELGROEP<br />
Ethel woont in Monrovia, de hoofdstad van Liberia. Zij is de leider van een vrouwengroep die op een<br />
stuk grond groente verbouwen en van de opbrengst daarvan in hun levensonderhoud proberen te voorzien.<br />
De landbouwgrond bevindt zich op het terrein van een door Ethel gerund weeshuis voor kinderen<br />
van wie de ouders zijn gedood in de burgeroorlog. ´<strong>ZOA</strong> ondersteunt ons sinds een aantal maanden. We<br />
hebben training gekregen over moderne landbouwtechnieken en we kregen zaden en gereedschappen.<br />
De vrouwen passen wat ze hebben geleerd, nu ook thuis toe, op de kleine lapjes grond die ze<br />
hebben.´<br />
Ethels vrouwengroep heeft in <strong>2009</strong> ook de president, mevrouw Ellen Johnson-Sirleaf, laten zien wat<br />
zij hebben bereikt.<br />
5.5.3 NEDERLAND EN LIBERIA<br />
Kinderen in Bensonville, Liberia, hoeven niet langer naar Monrovia te reizen om naar school te kunnen.<br />
Hun eigen middelbare school, die voor de burgeroorlog bekend stond als een van de beste van het land,<br />
is hersteld en telt nu vijftien klaslokalen voor meer dan 700 leerlingen. Kruidnoten maakten het herstel<br />
van de Bensonville Highschool in Liberia mogelijk. De werkzaamheden werden voor een deel bekostigd<br />
vanuit de opbrengst van de jaarlijkse kruidnotenactie van <strong>ZOA</strong>. Van elke verkochte zak kruidnoten, ging<br />
de helft van de opbrengst naar de Bensonville Highschool. Er werden maar liefst 63.410 zakken verkocht.<br />
Het eerste gedeelte van de school werd in <strong>2009</strong> geopend door de Liberiaanse president.<br />
42 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
‘De vrouwen passen wat ze hebben<br />
geleerd nu ook thuis toe’<br />
<strong>ZOA</strong> Liberia werkte in:<br />
<strong>ZOA</strong> Liberia richtte zich op:<br />
<strong>ZOA</strong> Liberia bereikte o.a.<br />
de volgende concrete resultaten:<br />
<strong>ZOA</strong> Liberia werkte met:<br />
<strong>ZOA</strong> Liberia personeel:<br />
<strong>ZOA</strong> Liberia ontving donaties van:<br />
Margibi en Montserrado counties -Todee district,<br />
Kakata district en Careysburg district, Greater<br />
Monrovia (Peynesville)<br />
Onderwijs, voedselzekerheid, water en sanitatie,<br />
capaciteitsopbouw van het maatschappelijk<br />
middenveld.<br />
• Trainingen and ondersteuning van 5 partner<br />
ngo´s<br />
• Aanleg van 60 putten<br />
• Bouw van 80 gemeenschappelijke latrines<br />
• 6000 families ontvingen zaden en gereedschappen<br />
• 6000 mensen kregen landbouwtraining<br />
• 400.000 mensen werden bereikt met hygiënevoorlichting<br />
in Monrovia.<br />
Africa 2000 Network Liberia, Evangelical<br />
Childrens Rehabilition Program, Foundation for<br />
Human Rights and Democracy, Study Group<br />
Project and Community Empowerment Group.<br />
33 personen<br />
<strong>ZOA</strong> Liberia’s bestedingen <strong>2009</strong>: € 1.199.052<br />
<strong>ZOA</strong> Liberia’s budget voor 2010: € 1.546.911<br />
Aqua4All, BuZa, CRWCR, Prisma, Woord&Daad,<br />
PSO, UNICEF, UNHCR, <strong>ZOA</strong> Nederland en <strong>ZOA</strong><br />
Business Ambassadeurs<br />
Doelstellingen voor <strong>2009</strong><br />
• <strong>ZOA</strong> Liberia start met de voorbereiding van de overdracht van de activiteiten naar een lokale<br />
ngo die zal bestaan uit lokale <strong>ZOA</strong>-medewerkers. Deze overdracht staat gepland voor 2011.<br />
• <strong>ZOA</strong> Liberia streeft naar een verbetering van de organisatorische vaardigheden van de<br />
medewerkers van lokale organisaties.<br />
• <strong>ZOA</strong> Liberia wil doorgaan op de ingeslagen weg van verbetering van de effectiviteit van<br />
projecten op de in 2008 bepaalde focusgebieden.<br />
Resultaten in <strong>2009</strong><br />
• In <strong>2009</strong> hebben lokale <strong>ZOA</strong>-medewerkers zelf een ngo opgezet die samen met andere<br />
lokale ngo’s, op termijn projecten kan overnemen. <strong>ZOA</strong> Liberia heeft haar medewerkers<br />
hierin begeleid. Dit leidt tot lange termijn continuïteit en duurzaamheid.<br />
• <strong>ZOA</strong> werkt via lokale organisatie en traint haar medewerkers regelmatig training op het<br />
gebied van capaciteitsopbouw.<br />
• <strong>ZOA</strong> Liberia heeft MFS1 en CRWRC programma’s die in hetzelfde gebied worden uitgevoerd,<br />
geïntegreerd. In Kakata en Monrovia heeft <strong>ZOA</strong> de projecten van Aqua4All en Prisma<br />
geïntegreerd, door gebruik te maken van de al bestaande Prismastructuren.<br />
Doelstellingen voor 2010<br />
• Verbetering van de voedselzekerheid via verbetering van infrastructuur (scholen, coöperaties,<br />
business development, etc.):<br />
a. studiegroepen in 750 communities<br />
b. 12 boerencoöperaties<br />
c. 9 financieel gezonde agrarische en/of bosbouwbedrijven<br />
d. zaaddistributies voor 15.000 families<br />
• Verbetering van de toegang tot schoon drinkwater voor 2 vluchtelingengemeenschappen uit<br />
Sierra Leone met als doel vermindering van infectieziekten.<br />
• Verbetering van de leeromgeving leidend tot een toename in scholingsmogelijkheden voor<br />
200 kinderen op korte termijn. Actieplannen voor de langere termijn worden voor 33 communities<br />
ontwikkeld.<br />
43 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
5.6 CDN Myanmar<br />
<strong>ZOA</strong> werkt, samen met Woord en Daad en Red een Kind, sinds 2008 in Myanmar. Samen vormen zij het<br />
Consortium of Dutch NGO´s (CDN). CDN ondersteunt de door overstromingen getroffen mensen in de<br />
Ayeyarwady delta met noodhulp. In 2008 werd Myanmar getroffen door de cycloon Nargis. Akkers waren<br />
overstroomd met zout water en huizen weggeslagen. De bevolking van Myanmar had dringend noodhulp<br />
nodig. Op 6 maart <strong>2009</strong> ontving CDN het Memorandum of Understanding, waarmee de organisatie<br />
in samenwerking met de overheid van Myanmar, noodhulp kon leveren aan de bevolking. CDN heeft<br />
voedselpakketten en landbouwgereedschappen gedistribueerd onder de mensen in de Ayeyarwady<br />
Divisie. Zo krijgen mensen weer de mogelijkheden in handen om in hun eigen levensonderhoud te<br />
voorzien. Daarnaast zijn met zout water vervuilde waterbassins schoongemaakt. Om ervoor te zorgen<br />
dat de mensen van deze streek beter bestand zijn tegen de effecten van cyclonen, heeft CDN twee<br />
cycloonbestendige opvangcentra gebouwd en noodreparaties verricht aan sluizen en sluisdeuren.<br />
5.6.1 ONZE MEDEWERKER<br />
Cyril Than Hla (66) werkt sinds mei 2008 als deputy country director voor CDN in Thailand. ´Ik ben zelf<br />
een inwoner van Myanmar, van de Karen bevolkingsgroep. Uit eigen ervaring weet ik van de uitdagingen<br />
waar mijn landgenoten mee te maken hebben.´<br />
´Ik ben voor CDN gaan werken omdat me dit een manier geeft om mijn medeburgers die humanitaire<br />
hulp nodig hebben, te helpen. Het was een spannende tijd toen ik in 2008 voor CDN ging werken. Er<br />
gebeurt ontzettend veel en alles wat we doen is afhankelijk van het politieke klimaat, wat van de ene op<br />
de andere dag kan veranderen. Dat maakt dit land complex en het werk uitdagend. Ik heb goede hoop<br />
dat CDN en onze partners succesvol kunnen zijn in dit land.´<br />
5.6.2 ONZE DOELGROEP<br />
´Mijn man is gedood door de cycloon. Hij heet Saw Ple Thaw. Ik mis hem nog elke dag.´ Was Shi (29)<br />
is weduwe. Ze voedt haar twee kinderen nu alleen op. In mei 2008 woonde Was Shi in haar dorp Kan<br />
Myi Neung. ´Opeens kwam de wind en het water. Het werd heel donker en ik kon niets zien. Mijn man<br />
was met de boot naar de rijstvelden gegaan. Ik heb een hele week gewacht.´ De cycloon heeft diepe<br />
littekens achtergelaten in de harten van de overlevenden. ´Hoop Ik weet het niet. Ik hoop dat ik een<br />
huis kan krijgen. Ik hoop dat mijn kinderen naar een goede school kunnen gaan.´ Er flikkert iets in<br />
haar ogen op de vraag wat ze zelf graag zou willen doen. ´Ik zou graag een winkel voor kleine snacks<br />
willen openen. Ik voel me haast verlegen om het te vertellen. Het enige wat ik nodig heb is geld om te<br />
beginnen. Daarom ga ik op de rijstvelden werken.´<br />
5.6.3 NEDERLAND EN MYANMAR<br />
Tijdens een van de verschepingen met noodhulppakketten zijn twee vrijwilligers mee geweest om met<br />
eigen ogen te zien hoe het geld van de achterban in Myanmar is besteed. Zij zagen hoe CDN ook<br />
de kleinste dorpjes in de uithoeken van de delta bereikt. Hoe schoon drinkwater en gereedschappen<br />
werden geleverd en waterreservoirs schoongemaakt. Daarnaast geeft CDN slachtoffers – door middel<br />
van het ´geld-voor-werk´ principe´ een kapitaalinjectie waardoor ze weer op eigen benen kunnen staan,<br />
terug naar de situatie zoals die was voor de ramp. Door de mensen voor hun werk te betalen, versterkt<br />
CDN de eigenwaarde van de slachtoffers en de lokale economie.<br />
44 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
‘Hoop Er flikkert iets in haar ogen<br />
op de vraag of ze zelf graag iets<br />
zou willen doen’<br />
CDN werkte in:<br />
CDN richtte zich op:<br />
CDN bereikte o.a.<br />
de volgende concrete resultaten:<br />
CDN werkte met:<br />
CDN personeel:<br />
CDN ontving donaties van:<br />
Ayeyarwady Divisie, Labutta Township, Bitut 1 &<br />
2 polders<br />
Landbouw, voedselzekerheid, levensonderhoud,<br />
water en sanitatie, beroepentraining.<br />
• 17 waterbassins zijn schoongemaakt en opnieuw<br />
gevuld met zoet water.<br />
• 5880 families hebben (kleine) landbouw gereedschappen<br />
ontvangen<br />
• 2 cycloonbestendige opvangcentra zijn overgedragen<br />
aan de lokale bevolking<br />
• Totaal 30.000 mensen zijn door <strong>ZOA</strong> bereikt.<br />
Karen Baptist Kerk (KBC), landbouw voorlichtingsdienst,<br />
Capacity Building Institute (CBI,<br />
lokale ngo).<br />
15 personen<br />
CDN’s bestedingen <strong>2009</strong>: € 496.288<br />
CDN’s budget voor 2010: € 1.383.228<br />
Kinder Not Hilfe, PSO, Red en Kind, Woord en<br />
Daad, <strong>ZOA</strong> Nederland<br />
Doelstellingen voor <strong>2009</strong><br />
• CDN zal een nieuw werkgebied openen in Zuid Shan provincie in het midden / oosten van<br />
Myanmar.<br />
• CDN zal blijven samenwerken met de Karen Baptist Church (KBC) in Labutta in de delta en<br />
met het Capacity Building Institute (CBI) in Yangon.<br />
• CDN blijft bouwen aan de goede samenwerking met het Ministerie van Landbouw en Irrigatie<br />
in Myanmar.<br />
• CDN zal werken aan capaciteitsopbouw voor haar eigen personeelsleden en voor de medewerkers<br />
van de samenwerkende organisaties ter plaatse.<br />
Resultaten in <strong>2009</strong><br />
• CDN heeft nog geen nieuwe werkgebieden geopend in <strong>2009</strong> vanwege het ontbreken van<br />
een zogenaamde Call for Proposal. Humanitaire hulp wordt consequent gekoppeld aan<br />
internationale politieke doelstellingen waardoor de EU en de VS nog niet met extra geld<br />
naar dit land zijn gekomen.<br />
• CDN heeft haar relatie met KBC goed onderhouden en waar noodzakelijk verder uitgebreid.<br />
Ook met CBI zijn de banden versterkt.<br />
• De relatie met het Ministerie voor Landbouw en Irrigatie is goed. Zonder een goede relatie<br />
met het Ministerie is het werken in de delta niet mogelijk.<br />
• CDN voert continu leerprogramma’s uit met haar eigen staf en met die van de KBC. Er is<br />
daarin veel aandacht voor de Engelse taal en voor het gebruik van computers.<br />
Doelstellingen voor 2010<br />
• CDN wil werkzaamheden opstarten in Zuid Shan State en in Magway Divisie.<br />
• CDN wil 7 cycloonbestendige opvangcentra bouwen in de delta.<br />
• CDN wil doorgaan met de distributie van kleine landbouwgereedschappen.<br />
• CDN wil in 2010 18 waterbassins schoonmaken.<br />
45 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
5.7 <strong>ZOA</strong> Sri Lanka<br />
<strong>ZOA</strong> werkt sinds 1995 in Sri Lanka onder ontheemden, terugkerende ontheemden en andere Sri<br />
Lankanen die slachtoffer zijn geworden van natuurrampen en geweld. In <strong>2009</strong> is er veel veranderd<br />
voor de Sri Lankanen. In mei <strong>2009</strong> kwam een einde aan de oorlog die vanaf augustus 2006 gaande<br />
was tussen de regering en rebellen. De vluchtelingenkampen waarin veel vluchtelingen nog werden<br />
vastgehouden, zijn door de overheid opengesteld en vluchtelingen zijn vrij om te gaan. Dit betekent<br />
niet dat iedereen naar huis kan, want veel gebieden zijn nog gesloten. De verwachting is dat de laatste<br />
gebieden in 2010 ontsloten zullen worden.<br />
Hoewel de situatie nog niet stabiel is, biedt de nieuwe situatie kansen om duurzame ontwikkeling op<br />
gang te brengen. <strong>ZOA</strong> kan nu boerencoöperaties en coöperaties van vissers gaan opzetten. In het<br />
oosten begint <strong>ZOA</strong> nu ook met duurzame lange-termijn-ontwikkeling en capaciteitsopbouw. In het<br />
noorden verleent <strong>ZOA</strong> zolang dat nodig is, nog noodhulp.<br />
5.7.1 ONZE MEDEWERKER<br />
Anslem Felix Mudiappa (67) werkt sinds 2006 voor <strong>ZOA</strong> als livelihood development executive. ´Voordat<br />
ik voor <strong>ZOA</strong> ging werken, heb ik 23 jaar voor verschillende grote ondernemingen gewerkt. Alles wat ik<br />
deed was gericht op winst maken. Toen ik christen werd, wilde ik mijn talenten gaan inzetten voor een<br />
hoger doel.´<br />
´De eerste tijd voelde ik me misplaatst in de werkomgeving van <strong>ZOA</strong>. De cultuur was zo anders dan<br />
ik gewend was. Ik heb me uiteindelijk kunnen aanpassen en ik heb geleerd dat in mijn nieuwe werk<br />
zachtmoedigheid en nederigheid centraal staan.´<br />
´De mensen voor wie ik werk, hebben alles verloren, alles wat ze nodig hebben om in het levensonderhoud<br />
van hun familie te voorzien. Wij proberen mensen te linken aan private ondernemingen. We proberen<br />
hen ook in groepen samen te brengen waarbij ze gezamenlijk produceren.´<br />
5.7.2 ONZE DOELGROEP<br />
Het verhaal van mevrouw Kanaphathy is een verhaal van ontworteling, zoals er vele zijn in Sri Lanka.<br />
Sinds het uitbreken van de burgeroorlog in 1990 moesten zij en haar man en twee kinderen steeds<br />
opnieuw vluchten. Voortdurend werden ze opgejaagd door de strijd die zich constant verplaatste. In<br />
2005 kreeg de familie Kanaphathy een huis van <strong>ZOA</strong>. Maar de rust was van korte duur. In 2007 moest<br />
de familie opnieuw vluchten. Een van de zoons van mevrouw Kanaphathy werd door de LTTE opgepakt<br />
en werd gedwongen mee te vechten. De rest van de familie leefde in een gesloten vluchtelingenkamp,<br />
zonder water, voedsel en sanitaire voorzieningen. Ze hadden alle hoop opgegeven toen ze op 4 oktober<br />
werden bevrijd. Via verschillende kampen kwam de familie Kanaphathy eindelijk thuis. Het huis, jaren<br />
geleden door <strong>ZOA</strong> geschonken, stond er nog. Nu breekt een nieuwe tijd van onzekerheid aan, als<br />
mevrouw Kanaphathy en haar man hun leven weer proberen op te bouwen.<br />
5.7.3 NEDERLAND EN SRI LANKA<br />
Dat Nederlandse ondernemers veel kunnen leren van de manier waarop <strong>ZOA</strong>-medewerkers in Sri<br />
Lanka omgaan met crisis, bleek tijdens het Business Seminar Extreem Leiderschap met Ben Tiggelaar.<br />
<strong>ZOA</strong> deelde ervaringen met betrekking tot leiderschap met ruim 200 ondernemers en managers uit<br />
het midden- en kleinbedrijf. Aanwezigen vonden het seminar professioneel, goed georganiseerd,<br />
afwisselend en praktisch toepasbaar. Indicatief is de score 8 die de deelnemers aan deze dag gaven:<br />
een dikke voldoende.<br />
De meeropbrengst van de dag kon worden besteed aan projecten in Sri Lanka.<br />
46 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
‘Het huis, jaren geleden door <strong>ZOA</strong><br />
geschonken, stond er nog’<br />
<strong>ZOA</strong> Sri Lanka werkte in:<br />
<strong>ZOA</strong> Sri Lanka richtte zich op:<br />
<strong>ZOA</strong> Sri Lanka bereikte o.a.<br />
de volgende concrete resultaten:<br />
<strong>ZOA</strong> Sri Lanka werkte met:<br />
<strong>ZOA</strong> Sri Lanka personeel:<br />
<strong>ZOA</strong> Sri Lanka ontving donaties<br />
van:<br />
<strong>ZOA</strong> Sri Lanka’s bestedingen<br />
<strong>2009</strong>:<br />
Ampara, Batticaloa, Jaffna, Killinochchi, Mannar,<br />
Vavuniya<br />
Distributie van voedselpakketten, tijdelijk onderdak,<br />
water en sanitatie.<br />
<strong>ZOA</strong> verzorgde tijdelijke huisvestiging en voedseldistributie<br />
voor 300.000 vluchtelingen.<br />
Al Inzania Organization, Centre for Peace<br />
Building & Reconciliation, Familian Psycho-social<br />
Rehabilitation Centre, Jaffna Women & Child<br />
Development Association, Lanka Evangelical<br />
Alliance Development Service, Mahasakthi Foundation,<br />
Mannar Association for Rehabilitation of<br />
Differently Abled People, Mannar District Hair<br />
Dressers Association, Peoples welfare Association,<br />
SHADOW, Socio Economic Development<br />
Organization of Trincomalee, South East Social<br />
Service Organization, The Voluntary Organization<br />
for Vulnerable Community Development,<br />
Women’s Development Centre, YGRO<br />
205 personen<br />
BuZa, CRWRC, ECHO, EuropeAid, KIA, PSO,<br />
Unicef, <strong>ZOA</strong> Nederland, WFP, RNE, Happy Gift<br />
€ 3.774.641<br />
<strong>ZOA</strong> Sri Lanka’s budget voor 2010: € 2.916.643<br />
Doelstellingen voor <strong>2009</strong><br />
• <strong>ZOA</strong> Sri Lanka wil - als toegang tot dit gebied weer mogelijk wordt - noodhulp bieden in<br />
Vanni, Noord Sri Lanka.<br />
• <strong>ZOA</strong> Sri Lanka wil ontheemden die teruggekeerd zijn en in kampen in het noorden verblijven<br />
ook noodhulp geven. Daarnaast wil <strong>ZOA</strong> mensen van verschillende etnische groepen<br />
ondersteunen bij terugkeer naar hun oorspronkelijke leefgebieden in het noorden en oosten<br />
van Sri Lanka.<br />
• <strong>ZOA</strong> Sri Lanka streeft ernaar haar werkzaamheden uit te breiden naar Singalese gemeenschappen<br />
in gebieden die grenzen aan de huidige werkgebieden.<br />
Resultaten in <strong>2009</strong><br />
• <strong>ZOA</strong> Sri Lanka was in staat om gedurende <strong>2009</strong> in Vanni te blijven werken en hier de<br />
mensen van noodhulp te voorzien.<br />
• In het oosten was <strong>ZOA</strong> in staat om noodhulp te bieden aan teruggekeerde ontheemden.<br />
In het noorden kon <strong>ZOA</strong> slechts vijf procent van de mensen bereiken, omdat het overgrote<br />
deel van de mensen daar nog in kampen verblijft. Deze doelstelling schuift daarom door<br />
naar 2010, als meer mensen vanuit de kampen zullen terugkeren.<br />
• Het werk is uitgebreid naar Singhalese gemeenschappen aan de grenzen van de huidige<br />
werkgebieden. <strong>ZOA</strong> ondersteunt zowel Tamils, moslims als Singhalezen bij de terugkeer<br />
naar hun gebieden van herkomst.<br />
Doelstellingen voor 2010<br />
• <strong>ZOA</strong> Sri Lanka zal, tussen 2010 en 2012, betrokken zijn bij de ondersteuning van 7000 -<br />
10.000 terugkerende families in Noord Sri Lanka.<br />
• <strong>ZOA</strong> Sri Lanka zal ontheemden blijven ondersteunen bij hervestiging. De overheid stelt<br />
voormalig LTTE gebied open voor hervestiging. Omdat er veel verwoest is, zal het nog<br />
geruime tijd duren voordat het leven zich normaliseert.<br />
• <strong>ZOA</strong> Sri Lanka zal haar focus verschuiven van noodhulp naar activiteiten op het gebied van<br />
het genereren van inkomsten door het ondersteunen van het opstarten van economische<br />
bedrijvigheid en versterking van de gemeenschap.<br />
47 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
5.8 <strong>ZOA</strong> Noord Sudan<br />
<strong>ZOA</strong> werkt sinds 2004 in Noord Sudan onder vluchtelingen, ontheemden en gastgemeenschappen.<br />
Delen van Darfur in Noord Sudan zijn in <strong>2009</strong> veiliger geworden. Steeds meer mensen kunnen nu<br />
vanuit de vluchtelingenkampen terugkeren naar hun oorspronkelijke woonplaatsen of naar andere<br />
gebieden. <strong>ZOA</strong> Noord Sudan probeert dat terugkeerproces te stimuleren. Dat doet <strong>ZOA</strong> door te zorgen<br />
voor voorzieningen als waterbronnen en scholen in de plaatsen waar vluchtelingen naar terugkeren.<br />
Het voorkomen van nieuwe conflicten is daarbij een speerpunt. In alle gebieden waar <strong>ZOA</strong> werkt, is<br />
in <strong>2009</strong> begonnen met vredesopbouwactiviteiten met steun van het Darfur Community Peace and<br />
Stability Fund. Zo organiseert <strong>ZOA</strong> projecten om boeren en nomaden vreedzaam te laten samenleven,<br />
door het verbeteren van watervoorzieningen en door onderscheid te maken tussen de corridors waar<br />
de nomaden doorheen trekken en de landbouwgrond van de boeren. Door goede samenwerking heeft<br />
iedereen voordeel van de natuurlijke bronnen die er zijn.<br />
5.8.1 ONZE MEDEWERKER<br />
Ghada Omer Mustafa Khalid (39) werkt als programma coördinator van <strong>ZOA</strong> in Ed Daein, Darfur. Zij is<br />
verantwoordelijk voor het werk wat <strong>ZOA</strong> hier doet onder vluchtelingen. Ghada is in Khartoem geboren<br />
en opgegroeid. ´Ik voel me door en door Sudanees. Alle delen van het land heb ik bezocht en ik woon<br />
inmiddels vier jaar in het noorden. Ik voel aan wat er leeft onder de mensen. <strong>ZOA</strong> helpt de mensen zich<br />
te organiseren in comités en platforms. Zo bouwen we aan een ´alternatief maatschappelijk middenveld´.<br />
Ghada werkt sinds 2007 voor <strong>ZOA</strong>. ´Ik ben blij dat ik de kans kreeg om voor een internationale ngo<br />
te gaan werken. Bovendien wil ik mijn eigen gemeenschap ondersteunen. Ik wil een rol spelen in de<br />
oplossing voor het conflict in dit gebied.´<br />
5.8.2 ONZE DOELGROEP<br />
Azarig Mohammed Ahmed is een nomade die met zijn dieren tussen Noord- en Zuid-Darfur trekt. ´In<br />
juni trokken we vanuit Bahr Alarab in het zuiden naar het noorden van Darfur om te ontsnappen aan de<br />
insecten waar onze dieren last van hadden. Deze tocht hebben we de afgelopen jaren vaker gemaakt.<br />
Het grootste probleem waar we dan mee te maken kregen, was dat verschillende doorgangswegen<br />
door boeren waren afgesloten. Omdat de boeren en de nomaden het land en het water nodig hebben,<br />
ontstonden hier vaak conflicten. Dit jaar konden we voor het eerst zonder problemen naar Noord Darfur<br />
trekken. <strong>ZOA</strong> heeft ons geholpen door ervoor te zorgen dat nomaden en boeren gingen samenwerken.<br />
Ons nomadencomité is nu ook in overleg met de watercomités van de boeren om samen de rustplaatsen<br />
en de waterpunten te verbeteren. Daar hebben we allemaal voordeel van en zo werken we samen<br />
zonder conflicten!´<br />
5.8.3 NEDERLAND EN NOORD SUDAN<br />
<strong>ZOA</strong> heeft haar achterban betrokken bij het werk in Noord Sudan door middel van een telemarketingactie.<br />
Naar aanleiding van deze actie hebben 1205 mensen geld bijgedragen voor een alfabetiseringscursus<br />
voor ontheemden in Noord Sudan. In <strong>2009</strong> hebben deze mensen een rapportage ontvangen over<br />
het resultaat van het project. Met het geld zijn 20 cursusleiders opgeleid en alfabetiseringscursussen<br />
uitgevoerd rond Khartoum, waaraan 480 mensen deelnamen. Vervolgens hebben ongeveer 1500<br />
mensen in Darfur deelgenomen aan alfabetiseringscursussen. Van de particuliere donateurs die geld<br />
gaven voor dit project, is 15% vaste donateur geworden. Op 11 november bezocht minister Koenders<br />
Ed Daein, waar <strong>ZOA</strong> werkt onder vluchtelingen.<br />
48 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
‘Ik wil mijn eigen gemeenschap<br />
ondersteunen. Ik wil een rol spelen<br />
in de oplossing voor het conflict in<br />
dit gebied’<br />
<strong>ZOA</strong> Noord-Sudan werkte in:<br />
<strong>ZOA</strong> Noord-Sudan richtte zich op:<br />
<strong>ZOA</strong> Noord-Sudan bereikte o.a.<br />
de volgende concrete resultaten:<br />
<strong>ZOA</strong> Noord-Sudan werkte met:<br />
<strong>ZOA</strong> Noord-Sudan personeel:<br />
<strong>ZOA</strong> Noord-Sudan ontving donaties<br />
van:<br />
<strong>ZOA</strong> Noord-Sudan’s bestedingen<br />
<strong>2009</strong>:<br />
<strong>ZOA</strong> Noord-Sudan’s budget voor<br />
2010:<br />
Zuid Darfur: Gereida district, Joghana, Abu Ajura<br />
district, Mose, Sekale, Elseref, Ed Daein, Adila en<br />
ontheemden in Nyala.<br />
Onderwijs, voedselzekerheid, water en sanitatie,<br />
inkomensverwerving.<br />
44.000 kinderen in Darfur gaan naar school,<br />
80.000 boeren volgen volwassenenonderwijs.<br />
Met de hulp zijn 340.000 mensen bereikt.<br />
Red een Kind, Sudanese Red Crescent, Sudan<br />
Aid<br />
52 personen<br />
CHF, CRWRF, Darfur Community Peace and Stability<br />
Fund (DCPSF), FAO, PSO, Red een Kind,<br />
UNDP, WFP, Prisma, BuZA, <strong>ZOA</strong> Nederland<br />
€ 1.552.215<br />
€ 2.304.072<br />
Doelstellingen voor <strong>2009</strong><br />
• <strong>ZOA</strong> Noord Sudan wil het maatschappelijk middenveld in haar werkgebieden verder versterken.<br />
• <strong>ZOA</strong> Noord Sudan wil de managementcapaciteiten en de kennis van de eigen medewerkers<br />
vergroten.<br />
• <strong>ZOA</strong> Noord Sudan streeft naar groei, om zo het grote aantal ontheemden dat nog hulp nodig<br />
heeft bij hun ontwikkeling, ondersteuning te kunnen bieden.<br />
Resultaten in <strong>2009</strong><br />
• De aandacht van <strong>ZOA</strong> Noord Sudan verschuift van de kampen naar gebieden waar<br />
vluchtelingen naar terugkeren. Daar helpt <strong>ZOA</strong> plaatselijke groepen om samen met andere<br />
organisaties en met de overheid aan de opbouw van basisvoorzieningen te werken. <strong>ZOA</strong><br />
geeft trainingen voor vredesopbouw, beheer en projectmanagement. <strong>ZOA</strong> ondersteunt en<br />
werkt samen met lokale bedrijven en met de universiteiten van Nyala en Ed Daein.<br />
• <strong>ZOA</strong> Noord Sudan heeft in <strong>2009</strong> het initiatief genomen om een programma management<br />
trainingstraject op te zetten samen met en voor <strong>ZOA</strong>’s omliggende programmalanden. Dit<br />
traject is gericht op uitwisseling en capaciteitsversterking. Er heeft al een training voor<br />
lokale medewerkers plaatsgevonden in Tanzania. Daarnaast is er vier à vijf keer per jaar een<br />
personeelstraining.<br />
• <strong>ZOA</strong> Noord Sudan is in <strong>2009</strong> gegroeid, door een uitbreiding in Zuid Darfur. Gereida in Zuid<br />
Darfur, waar eerst alleen een field office was, wordt versterkt en wordt een programmagebied.<br />
Daarnaast is er een assessment uitgevoerd om na te gaan of <strong>ZOA</strong> ook in de Blue Nile<br />
regio kan werken.<br />
Doelstellingen voor 2010<br />
• <strong>ZOA</strong> Noord Sudan probeert in 2010 uit te breiden naar Blue Nile State, waar Sudanezen<br />
terugkeren uit kampen in Ethiopië. In Zuid Darfur wordt het werkterrein uitgebreid naar<br />
gebieden waar vluchtelingen terugkeren, richting Adila en Kass. In Gereida wordt het programmagebied<br />
ook uitgebreid.<br />
• <strong>ZOA</strong> Noord Sudan wil de capaciteitsopbouw van het maatschappelijk middenveld intensiveren,<br />
zodat de mensen uit de lokale gemeenschappen activiteiten van <strong>ZOA</strong> steeds meer<br />
zelf kunnen overnemen. De oprichting van schoolfederaties, in samenwerking met Red een<br />
Kind, is daar onderdeel van.<br />
49 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
5.9 <strong>ZOA</strong> Zuid-Sudan<br />
<strong>ZOA</strong> werkt sinds 1998 in Zuid Sudan onder vluchtelingen en ontheemden. Er is vrede in Zuid<br />
Sudan, maar het vertrouwen moet nog groeien. Zuid Sudan bevindt zich op een onzekere weg van<br />
de vredesovereenkomst naar democratische verkiezingen. Die verkiezingen, die in <strong>2009</strong> zouden<br />
plaatsvinden, zijn uitgesteld tot april 2010. De mensen in Zuid Sudan hebben weinig vertrouwen in hun<br />
overheid en in de toekomst van hun land. Zij hebben dan ook weinig motivatie om energie te steken in<br />
de opbouw van hun land. Er is een strijd om de macht gaande, en corruptie is een groot probleem. In die<br />
donkere situatie is <strong>ZOA</strong> in staat om concreet verschil te maken in het dagelijks leven van mensen. <strong>ZOA</strong><br />
Zuid Sudan werkt aan de opbouw van partnerorganisaties, onder andere door zelf het goede voorbeeld<br />
te geven. Mensen worden respectvol behandeld en krijgen de kans om door te groeien. <strong>ZOA</strong> werkt<br />
continu aan het voorbereiden van het vertrek van de organisatie. Omdat de situatie in Zuid Sudan nog<br />
zo fragiel is, is dat een langetermijnproject.<br />
5.9.1 ONZE MEDEWERKER<br />
‘In mijn werk ervaar ik de waarheid van Jezus’ woorden als hij zegt dat de oogst groot is, maar het<br />
aantal arbeiders klein (Lucas 10:2). De nood is zo groot, het aantal mensen dat hulp nodig heeft is zo<br />
overweldigend. Wat <strong>ZOA</strong> doet lijkt op een druppel op de gloeiende plaat. Maar het is bemoedigend om<br />
achterom te kijken, te zien waar we waren en wat we nu hebben bereikt.’<br />
Patrick Mabe (40) werkt als project manager in Lainya. ‘Ik weet wat het is om als vluchteling te leven. Ik<br />
ben Sudanees, maar ben in Uganda geboren. Ik en mijn familie moesten verschillende keren vluchten<br />
uit Sudan en uit Uganda. In Uganda studeerde ik bedrijfskunde. ‘In 2006 ben ik voor <strong>ZOA</strong> gaan<br />
werken. In dat jaar introduceerde <strong>ZOA</strong> projecten op het gebied van inkomensverwerving. Met mijn<br />
studieachtergrond had ik daar grote belangstelling voor.’<br />
‘De christelijke waarden die ik met <strong>ZOA</strong> deel, geven me moed bij alle uitdagingen en obstakels. De<br />
betrokkenheid, de liefde voor mensen is voelbaar bij <strong>ZOA</strong>. Dat is echt uniek aan deze organisatie. Een<br />
tijdje geleden had ik de kans om het werk van <strong>ZOA</strong> in Sri Lanka te zien. Het was alsof ik thuis was, ook<br />
daar voelde ik me deel van die <strong>ZOA</strong>-familie.’<br />
5.9.2 ONZE DOELGROEP<br />
John Laki Alfred was deelnemer aan de <strong>ZOA</strong>-cursus ‘Development Drivers’, waar hij leerde hoe hij<br />
activiteiten kan opzetten en een inkomen kan verdienen. Zo simpel als dat klinkt, zo ingrijpend was het<br />
voor hem. ‘We durven nu verder te kijken dan slechts één dag of een week vooruit. <strong>ZOA</strong> heeft mijn ogen<br />
geopend’, vertelt John. Dat hij de moed heeft om wat tuinbouw op te zetten, vooruit durft te denken, is<br />
een inspirerend voorbeeld voor de rest van zijn dorpsgenoten.<br />
Ook Peres Dudu volgde de cursus. Ze kreeg er energie en ideeën van, en heeft inmiddels een naaionderneming<br />
opgezet. Andere vrouwen zijn begonnen zeep te maken of geiten te houden. Giechelend<br />
erkent Peres dat ze nu minder ruzie over geld heeft met haar man; ze heeft nu immers zelf een<br />
inkomen.<br />
5.9.3 NEDERLAND EN ZUID SUDAN<br />
Het Happietariarestaurant in Groningen doneerde een deel van haar opbrengst in <strong>2009</strong> aan HIV/<br />
Aids-projecten van <strong>ZOA</strong> in Zuid Sudan. Een groep Nederlandse studenten heeft in <strong>2009</strong> een bezoek<br />
gebracht aan Zuid Sudan om een beeld te krijgen van de projecten op het gebied van HIV/Aidspreventie<br />
die <strong>ZOA</strong> hier uitvoert. Deze reis werd georganiseerd vanuit de Act Positive campagne,<br />
een bewustwordingscampagne voor Europese jongeren over HIV/Aids. Het doel van de reis was<br />
om voorlichtingsmateriaal te kunnen samenstellen. Happietaria Groningen verdiende in <strong>2009</strong> maar<br />
liefst 63.500 euro. Dit bedrag werd door ICCO verdubbeld, zodat er 127.000 euro naar HIV/Aidspreventieprojecten<br />
zal gaan. <strong>ZOA</strong> ontvangt daarvan € 41.000 voor HIV/Aids-preventieprojecten in Zuid-<br />
Sudan.<br />
50 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
‘We durven nu verder te kijken<br />
dan slechts één dag of een week<br />
vooruit’<br />
<strong>ZOA</strong> Zuid-Sudan werkte in:<br />
<strong>ZOA</strong> Zuid-Sudan richtte zich op:<br />
<strong>ZOA</strong> Zuid-Sudan bereikte o.a.<br />
de volgende concrete resultaten:<br />
<strong>ZOA</strong> Zuid-Sudan werkte met:<br />
<strong>ZOA</strong> Zuid-Sudanpersoneel:<br />
<strong>ZOA</strong> Zuid-Sudan ontving donaties<br />
van:<br />
<strong>ZOA</strong> Zuid-Sudan’s bestedingen<br />
<strong>2009</strong>:<br />
<strong>ZOA</strong> Zuid-Sudan’s budget voor<br />
2010:<br />
Juba West, Terekeka West, Juba North, Lainya,<br />
Maridi & Ibba<br />
Onderwijs, water en sanitatie, ontwikkeling<br />
private sector (levensonderhoud), HIV/aidspreventie<br />
• 38 waterputten en 14 latrines gebouwd en<br />
gerestaureerd.<br />
• 55 leerkrachten getraind.<br />
• 4200 volwassenen leren lezen en schrijven.<br />
• gezondheidszorgprogramma’s geïmplementeerd<br />
in 3 gebieden.<br />
• totaal zijn ongeveer 150.000 mensen met de<br />
hulpverlening bereikt.<br />
ASTAD, CAAPH, COMPASS, MSA, RDI, SLDA<br />
64 personen<br />
BuZa (MFS), EU (RRP1), Driestar College<br />
Gouda, Wilde Ganzen, PSO, SRF, UNICEF, <strong>ZOA</strong><br />
Nederland<br />
€ 1.373.970<br />
€ 2.187.651<br />
Doelstellingen voor <strong>2009</strong><br />
• <strong>ZOA</strong> Zuid-Sudan wil meer aandacht besteden aan communicatie met de doelgroep, voor<br />
planning en feedback.<br />
• <strong>ZOA</strong> Zuid-Sudan wil meer aandacht geven aan bewustwording over duurzame ontwikkeling<br />
van de gemeenschappen.<br />
• <strong>ZOA</strong> Zuid-Sudan wil het aantal mensen dat afhankelijk is van hulp verminderen door vergroting<br />
van het werkgebied.<br />
Resultaten in <strong>2009</strong><br />
• <strong>ZOA</strong> heeft in <strong>2009</strong> veel input gekregen vanuit de doelgroep, door middel van evaluatiebijeenkomsten.<br />
• <strong>ZOA</strong> staf en steeds meer lokale overheidsinstanties en lokale leiders, integreren een duurzame<br />
ontwikkeling in hun wederopbouwwerk. Het is belangrijk dat die focus bewaard blijft<br />
om ervoor te zorgen dat het zelfvertrouwen in de gemeenschappen verder toeneemt.<br />
• Het programma in het oosten van Juba County kon nog niet van start gaan, omdat er<br />
nog geen fondsen beschikbaar zijn. <strong>ZOA</strong> gaat door met het werven van fondsen voor dit<br />
programma.<br />
Doelstellingen voor 2010<br />
• <strong>ZOA</strong> Zuid-Sudan wil de leefomstandigheden van 300 families in Juba West verbeteren.<br />
• <strong>ZOA</strong> Zuid-Sudan wil lokale partnerorganisaties en lokale overheden in Lainya, Juba en<br />
Terekeka ondersteunen.<br />
• <strong>ZOA</strong> Zuid-Sudan wil het huidige HIV/aids programma in Lainya uitbreiden met 1 payam<br />
(subdivisie van een provincie) in Morobo County<br />
• <strong>ZOA</strong> Zuid-Sudan wil de huidige onderwijs- en water- en sanitatieprogramma´s in Juba<br />
Noord uitbreiden met twee payams in Juba Oost.<br />
51 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
5.10 <strong>ZOA</strong> Thailand<br />
<strong>ZOA</strong> werkt sinds 1984 in Thailand onder vluchtelingen uit Myanmar die in kampen verblijven aan<br />
de grens tussen Thailand en Myanmar. Voor de vluchtelingen in de kampen is er in <strong>2009</strong> niet veel<br />
veranderd ten opzichte van voorgaande jaren. Zij hebben nog steeds weinig uitzicht op een toekomst<br />
waarin ze in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. De overheid staat hen niet toe buiten de<br />
kampen te werken of te studeren. Met een onderwijsprogramma voor de Karenvluchtelingen biedt <strong>ZOA</strong><br />
vluchtelingen de mogelijkheid om zich te ontwikkelen. Met een diploma wordt het mogelijk om een<br />
nieuw bestaan op te bouwen in een ander land. <strong>ZOA</strong> werkt aan het overdragen van activiteiten aan een<br />
lokale organisatie. Daarnaast zoekt <strong>ZOA</strong> andere potentiële lokale partners die componenten van het<br />
programma kunnen overnemen.<br />
5.10.1 ONZE MEDEWERKER<br />
Kelly Lapkorekkasuk (37) werkt sinds 2002 als programmamanager voor <strong>ZOA</strong> Thailand. Hij geeft<br />
leiding aan het onderwijs- beroepentrainingen- en levensonderhoudprogramma. Kelly is christen en<br />
hoort bij de Karen-bevolkingsgroep, onder wie <strong>ZOA</strong> werkt. ´Ik ben geboren en opgegroeid in deze<br />
grensstreek, waar we nu onder de vluchtelingen werken. Ik ben een van hen. Tegelijk voel ik me als<br />
christen thuis bij <strong>ZOA</strong>. Met de andere medewerkers deel ik dezelfde waarden. Het gaat in ons werk om<br />
menselijke waardigheid, rentmeesterschap, trouw en recht. Dat zijn waarden die mij aanspreken.´<br />
´Ik ging voor <strong>ZOA</strong> werken omdat ik geld moest verdienen, maar ook omdat ik zorgen had over het<br />
onderwijs voor vluchtelingenkinderen. Nu ben ik in een positie dat ik kan bijdragen aan de verbetering<br />
van het onderwijssysteem in de vluchtelingenkampen. Ik zie met eigen ogen dat <strong>ZOA</strong>´s benadering<br />
werkt. <strong>ZOA</strong> heeft hierdoor het vertrouwen gewonnen van de vluchtelingen en ook van donoren. Ik ben<br />
ontzettend trots dat ik deel ben van het succes van de onderwijsprojecten van <strong>ZOA</strong> in de kampen.´<br />
5.10.2 ONZE DOELGROEP<br />
Sor Lo La wordt opgejaagd. Hij woont vlak buiten het Nong Bua vluchtelingenkamp in Thailand. Maar<br />
vandaag heeft hij van de politie te horen gekregen dat hij niet langer buiten het kamp mag wonen.<br />
Hij zal in het kamp een verblijfplaats voor zichzelf en zijn vrouw en dochtertje moeten vinden. In juni<br />
vluchtten hij en zijn vrouw vanuit Myanmar naar Thailand. Zijn vrouw beviel in een vluchtelingenkamp<br />
van hun dochtertje. Sor Lo La was onderwijzer in een vluchtelingenkamp in Myanmar, aan de grens<br />
met Thailand. Toen in juni de onrust aan de grens oplaaide, vluchtten alle inwoners van het kamp naar<br />
Thailand, naar het Nong Bua kamp. Het vergrootte de druk in het al volle kamp. Binnenkort zullen alle<br />
vluchtelingen in Nong Bua opnieuw moeten verhuizen, nu naar het vluchtelingenkamp Mae La. Sor Lo<br />
La volgt een training van <strong>ZOA</strong> voor onderwijzers. Die training is er mede op gericht om de instroom in<br />
het onderwijssysteem in Mae La te versoepelen. Sor Lo La hoopt in Mae La meer rust en veiligheid te<br />
vinden.<br />
5.10.3 NEDERLAND EN THAILAND<br />
Als gevolg van oplaaiend geweld in de grensstreek, vluchtte in oktober <strong>2009</strong> een groot aantal Karenvluchtelingen<br />
van Myanmar naar Thailand. Binnen een week hadden meer dan 4000 mensen onderdak<br />
en voorzieningen nodig in de vluchtelingenkampen in Thailand. Dankzij zakelijke donoren kon <strong>ZOA</strong> snel<br />
hulp bieden. Er werd 15.500 euro opgebracht voor een noodhulpproject waarbij <strong>ZOA</strong> in korte tijd kon<br />
zorgen voor onderwijs voor kinderen in de noodkampen.<br />
Deze snelle reactie van onze achterban op nieuwe noden kwam bovenop de al jarenlange intensieve<br />
betrokkenheid van de Nederlandse scholen bij onderwijsprojecten in Thailand.<br />
52 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
‘Ik kan nu bijdragen aan<br />
de verbetering van het<br />
onderwijssysteem in de<br />
vluchtelingenkampen’<br />
<strong>ZOA</strong> Thailand werkte in:<br />
<strong>ZOA</strong> Thailand richtte zich op:<br />
<strong>ZOA</strong> Thailand bereikte o.a.<br />
de volgende concrete resultaten:<br />
<strong>ZOA</strong> Thailand werkte met:<br />
<strong>ZOA</strong> Thailand personeel:<br />
<strong>ZOA</strong> Thailand ontving donaties<br />
van:<br />
Mae Hong Son Provincie: Mae Ra Ma Luang en<br />
Mae La Oon vluchtelingenkampen, Tak Provincie:<br />
Mae La, Umpiem en Nupo vluchtelingenkampen,<br />
Kanchanaburi Provincie: Dan Yong vluchtelingenkamp,<br />
Ratchaburi Provincie: Tham Hin<br />
vluchtelingenkamp<br />
Basisonderwijs, beroepentraining, inkomensverwervende<br />
activiteiten<br />
135.000 mensen direct en indirect bereikt door<br />
middeld van beroepentrainingen, cursussen<br />
Engelse taal, training van leraren, verstrekking<br />
van schoolmaterialen en herstel van schoolgebouwen.<br />
Coordination Committee for the Services to<br />
Displaced People in Thailand (CCSDPT), Karen<br />
Refugee Council (KRC), Thaise Ministerie voor<br />
Onderwijs (MoE), Thaise onderwijsinstituten<br />
58 personen<br />
<strong>ZOA</strong> Thailand’s bestedingen <strong>2009</strong>: € 4.008.698<br />
<strong>ZOA</strong> Thailand’s budget voor 2010: € 3.695.889<br />
Baptist World Aid Australia, BuZa, CBC/III, EU,<br />
GGP, ICS, Japanse Ambassade, Prisma, PSO,<br />
Save the Children Sweden, UNHCR, UNICEF,<br />
Belgische ambassade, ICS, World Education,<br />
<strong>ZOA</strong> Nederland<br />
Doelstellingen voor <strong>2009</strong><br />
• <strong>ZOA</strong> Thailand wil de werksystemen met lokale organisaties en lokale structuren verbeteren<br />
en het programma consolideren door middel van nieuwe benaderingen en door het aangaan<br />
van nieuwe partnerschappen.<br />
• <strong>ZOA</strong> Thailand wil blijven investeren in de kwaliteit van de projecten.<br />
Resultaten in <strong>2009</strong><br />
• Het ontwikkelen van nieuwe benaderingen en het aangaan van nieuwe partnerschappen<br />
is een voortdurend aandachtspunt. Ook in <strong>2009</strong> was <strong>ZOA</strong> succesvol bij het aangaan van<br />
nieuwe samenwerkingsovereenkomsten met lokale organisaties.<br />
• <strong>ZOA</strong> heeft ook in <strong>2009</strong> geïnvesteerd in verbetering van kwaliteit van projecten. Er zijn standaarden<br />
ontwikkeld voor kwalitatief goed onderwijs. Daartoe is een modelschool opgericht<br />
die dient als pilotproject.<br />
Doelstellingen voor 2010<br />
• Versterking van bestaande organisaties en netwerken ten behoeve van een duurzaam<br />
onderwijssysteem. Bereik: 43.000 studenten, 2.000 leerkrachten en 120 leden van de<br />
ondersteunende staf.<br />
• De ondersteuning voor beroepsopleidingen wordt overgedragen aan een collega-organisatie<br />
waardoor de continuïteit op langere termijn gewaarborgd blijft.<br />
• Het verbeteren van de inkomens van vluchtelingen door middel van het opzetten van kleinschalige<br />
winstgevende projecten in een agrarische omgeving. Bereik: 160 deelnemers uit<br />
de kampen en 60 uit de lokale bevolking.<br />
53 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
5.11 <strong>ZOA</strong> Uganda<br />
<strong>ZOA</strong> werkt sinds 2007 in Uganda onder terugkerende vluchtelingen. <strong>ZOA</strong> werkt in Karamoja regio, in<br />
noordoost Uganda en in Pader in het noorden. Nu de Lord´s Resistance Army in het noorden is verdreven<br />
en het regeringsleger naar het noordoosten is getrokken om de stammen daar te ontwapenen, is de<br />
situatie hier veiliger geworden. De mensen die gevlucht waren, keren massaal weer terug. Omdat<br />
alles is verwoest werkt <strong>ZOA</strong> met boerengroepen die worden opgericht en ondersteund om meer land<br />
te kunnen bewerken, meer te kunnen verkopen zodat geld opzij kan worden gelegd voor bijvoorbeeld<br />
schoolgeld voor de kinderen. <strong>ZOA</strong> integreert de verschillende projecten zodat de hele gemeenschap<br />
profiteert. De ouders profiteren van landbouwprojecten, de kinderen krijgen onderwijs en de hele<br />
gemeenschap profiteert van betere toegang tot water en projecten op het gebied van sanitatie. Uniek<br />
voor de werkwijze van <strong>ZOA</strong> is dat veel medewerkers zelf in de dorpen wonen. Zo heeft <strong>ZOA</strong> zicht op de<br />
concrete noden van de mensen.<br />
5.11.1 ONZE MEDEWERKER<br />
´De mensen met wie ik werk en ikzelf - wij zijn gelijken. We zijn in deze streek geboren en ik heb<br />
dezelfde dingen meegemaakt als zij. Hierdoor kunnen we als gelijken praten en besluiten nemen.´<br />
Lowila Oketayot (40) werkt als manager landbouw in Pader voor <strong>ZOA</strong> Uganda.<br />
Lowila werkt sinds 2008 voor <strong>ZOA</strong>. ´Dit werk geeft me de kans om te doen waar ik voor geleerd heb.<br />
Tegelijk kan ik de mensen die ik ken en begrijp, helpen om vooruit te komen. De noden zijn soms<br />
overweldigend. Het is een uitdaging om mensen te leren dat ze zelf verantwoordelijkheid moeten nemen.<br />
Ik zie nu wel vooruitgang: steeds meer boeren zijn bemoedigd en raken betrokken bij de wederopbouw<br />
van hun gemeenschappen.´<br />
´Wat me meer dan wat ook motiveert, is het besef dat God ons vertelt dat we Zijn kinderen moeten<br />
liefhebben en dienen. Het maakt me blij dat ik mensen weer hoop kan geven.´<br />
5.11.2 ONZE DOELGROEP<br />
Beatrice Aol Omayo (20) draagt een verschrikkelijk verleden met zich mee. Toen ze acht jaar was, is<br />
ze ontvoerd. ´Ik herinner me alles. Ze trapten de deur van onze hut in en namen me mee. Mijn moeder<br />
deed niets. Als ze had geprotesteerd, hadden ze haar misschien wel vermoord. Met de rebellengroep<br />
zijn we door Noord-Uganda getrokken naar de grens met Sudan. We roofden en staken hutten in brand<br />
en namen kinderen mee. Dat heb ik ook gedaan, ik moest wel. Een jaar later ben ik ontsnapt. Toen<br />
ik terugkwam in mijn dorp, was mijn moeder overleden en mijn vader ook ontvoerd. Hij is nooit meer<br />
teruggekomen.´<br />
Beatrice straalt kracht uit. Ze werkt nu als vrijwilligster bij een organisatie van voormalig ontvoerde<br />
kindsoldaten. ´Ik haat de rebellen niet die mij hebben ontvoerd. Ze zijn slachtoffer, net als ik. Er is niets<br />
te vergeven.´<br />
5.11.3 NEDERLAND EN UGANDA<br />
EO-presentator Andries Knevel en dominee Gert Hutten reisden in november <strong>2009</strong> naar Uganda,<br />
om daar het werk van <strong>ZOA</strong> te zien. Knevel ging onder andere in gesprek met Martin, een voormalig<br />
kindsoldaat, die zich nu inzet voor de opvang van lotgenoten en daarmee samenwerkt met <strong>ZOA</strong>. Het<br />
was een indringend gesprek over vergeving, hoop en toekomst. Martin was één van de mensen uit<br />
<strong>ZOA</strong>’s doelgroep waar Knevel en Hutten mee in gesprek gingen. Hun ervaringen verschenen in de<br />
Visie, in het Friesch Dagblad en in het Katholiek Nieuwsblad. Andries Knevel vertelt meer over deze reis<br />
in radio- en televisieprogramma´s die in 2010 worden uitgezonden.<br />
54 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
‘Beatrice werkt nu als vrijwilligster<br />
bij een organisatie van voormalig<br />
ontvoerde kindsoldaten’<br />
<strong>ZOA</strong> Uganda werkte in:<br />
<strong>ZOA</strong> Uganda richtte zich op:<br />
<strong>ZOA</strong> Uganda bereikte o.a.<br />
de volgende concrete resultaten:<br />
<strong>ZOA</strong> Uganda werkte met:<br />
<strong>ZOA</strong> Uganda personeel:<br />
<strong>ZOA</strong> Uganda ontving donaties<br />
van:<br />
Pader en Amudat district<br />
Voedselzekerheid, water, sanitatie en hygiene,<br />
onderwijs en de ontwikkeling van de private sector<br />
door Agro Bussiness Chain Development.<br />
32 klaslokalen, 8 docentenhuizen, 580 gezinslatrines,<br />
schoolbanken, toiletten voor de 4<br />
scholen, zaden en landbouwgereedschap voor<br />
iedere boer ter waarde van 30 euro, trainingen<br />
voor ouderraaden en smc’s, en boeren groepen<br />
en lokale partners<br />
Totaal werden 4,800 boeren gezinnen (gemiddeld<br />
7 personen per gezin) 9,700 schoolkinderen bereikt.<br />
30 dorpen werden voorzien van gemiddeld<br />
50 gezinnen met waterpunten en latrines.<br />
Christian Counselling Fellowship, Diocese of Kitgum,<br />
Fokapawa, Kwal Ryeko, Karamoja Diocese<br />
Development Services, Africa2000 Network,<br />
District Local Government, AT Uganda, UNADA<br />
42 personen<br />
<strong>ZOA</strong> Uganda’s bestedingen <strong>2009</strong>: € 1.164.051<br />
<strong>ZOA</strong> Uganda’s budget voor 2010: € 1.443.389<br />
Aqua4All, Prisma, CRWRC, FAO, MWH, PSO,<br />
<strong>ZOA</strong> Nederland<br />
Doelstellingen voor <strong>2009</strong><br />
• <strong>ZOA</strong> Uganda wil een tweede programmagebied openen - in Karamoja. Dit programma zal<br />
zich richten op projecten voor landbouw en voedselzekerheid en gemeenschapsopbouw voor<br />
terugkerende vluchtelingen van de Pokot stam vanuit Kenia en omringende gebieden.<br />
• <strong>ZOA</strong> Uganda wil in Pader het landbouwprogramma, het programma voor basisonderwijs en<br />
voor water en sanitatie uitbreiden.<br />
• <strong>ZOA</strong> Uganda zal in <strong>2009</strong> helpen bij de opbouw van de private sector en het lokale bedrijfsleven<br />
versterken.<br />
Resultaten in <strong>2009</strong><br />
• <strong>ZOA</strong> is in <strong>2009</strong> gestart met het werk in Karamoja, in het Amudat district. <strong>ZOA</strong> werkt in<br />
partnership met Karamoja Diocese op het gebied van civic education en landbouw.<br />
• <strong>ZOA</strong> heeft meer boerengroepen kunnen bereiken en trainen in betere landbouwtechnieken.<br />
Het onderwijs project bereikte 26 scholen in Pader. Het water- en sanitatieproject is gelijk<br />
gebleven.<br />
• In Augustus <strong>2009</strong> is begonnen met een uitdagend project om boeren op een meer commerciële<br />
manier landbouw te laten bedrijven, niet alleen het verbouwen maar ook de marketing<br />
en verkoop worden behandeld<br />
Doelstellingen voor 2010<br />
• Stimulering van inkomensgenererende activiteiten voor teruggekeerde vluchtelingen (bereik:<br />
4.000 families).<br />
• Ontwikkeling van de private sector door herstel van de (agrarische) productieketen (bereik:<br />
1.350 boeren).<br />
• Opstarten van basisschoolonderwijs voor slachtoffers van de oorlog (bereik: 10.000 kinderen).<br />
• Verbetering van de leefomstandigheden van oorlogsslachtoffers door herstel van water- en<br />
sanitairvoorzieningen (bereik: 10.000 mensen).<br />
55 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
6. Kwaliteitsmanagement<br />
en verantwoording<br />
56 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
´Zeggen wat je doet en doen wat je zegt… beide goed communiceren en leren van de praktijk.´ Zo<br />
vatte iemand pakkend samen waar kwaliteitsmanagement over gaat. Niet over eindeloze procedures<br />
en papierwerk. Het kwaliteitsmanagement van <strong>ZOA</strong> gaat ten diepste over het dagelijks werk met<br />
vluchtelingen en ontheemden. Hoe de organisatie dat dagelijkse werk organiseert en hoe de organisatie<br />
daar verantwoording over aflegt. Hoe <strong>ZOA</strong> steeds leert van de dagelijkse praktijk en die leerervaring<br />
gebruikt. Juist omdat de omgeving waarin <strong>ZOA</strong> opereert complex en dynamisch is en omdat de<br />
uitkomst van ons werk lang niet altijd voorspelbaar is.<br />
<strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> geeft haar ambitie met betrekking tot kwaliteit al in de missie weer: “Wij<br />
bieden maximale toegevoegde waarde aan diegenen die wij ondersteunen en aan diegenen die ons<br />
ondersteunen.” Het gaat om het bieden van meerwaarde aan de ‘partijen’ waar we mee werken. In de<br />
eerste plaats aan de doelgroepen in Afrika en Azië die we ondersteunen, maar ook aan donateurs en<br />
institutionele donoren die het werk van <strong>ZOA</strong> financieel mogelijk maken.<br />
6.1 ISO-CERTIFICERING<br />
In 2008 heeft <strong>ZOA</strong> een volgende stap gezet in het borgen van haar kwaliteitsmanagement door dit<br />
voor de organisatie in Nederland extern te laten certificeren volgens de ISO 9001:2000 norm. Deze<br />
is in <strong>2009</strong> geactualiseerd volgens de ISO 9001:2008 norm. Daarmee sluit <strong>ZOA</strong> aan bij de trend<br />
in de sector om, in antwoord op de vraag om heldere verantwoording, externe kwaliteitcertificering<br />
als standaard te beschouwen. Inmiddels bereidt <strong>ZOA</strong> volgende stappen voor. In <strong>2009</strong> werd gestart<br />
met de voorbereiding van de externe certificering van alle <strong>ZOA</strong> landenorganisaties. Het doel is dat in<br />
2011 alle landen gecertificeerd zijn. Daarnaast zal <strong>ZOA</strong> onderzoeken of de verantwoording richting<br />
de doelgroepen nog concreter kan worden gemaakt. Juist omdat de positie van de doelgroepen in de<br />
‘hulpverleningsketen’ relatief zwak is. Deelname aan het HAP (Humanitarian Accountability Partnership)<br />
biedt daartoe de mogelijkheden. Deze internationale organisatie hanteert standaarden die<br />
aanvullend zijn op ISO 9001.<br />
6.2 VERANTWOORDINGSVERKLARING<br />
Het bestuur van <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> onderschrijft de volgende principes:<br />
• Binnen de organisatie is de functie ‘toezichthouden’ (het vaststellen of goedkeuren van plannen, en<br />
het kritisch volgen van de organisatie en haar resultaten) gescheiden van het ‘besturen’, ofwel de<br />
‘uitvoering’.<br />
• De organisatie werkt voortdurend aan een optimale besteding van middelen zodat <strong>ZOA</strong> effectief<br />
en doelmatig werkt aan het realiseren van de doelstelling. Dit is vastgelegd in ons kwaliteits- en<br />
beheersingsmodel.<br />
• De organisatie streeft naar optimale relaties met belanghebbenden, met gerichte aandacht voor de<br />
informatieverschaffing en voor de inname en verwerking van wensen, vragen en klachten. De organisatie<br />
als geheel, zowel in Nederland als in de gebieden waar ze werkzaam is, is continu in contact<br />
met belanghebbenden om het werk bij <strong>ZOA</strong> mogelijk te maken.<br />
Details zijn vastgelegd in ons gecertificeerde kwaliteitshandboek en daaraan gerelateerde documenten.<br />
Hieronder is op hoofdlijnen aangegeven hoe <strong>ZOA</strong> de eerste twee bovenstaande principes heeft<br />
geïmplementeerd. Over de relaties met de achterban, informatieverschaffing, klachtenprocedure en<br />
gedragscodes leest u meer in het verslag van Fondsenwerving en Voorlichting (bladzijde 63). De<br />
omgang met vrijwilligers wordt beschreven in het Directieverslag (bladzijde 73). Meer informatie over<br />
de doelgroep vindt u in de introductie bij hoofdstuk vier (bladzijde 21).<br />
<strong>ZOA</strong> <strong>Vluchtelingenzorg</strong> voldoet volledig aan de code voor goed bestuur (‘Code Wijffels’).<br />
6.3 BESTUREN EN TOEZICHT HOUDEN<br />
6.3.1 DE BESTUURDER<br />
De bestuurder van de organisatie is de Algemeen Directeur. De Algemeen Directeur voert ten<br />
behoeve van de stichting de algemene directie. De Algemeen Directeur bepaalt het beleid, stelt de<br />
financiële richtlijnen vast en heeft de eindverantwoordelijkheid voor de dagelijkse leiding. Dit houdt<br />
57 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
onder meer in dat hij verantwoordelijk is voor de realisatie van de doelstellingen van de stichting, de<br />
omvang met de bestedingen, de strategie en het beleid en de daaruit voortvloeiende resultatenontwikkeling.<br />
Het geven van vorm en inhoud aan de levensbeschouwelijke aspecten van de organisatie is<br />
hier ook onderdeel van. De directeur legt over de hierboven genoemde punten verantwoording af aan<br />
de Raad van Toezicht en verschaft de Raad alle informatie die daarvoor nodig is.<br />
6.3.2 DE RAAD VAN TOEZICHT<br />
De Raad van Toezicht toetst of het bestuur bij zijn beleidsvorming en de uitvoering van zijn bestuurstaken<br />
oog houdt op het belang van de organisatie van de stichting in relatie tot de maatschappelijke<br />
functie van de stichting en of het bestuur een zorgvuldige en evenwichtige afweging heeft gemaakt<br />
van de belangen van de verschillende belanghebbenden van de stichting.<br />
De Raad van Toezicht rekent onder meer de volgende taken en bevoegdheden tot zijn verantwoordelijkheid:<br />
• het toezicht houden op en bewaken van de identiteit van de organisatie;<br />
• het zorg dragen voor een goed functionerend bestuur (door benoeming, beoordeling, schorsing en<br />
ontslag van (leden van) het bestuur);<br />
• het bepalen van het aantal leden van het bestuur;<br />
• het bewaken van het normatief kader waarbinnen het bestuur van de stichting handelt;<br />
• het zorg dragen voor een goed functionerend intern toezicht (door benoeming, beoordeling en ontslag<br />
van (leden van) de Raad van Toezicht);<br />
• het functioneren als adviseur en klankbord voor het bestuur;<br />
• het houden van integraal toezicht op het beleid van het bestuur en de algemene gang van zaken<br />
binnen de stichting;<br />
• het beoordelen en - indien dit statutair is voorgeschreven - goedkeuren van de besluiten van het<br />
bestuur;<br />
• het toezien op het beleid voor voorlichting, bewustwording, pleitbezorging, fondsenwerving en doelmatige<br />
besteding van verkregen middelen.<br />
De Raad van Toezicht ziet er in het bijzonder op toe dat de uitvoering van het beleid van het bestuur<br />
strookt met de vastgestelde en goedgekeurde (meerjaren)beleidsplannen en de begrotingen. De<br />
Raad en het bestuur maken daarbij afspraken over de ijkpunten die door de Raad gehanteerd worden.<br />
Hierbij maakt de Raad gebruik van externe codes en richtlijnen waarvan periodiek de conformiteit<br />
wordt vastgesteld.<br />
6.4 OPTIMALE BESTEDING VAN MIDDELEN: <strong>ZOA</strong> KWALITEITS- EN<br />
BEHEERSINGSMODEL<br />
<strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> heeft kwaliteit van de bedrijfsvoering hoog in haar vaandel staan. Vanwege<br />
de sterke groei die de organisatie in de afgelopen jaren doormaakte, stond de kwaliteit onder druk.<br />
Wij zagen ons genoodzaakt om extra te investeren in de kwaliteit van de organisatie. Het versterken<br />
van de interne beheersing en controle is één van de strategische richtingen of speerpunten van de<br />
organisatie geworden.<br />
De definitie voor interne beheersing die wij daarbij hanteren is: het geheel van maatregelen die er toe<br />
leiden dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen omtrent de<br />
• effectiviteit en efficiency van onze procedures en activiteiten;<br />
• betrouwbaarheid van onze financiële rapportages;<br />
• naleving van relevante wet- en regelgeving.<br />
De maatregelen die <strong>ZOA</strong> heeft genomen zijn in te delen in de volgende categorieën:<br />
• kernwaarden van de organisatie;<br />
• inrichting van de organisatie;<br />
• inrichting van de bedrijfsprocessen;<br />
• procedures en richtlijnen (beleid);<br />
• ondersteunende systemen.<br />
58 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
6.4.1 KERNWAARDEN VAN DE ORGANISATIE<br />
De basis voor de interne beheersing wordt gevormd door de cultuur van de organisatie, de integriteit<br />
van haar medewerkers en de controlebewustheid van de organisatie. De missie van <strong>ZOA</strong> is het<br />
centrale referentiepunt voor sturing van de organisatie. Een betrouwbare bedrijfsvoering staat of valt<br />
met de juiste organisatiecultuur. Het management heeft daarbij bij uitstek een belangrijke voorbeeldfunctie.<br />
Vanuit onze identiteit hebben wij kernwaarden bepaald die richting geven aan de gewenste organisatiecultuur.<br />
Deze vier waarden -trouw, menselijke waardigheid, rentmeesterschap en recht- betekenen<br />
voor de management- en beheersingsprocessen van <strong>ZOA</strong>:<br />
• toegevoegde waarde richting de doelgroepen en richting de verschillende klantencategorieën (achterban,<br />
donoren, etc.);<br />
• aanspreekbaar zijn op de verantwoorde, effectieve inzet van mensen en middelen in de realisatie<br />
van de toegevoegde waarde;<br />
• eerlijkheid en transparantie als uitgangspunt voor alle interne processen.<br />
6.4.2 INRICHTING VAN DE ORGANISATIE<br />
De organisatie is op zo´n manier ingericht dat zowel in de organisatie als geheel als in de individuele<br />
landenorganisatie de noodzakelijke functiescheiding aanwezig is om de interne beheersingsdoelen te<br />
kunnen realiseren. Zo is bij de afdeling Financiën op het hoofdkantoor de afdeling Interne Controle<br />
ondergebracht die rechtstreeks aan de directeur en de auditcommissie rapporteert. Binnen de landenprogramma’s<br />
zijn minimaal de functies Programme Advisor, Programme Manager en de Manager<br />
General Affairs (verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering in het land), onder leiding van de landendirecteur,<br />
goed ingevuld om verantwoord te kunnen werken.<br />
6.4.3 INRICHTING VAN DE BEDRIJFSPROCESSEN<br />
De inrichting van de bedrijfsprocessen wordt in het volgende schema samengevat:<br />
<strong>ZOA</strong> INTERNE BEHEERSINGS- EN CONTROLEPROCESSEN<br />
Management Proces<br />
Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December<br />
Planningsproces<br />
Businessplan 3 jaar rolling<br />
Rolling strategisch plan<br />
Jaarlijks landenbeleidsplan (CAPP)<br />
Jaarlijkse begroting<br />
Implementatieproces<br />
Project management cycle<br />
Management van algemene kosten<br />
Fondsenwerving<br />
Supportprocessen<br />
HR<br />
Support Team<br />
Voorraadbeheer<br />
Beleid en richtlijnen<br />
Cash management<br />
Compliance<br />
Inkoop<br />
Finance & Control<br />
Reviewproces<br />
Q4-rapportage<br />
<strong>Jaarverslag</strong><br />
Q1-rapportage<br />
Risk Identificatie<br />
Q2-rapportage<br />
30/06 risico’s rapport<br />
Q3-rapportage<br />
Audit Proces<br />
Intern audtproces<br />
- Financieel<br />
- Compliance<br />
Balanscontroles<br />
Proces & cijferbeoordelingen<br />
Kwartaalrapportage<br />
Veldbezoeken<br />
Proces & cijferbeoordelingen<br />
Kwartaalrapportage<br />
Beoordeling geïdentificeerde<br />
risico’s<br />
Proces & cijferbeoordelingen<br />
Kwartaalrapportage<br />
Veldbezoeken<br />
Proces & cijferbeoordelingen<br />
Kwartaalrapportage<br />
- HR<br />
- Programmatisch<br />
- Kwaliteit<br />
Extern auditproces Jaarlijks audit ISO<br />
Bevestiging van de (landen-) directeur<br />
Accountantsverslag<br />
Interim audit<br />
Management Letter<br />
Al deze processen zijn beschreven en worden periodiek gecontroleerd op correcte werking. Afwijkingen,<br />
afhankelijk van de context, zijn toegestaan mits vooraf aangegeven in het Country Annual Policy<br />
Plan (CAPP) waarbij maatregelen moeten worden genomen om verantwoorde beheersing te kunnen<br />
blijven garanderen.<br />
59 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
De externe controle wordt uitgevoerd ten behoeve van de jaarrekening en ten behoeve van speciale<br />
projecten. De controle van de jaarrekening staat onder leiding van PWC Accountants in Nederland die<br />
diverse andere accountants, zoveel mogelijk afkomstig uit één van de vier grote accountantskantoren,<br />
aanstuurt.<br />
6.4.4 PROCEDURES EN RICHTLIJNEN<br />
Voor alle bedrijfsprocessen zijn, voor zover noodzakelijk, procedures en richtlijnen ontwikkeld om te<br />
waarborgen dat <strong>ZOA</strong> voldoet aan de eisen die aan de organisatie worden gesteld en dat de gestelde<br />
doelen worden gerealiseerd. Dit is conform de ISO 9001:2008 norm voor kwaliteitsmanagementsystemen.<br />
6.4.5 ONDERSTEUNENDE SYSTEMEN<br />
Het Programme Management System (PMS) en het <strong>ZOA</strong> Informatie Systeem (ZIS) zijn de belangrijkste<br />
applicaties die <strong>ZOA</strong> heeft ontwikkeld om haar bedrijfsprocessen te ondersteunen en documenteren.<br />
Deze systemen worden bovendien voortdurend doorontwikkeld om ze aan te laten sluiten bij de<br />
ontwikkelingen binnen de organisatie en de sector. Daarnaast werken we aan de totstandkoming van<br />
een extranet op basis waarvan kennismanagement binnen de organisatie wordt bevorderd.<br />
6.5 RISICOMANAGEMENT<br />
<strong>ZOA</strong> loopt risico’s bij de uitvoering van haar werkzaamheden. Wij zijn ons bewust van deze risico’s, die<br />
een grote impact kunnen hebben op de organisatie wanneer hier onvoldoende aandacht aan wordt<br />
besteed. Risicomanagement is dan ook geformaliseerd binnen de bedrijfsprocessen van de organisatie.<br />
Risico’s, inclusief de genomen mitigerende maatregelen, worden op een gestructureerde wijze<br />
vastgelegd. De belangrijkste risico’s zijn:<br />
Omschrijving<br />
1) Uitvoeringsrisico’s<br />
• kwaliteit van de uitvoering<br />
• budgetoverschrijdingen<br />
Risico<br />
Hoog/Middel/Laag<br />
Impact<br />
Hoog/Middel/Laag<br />
Genomen mitigerende<br />
maatregelen<br />
M M • Strak toezicht op naleving van<br />
interne procedures<br />
• Projecten groter dan € 250.000<br />
worden integraal gecontroleerd,<br />
kleinere steekproefsgewijs<br />
2) Compliancerisico’s<br />
• niet voldoen aan regels van institutionele<br />
donoren<br />
• Strak toezicht op naleving van interne<br />
procedures om te voldoen aan de<br />
door de donor gestelde eisen<br />
3) Veiligheidsrisico’s<br />
• Onzekere politieke situaties<br />
• Werken in (post-)<br />
conflictgebieden<br />
L H • Projecten groter dan € 250.000<br />
worden integraal gecontroleerd,<br />
kleinere steekproefsgewijs<br />
H H • Continu up-to-date houden van veiligheidsprotocollen<br />
o.b.v. voortgaande<br />
scanning van het veiligheidsrisico<br />
ter plaatse<br />
• Periodiek lokaal overleg met VN,<br />
NL-ambassade en andere NGO’s<br />
• In kritieke situaties verscherpt<br />
toezicht door hoofdkantoor.<br />
6.6 ANTI-FRAUDE EN -CORRUPTIE<br />
<strong>ZOA</strong> heeft een anti-fraude en -corruptiebeleid wat bijdraagt aan het voorkomen van en snel reageren<br />
op (signalen van) fraude en corruptie.<br />
<strong>ZOA</strong> keurt alle vormen van fraude en corruptie af. Alle schade als gevolg van fraude en corruptie<br />
wordt al dan niet via de bevoegde rechter verhaald op de daders, inclusief eventuele andere voordelen<br />
die zij uit de fraude hebben verkregen.<br />
In <strong>2009</strong> zijn een viertal meldingen van fraude en corruptie uit de programmalanden gerapporteerd.<br />
Twee fraudes werden snel ontdekt door de interne controleafdeling waarna de betrokken medewerkers<br />
zijn ontslagen. <strong>ZOA</strong> heeft aangifte gedaan bij de politie en vordert de schade via de rechter<br />
terug. Overigens was de omvang van de schade beperkt. De overige twee meldingen betroffen<br />
60 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
eschuldigingen van personen buiten de organisatie van fraude en corruptie die door de Interne<br />
Accountant zijn onderzocht. Beide beschuldigingen bleken ongegrond, wel hebben deze geleid tot<br />
aanscherping van de interne procedures om ook de schijn van onregelmatigheden te voorkomen.<br />
6.7 EXTERN TOEZICHT EN EVALUATIE<br />
<strong>ZOA</strong>´s werk wordt beoordeeld door verschillende externe auditoren (waaronder enkele van overheidsinstellingen)<br />
en geaccrediteerde auditoren. <strong>ZOA</strong> beschikt ook over een intern audit systeem om effectieve<br />
en efficiënte procedures te waarborgen. Regelmatig wordt het <strong>ZOA</strong> Beheersings Framework<br />
getoetst op effectiviteit en efficiency aan algemeen geldende kwaliteitsmodellen zoals bijvoorbeeld<br />
COSO.<br />
Doelstellingen voor <strong>2009</strong> Resultaten in <strong>2009</strong><br />
<strong>ZOA</strong> zal de ISO-certificering voorbereiden van de landenkantoren<br />
in de landen waar <strong>ZOA</strong> actief is.<br />
<strong>ZOA</strong> zal het PME-kader doorontwikkelen, door specifieke<br />
doorvertaling in sectorspecifiek beleid (onderwijs, voedselzekerheid,<br />
etc.)<br />
Door middel van een ‘self-assesment’ hebben de landen<br />
eventuele leemtes vastgesteld ten opzichte van ISO-normering.<br />
Begin 2010 kan op basis hiervan een implementatieplan<br />
worden gemaakt.<br />
Sectorspecifiek beleid voor capaciteitsopbouw en onderwijs is<br />
afgerond. Beleid voor voedselzekerheid en water- en sanitatie<br />
is in ontwikkeling en wordt in de loop van 2010 afgerond.<br />
<strong>ZOA</strong> zal het organisatiebrede extranet LIZZ en de bijbehorende<br />
technische randvoorwaarden doorontwikkelen.<br />
Nu het Interne Beheersing Model volledig is geïmplementeerd,<br />
is de grote uitdaging om deze op niveau te houden.<br />
Door gerichte training en ondersteuning van de landenprogramma’s<br />
worden landen gestimuleerd hun financiële zaken<br />
zelfstandiger te organiseren.<br />
De interne auditafdeling zal een volledige controle uitvoeren<br />
op de organisatie. Hierop kan de externe accountant steunen.<br />
Dit moet leiden tot minder accountantskosten in 2010.<br />
De nieuwe extranetomgeving is technisch gereed. De implementatie<br />
zal in 2010 plaatsvinden.<br />
Een analyse is gemaakt van de diverse landenorganisatie. De<br />
kwalitatief minder sterke programmalanden zijn individueel<br />
begeleid. De financiële medewerkers van de sterkere landen<br />
hebben een collectieve training bijgewoond. Voor 2010 wordt<br />
een vergelijkbare aanpak gevolgd.<br />
Acht van de tien landen zijn gecontroleerd door de interne<br />
controleafdeling. Deze controles zijn beoordeeld door de<br />
externe accountant wat heeft geleid tot een verbetering van<br />
de uitgevoerde controles in het vierde kwartaal.<br />
Doelstelling voor 2010<br />
Naast de activiteiten die vanuit <strong>2009</strong> worden voortgezet zijn de doelen voor 2010:<br />
• Voorbereiding business plan voor 2011-2015 op basis van nieuw strategieplan ‘Signs of Hope’<br />
• Lidmaatschap verkrijgen van het HAP (Humanitarian Accountability Partnership)<br />
• Opzetten van een beheersstructuur voor het Dutch Consortium for Rehabilitation wanneer MFS 2<br />
subsidie wordt verkregen.<br />
61 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
7. Fondsenwerving en Voorlichting<br />
62 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
7.1 INLEIDING<br />
Voor de afdeling Fondsenwerving en Voorlichting was <strong>2009</strong> het jaar van stabilisatie. Waar de afdeling in<br />
2008 een groot aantal veranderingen in grootte, personeel en structuur had ondergaan, kon het team<br />
stabiel verder gaan op de ingeslagen weg in <strong>2009</strong>. De interne rust op de afdeling kwam ten goede aan<br />
ieders creativiteit en inzet om ondanks de financiële crisis het inkomstenniveau toch op peil te houden<br />
en om onze toewijding aan de doelgroep in Afrika en Azië waar te maken.<br />
De afdeling richt zich met verschillende units op diverse groepen in <strong>ZOA</strong>’s achterban in Nederland:<br />
• particulieren<br />
• scholen,<br />
• kerken,<br />
• bedrijven en vermogensfondsen.<br />
Daarnaast biedt een aparte unit ondersteuning aan de verschillende landenkantoren in Afrika en Azië<br />
voor de werving van institutionele fondsen. Hierover leest u meer in paragraaf 5.2.<br />
<strong>ZOA</strong> richt zich in de communicatie met de achterban op drie aandachtsgebieden:<br />
• bewustwording<br />
• inspiratie<br />
• mobilisatie<br />
<strong>ZOA</strong> biedt de verschillende groepen in de achterban informatie over de situatie van vluchtelingen en ontheemden,<br />
over armoede en extreem onrecht (bewustwording). Die informatie brengen we in verband<br />
met een Bijbelse visie op onze betrokkenheid bij en verantwoordelijkheid voor de naaste (inspiratie).<br />
Ten slotte bieden we mensen diverse mogelijkheden om zich persoonlijk in te zetten voor <strong>ZOA</strong>’s werk<br />
(mobilisatie).<br />
De afdeling Fondsenwerving en Voorlichting wil meer bereiken dan alleen een hoge financiële opbrengst.<br />
Sinds 2007 profileert <strong>ZOA</strong> zich hierbij met de slogan ‘[r]echt voor de vluchteling’. Daarbij<br />
stellen we dat iedereen op zijn of haar eigen manier een bijdrage kan leveren om recht te doen aan de<br />
vluchteling. Steun in de vorm van geld is slechts één van de mogelijkheden waarop de achterban haar<br />
betrokkenheid bij het werk van <strong>ZOA</strong> kan laten blijken. Ook steun in de vorm van bijvoorbeeld tijd, kennis<br />
en gebed is van harte welkom. <strong>ZOA</strong> wil mensen motiveren om zich in te zetten voor vluchtelingen op<br />
een manier die bij hen past.<br />
7.2 FONDSENWERVING<br />
7.2.1 PARTICULIEREN<br />
<strong>ZOA</strong> wordt gesteund door een trouwe achterban van donateurs, vrijwilligers en collectanten. <strong>ZOA</strong> heeft<br />
63.200 particuliere donateurs en 21.000 vrijwilligers (inclusief collectanten). In <strong>2009</strong> is het donateursbestand,<br />
ondanks de financiële crisis, met ongeveer 5% toegenomen. <strong>ZOA</strong> is dankbaar voor deze grote<br />
en trouwe achterban.<br />
<strong>ZOA</strong>´s achterban kan op verschillende manieren op de hoogte blijven van het werk van de organisatie.<br />
De afdeling Fondsenwerving en Voorlichting publiceert vijf keer per jaar het <strong>ZOA</strong>-Magazine Nieuws en<br />
twee keer per jaar het <strong>ZOA</strong>-Magazine. Daarnaast wordt twaalf keer per jaar een nieuwsbrief per e-mail<br />
verzonden. Voor volwassen ambassadeurs, vrijwilligers en kinderen heeft <strong>ZOA</strong> op maat gesneden informatie<br />
beschikbaar die vier keer per jaar wordt toegestuurd (<strong>ZOA</strong>ctief en Zie<strong>ZOA</strong>).<br />
In 2008 is een lezersonderzoek uitgevoerd. Uit het onderzoek kwam naar voren dat de achterban een<br />
positief beeld heeft van <strong>ZOA</strong>. Verder blijkt dat mensen meer geïnteresseerd zijn in het persoonlijke<br />
verhaal van een vluchteling of van een <strong>ZOA</strong>-medewerker dan in artikelen die de context schetsen.<br />
Bovendien willen lezers graag concrete resultaten zien. De achterban gaf daarnaast duidelijk aan dat<br />
de manier waarop zij worden aangesproken in mailings, bepaalt of zij wel of niet geven. <strong>ZOA</strong> heeft de<br />
uitkomsten meegenomen in de evaluatie van de verschillende communicatie-uitingen. De uitkomsten<br />
van de enquête die eind 2008 is uitgevoerd is in <strong>2009</strong> geanalyseerd.<br />
63 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
De belangrijkste uitkomsten hiervan zijn:<br />
• <strong>ZOA</strong> komt over als een integere, professionele en toegewijde organisatie.<br />
• Veel donateurs die al één of meerdere jaren niet meer aan <strong>ZOA</strong> hebben gedoneerd, geven aan dat<br />
dit geen bewuste keuze is.<br />
• Het doel van de emailnieuwsbrief is onduidelijk en soms ongewenst. Dit heeft in <strong>2009</strong> geleid tot een<br />
aanpassing van de layout en verhoging van de verschijningsfrequentie.<br />
• De meest trouwe groep uit de achterban zijn mensen ouder dan 50 jaar. De uitdaging voor <strong>ZOA</strong> is om<br />
ook de jongere achterban sterker aan zich te binden.<br />
• De toon die gezet wordt in <strong>ZOA</strong>’s communicatiemiddelen spreekt veel donateurs aan.<br />
7.2.2 CAMPAGNES EN EVENEMENTEN<br />
<strong>ZOA</strong> organiseerde voor de derde keer Walk4Water en was actief betrokken bij de campagne Act Positive.<br />
Daarnaast organiseerde <strong>ZOA</strong> weer de jaarlijkse huis-aan-huis collecte en waren de ambassadeurs<br />
voor <strong>ZOA</strong> actief in hun eigen netwerk. Ook was <strong>ZOA</strong> met informatiestands en activiteiten aanwezig bij<br />
Opwekking, de EO-jongerendag en het Flevo-festival. Tijdens de organisatie van de wereldsaidsdagconcert<br />
Red Ribbon bleek al snel dat de belangstelling, in tegenstelling tot voorgaande jaren, zeer laag<br />
was. Om geen onnodige kosten te maken is besloten om het concert te annuleren.<br />
Evenement Aantal mensen bereikt Opbrengst<br />
Wandelen voor water 550.000 € 320.000<br />
Opwekking 10.000<br />
EO-jongerendag<br />
Flevofestival<br />
30.000 bezoekers<br />
> 10.000 bezoekers<br />
Ruim 20.000 vrijwilligers zijn in <strong>2009</strong> de straat op gegaan voor <strong>ZOA</strong>’s jaarlijkse huis-aan-huis collecte.<br />
Helaas was de opbrengst, mede doordat niet alle collecteplaatsen konden worden ingevuld, lager dan<br />
voorgaande jaren: € 924.000.<br />
Scholen<br />
Veel protestants-christelijke scholen zijn betrokken bij het werk van <strong>ZOA</strong>. De scholen en leerlingen tonen<br />
hun betrokkenheid op verschillende manieren. In het onderstaande schema ziet u hoeveel scholen<br />
en leerlingen zich hebben ingezet voor <strong>ZOA</strong> en op welke manier zij dat hebben gedaan.<br />
Soort actie Aantal betrokken scholen Aantal betrokken leerlingen<br />
Wandelen voor Water 47 basisscholen 1.570 leerlingen<br />
WW Kidz lespaketten 29 scholen 1.450 leerlingen<br />
Just Care lespaketten 1 school voor voortgezet onderwijs 100 leerlingen<br />
Kruidnotenactie 43 basisscholen, 3 scholen voor voortgezet onderwijs 1.440 leerlingen<br />
Overige acties 30 basisscholen, 21 scholen voor voortgezet onderwijs 22.500 leerlingen<br />
Scholenreizen<br />
1 school naar Noord Uganda, 1 school naar Thailand,<br />
3 scholen naar Liberia, 1 school naar Cambodja<br />
Kerken<br />
De kerken zijn trouw geweest in hun ondersteuning van <strong>ZOA</strong>. Bij de noodhulpcampagne is er vanuit<br />
de kerken massaal gegeven. Er zijn 684 kerken actief bij <strong>ZOA</strong> betrokken. Deze kerken dragen bij aan<br />
de huis-aan-huis collecte of sparen voor specifieke projecten in de programmalanden. De financiële<br />
ondersteuning vanuit de kerken is in <strong>2009</strong> licht toegenomen.<br />
7.2.3 BEDRIJVEN<br />
Binnen <strong>ZOA</strong>´s achterban kan een vierde groep worden onderscheiden: bedrijven (443, 2008: 376) en<br />
vermogensfondsen (49, 2008: 46).<br />
64 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
<strong>ZOA</strong> Business Ambassadeurs<br />
Het in 2008 ontwikkelde <strong>ZOA</strong> Business Ambassadeurs model is uitgerold in <strong>2009</strong>. Dit netwerk is<br />
opgezet om banden te kunnen smeden tussen ondernemers in Nederland en <strong>ZOA</strong>´s doelgroep in het<br />
Zuiden. Zo kunnen zakenrelaties van <strong>ZOA</strong> meer betrokken worden in het werk van <strong>ZOA</strong> in de verschillende<br />
landen.<br />
In het afgelopen jaar brachten Business Ambassadeurs bezoeken aan Cambodja, Liberia en Ethiopië.<br />
Ook Sri Lanka, Congo en Burundi hebben een Business Ambassadeurs team dat het land ondersteunt<br />
bij het verkrijgen van middelen voor moeilijk financierbare onderdelen van landenprogramma’s.<br />
Vermogensfondsen<br />
<strong>ZOA</strong> onderhoudt een aantal langlopende samenwerkingen met enkele Nederlandse vermogensfondsen.<br />
Waar mogelijk probeert <strong>ZOA</strong> de contacten met deze fondsen te versterken en uit te bouwen.<br />
Major donors (grote gevers)<br />
In 2008 is door <strong>ZOA</strong> onderzocht of major donors een afwijkende informatiebehoefte hebben. Dat is<br />
niet gebleken. De major donors zijn in belangrijke mate tevreden over de manier waarop zij worden geïnformeerd<br />
over het werk van <strong>ZOA</strong> in het veld. <strong>ZOA</strong> blijft daarom werken aan het (ver)binden van haar<br />
donateurs, onder wie de grootste gevers. De in <strong>2009</strong> ontwikkelde wijze van relatiebeheer zal in 2010<br />
ondersteund gaan worden door middel van de inzet van specifieke software.<br />
7.2.4 INSTITUTIONELE DONOREN & PARTNERORGANISATIES<br />
De belangrijkste doelstelling van de unit Institutionele Donoren & Partnerorganisaties (ID&P) is werven<br />
van fondsen onder overheden en partnerorganisaties. Daarin ondersteunt de afdeling de programmalanden.<br />
De kerntaken van ID&P zijn:<br />
• het verbeteren van acquisitie in en voor de programmalanden;<br />
• het verrichten van kwaliteitscontrole van voorstellen en rapportages;<br />
• het onderhouden van contacten met donoren en partnerorganisaties in Europa<br />
• het onderhouden van contacten met fondsenwervende organisaties in Nederland (Acties derden).<br />
Verbeteren van acquisitie in en voor de programmalanden<br />
In verband met ondercapaciteit van de afdeling zijn de doelstellingen van <strong>2009</strong> niet volledig gehaald. In<br />
de loop van het jaar heeft ID&P wel samen met de programmafdeling een diepgaande analyse uitgevoerd<br />
naar de redenen van donoren voor het afwijzen van projectvoorstellen. De belangrijkste verbeterpunten<br />
waren het helder formuleren van de te bereiken doelen en de toegankelijkheid van de projectvoorstellen<br />
zelf. Voor 2010 start ID&P een project om de kwaliteit van voorstellen te verbeteren.<br />
Verrichten van kwaliteitscontrole van voorstellen en rapportages<br />
De in 2008 ontwikkelde checklisten en protocollen per donor zijn in <strong>2009</strong> in gebruik genomen. De<br />
interne controleafdeling heeft deze gebruikt bij het toetsen van de mate waarin een landenprogramma<br />
wet- en regelgeving naleeft. De inkooprichtlijnen zijn, conform planning, in <strong>2009</strong> herzien en zullen in<br />
2010 naar de landen worden uitgerold. In <strong>2009</strong> heeft ook een controle van ECHO plaatsgevonden op<br />
de kwaliteit van de organisatie en de mate waarin inkooprichtlijnen de afgelopen jaren zijn nageleefd. De<br />
uitkomst van de controle was zeer positief: er zijn geen tekortkomingen bij <strong>ZOA</strong> geconstateerd.<br />
Onderhouden van contacten met donoren en partnerorganisaties in Europa<br />
Er zijn geregeld werkbezoeken gebracht aan diverse donoren en partners, onder andere in Den Haag,<br />
Brussel, Londen, Geneve en Washington. Het nut van dergelijke bezoeken is niet altijd direct te relateren<br />
aan toegekende donaties, maar het is zeer goed voor de professionele relatie om te investeren in persoonlijke<br />
contacten. Bovendien leveren deze bezoeken veel informatie op over de wensen en de werkwijze<br />
van deze donoren. Dat blijkt onder meer in de toename van uitnodigingen om projectvoorstellen in<br />
te dienen voor onder andere Noord-Sudan, Sri Lanka, Uganda en de Democratische Republiek Congo.<br />
Daarbij is wel de behoefte ontstaan om beter presentatiemateriaal in het Engels beschikbaar te hebben.<br />
65 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Acties derden<br />
Onder acties derden vallen fondsenwervende acties die door andere organisaties, zoals EO Metterdaad,<br />
Happy Gift en Wilde Ganzen, zijn georganiseerd en waarvan de opbrengst voor <strong>ZOA</strong> is bestemd. In de<br />
Jaarrekening vindt u de opbrengsten van de acties derden apart vemeld.<br />
Vermeldenswaard is dat naast de geworven gelden, een serie van vier televisie-uitzendingen is gemaakt<br />
door EO-Metterdaad over water- en sanitatieprojecten van <strong>ZOA</strong> in Liberia.<br />
7.3 VOORLICHTING<br />
<strong>ZOA</strong>’s missie beschrijft dat de organisatie een beroep wil doen op de achterban in het Noorden om<br />
verantwoordelijkheid te nemen en betrokken te raken bij de doelgroep in het Zuiden. In <strong>2009</strong> is dat<br />
heel mooi zichtbaar geworden in het groeiende ambassadeursnetwerk. Inmiddels zetten al honderden<br />
mensen zich actief in, ieder met zijn of haar unieke talenten. Dat varieert van ondernemers die actief<br />
meedenken met een landendirecteur van <strong>ZOA</strong>, een onderwijzeres op wiens initiatief een grootse actie<br />
op haar school tot stand komt, tot de drukke accountmanager die op een zaterdag tijdens een evenement<br />
een <strong>ZOA</strong>-kraam bemant. En dan zijn er de honderden junior- en young ambassadeurs, die zich vol<br />
enthousiasme voor <strong>ZOA</strong> inzetten. Zo zoeken zij sponsors bij vrienden, buren en familie, houden weblogs<br />
bij en geven voorlichtingslessen in lagere klassen.<br />
De resultaten van dit ambassadeursnetwerk zijn slechts tot op zekere hoogte te meten. Het aantal ambassadeurs<br />
is concreet weer te geven. Ook is een redelijk nauwkeurig beeld te krijgen van het aantal<br />
artikelen dat rondom bijvoorbeeld acties van scholen verschijnt. Maar omdat de activiteiten van iedere<br />
ambassadeur werken als een steen in een vijver, reiken de kringen van bewustwording en inspiratie<br />
soms tot ver buiten <strong>ZOA</strong>´s gezichtsveld.<br />
Type ambassadeur Doelstellingen <strong>2009</strong> Resultaten <strong>2009</strong> Doelstellingen 2010<br />
Scholen Junior 400<br />
Direct bereik: 9000<br />
Indirect bereik: 3600<br />
Scholen Jongeren 48<br />
Direct bereik: 4000<br />
Indirect bereik: 1600<br />
Particulieren Volwassen 138<br />
Direct bereik: 18.000<br />
Indirect bereik: 120.000<br />
Bedrijven Business 12<br />
Direct bereik: 120<br />
Totaal 598<br />
Direct bereik: 31.120<br />
Indirect bereik: 139.600<br />
441<br />
Direct bereik: 9.923<br />
Indirect bereik: 3.969<br />
115<br />
Direct bereik: 9.583<br />
Indirect bereik: 3.833<br />
169<br />
Direct bereik: 22.043<br />
Indirect bereik: 146.956<br />
9<br />
Direct bereik: 90<br />
734<br />
Direct bereik: 41.639<br />
Indirect bereik: 154.758<br />
540<br />
Direct bereik: 12.150<br />
Indirect bereik: 4.860<br />
115<br />
Direct bereik: 9.583<br />
Indirect bereik: 3.833<br />
158<br />
Direct bereik: 20.609<br />
Indirect bereik: 137.391<br />
29<br />
Direct bereik: 290<br />
842<br />
Direct bereik: 42.632<br />
Indirect bereik: 146.374<br />
In <strong>2009</strong> is de bewustwordingscampagne Act Positive voortgezet. Dit is een campagne om jongeren<br />
meer bewust te maken van de HIV/Aids problematiek en om hen te mobiliseren om het thema nadrukkelijker<br />
op de agenda van de EU te krijgen. Act Positive is een samenwerkingsverband van Tear, Woord<br />
& Daad, <strong>ZOA</strong>, Kinder Nothilfe en Acet. De vijf organisaties organiseren jaarlijks samen een jeugdconferentie.<br />
In <strong>2009</strong> vond deze conferentie plaats in Slowakije, in 2010 zal deze in Nederland plaatsvinden.<br />
Verder hebben medewerkers van <strong>ZOA</strong> in het kader van de algemene voorlichtingsactiviteiten 75 presentaties<br />
op basisscholen gegeven (gepland 100) en 24 bij het voortgezet onderwijs (gepland 17).<br />
Succesvol leidinggeven in extreme omstandigheden: hoe doe ik dat<br />
Op 10 maart <strong>2009</strong> kwamen ruim 200 ondernemers en managers naar <strong>ZOA</strong>’s business seminar ‘Extreem<br />
leiderschap’ met Ben Tiggelaar. <strong>ZOA</strong> deelde haar leiderschapslessen met ondernemers en managers<br />
uit het midden- en kleinbedrijf. Hiermee versterkt <strong>ZOA</strong> haar imago van effectieve hulpverlener<br />
en geeft de deelnemers meer inzicht in de (leef)wereld van ontheemde gezinnen, <strong>ZOA</strong>’s doelgroep.<br />
Gastsprekers waren Jan Baan en Kolonel Arie Vermeij.<br />
66 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
7.4 COMMUNICATIE<br />
De unit Communicatie valt onder de afdeling voorlichting. De unit heeft een tweeledige doelstelling.<br />
In de eerste plaats stelt de unit zich ten doel om de achterban bewust te maken, te inspireren en te<br />
mobiliseren. Daarnaast ondersteunt de unit Communicatie de andere units (particulieren, campagnes<br />
en evenementen, bedrijven en institutionele donoren en partners) bij de fondsenwerving. Zo denkt de<br />
afdeling Communicatie mee met HRM in het kader van arbeidsmarktcommunicatie, werkt samen met<br />
MP4 in het kader van beleid rond zichtbaarheid en interne communicatie, ondersteunt het MT bij crisiscommunicatie<br />
en denkt mee met de landenkantoren bij internationale communicatie.<br />
Naast algemene informatie over <strong>ZOA</strong> die alle belanghebbenden ontvangen, zoals de jaarrekening en<br />
het magazine, worden specifieke groepen van specifieke informatie voorzien. Zo ontvangen kerken<br />
die een speciaal project sponsoren een op maat gesneden rapportage. De middelen die voor de deze<br />
communicatie worden gebruikt zijn onder meer: internet (www.zoa.nl en e-mail), nieuwsbrieven, folders,<br />
persberichten, jaarverslag en magazines. De informatieverstrekking vindt niet alleen schriftelijk maar<br />
ook mondeling plaats. Kerken en scholen worden bezocht en geïnformeerd over het werk van <strong>ZOA</strong>.<br />
Bedrijven worden uitgenodigd om programma’s van <strong>ZOA</strong> te bezoeken en krijgen daar nadere informatie<br />
over de projecten die ze steunen.<br />
7.4.1 AANDACHT IN DE PERS<br />
<strong>ZOA</strong> was in <strong>2009</strong> vaak in de pers aanwezig, zowel landelijk als lokaal / regionaal, en zowel de geschreven<br />
pers als op de radio. Een greep uit de belangstelling:<br />
• Een journalist van dagblad De Pers ging met een <strong>ZOA</strong>-team naar Myanmar, een jaar na cycloon<br />
Nargis. Dit resulteerde in twee uitgebreide reportages.<br />
• Toen in maart diverse ngo’s Sudan moesten verlaten, is door kranten (met name het Nederlands<br />
Dagblad en het Reformatorisch Dagblad) en radiostations (radio 1, radio 5, Groot Nieuws Radio)<br />
geregeld contact gezocht met <strong>ZOA</strong> voor een toelichting. Dat geldt ook voor de eindfase van de<br />
burgeroorlog in Sri Lanka.<br />
• Een tweemaandelijkse column in het Christelijk Weekblad, waar zes <strong>ZOA</strong>-medewerkers aan bijdroegen,<br />
was in <strong>2009</strong> een nieuwe vorm waarmee <strong>ZOA</strong> via de pers onder de aandacht kwam, een leuke<br />
en nieuwe manier om met een persoonlijke invalshoek bij de achterban op de mat te vallen.<br />
• In lokale kranten verschenen artikelen over acties van scholen, over de reizen van leerlingen naar<br />
<strong>ZOA</strong>-projectgebieden en over de huis-aan-huiscollecte.<br />
• Landelijk en lokaal kreeg ook Walk4Water aandacht, waaronder ook bij ‘Piets weerbericht’, een op<br />
locatie opgenomen weerbericht dat op de zender SBS6 wordt uitgezonden.<br />
• In november is een mediateam van de EO naar Uganda geweest, dat heeft diverse columns en artikelen<br />
opgeleverd. Radio- en televisie-uitzendingen naar aanleiding van deze reis zijn gepland voor<br />
2010.<br />
7.4.2 NOODHULP<br />
Noodhulp is onderdeel van het mandaat van <strong>ZOA</strong>: <strong>ZOA</strong> helpt mensen in gebieden waar zich een ramp<br />
of conflict heeft voorgedaan. Inherent aan noodhulp is dat het niet te plannen valt, en om die reden<br />
evenmin in de doelstellingen is op te nemen. In <strong>2009</strong> zijn drie noodhulpacties uitgevoerd, die elk zeer<br />
verschillend waren. De oorzaken van de nood waren divers, de wijze waarop <strong>ZOA</strong> actief in de betreffende<br />
gebieden actief was eveneens, en ook de aard van de hulpverlening verschilde om die reden.<br />
• In februari startte <strong>ZOA</strong>, samen met stichting Woord en Daad, een noodhulpactie voor de slachtoffers<br />
van de burgeroorlog in Sri Lanka.<br />
• In juni startte <strong>ZOA</strong> in samenwerking met Red een Kind, Tear en Woord en Daad een actie voor Oost-<br />
Afrika, vanwege de langdurige droogte in het gebied. Hoewel de noodhulpactie een reactie was op<br />
de droogte, heeft <strong>ZOA</strong> bewust gekozen voor de insteek waarbij langetermijnoplossingen centraal<br />
stonden. De giften die binnenkwamen, gebruikt <strong>ZOA</strong> om in Noord-Uganda activiteiten te starten<br />
om duurzame voedselvoorziening te stimuleren en kwetsbaarheid in nieuwe periodes van droogte te<br />
verminderen.<br />
• In oktober werden de Filipijnen getroffen door een cycloon, Sumatra door een aardbeving en India<br />
door zware overstromingen. Samen met Tear en Woord en Daad startte <strong>ZOA</strong> een noodhulpactie<br />
voor Zuidoost Azië.<br />
67 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Bij elk van de noodhulpcampagnes werden advertenties geplaatst en kerken benaderd met het verzoek<br />
om collecte-inkomsten voor dit doel te bestemmen. Tevens werden in de eigen communicatie-uitingen<br />
(magazines, website, e-mailnieuwsbrieven) achtergrondverhalen en oproepen geplaatst.<br />
7.4.3 KWALITEIT, TRANSPARANTIE EN KLACHTEN<br />
<strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> heeft kwaliteit en transparantie hoog in het vaandel staan. <strong>ZOA</strong> heeft het <strong>CBF</strong>keurmerk<br />
en is lid van de Vereniging van Fondsenwervende Instellingen (VFI). <strong>ZOA</strong> houdt zich aan de<br />
gedragscode fondsenwerving van het VFI (www.vfi.nl). De belangrijkste uitgangspunten van deze code<br />
zijn:<br />
1. Respect<br />
<strong>ZOA</strong> eerbiedigt de menselijke waardigheid en privacy en van de eigen identiteit van personen en groepen;<br />
daarnaast heeft respect betrekking op keuzevrijheid en vrijwilligheid van personen en groepen.<br />
2. Openheid<br />
Alle belanghebbenden worden geïnformeerd over alle voor hun van belang zijnde relevante gegevens<br />
van inhoudelijke en financiële aard.<br />
3. Betrouwbaarheid<br />
Belanghebbenden kunnen er van uit gaan dat de verstrekte informatie waarheidsgetrouw is, dat <strong>ZOA</strong><br />
professioneel en efficiënt werkt aan het bereiken van het gestelde doel en dat <strong>ZOA</strong> zich juist en volledig<br />
verantwoordt.<br />
4. Kwaliteit<br />
<strong>ZOA</strong> streeft voortdurend naar deskundig, slagvaardig en kostenbewust handelen.<br />
De gedragscode is volledig in de ISO-gecertificeerde werkprocessen geïmplementeerd. Voorbeelden<br />
hiervan zijn:<br />
• Donateurs van <strong>ZOA</strong> kunnen via een antwoordkaart of via de website eenvoudig aangeven of en zo<br />
ja, welke, post men wil ontvangen.<br />
• Verantwoording over bestedingen en resultaten gebeurt via de website, nieuwsbrieven en het jaarverslag<br />
(online beschikbaar en voor iedereen volledig toegankelijk).<br />
• Actieve naleving van wet- en regelgeving (Bel-me-niet register en email-wetgeving)<br />
Verder heeft de Belastingdienst <strong>ZOA</strong> aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Dat<br />
betekent dat giften aan <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> kunnen worden afgetrokken van de inkomsten- of vennootschapsbelasting.<br />
Klachten en klachtenprocedure<br />
<strong>ZOA</strong> heeft een klachtenprocedure, in lijn met de eisen die ISO stelt. De procedure is aangescherpt en<br />
binnengekomen klachten worden centraal gedocumenteerd. Klachten worden periodiek geanalyseerd<br />
en opgevolgd, waar nodig worden procedures aangepast. Het is vastgelegd dat klachten binnen 48 uur<br />
worden afgehandeld.<br />
In <strong>2009</strong> zijn 65 klachten geregistreerd, ten opzichte van 42 in 2008. Deze stijging heeft vooral te maken<br />
met het gegeven dat halverwege 2008 de klachtenprocedure is aangescherpt. Voor die tijd werden<br />
minder klachten geregistreerd. In principe worden klachten binnen twee werkdagen afgehandeld. Waar<br />
nodig worden direct corrigerende maatregelen genomen. Daarnaast wordt de klachtenanalyse benut<br />
als input voor het beleid van de afdeling Fondsenwerving en Voorlichting. Ontvangen klachten worden<br />
per kwartaal geanalyseerd en gerapporteerd aan de Algemeen Directeur.<br />
Ongeveer 40% van de klachten had betrekking op de verzending van de diverse periodieken. De aard<br />
van de klachten betrof hoofdzakelijk onjuiste adressering, ongewenste toezending en de gepercipieerde<br />
kostprijs van het magazine. Naast verscherpte aandacht bij het beheer van de adressen zullen de kosten<br />
voortaan expliciet in het magazine worden vermeld. Verder heeft 40% betrekking op telemarketingactiviteiten<br />
en zijn divers van aard. De klachten zijn met de call centers besproken wat heeft geleid tot<br />
verscherpte aandacht voor de kwaliteit van de gesprekken. De resterende 20% van de klachten had<br />
68 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
etrekking op het ten onrechte toezenden van email. Om deze reden is de opt-in functie duidelijker<br />
ingebouwd.<br />
7.5 DOELSTELLING EN RESULTATEN<br />
Doelstellingen <strong>2009</strong> Resultaten <strong>2009</strong><br />
Algemene doelstellingen<br />
De afdeling Fondsenwerving en Voorlichting wil zich in <strong>2009</strong><br />
richten op effectieve time management, waarbij deze afdeling<br />
- waar veel nieuwe ideeën leven - gericht blijft op het realiseren<br />
van het jaarplan. Als er zich rampen voordoen, waarop<br />
de afdeling flexibel moet inspelen, wil Fondsenwerving en<br />
Voorlichting investeren in het inhuren van freelancers, zodat<br />
het jaarplan gerealiseerd kan worden.<br />
De afdeling Fondsenwerving en Voorlichting hoopt in<br />
aanmerking te komen voor structurele financiering vanuit het<br />
ministerie van Buitenlandse Zaken en vanuit de EU voor het<br />
evenement Walk4Water om daarmee voorlichtingsactiviteiten<br />
voor een langere termijn te financieren.<br />
De afdeling is getraind in effectief time management en<br />
werkafspraken zijn gemaakt om efficiënter te werken. Verder<br />
zijn meer vrijwilligers betrokken bij de afdeling die tijd en<br />
competenties voor <strong>ZOA</strong> inzetten waardoor pieken kunnen<br />
worden opgevangen.<br />
Helaas heeft Walk4Water geen extra financiering verkregen<br />
van institutionele donoren. Voor 2010 is nog voldoende<br />
financiering beschikbaar, voor de toekomst wordt gezocht<br />
naar alternatieven.<br />
De afdeling Fondsenwerving en Voorlichting wil een zogenaamde<br />
fundingstrategie opstellen. Deze strategie geeft aan<br />
hoe de ontvangen particuliere middelen worden toebedeeld<br />
aan de programmalanden van <strong>ZOA</strong>.<br />
Business Ambassadeurs<br />
Het <strong>ZOA</strong> Business Ambassadors wil door een inkomstengroei<br />
(60%) meebouwen aan een sterker <strong>ZOA</strong>. Er zal contact gelegd<br />
worden met ondernemers, onder andere door intensiever<br />
contact met Rotaries, Lions Clubs en lokale ondernemersnetwerken,<br />
maar ook door na te gaan of buitenlandse vermogensfondsen<br />
zijn te interesseren voor het werk van <strong>ZOA</strong>.<br />
Institutional Donor Management<br />
<strong>ZOA</strong> streeft naar een toename van 20% van inkomsten vanuit<br />
institutionele donoren en partners en naar toegang tot ten<br />
minste twee nieuwe budgetlijnen / fondsen.<br />
De eerste ideeën zijn geïnventariseerd, maar door tegenvallende<br />
inkomsten in verband met de kredietcrisis was onvoldoende<br />
financiële ruimte beschikbaar. Dit project is uitgesteld<br />
naar medio 2010.<br />
Het effect van de kredietcrisis was het meest merkbaar bij<br />
deze groep achterban. Dit uitte zich dan ook in een lagere<br />
financiële bijdrage (groei 23%). Tegelijkertijd nam de betrokkenheid<br />
sterk toe en werd het aantal Business Ambassadors<br />
uitgebreid van 20 naar 26. Een bewuste keuze is gemaakt<br />
om de betrokkenheid te versterken in plaats van de nadruk<br />
op de fondsenwerving. Op langere termijn heeft dit meer<br />
toegevoegde waarde voor <strong>ZOA</strong>.<br />
Inkomsten uit Institutionele donoren is met ruim 20%<br />
gegroeid. Wel zijn de inkomsten uit Acties derden gedaald<br />
waardoor per saldo de inkomsten gelijk zijn gebleven.<br />
In <strong>2009</strong> ontving <strong>ZOA</strong> voor het eerst donaties van het Bureau<br />
of Population, Refugees and Migration (BPRM), onderdeel<br />
van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken voor<br />
ons programma in Ethiopië, en van het multi-donorfonds LIFT<br />
voor ons programma in Myanmar.<br />
Doelstellingen voor 2010<br />
Naast de financiële doelstellingen, die zijn opgenomen in de begroting, zijn de volgende specifieke<br />
doelen voor 2010 gesteld:<br />
• Donor account management zal verder worden geformaliseerd. Onderdeel hiervan betreft de implementatie<br />
van een relatiebeheersysteem voor grote donoren.<br />
• De fundingstrategie wordt in 2010 ontwikkeld als onderdeel van de nieuwe versie van Signs of<br />
Hope.<br />
• Het aantal goedgekeurde projectvoorstellen voor institutionele donoren neemt toe door investering in<br />
kwalitatieve en kwantitatieve schrijfcapaciteit.<br />
• <strong>ZOA</strong> wil in 2010 opnieuw het evenement Walk4Water organiseren, en streeft daarbij naar een deelnemersaantal<br />
van 1000.<br />
69 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
8. Ondernemingsraad<br />
70 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Alle posities in de or waren in <strong>2009</strong> vervuld. De or kwam in <strong>2009</strong> zes keer bijeen met het bestuur<br />
(gerepresenteerd door de directeur). Tijdens deze bijeenkomsten werden onder meer de volgende onderwerpen<br />
besproken:<br />
• Beleid met betrekking tot HRM en management ontwikkeling<br />
• Ervaringen met het plaatsen van trainees in programmalanden<br />
• <strong>ZOA</strong>´s financiële positie als gevolg van de economische crisis<br />
• De resultaten van de interne Mid Term Review<br />
• De belangrijkste kwesties vanuit de halfjaarlijkse bijeenkomsten van <strong>ZOA</strong>´s landendirecteuren in<br />
Nederland<br />
Daarnaast bereikte de or overeenstemming over de arbeidsvoorwaarden voor 2010. De bijeenkomsten<br />
met de or en de directie vonden plaats in een constructieve en prettige atmosfeer.<br />
Het bestuur deelt regelmatig vertrouwelijke kwesties met de or. Deze kwesties zijn nog onvoldoende<br />
uitgekristalliseerd om gedeeld te worden binnen de hele organisatie. Om die reden heeft de or besloten<br />
om naast de formele notulen ook ´gebruiksvriendelijke´ memo´s te distribueren, om hiermee de <strong>ZOA</strong>medewerkers<br />
te informeren over de belangrijkste onderwerpen die zijn besproken.<br />
71 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
9. Verslag van de Directie<br />
72 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
In januari <strong>2009</strong> gingen we met groot optimisme het nieuwe jaar in. In december 2008 ontving <strong>ZOA</strong> een<br />
recordbedrag. In <strong>2009</strong> hebben we de gevolgen van de economische crisis echter ondervonden.<br />
Vooral inkomsten van bedrijven en vermogensfondsen bleven sterk achter bij de verwachting. Giften<br />
van individuele donateurs, kerken en scholen stegen daarentegen gestaag. Daarin hebben we de trouw<br />
van onze achterban herkend. Zij hebben laten zien dat ten tijde van economische stagnatie de nood van<br />
anderen het niet aflegt tegen het eigen belang. Vanaf september zijn de inkomsten weer gestegen. In<br />
het vierde kwartaal lagen de inkomsten ruim 20% hoger dan het vorige jaar.<br />
Ook de inkomsten van institutionele donoren bleven stabiel. Een analyse liet zien dat relatief veel projectaanvragen<br />
zijn afgewezen. Donoren zijn over het algemeen erg tevreden over onze projecten. Om<br />
die reden is er vooral meer aandacht voor de kwaliteit van onze voorstellen.<br />
In het afgelopen jaar moest de groeiverwachting worden bijgesteld. Terwijl er in de begroting voor <strong>2009</strong><br />
was gerekend op een meerjarige groei van 15% per jaar, zijn de totale inkomsten voor noodhulp en<br />
wederopbouw nagenoeg op hetzelfde niveau uitgekomen als in 2008.<br />
Voor <strong>ZOA</strong> was het uitgangspunt voor het beleid in <strong>2009</strong> dat de vluchteling de gevolgen van deze daling<br />
van inkomsten niet ervaart. Dat is gelukt. Ook de gedane toezeggingen konden worden waargemaakt,<br />
ondanks de lagere inkomsten. De geplande activiteiten waarvoor onvoldoende externe financiering<br />
was, zijn gefinancierd uit de reserves.<br />
De achterblijvende onbestemde giften heeft <strong>ZOA</strong> kunnen compenseren door binnen Nederland te bezuinigen.<br />
<strong>ZOA</strong> heeft binnen Nederland een succesvolle bezuiniging doorgevoerd van 0,4 miljoen euro.<br />
Voor 2010 is een conservatieve begroting opgesteld, waarmee <strong>ZOA</strong> terug is op het niveau van 2008.<br />
9.1 NIEUWE PROGRAMMALANDEN<br />
Na intensieve voorbereidingen is het programma in de Democratische Republiek Congo van start gegaan.<br />
Het programma richt zich op het bewerkstelligen van voedselzekerheid voor mensen die teruggekeerd<br />
zijn uit Tanzania. Dit programma wordt mede mogelijk gemaakt door financiering door de Nederlandse<br />
overheid. Daarnaast zijn er ook enkele Nederlandse ondernemers bij dit programma betrokken.<br />
De fragiliteit van het land werd nog eens duidelijk toen <strong>ZOA</strong>-medewerkers als gevolg van onveiligheid<br />
gedurende enkele weken moest evacueren. Onder leiding van Jan Huls, voormalig landendirecteur van<br />
Zuid Sudan, zal het programma in 2010 geleidelijk worden uitgebreid.<br />
<strong>ZOA</strong> heeft in 2008 en <strong>2009</strong> noodhulp verleend in de delta van Myanmar in de gemeenschappen die<br />
getroffen waren door de cycloon Nargis. <strong>ZOA</strong> deed dit binnen het Consortium of Dutch NGO´s (CDN)<br />
waarvan ook Woord en Daad en Red een Kind deel uitmaken. In <strong>2009</strong> is dit programma voortgezet in<br />
twee specifieke polders. Daarnaast heeft CDN toestemming gekregen om programma’s in twee andere<br />
gebieden te ontwikkelen. Als gevolg van deze goedkeuring kreeg CDN toegang tot institutionele<br />
fondsen. Hierdoor zal de omvang van het programma in de komende jaren verder toenemen.<br />
9.2 MFS2 AANVRAAG VOOR 2011 – 2015<br />
In het kader van de aanvraag voor MFS2 (MedeFinancieringsStelsel) heeft <strong>ZOA</strong> de samenwerking<br />
gezocht met Save the Children Nederland, Care Nederland en Healthnet TPO. Samen met deze organisaties<br />
vormt <strong>ZOA</strong> het Dutch Consortium for Rehabilitation. <strong>ZOA</strong> is de penvoerder van het DCR.<br />
<strong>ZOA</strong> en de drie andere organisaties vinden elkaar in het werken aan duurzame ontwikkeling in fragiele<br />
staten. Door als consortium de financieringsaanvraag in het kader van MFS2 gezamenlijk in te dienen,<br />
kan <strong>ZOA</strong> de kwaliteit van het programmavoorstel vergroten. Bovendien kunnen de organisaties samen<br />
een beter programma opzetten ten behoeve van vluchtelingen en ontheemden.<br />
U leest meer over samenwerkingsverbanden in hoofdstuk 2, ´Profiel van <strong>ZOA</strong> <strong>Vluchtelingenzorg</strong>´.<br />
73 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
9.3 MEDEWERKERS<br />
<strong>ZOA</strong> werkt met het zogenaamde hybridemodel als het gaat om de samenwerking van lokale partners.<br />
Dit houdt in dat <strong>ZOA</strong>, waar mogelijk werkt via lokale partners en met lokale medewerkers. Alleen als er<br />
onvoldoende partners zijn of waar deze organisaties onvoldoende capaciteit hebben om programma’s<br />
zelf uit te voeren, voert <strong>ZOA</strong> de activiteiten zelf uit. Om die reden bestaat een belangrijk deel van ons<br />
werk uit het opbouwen van de capaciteit van lokale organisaties. Dit stelt bijzondere eisen aan onze<br />
medewerkers. Het betekent ook dat in ieder land de teams weer een andere samenstelling en omvang<br />
hebben. De meeste medewerkers worden lokaal geworven. De samenstelling van de managementteams<br />
is gevarieerd. Gemiddeld komt een derde uit het land zelf, eenderde uit Nederland en komt<br />
eenderde uit andere landen.<br />
In het afgelopen jaar hebben vier <strong>ZOA</strong> landen een nieuwe landendirecteur gekregen. Twee hiervan<br />
hebben eerder als landendirecteur in een ander land gewerkt. Steeds meer vacatures worden gevuld<br />
door mensen uit <strong>ZOA</strong>’s uitgebreide netwerk en minder als reactie op gepubliceerde vacatures. Hierdoor<br />
zijn we beter in staat geweest vacatures op adequate wijze in te vullen. In de afgelopen jaren was het<br />
verloop in Nederland redelijk hoog. In <strong>2009</strong> is het verloop sterk verminderd. Dit heeft een positief effect<br />
gehad op de kwaliteit en continuïteit van het werk.<br />
Het traineeprogramma is succesvol. Afgestudeerde jongeren krijgen in dit programma gedurende een<br />
jaar de kans om werkervaring op te doen in het Zuiden. Hierbij worden zij begeleid door een ervaren<br />
medewerker. Deze trainees leveren een waardevolle bijdrage aan de landenprogramma’s. Hoewel dit<br />
niet het uiteindelijke doel is van het programma, zal een enkeling kunnen solliciteren op een reguliere<br />
functie binnen <strong>ZOA</strong>.<br />
Ter versterking van het human resource management zijn twee regionale conferenties gehouden, een<br />
in Azië en een in Afrika. Deze conferenties worden door de landenteams zeer gewaardeerd en zullen<br />
een vervolg krijgen.<br />
Onze medewerkers moeten vaak werken onder moeilijke omstandigheden. Onveiligheid is een punt van<br />
voortdurende aandacht, ook vanuit het hoofdkantoor.<br />
In overleg met de Ondernemingsraad is in <strong>2009</strong> een medewerkerstevredenheidsonderzoek uitgevoerd.<br />
De uitkomst hiervan was bemoedigend en een bevestiging dat <strong>ZOA</strong> op de goede weg is om de medewerkers<br />
zo optimaal mogelijk betrokken te houden bij de processen van de organisatie, de waardering<br />
te geven voor hun werk en de kans te bieden zich verder te ontwikkelen. Met name voor de medewerkers<br />
van de verschillende programmalanden zal dit laatste punt nog meer aandacht krijgen.<br />
9.4 VRIJWILLIGERS<br />
Vrijwilligers worden ingezet voor de jaarlijkse collecte en voor specifieke werkzaamheden in onze programmagebieden<br />
en op het hoofdkantoor. Deze mensen worden geworven uit onze betrokken achterban.<br />
Per categorie vrijwilligers worden bijeenkomsten georganiseerd voor informatie-uitwisseling,<br />
instructie of training. Bij uitzendingen naar het buitenland volgen zij de <strong>ZOA</strong> Oriëntatiecursus die ook<br />
voor alle medewerkers geldt.<br />
Vrijwilligers hebben een belangrijke toegevoegde waarde voor <strong>ZOA</strong>. Zij vormen een groot arbeidspotentieel<br />
waarvan <strong>ZOA</strong> tijdens korte periodes (bijvoorbeeld voor de collecte) gebruik kan maken. Andere<br />
vrijwilligers kunnen heel specifieke functies vervullen die <strong>ZOA</strong> anders relatief duur zou moeten inkopen,<br />
in verband met de tijdelijkheid van een opdracht (bijvoorbeeld een specialist op telecommunicatie gebied<br />
of een financieel specialist).<br />
Voor het benaderen van collectanten is een landelijk netwerk opgezet van regiocoördinatoren die weer<br />
plaatselijk coördinatoren aansturen. Vanuit het hoofdkantoor krijgen deze vrijwilligers de ondersteuning<br />
die zij nodig hebben voor een goede uitvoering van hun werkzaamheden. Daarnaast wordt er vanuit het<br />
hoofdkantoor aandacht besteed aan het motiveren van al deze collectanten.<br />
74 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Categorie<br />
Aantal vrijwilligers<br />
Vrijwilligers op het hoofdkantoor 35<br />
Collectanten 20.000<br />
Vrijwilligers betrokken bij het organiseren van de huis-aan-huis collecte 550<br />
Vrijwilligers beschikbaar voor het buitenland 25<br />
Uit evaluaties in 2008 is gebleken dat vrijwilligers die beschikbaar zijn voor het buitenland meer ingezet<br />
zouden willen worden. Aan de andere kant heeft <strong>ZOA</strong> door de steeds verder gaande professionalisering<br />
van de sector steeds minder plaatsen beschikbaar. Met name bij grote noodhulpoperaties blijft de<br />
behoefte wel aanwezig. Grote noodhulpoperaties komen echter niet vaak voor. In 2010 zal <strong>ZOA</strong> ook bij<br />
deze groep vrijwilligers een teveredenheidsonderzoek uitvoeren.<br />
9.5 NOODHULP INDONESIË / FILIPPIJNEN<br />
<strong>ZOA</strong> richt zich vooral op landen waar de organisatie een langdurige relatie mee heeft. In deze landen<br />
voert <strong>ZOA</strong> noodhulp- en wederopbouw activiteiten uit. Er zijn echter momenten waarop een uitzondering<br />
op deze regel wordt gemaakt.<br />
In het najaar heeft <strong>ZOA</strong> actie gevoerd om slachtoffers van natuurrampen in Indonesië en op de Filippijnen<br />
te helpen. <strong>ZOA</strong> verleende hier hulp via bekende en betrouwbare partners die al langer in deze<br />
landen werken, omdat <strong>ZOA</strong> in deze landen geen landenkantoor heeft. <strong>ZOA</strong> is bij deze noodhulpacties<br />
blij verrast door de snelle en succesvolle fondsenwerving onder de Nederlandse achterban. De fondsenwerving<br />
in Nederland is afgestemd met de andere leden van het noodhulpcluster waar <strong>ZOA</strong> deel van<br />
uitmaakt. De andere leden van dit cluster zijn Tear, Red een Kind, Dorcas en Woord en Daad.<br />
9.6 EVALUATIE STRATEGISCH PLAN SIGNS OF HOPE<br />
In 2007 is het strategisch plan Signs of Hope vastgesteld voor de periode tot 2010.<br />
In <strong>2009</strong> is dit beleidsplan in alle landen tussentijdse geëvalueerd. Deze evaluatie werd in veel gevallen<br />
uitgevoerd door een externe partij. Het doel van deze evaluatie was te onderzoeken in welke mate de<br />
organisatie zich heeft ontwikkeld in de richting van de strategische focus zoals beschreven in Signs of<br />
Hope. De uitkomsten zijn uitvoerig besproken tijdens de halfjaarlijkse vergadering van het internationale<br />
managementteam. De resultaten zijn ook gebruikt om de plannen voor 2010 bij te stellen. Daarnaast<br />
zullen de uitkomsten gebruikt worden om het beleidsplan voor de volgende planperiode voor te bereiden.<br />
De evaluatie toonde aan dat <strong>ZOA</strong> inderdaad een omslag heeft gemaakt in de door Signs of Hope aangegeven<br />
richting. De hoofdpunten uit de evaluatie zijn:<br />
• <strong>ZOA</strong> richt zich in de programmalanden op minder interventiesectoren, om zo de kwaliteit van het<br />
werk te verbeteren.<br />
• <strong>ZOA</strong> werkt steeds meer samen met lokale NGO´s en versterkt deze NGO´s. Deze samenwerking<br />
biedt mogelijkheden voor capaciteitsversterking. Deze samenwerking behoort bij het zogenaamde<br />
hybridemodel, waarbij <strong>ZOA</strong> deels direct implementeert en deels door en met lokale partners werkt.<br />
• <strong>ZOA</strong> kiest voor een programmatische benadering waarbij kortetermijn projecten worden gelinkt aan<br />
een langetermijnvisie voor een specifiek programmagebied. De evaluatie toonde aan dat deze benadering<br />
hoge eisen stelt aan de management-capaciteiten van de landenteams, in enkele gevallen is<br />
ondersteuning vanuit het hoofdkantoor noodzakelijk.<br />
• <strong>ZOA</strong> besteedt meer aandacht aan het gecontroleerd uitfaseren in programmalanden. Signs of Hope<br />
benadrukt het belang van een goed voorbereid besluit om uit te faseren, dat gebaseerd is op goede<br />
informatie. In de evaluatieperiode is de uitfasering van vier landen overwogen: Angola, Thailand,<br />
Cambodja en Liberia.<br />
• <strong>ZOA</strong> heeft een goede reputatie onder donoren en andere organisaties. <strong>ZOA</strong> staat bekend als een<br />
professionele organisatie die werkt in complexe situaties. <strong>ZOA</strong> is echter minder bekend onder andere<br />
stakeholders in het institutionele netwerk. <strong>ZOA</strong> zou meer aandacht moeten geven aan het communiceren<br />
van haar profiel en meerwaarde. Dit geldt ook met betrekking tot de Nederlandse achterban:<br />
<strong>ZOA</strong> heeft een goede reputatie, maar mensen hebben geen duidelijk beeld van hoe <strong>ZOA</strong> werkt.<br />
75 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Behalve aanbevelingen voor de resterende periode onder Signs of Hope, kwamen er uit de evaluatie<br />
ook aanbevelingen voor het volgende strategische beleidsplan, voor de periode na 2010. De belangrijkste<br />
aanbevelingen zijn:<br />
• <strong>ZOA</strong> zou haar christelijke identiteit en de implicaties daarvan haar werk, meer systematisch moeten<br />
overdenken.<br />
• <strong>ZOA</strong> zou het aantal interventiesectoren in alle programmalanden moeten beperken.<br />
• <strong>ZOA</strong> zou haar mandaat als organisatie voor wederopbouw moeten versterken.<br />
In 2010 worden werkgroepen gevormd die op basis van deze evaluatie het nieuwe strategieplan gaan<br />
voorbereiden.<br />
9.7 STERKTES EN ZWAKTES, KANSEN EN BEDREIGINGEN<br />
In het kader van de jaarlijkse beoordeling van de positie van <strong>ZOA</strong> in haar omgeving is een interne- en<br />
externe analyse gemaakt om de sterke en zwakke punten van de organisatie, en de kansen en bedreigingen<br />
uit de omgeving waarin zij werkt, in kaart te brengen. Hieronder zijn de belangrijkste punten<br />
opgenomen en kort toegelicht.<br />
Sterke punten van <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong><br />
1. Gedegen organisatie: <strong>ZOA</strong> heeft een goede balans tussen de formele en informele organisatie waardoor<br />
zij slagvaardig kan opereren in landen die onstabiel zijn.<br />
2. Hybride programmaaanpak: doordat <strong>ZOA</strong> projecten uitvoert weet zij precies wat er gebeurt in de<br />
landen en is zij in staat om samen met lokale partners effectieve programma’s uit te voeren.<br />
3. Toewijding en passie bij zowel de medewerkers als de achterban leveren een positieve bijdrage aan<br />
het bedienen van de doelgroep.<br />
Zwakke punten van <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong><br />
1. Onvoldoende capaciteit voor het schrijven van goede projectvoorstellen om de Institutionele Fondsen<br />
beter te benutten.<br />
2. In de programmalanden is het verloop van personeel vrij hoog wat ten koste kan gaan van de kwaliteit<br />
(kennis en ervaring) in de programma’s.<br />
3. Financiering van landenkantoren: er is een onbalans tussen de looptijd van een landenprogramma (3<br />
tot 5 jaar) en de beschikbare financiering (veelal korter dan een jaar).<br />
Kansen uit de omgeving<br />
1. Economische ontwikkeling in fragiele omgevingen wordt door donoren gezien als een belangrijk<br />
element voor stabiliteit.<br />
2. Het internationale netwerk van <strong>ZOA</strong> biedt mogelijkheden voor nieuwe samenwerkingsverbanden die<br />
bijdragen aan effectievere en efficiëntere programma’s.<br />
3. Groei van de maatschappelijke aandacht voor efficiency en effectiviteit biedt de organisatie de mogelijkheid<br />
om zich te onderscheiden.<br />
Bedreigingen uit de omgeving<br />
1. De veiligheidssituatie in de landen waar <strong>ZOA</strong> werkt, beïnvloed de kwaliteit van het werk. Hoe instabieler<br />
de politieke situatie is des te moeilijker het wordt om de organisatie effectief en efficiënt te<br />
laten functioneren.<br />
2. Contracten met institutionele donoren worden steeds meer gericht op de juridische aspecten waardoor<br />
meer moet worden geïnvesteerd in compliance management.<br />
3. De aandacht van publiek en media voor hulpverlening bij conflicten en rampen is vaak zeer kort en<br />
gericht op specifieke doelen. Hierdoor zijn minder middelen beschikbaar voor ‘forgotten crisis’.<br />
76 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Genomen maatregelen naar aanleiding van de analyse<br />
1. Extra capaciteit wordt aangetrokken om de landen te ondersteunen bij het maken van projectvoorstellen<br />
voor Institutionele donoren.<br />
2. Onderzoek zal worden gedaan naar een nieuw financieringsmodel voor de landenprogramma’s<br />
waarbij financiering wordt afgestemd op de langere termijn behoeften van de landen en de fondsenwervende<br />
mogelijkheden.<br />
3. Onderzoek zal worden gedaan naar het beter borgen van de kwaliteit, kennis en ervaring in de processen<br />
van de organisatie om de mogelijke gevolgen van een hoog verloop te compenseren.<br />
4. <strong>ZOA</strong> wil een actievere rol gaan spelen in het zoeken naar nieuwe samenwerkingsverbanden om de<br />
effectiviteit en efficiency in de sector als geheel te verhogen.<br />
De resultaten van de onder punt 2 & 3 genoemde onderzoeken worden meegenomen in het nieuwe<br />
strategieplan Signs of Hope 2011-2015.<br />
Evaluatie van de maatregelen in <strong>2009</strong><br />
Doelstellingen voor <strong>2009</strong> Resultaten <strong>2009</strong><br />
1. Samenwerken met andere organisaties op<br />
het gebied van fragiele staten om zo meer<br />
institutionele fondsen te werven en kennis op<br />
te bouwen.<br />
2. De capaciteit van de Institutionele<br />
fondsenwerving zal met name in de landen<br />
worden versterkt om de mogelijkheden beter<br />
te benutten.<br />
3. Goede medewerkers behouden door middel<br />
van een management development programma<br />
en het starten van een trainee-programma<br />
voor schoolverlaters om nieuwe medewerkers<br />
aan te trekken.<br />
4. Voorbereiden van een bezuinigingsplan voor<br />
het hoofdkantoor om te voorkomen dat het<br />
activiteitenniveau in de landen daalt als gevolg<br />
van minder inkomsten in Nederland.<br />
Door samenwerking met Care Nederland, HealthNet TPO en Save the<br />
Children is een sterk consortium ontstaan op het gebied van fragiele staten.<br />
Ondanks extra aandacht voor dit onderwerp heeft het nog niet geleid tot<br />
meer mogelijkheden. In 2010 wordt extra capaciteit op het hoofdkantoor<br />
aangetrokken om dit te realiseren.<br />
Deze maatregel heeft al duidelijk zijn vruchten afgeworpen. Management<br />
posities zijn meer intern vervuld, trainees stromen door naar reguliere posities<br />
en landendirecteuren wisselen van land en blijven langer bij <strong>ZOA</strong>.<br />
Doordat <strong>ZOA</strong> een bezuinigingsplan gereed had liggen kon snel worden ingespeeld<br />
op de tegenvallende inkomsten als gevolg van de economische crisis.<br />
9.8 <strong>ZOA</strong> EN HET MILIEU<br />
<strong>ZOA</strong> <strong>Vluchtelingenzorg</strong> kiest waar mogelijk voor milieuvriendelijke, duurzame oplossingen in haar bedrijfsvoering.<br />
De organisatie is zich bewust van haar verantwoordelijkheid. Daarmee bevindt <strong>ZOA</strong> zich in<br />
een spanningsveld. Want fair en groen betekent soms -niet altijd- ook hogere kosten. Daardoor kunnen<br />
de overheadkosten stijgen. De organisatie stelt zich dan ook de vraag of daarmee recht wordt gedaan<br />
aan de donateur en aan de vluchteling. <strong>ZOA</strong> maakt gebruik van groene stroom, milieuvriendelijk papier<br />
en medewerkers ontvingen een Wereldwinkel-kerstpakket. <strong>ZOA</strong> kiest voor het milieu, maar niet tegen<br />
elke prijs.<br />
Op basis van een evaluatie in 2008 is besloten om aandacht te geven aan de activiteiten binnen <strong>ZOA</strong><br />
die de grootste belasting van het milieu veroorzaken. Maatregelen om het milieu minder te belasten, zijn<br />
succesvol geïmplementeerd in <strong>2009</strong>. Het gaat om, onder meer, de volgende maatregelen:<br />
• Klimaatneutraal vliegen. <strong>ZOA</strong> compenseert de klimaatbelasting als gevolg van vliegreizen naar haar<br />
programmagebieden volledig.<br />
• Reizen met openbaar vervoer wordt sterk gestimuleerd. Medewerkers gebruiken een NS Businesscard.<br />
• Inkopen voor projecten worden zo dicht mogelijk bij de programmagebieden gedaan om onnodige<br />
belasting als gevolg van transport te voorkomen.<br />
• Er zijn kleinschalige milieuprojecten gestart in programmagebieden.<br />
77 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
In 2010 willen wij aandacht gaan besteden aan uitbreiding van de milieuprojecten in programmagebieden.<br />
Daarnaast willen we fair trade levensmiddelen gaan gebruiken op het hoofdkantoor. Ook zal<br />
een onderzoek plaatsvinden naar Het Nieuwe Werken. Dit onderzoek moet leiden tot vermindering van<br />
reizen en efficiëntere bezetting van kantoorruimtes.<br />
9.9 EVALUATIE VAN DE DOELSTELLINGEN VOOR <strong>2009</strong><br />
Doelstellingen voor <strong>2009</strong> Resultaten <strong>2009</strong><br />
<strong>ZOA</strong> streeft naar verdere groei in zowel budget<br />
als programmaomvang per land. De groei<br />
die in 2008 is ingezet, wordt doorgezet. <strong>ZOA</strong><br />
streeft naar een groei van 12,5 procent.<br />
<strong>ZOA</strong> streeft naar voortgaande managementontwikkeling.<br />
<strong>ZOA</strong> wil in <strong>2009</strong> meer trainees<br />
inzetten. <strong>ZOA</strong> wil ook de managementteams in<br />
de landen trainen en begeleiden om het niveau<br />
verder te laten stijgen. Daartoe wordt in <strong>2009</strong><br />
een in 2008 ontwikkeld HRM auditinstrument<br />
getest. Daarnaast organiseert <strong>ZOA</strong> in <strong>2009</strong><br />
twee HRM-conferenties in Azië en in Afrika<br />
voor de medewerkers in de programmalanden.<br />
<strong>ZOA</strong> streeft naar verdere samenwerking, zowel<br />
in het buitenland (met lokale partners) als in<br />
Europees verband (met lidorganisaties binnen<br />
EU-cord).<br />
<strong>ZOA</strong> streeft naar continue kwaliteitsverbetering.<br />
<strong>ZOA</strong> wil een lerende organisatie zijn.<br />
<strong>ZOA</strong> zal zich de komende jaren richten op kwaliteitsverbetering<br />
in de landen, waarbij er ook<br />
ISO-certificering in de landen zal plaatsvinden.<br />
Daarnaast zoekt <strong>ZOA</strong> naar een methodiek om<br />
de tevredenheid van de doelgroep te kunnen<br />
meten.<br />
<strong>ZOA</strong> heeft deze doelstelling niet behaald. Als gevolg van de economische<br />
crisis daalden de inkomsten.<br />
Inmiddels zijn 7 trainees voor <strong>ZOA</strong> werkzaam in de programmalanden. Een<br />
HR auditinstrument is getest en zal in de komende jaren verder worden<br />
ingezet. In <strong>2009</strong> zijn twee HRM-conferenties in Azië en in Afrika georganiseerd<br />
voor de medewerkers in de programmalanden.<br />
In alle landen werkt <strong>ZOA</strong> samen met lokale partners. Deels op CBO-niveau<br />
(dorpsraden, watercomités) en deels met lokale ngo´s. Ook in Europees<br />
verband werkt <strong>ZOA</strong> samen met andere organisaties. Het Dutch Consortium<br />
Uruzgan (Afghanistan) en het Consortium Dutch NGO´s (Myanmar) zijn<br />
daarvan voorbeelden.<br />
Het proces naar ISO-certificering in de landen ligt op schema. In <strong>2009</strong><br />
is gewerkt aan het op orde krijgen van alle systemen in de landen, zodat<br />
in 2010 de certificering in een aantal landen van start kan gaan. <strong>ZOA</strong><br />
heeft contact gelegd met de HAP Groep (Humanitarian Accountability<br />
Partnership), een organisatie die een methodiek heeft ontwikkeld waarbij de<br />
doelgroep betrokken wordt.<br />
Doelstellingen voor 2010<br />
1. <strong>ZOA</strong> streeft naar continue kwaliteitsverbetering, onder andere door ISO-certificering van tenminste<br />
drie landen.<br />
2. <strong>ZOA</strong> wil de positie van de doelgroep versterken door hen intensief te betrekken bij de programmering,<br />
monitoring en evaluatie.<br />
3. <strong>ZOA</strong> streeft naar het versterken van de institutionele fondsenwerving door de invoering van donor<br />
accountmanagement.<br />
4. <strong>ZOA</strong> wil de projectvoorstellen verbeteren door het invoeren van projectteams met extra ondersteuning.<br />
5. <strong>ZOA</strong> zal een nieuwe strategienota opstellen voor de periode 2011-2014.<br />
6. <strong>ZOA</strong> streeft naar het verkrijgen van MFS 2 financiering voor de periode 2011-2015.<br />
78 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
79 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
10. Verslag van de Raad van<br />
Toezicht<br />
80 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
De Raad van Toezicht bestond in <strong>2009</strong> uit zeven leden en is 6 keer bij elkaar geweest.<br />
De vergaderingen worden voorbereid door de voorzitter van de Raad en de directeur/bestuurder. Behalve<br />
tijdens de jaarlijkse evaluatie van het functioneren van de Raad, is de directeur/bestuurder aanwezig<br />
bij de vergaderingen.<br />
10.1 BESPROKEN ONDERWERPEN<br />
De Raad heeft in <strong>2009</strong> gesproken over de volgende punten:<br />
• Goedkeuring van de jaarrekening 2008.<br />
• Begroting en jaarplan 2010.<br />
• Mogelijkheden van intensieve samenwerking met andere organisaties.<br />
• De achterblijvende inkomsten en de wijze waarop de tegenvallers in de exploitatie konden worden<br />
opgevangen. De Raad keurde het besluit goed om financiële toezeggingen ondanks tegenvallende<br />
opbrengsten gestand te doen en deze ten laste te brengen van de reserves. Mede hierdoor heeft de<br />
economische situatie in Nederland geen directe gevolgen gehad voor het niveau van de hulpverlening.<br />
• De kwartaalrapportages van de directeur zijn gebruikt om de ontwikkelingen binnen en buiten de<br />
organisatie te volgen.<br />
• Een lid van de Raad is samen met de directeur op werkbezoek geweest in Sri Lanka en heeft hierover<br />
gerapporteerd in de vergadering van de Raad.<br />
10.2 AUDITCOMMISSIE EN REMUNERATIECOMMISSIE<br />
De raad heeft twee commissies die werken conform het daarvoor geldende reglement.<br />
De auditcommissie richt zich vooral op de versterking van de interne controlefunctie. Hierdoor kunnen<br />
externe controles in een aantal landen worden verminderd. De commissie kwam in <strong>2009</strong> 4 keer bij<br />
elkaar. De remuneratiecommissie heeft mede op basis van een beoordelingsgesprek het salaris van de<br />
directeur/bestuurder vastgesteld.<br />
Jaaragenda Auditcommissie<br />
Periode Mei September November<br />
Hoofdonderwerp Jaarrekening Governance Begroting<br />
• Jaarcijfers<br />
• Managementletter<br />
• Accountantsrapport<br />
• Maatschappelijke performance<br />
• Interne Beheersing<br />
• Risicomanagement<br />
• AO/IC<br />
• Planning & Control cyclus<br />
• MI: opzet & structuur<br />
• Controleplan<br />
• Naleving geadopteerde<br />
standaarden<br />
• Gedragscode<br />
• Bevoegdhedenstructuur<br />
• Evaluatie accountant<br />
• Strategieplan (rolling)<br />
• Businessplan<br />
• Begroting (per land)<br />
Diverse onderwerpen<br />
Tussentijdse cijfers ✓ ✓ ✓<br />
Organisatieontwikkelingen ✓ ✓ ✓<br />
Externe ontwikkelingen ✓ ✓ ✓<br />
Resultaten Interne Controles ✓ ✓ ✓<br />
Grote investeringsverplichtingen ✓ ✓ ✓<br />
10.3 EVALUATIE VAN DE DOELSTELLINGEN VOOR <strong>2009</strong><br />
1. De auditcommissie heeft haar functie versterkt door, voorafgaand aan iedere vergadering van de<br />
Raad van Toezicht, een vergadering te beleggen. Daarnaast is de directeur/bestuurder deel gaan<br />
nemen aan de vergaderingen. Een vooraf vastgestelde jaarplanning heeft ervoor gezorgd dat alle<br />
relevante onderwerpen zijn behandeld.<br />
81 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
2. De agenda van de Raad van Toezicht wordt opgesteld op basis van een jaarplanning. Ondanks de<br />
vrijheid van de Raad om haar eigen agenda te bepalen, wordt de agenda in belangrijke mate bepaald<br />
door de voorzitter en de directeur/bestuurder.<br />
3. In <strong>2009</strong> is relatief weinig aandacht besteed aan de relatie met de achterban. Dit punt zal het komende<br />
jaar meer aandacht krijgen.<br />
4. Misschien mede dankzij de economische situatie in Nederland, kon <strong>ZOA</strong> voldoende en kwalitatief<br />
goede medewerkers aantrekken. De arbeidsvoorwaarden kregen in <strong>2009</strong> extra aandacht. Dit heeft<br />
geleid tot een herziening van de algemene arbeidsvoorwaarden.<br />
5. De Raad heeft regelmatig formeel en informeel contact met de organisatie. De Raad is goed op de<br />
hoogte van de ontwikkelingen in de organisatie, onder andere door maandelijkse deelname aan de<br />
weekopeningen, het bijwonen van delen van de vergadering van het internationale managementteam,<br />
vergaderingen met ondernemingsraad en managementteam en de ontmoeting met de staf<br />
tijdens het Walk4Water-evenement en bij de nieuwjaarsreceptie.<br />
6. De Raad heeft geconstateerd dat met de introductie van het <strong>ZOA</strong> Business Ambassadors model, er<br />
een nieuwe vorm van samenwerking met Nederlandse ondernemers is ontstaan die beter aansluit<br />
bij de behoefte van vluchtelingen in de verschillende landen.<br />
10.4 LEDEN VAN DE RAAD VAN TOEZICHT<br />
Naam<br />
Drs. W. Zoeteweij,<br />
voorzitter<br />
1 oktober 2000<br />
–<br />
1 oktober <strong>2009</strong>,<br />
niet herkiesbaar<br />
Drs. W.J. Adema RA MBA* 1 september 2002<br />
–<br />
1 september 2011,<br />
niet herkiesbaar<br />
J.W. Boogerd* 1 november 2006<br />
–<br />
1 november 2011,<br />
herkiesbaar<br />
Drs. B. Brand MCM* 1 september 2008<br />
–<br />
1 september 2013,<br />
herkiesbaar<br />
Mw. Mr. I. Verbeek 1 september 2001<br />
–<br />
1 september 2010,<br />
niet herkiesbaar<br />
Ing. K.A. de Vries MEd. 1 december 2007<br />
–<br />
1 december 2012,<br />
herkiesbaar<br />
Mw. Drs. A.W. Westerveld,<br />
arts, MPH<br />
* Lid van Auditcommissie<br />
1 januari 2005<br />
–<br />
1 januari 2010,<br />
herkiesbaar<br />
Nevenfuncties<br />
De heer Zoeteweij is gevestigd als zelfstandig organisatieadviseur<br />
en heeft de volgende nevenfuncties:<br />
• commissaris bij Crystal Marbles BV te Almere<br />
• lid Raad van Advies, Bisnez management te Bergambacht<br />
• lid Raad van Toezicht, Gemiva-SVG groep te Gouda<br />
• lid Tenderboard Rijkswaterstaat<br />
• lid bestuur stichting Schreuders Gouda<br />
De heer Adema is voorzitter van de Raad van Bestuur van het<br />
Ziekenhuis St. Jansdal te Harderwijk en heeft de volgende<br />
nevenfuncties:<br />
• voorzitter Raad van Commissarissen Centramed B.A.,<br />
Onderlinge Waarborgmaatschappij, te Den Haag<br />
• bestuurslid stichting Dutch Hospital Data, te Utrecht<br />
• penningmeester St. Vermogensbeheer Hoogeland Zorg te<br />
Beekbergen<br />
De heer Boogerd is gepensioneerd bankier en heeft de<br />
volgende nevenfuncties:<br />
• lid gemeenteraad Maarssen<br />
• voorzitter Stichting Ontwikkelingsproject Maarssen-Outjo<br />
De heer Brand is lid van het College van Bestuur van de<br />
Gereformeerde Hogeschool in Zwolle en heeft de volgende<br />
nevenfuncties:<br />
• bestuurslid Stichting Gereformeerd Studentenpastoraat<br />
Zwolle<br />
• lid algemeen bestuur SURF<br />
Mevrouw Verbeek is juridisch adviseur en leidinggevende bij<br />
DAS Rechtbijstand.<br />
De heer de Vries is docent aardrijkskunde Christelijke Scholengemeenschap<br />
“Prins Maurits” (Middelharnis). Hij heeft de<br />
volgende nevenfuncties:<br />
• penningmeester kiescommissie SGP, Borsele.<br />
Mevrouw Westerveld is arts APGZ (Algemene Preventieve<br />
Gezondheidszorg) GGD Fryslân te Leeuwarden.<br />
De nevenfuncties van de leden van de Raad van Toezicht zijn niet strijdig met de belangen van <strong>ZOA</strong>.<br />
De leden zijn onafhankelijk van enige organisatie of kerkelijke denominatie en hebben zitting in de Raad<br />
van Toezicht op persoonlijke titel.<br />
82 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
10.5 WERVING, SELECTIE EN BENOEMING VAN LEDEN<br />
Bij de werving van een nieuw lid voor de Raad van Toezicht, wordt in de eerste plaats een profiel samengesteld<br />
op basis van een standaardprofiel en op basis van de wensen die op dat moment leven bij<br />
de Raad. Er wordt een selectiecommissie samengesteld die bestaat uit leden van de Raad van Toezicht.<br />
Vervolgens wordt de vacature openbaar gemaakt. Met de kandidaten worden gesprekken gevoerd door<br />
de selectiecommissie en de directie. Op basis van die gesprekken wordt een kandidaat gekozen en<br />
benoemd.<br />
Werving van nieuwe voorzitter<br />
In <strong>2009</strong> is gestart met de werving van een nieuwe voorzitter van de Raad. Een advertentie in twee<br />
landelijke kranten leidde tot gesprekken met een aantal kandidaten. In 2010 zal de definitieve keuze<br />
voor een nieuwe voorzitter kunnen worden gemaakt. De heer Zoeteweij zal de functie van voorzitter<br />
voorlopig, maar niet langer dan september 2010, blijven vervullen.<br />
10.6 NEVENFUNCTIES DIRECTEUR-BESTUURDER<br />
De heer Mooij heeft naast zijn functie als directeur-bestuurder van <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> de volgende,<br />
geen belangenverstrengelende, nevenfuncties:<br />
• Lid van het bestuur van EU Cord te Brussel<br />
• Voorzitter van het bestuur van ECM Nederland te Deventer<br />
• Lid van het bestuur van het Bakker de Jong Fonds te Zeist<br />
• Voorzitter van het bestuur van het 65+ fonds te Deventer<br />
Voor <strong>ZOA</strong> heeft het lidmaatschap van het bestuur van EU Cord de meeste toegevoegde waarde. Door<br />
korte lijnen naar de EU en de directies van lidorganisaties zit <strong>ZOA</strong> vooraan in de informatievoorziening.<br />
<strong>ZOA</strong> wordt duidelijk gepositioneerd in het bijbehorende relatienetwerk waardoor zij makkelijker anderen<br />
kan benaderen voor specifieke zaken maar ook sneller benaderd wordt.<br />
Alle nevenactiviteiten van de directeur worden voorgelegd aan de Raad van Toezicht. De Raad van<br />
Toezicht gaat na of er geen sprake is van belangenverstrengeling. De Raad heeft bepaald dat de nevenactiviteiten<br />
van de directeur zich goed verhouden tot zijn verantwoordelijkheden voor <strong>ZOA</strong>.<br />
10.7 EVALUATIE EIGEN FUNCTIONEREN<br />
Een keer per jaar reserveert de Raad de agenda voor een evaluatie van het eigen functioneren.<br />
Geëvalueerde punten<br />
• Functioneren directeur-bestuurder<br />
• Functies van de Raad van Toezicht<br />
• Ontvangen managementrapportages<br />
• Functioneren accountant en financiën<br />
• Visie, beleid, strategie en implementatie<br />
• Risicomanagement en aandachtspunten<br />
• Frequentie van vergaderen<br />
• Reservevorming<br />
• Beleid en uitvoering in programmalanden<br />
Geconstateerde aandachts- en verbeterpunten<br />
• Raad van Toezicht wil een meer inhoudelijke betrokkenheid bij de organisatie<br />
via themabijeenkomsten en uitgebreidere tussentijdse rapportages.<br />
• Om effectiever te vergaderen wordt een agendacommissie ingesteld.<br />
•De Raad van Toezicht wil in 2010 een hernieuwde beoordeling van de hoogte<br />
van de algemene reserves in relatie met het risicoprofiel van de organisatie.<br />
10.8 VOORNEMENS VOOR 2010<br />
De Raad van Toezicht zal in 2010 aandacht geven aan de bij de evaluatie genoemde punten.<br />
83 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
11. Jaarrekening<br />
84 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
85 - JAARVERSLAG 2008
11.1 Algemene beschouwing<br />
11.1.1 Algemene ontwikkelingen<br />
Het jaar <strong>2009</strong> is sterk beïnvloed door de economische crisis. De totale inkomsten zijn met 1% gedaald terwijl de vlak voor de<br />
crisis opgestelde begroting een groei verwachtte van 12,5%. De inkomsten uit de eigen achterban zijn nagenoeg gelijk gebleven.<br />
De daling van de inkomsten is dan ook volledig toe te schrijven aan de lagere bijdragen van institutionele donoren. In Myanmar,<br />
Noord- en Zuid Sudan is minder programmageld besteed dan gepland. Diverse donoren in deze landen hebben budgetten naar<br />
2010 doorgeschoven in verband met onzekere politieke situaties. Dit heeft direct gevolgen voor de omvang van het betreffende<br />
landenprogramma van <strong>ZOA</strong>.<br />
In Nederland zijn de programmakosten gestegen door de uitvoering van MFS1-projecten voor draagvlakversterking en monitoring<br />
en evaluatie. Het <strong>CBF</strong>-percentage en de kosten voor Administratie en Beheer zijn gedaald door strakke bewaking van de kosten.<br />
11.1.2 Economische crisis<br />
De impact van de economische crisis is bij <strong>ZOA</strong> voornamelijk de tegenvallende groei. De afgelopen jaren is sterk geïnvesteerd in<br />
de kwaliteit van de organisatie om groei mogelijk te maken. In <strong>2009</strong> werd dan ook een sterke groei verwacht. Door de crisis heeft<br />
<strong>ZOA</strong> die groei niet kunnen realiseren.<br />
Separaat aan het groei scenario had het Management team van <strong>ZOA</strong> een plan ontwikkeld om tegenvallende inkomsten op te<br />
vangen. Op hoofdlijnen was het plan als volgt:<br />
• lagere algemene inkomsten worden opgevangen door kostenbesparingen in Nederland;<br />
• lagere projectinkomsten worden het eerste jaar opgevangen uit de reserves en in het tweede jaar worden de beschikbare<br />
budgetten verlaagd;<br />
• investeringen worden uitgesteld totdat de inkomsten weer aantrekken.<br />
Het eerste half jaar was de impact van de crisis het grootst. <strong>ZOA</strong> dreigde af te stevenen op een tekort van ongeveer € 500.000.<br />
Door een combinatie van extra bezuinigingen, alternatieve beschikbare projectfondsen en belangrijke bijdrages uit de achterban in<br />
het vierde kwartaal kon de netto begroting nagenoeg volledig worden gerealiseerd.<br />
11.1.3 Ontwikkeling van het nettoresultaat<br />
Ten opzichte van het budget is de ontwikkeling van het nettoresultaat (de mutatie in de reserves) als volgt (* € 1.000)<br />
Gebudgetteerd resultaat 473<br />
Lagere kosten in Nederland 364<br />
Hogere overige baten 215<br />
Vrijval voorziening programmaverplichtingen 330<br />
Extra bijdrage aan projecten in programmalanden -422<br />
Bijdrage landen uit algemene middelen -413<br />
Overige resultaten -32<br />
Gerealiseerd resultaat 515<br />
Ten opzichte van het budget zijn in Nederland minder kosten gemaakt. Dit voordelige verschil van ongeveer € 364.000 is tezamen<br />
met de overige baten € 215.000 (het saldo van rentebaten en koersresultaten in Nederland) ingezet in de programmalanden.<br />
Overzicht van inkomsten over de laatste 3 jaren<br />
25<br />
x € 1.000.000<br />
Besteed aan doelstelling<br />
95%<br />
93%<br />
20<br />
91%<br />
89%<br />
15<br />
13,212 17,819<br />
17,314<br />
87%<br />
10<br />
85%<br />
5<br />
4,461 1,588<br />
6,006 6,642<br />
2,009<br />
6,599<br />
Subsidies<br />
Acties derden<br />
Eigen fondsenwerving<br />
83%<br />
81%<br />
0<br />
2007 2008 <strong>2009</strong><br />
2007 2008 <strong>2009</strong><br />
86 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
De extra bijdrage aan de programmalanden was noodzakelijk om de reeds gestarte activiteiten te continueren. Door de economische<br />
crisis kwam minder geld binnen voor reeds geplande projecten welke vervolgens uit algemene middelen zijn gefinancierd.<br />
In relatie tot de risico’s die <strong>ZOA</strong> loopt, zijn de reserves aan lage kant. <strong>ZOA</strong> probeert dan ook jaarlijks uit het nettoresultaat, het<br />
overschot of tekort dat resteert nadat aan alle verplichtingen is voldaan, middelen aan de reserves toe te voegen. Het gerealiseerde<br />
overschot is dan ook volledig aan de reserves toegevoegd. Zie voor meer informatie de toelichting bij de reserves.<br />
11.1.2 Beleggingen<br />
<strong>ZOA</strong> heeft relatief veel liquide middelen. Dit wordt veroorzaakt door vooruitbetalingen van donoren. Aangezien deze op korte termijn<br />
moeten worden ingezet voor projecten zijn geen middelen beschikbaar om langdurig te beleggen. Om deze reden is er voor gekozen<br />
om tijdelijk overtollige middelen op een renterekening bij een van de twee huisbankiers (Rabobank en ING Bank) te stallen. Een<br />
uitgebreide beleggingsstrategie is niet noodzakelijk. Wel zijn de banken schriftelijk gewezen op het verantwoord beleggen van de<br />
middelen die wij via de renterekeningen ter beschikking stellen.<br />
11.2 Jaarrekening <strong>2009</strong><br />
ACTIVA 31 december <strong>2009</strong> 31 december 2008<br />
Materiële vaste activa:<br />
Gebouw 302.169 344.764<br />
BALANS PER 31 DECEMBER <strong>2009</strong><br />
Kantoorinventaris en -apparatuur 181.765 145.274<br />
Transportmiddelen in programmalanden 207.974 260.664<br />
691.908 750.702<br />
Voorraden 4.061 6.086<br />
Vorderingen 3.642.362 2.800.354<br />
Liquide middelen 10.163.027 11.737.501<br />
Totaal Activa 14.501.358 15.294.643<br />
PASSIVA 31 december <strong>2009</strong> 31 december 2008<br />
Reserves en fondsen<br />
Continuïteitsreserve<br />
Algemeen 2.516.365 2.130.126<br />
Voorfinanciering 1.000.000 1.000.000<br />
3.516.365 3.130.126<br />
Bestemmingsreserve<br />
Financiering activa 695.969 756.788<br />
Programmagarantie 209.993 203.711<br />
Noodhulp 462.385 447.338<br />
Overige 441.842 273.665<br />
1.810.189 1.681.502<br />
Fondsen voor<br />
Wederopbouw projecten 1.398.336 769.978<br />
Noodhulp projecten 2.030.773 2.195.084<br />
3.429.109 2.965.062<br />
8.755.663 7.776.690<br />
Schulden op korte termijn<br />
Belastingen en sociale premies 88.633 73.390<br />
Personeelskosten 103.259 94.251<br />
Vooruitontvangen 2.994.006 4.369.340<br />
Overige schulden en transitoria 2.559.797 2.980.971<br />
5.745.695 7.517.953<br />
Totaal Passiva 14.501.358 15.294.643<br />
87 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
BATEN Werkelijk <strong>2009</strong> Budget <strong>2009</strong> Werkelijk 2008<br />
Baten uit eigen fondsenwerving<br />
Huis aan huis collecten 923.928 1.050.000 1.035.838<br />
Nalatenschappen 223.940 200.000 125.741<br />
Contributies, donaties, giften en schenkingen 5.450.639 6.790.000 5.480.240<br />
6.598.507 8.040.000 6.641.819<br />
Baten uit acties van derden 2.009.448 1.956.576 1.587.912<br />
Subsidies van overheden 17.313.833 19.629.846 17.819.470<br />
Overige baten 214.930 0 272.775<br />
SOM DER BATEN 26.136.718 29.626.423 26.321.976<br />
LASTEN Werkelijk <strong>2009</strong> Budget <strong>2009</strong> Werkelijk 2008<br />
Besteed aan doelstellingen<br />
Wederopbouw<br />
Eigen programma’s/ projecten 14.407.368 21.420.789 15.020.643<br />
Verstrekte steun/subsidies aan lokale partners 397.713 0 357.311<br />
14.805.082 21.420.789 15.377.954<br />
Noodhulp<br />
Verstrekte steun via hulporganisatie ter plaatse 1.593.810 1.500.000 2.074.981<br />
Direct verstrekte hulp 4.054.578 2.190.175 4.371.358<br />
5.648.387 3.690.175 6.446.339<br />
STAAT VAN BATEN EN LASTEN<br />
Voorbereiding en coördinatie vanuit Nederland 1.178.440 1.267.108 869.248<br />
Voorlichting/bewustwording 1.225.581 1.124.783 929.479<br />
Totaal besteed aan doelstelling 22.857.491 27.502.855 23.623.020<br />
Werving baten<br />
Kosten eigen fondsenwerving 955.067 1.232.726 1.016.265<br />
Kosten acties van derden 55.548 72.661 97.095<br />
Kosten verkrijging subsidies 206.180 249.661 249.586<br />
1.216.795 1.555.048 1.362.946<br />
Beheer en Administratie 1.083.462 1.121.153 1.142.404<br />
SOM DER LASTEN 25.157.747 30.179.056 26.128.370<br />
OVERSCHOT/-TEKORT 978.971 -552.633 193.606<br />
Per saldo onttrokken/toegevoegd aan: Werkelijk <strong>2009</strong> Budget <strong>2009</strong> Werkelijk 2008<br />
Fondsen<br />
Hulpverleningsfondsen:<br />
Opstartkosten 0 0 -7.193<br />
Wederopbouw projecten 628.357 0 274.455<br />
Noodhulp projecten -164.312 -1.025.814 -466.612<br />
464.045 -1.025.814 -199.350<br />
Reserves<br />
Continuiteitsreserve 386.239 473.181 897.062<br />
Financiering activa -60.820 0 -428.554<br />
Programmagarantie 6.282 0 -116.499<br />
Noodhulp 15.047 0 21.002<br />
Overige bestemmingsreserve 168.177 0 19.945<br />
514.926 473.181 392.956<br />
TOTAAL MUTATIE RESERVES EN FONDSEN 978.971 -552.633 193.606<br />
88 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
KASSTROOMOVERZICHT<br />
Volgens de directe methode:<br />
Kasstroom uit operationele activiteiten<br />
Werkelijk <strong>2009</strong> Budget <strong>2009</strong> Werkelijk 2008<br />
Ontvangsten<br />
Uit eigen fondsenwerving 6.598.507 8.040.000 6.641.819<br />
Uit acties van derden 2.009.448 1.956.576 1.587.912<br />
Subsidies 15.285.536 19.629.846 17.722.069<br />
Overige 25.884 0 93.387<br />
23.919.376 29.626.423 26.045.187<br />
Betalingen<br />
Programma- en coördinatiekosten 22.916.582 27.502.855 23.068.534<br />
Fondsenwerving, administratie en beheerskosten 2.191.589 2.676.201 2.343.556<br />
-25.108.171 -30.179.056 -25.412.090<br />
Kasstroom uit operationele activiteiten -1.188.794 -552.633 633.097<br />
Kasstroom uit investerings activiteiten:<br />
Investeringen in materiele vaste activa -387.705 -217.361<br />
Aanwending voorraden voor projecten 2.025 301.291<br />
Mutatie geldmiddelen -1.574.474 -552.633 717.026<br />
Liquide middelen 31 december 10.163.027 11.737.501<br />
Liquide middelen 1 januari 11.737.501 11.020.474<br />
Mutatie geldmiddelen -1.574.474 -552.633 717.026<br />
De afname van de liquide middelen wordt voornamelijk veroorzaakt door de daling van betalingen van donoren. In<br />
tegenstelling tot vorig jaar zijn vooruitbetalingen en afrekeningen pas in 2010 ontvangen.<br />
RATIO’S Werkelijk <strong>2009</strong> Budget <strong>2009</strong> Werkelijk 2008<br />
Solvabiliteit 60% 48% 51%<br />
Reserves en fondsen 8.755.662 7.224.057 7.776.690<br />
Totaal vermogen 14.501.358 15.000.000 15.294.643<br />
Liquiditeit 240% 200% 193%<br />
Vlottende activa minus voorraden 13.805.389 13.985.221 14.537.854<br />
Kortlopende schulden 5.745.695 7.000.000 7.517.953<br />
In het budget <strong>2009</strong> werd rekening gehouden met de volledige besteding van gelden die voor Myanmar beschikbaar<br />
waren. De activiteiten zullen echter nog doorlopen tot en met 2010. Verder worden de gelden die in <strong>2009</strong> zijn<br />
opgehaald voor noodhulp Zuid-Oost Azie grotendeels pas in 2010 besteed. Tezamen met de dotatie aan de reserves<br />
leidde dit tot een verbetering van beide ratio’s.<br />
89 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Toelichting bij de jaarrekening over <strong>2009</strong><br />
Algemeen<br />
De jaarrekening is opgesteld volgens de Richtlijn 650 Fondsenwervende Instellingen (herzien in 2007).<br />
Verslaggevingperiode<br />
Bij deze jaarrekening is uitgegaan van een verslagperiode van een jaar. Het boekjaar valt samen met het kalenderjaar.<br />
Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling<br />
Algemeen<br />
De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische<br />
kosten.<br />
Voor zover niet anders is vermeld, zijn activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde.<br />
Ontvangsten en uitgaven zijn toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben.<br />
Transacties in vreemde valuta<br />
Transacties in vreemde valuta zijn omgerekend tegen de geldende wisselkoers per de transactiedatum. Monetaire activa en<br />
verplichtingen in vreemde valuta zijn per balansdatum in de functionele valuta omgerekend tegen de op die datum geldende<br />
wisselkoers. Niet-monetaire activa en passiva in vreemde valuta’s die tegen historische kostprijs zijn opgenomen, worden naar<br />
euro’s omgerekend tegen de geldende wisselkoersen per transactiedatum. De bij omrekening optredende valutakoersverschillen<br />
zijn als resultaat in de staat van baten en lasten opgenomen.<br />
Gebruik van schattingen<br />
Om de jaarrekening te kunnen opstellen, is het nodig dat de algemeen directeur oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen<br />
maakt die invloed hebben op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa, verplichtingen, baten en<br />
lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen<br />
worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien<br />
en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft.<br />
Afrondingen<br />
Door afronding op hele euro’s kunnen kleine verschillen voorkomen.<br />
Grondslagen voor de waardering van activa en passiva<br />
Materiële vaste activa<br />
De gebouwen, verbouwingen, inventaris, apparatuur en vervoermiddelen in programmagebieden worden gewaardeerd tegen<br />
verkrijgings- of vervaardigingsprijs verminderd met de cumulatieve afschrijvingen.<br />
Er worden slechts onderhoudsuitgaven gedaan als zij de economische gebruiksduur van het object verlengen.<br />
De afschrijvingen worden berekend als een percentage over de aanschafprijs volgens de lineaire methode op basis van de<br />
economische levensduur.<br />
• Gebouwen : 3 1/3 %<br />
• Verbouwingen : 10 %<br />
• Inventaris en apparatuur : 25 %<br />
• Transportmiddelen in programmagebieden : 33 1/3 %<br />
Voorraden<br />
Voorraden worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. De verkrijgingsprijs omvat de inkoopprijs en bijkomende kosten, zoals<br />
invoerrechten, transportkosten en andere kosten die direct kunnen worden toegerekend aan de verwerving van voorraden.<br />
Bij de waardering van de voorraden wordt rekening gehouden met de eventueel op balansdatum opgetreden<br />
waardeverminderingen.<br />
Vorderingen en overlopende activa<br />
Vorderingen worden gewaardeerd op de nominale waarde onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid. Voorzieningen<br />
worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de inbaarheid van de vorderingen.<br />
Reserves<br />
De continuïteitsreserve is gevormd om de continuïteit te waarborgen in geval van (tijdelijke) sterk tegenvallende opbrengsten.<br />
De beperkte bestedingsmogelijkheid van de bestemmingsreserves is door het bestuur bepaald. Dit is geen verplichting; het bestuur<br />
kan deze beperking zelf opheffen.<br />
Overige reserves betreffen reservemiddelen die resteren na de eerder genoemde bestedingen.<br />
90 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Fondsen<br />
Fondsen betreffen middelen die zijn verkregen met een door derden aangegeven specifieke bestemming.<br />
Personeelsbeloningen/pensioenen<br />
Verplichtingen in verband met bijdragen aan pensioenregelingen op basis van toegezegde bijdragen worden als last in de staat van<br />
baten en lasten opgenomen in de periode waarover de bijdragen zijn verschuldigd.<br />
Schulden<br />
Onder de overige schulden zijn onder meer de programmaverplichtingen opgenomen. <strong>ZOA</strong> gaat (subsidie)verplichtingen aan in de<br />
gebieden waar zij werkzaam is. Vaak betreft dit verplichtingen voor meerdere jaren. Van een (subsidie)verplichting is sprake nadat<br />
het bestuur een besluit terzake heeft genomen en dit kenbaar heeft gemaakt aan de (subsidie)ontvanger, veelal de doelgroep<br />
vertegenwoordigd door een lokale organisatie of overheid, waardoor een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting ontstaat.<br />
Deze verplichting wordt op de balans als schuld opgenomen wanneer de totale contractwaarde van donoren onvoldoende is om<br />
deze programmaverplichtingen te dekken.<br />
Verplichtingen die betrekking hebben op jaren na één jaar na de balansdatum, worden verwerkt onder de langlopende schulden.<br />
Grondslagen voor de resultaatbepaling<br />
Alle opbrengsten worden voor het brutobedrag onder de baten opgenomen, tenzij dit hoofdstuk uitdrukkelijk anders vermeldt.<br />
Kosten die nodig zijn om bepaalde baten te realiseren, worden in de staat van baten en lasten als last gepresenteerd.<br />
Baten uit eigen fondsenwerving<br />
Baten waarvoor een specifieke bestemming is aangewezen, worden apart in de toelichting op de staat van baten en lasten toegelicht.<br />
Van deze baten wordt maximaal 22% aangewend ter dekking van voorlichtings-, wervings-, beheer- en administratiekosten.<br />
Nalatenschappen<br />
Nalatenschappen worden opgenomen in het boekjaar waarin de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Voorlopige<br />
uitbetalingen in de vorm van voorschotten worden in het boekjaar waarin ze worden ontvangen verantwoord als baten uit<br />
nalatenschappen, voor zover deze niet al in een voorgaand boekjaar zijn verantwoord.<br />
Contributies, donaties, giften en schenkingen<br />
Contributies, donaties, giften en schenkingen worden verantwoord in het jaar waarin zij worden ontvangen, met uitzondering van<br />
ontvangsten die kunnen worden toegerekend aan een periode waarin een bepaalde mailingactie heeft plaats gevonden. Giften van<br />
een zaak in natura worden gewaardeerd tegen de reële waarde in Nederland.<br />
Baten uit gezamenlijke acties<br />
De baten uit gezamenlijke acties worden verantwoord in het jaar waarin de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld, met dien<br />
verstande dat ontvangen voorschotten in ieder geval worden verantwoord in het jaar waarin ze zijn ontvangen.<br />
Baten uit acties van derden<br />
De ontvangen bijdragen van andere fondsenwervende instellingen worden als ‘baten uit acties van derden’ verantwoord voor het<br />
door de instelling ontvangen bedrag. Verwerking vindt plaats in het jaar waarin de bate uit de actie van derden is ontvangen dan<br />
wel door die derde is toegezegd. Onder acties van derden vallen uitsluitend acties waarvoor <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> geen risico<br />
draagt.<br />
Subsidies<br />
Exploitatiesubsidies komen ten gunste van de staat van baten en lasten van het jaar waarin de gesubsidieerde bestedingen komen<br />
of waarin de opbrengsten zijn gederfd dan wel het exploitatietekort zich heeft voorgedaan.<br />
Subsidies in natura<br />
De ontvangen subsidies in natura, veelal voedsel en hulpgoederen, worden gewaardeerd tegen de waarde vermeld in het aan de<br />
goederen gerelateerde contract. Indien het contract hierin niet voorziet, worden de goederen gewaardeerd tegen de waarde in<br />
het economisch verkeer op de plaats van ontvangst. Wanneer aan de goederenontvangst geen contract ten grondslag ligt en een<br />
betrouwbare waardevaststelling ontbreekt, wordt de transactie niet in de staat van baten en lasten verantwoord.<br />
Kosten<br />
Omdat belanghebbenden ook inzicht willen hebben in de omvang en samenstelling van de kosten van de eigen organisatie, is in de<br />
toelichting een specificatie van deze kosten gegeven conform het model C van de Richtlijnen voor de <strong>Jaarverslag</strong>geving.<br />
91 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Bestedingen aan doelstelling<br />
Onder bestedingen aan de doelstelling wordt verstaan de in het boekjaar betaalbaar gestelde bedragen in samenhang met de<br />
doelstellingen en de aan het boekjaar toe te rekenen uitvoeringskosten. In de bestedingen, gepresenteerd onder de doelstellingen<br />
wederopbouw en noodhulp, zijn onder meer begrepen subsidies aan lokale partners, ingekochte hulpgoederen en voedsel, kosten<br />
van ingezet personeel, transportkosten, lokale huisvestings- en kantoorkosten. Verder zijn daarin ook opgenomen de aanschafkosten<br />
van de transportmiddelen, kantoorinventaris et cetera, die na beëindiging van het programma ter beschikking worden gesteld aan<br />
de lokale partner.<br />
Kosten fondsenwervende organisatie<br />
Alle kosten van activiteiten die ten doel hebben mensen te bewegen geld te geven voor één of meer van de doelstellingen,<br />
worden aangemerkt als kosten werving baten. Dit houdt in dat de kosten voor propaganda, publiciteit en public relations tot<br />
de kosten van werving baten worden gerekend, tenzij sprake is van voorlichtingskosten. Regelmatig is sprake van gemengde<br />
activiteiten: voorlichting en fondsenwerving tegelijk. In die gevallen wordt het deel van deze kosten dat betrekking heeft op de<br />
voorlichtingsactiviteit daaraan toegerekend. Op basis van de specifieke voorlichtingsdoelen wordt per situatie vooraf bepaald welke<br />
verdeelsleutel wordt gehanteerd.<br />
Kosten beheer en administratie<br />
Kosten van beheer en administratie zijn de kosten die <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> maakt in het kader van de (interne) beheersing en<br />
administratievoering en die niet worden toegerekend aan de doelstelling of de werving van baten.<br />
92 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Toelichting op de balans per 31 december <strong>2009</strong><br />
Materiële vaste activa<br />
Gebouwen<br />
Inventaris en<br />
apparatuur<br />
Transport<br />
middelen<br />
Totaal<br />
<strong>2009</strong><br />
Totaal<br />
2008<br />
Stand per 1 januari <strong>2009</strong><br />
Aanschafwaarde 802.510 884.191 843.312 2.530.013 2.312.651<br />
Cumulatieve afschrijving 457.746 738.917 582.648 1.779.311 1.434.686<br />
Boekwaarde 344.764 145.274 260.664 750.702 877.965<br />
Mutaties in de boekwaarde:<br />
Investering 606 143.689 256.561 400.856 314.505<br />
Desinvestering 0 13.151 0 13.151 97.144<br />
Afschrijvingen 43.201 107.198 309.251 459.649 441.769<br />
Afschrijvingen desinvesteringen 0 13.151 0 13.151 97.144<br />
Saldo -42.595 36.491 -52.690 -58.794 -127.264<br />
Stand 31 december <strong>2009</strong><br />
Aanschafwaarde 803.116 1.014.729 1.099.873 2.917.717 2.530.013<br />
Cumulatieve afschrijving 500.947 832.964 891.899 2.225.809 1.779.311<br />
Boekwaarde 302.169 181.765 207.974 691.908 750.702<br />
De investeringen in <strong>2009</strong> hadden grotendeels betrekking op de vervanging van computerapparatuur en transportmiddelen in het<br />
buitenland.<br />
De activa in Nederland hebben voor ongeveer 40% betrekking op de doelstelling en voor ongeveer 60% op de bedrijfsvoering.<br />
Activa in de programmagebieden staan 100% ten dienste van de eigen activiteiten gericht op de doelstelling. In totaal is de verdeling<br />
als volgt:<br />
Gebouwen<br />
Inventaris en<br />
apparatuur<br />
Transport<br />
middelen<br />
Totaal<br />
<strong>2009</strong><br />
Totaal<br />
2008<br />
In gebruik voor de doelstelling 126.239 99.560 207.974 433.774 489.750<br />
In gebruik voor de bedrijfsvoering 175.930 82.205 0 258.134 260.952<br />
302.169 181.765 207.974 691.908 750.702<br />
De actuele waarde van de gebouwen is op 13 december 2006 door een onafhankelijke taxateur getaxeerd op € 875.000.<br />
Voorraden<br />
31-12-<strong>2009</strong> 31-12-2008<br />
Aanschafwaarde 4.061 6.086<br />
Voorzienigheid voor incourantheid 0 0<br />
Boekwaarde 4.061 6.086<br />
93 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Vorderingen<br />
31-12-<strong>2009</strong> 31-12-2008<br />
Nog te ontvangen giften/donaties:<br />
- Europese Unie 889.632 717.526<br />
- Ministerie van Buitenlandse zaken 775.304 132.906<br />
- PSO 117.718 36.357<br />
- VN organisaties 324.828 321.390<br />
- USAID-OFDA 0 112.625<br />
- MRRD (Afghaanse Overheid) 366.374 759.473<br />
- PRISMA/ICCO 100.419 0<br />
- Overige Donoren 481.344 322.380<br />
Te ontvangen interest 98.933 94.066<br />
Diverse vorderingen en vooruitbetaalde kosten programma’s 194.018 60.322<br />
Overige vorderingen en vooruitbetaalde kosten 293.792 243.309<br />
3.642.362 2.800.354<br />
Onder de post ´Nog te ontvangen giften/donaties´ staan de nog te ontvangen bijdragen van donoren. Deze financiële bijdragen<br />
hebben betrekking op al uitgevoerde en door <strong>ZOA</strong> voorgefinancierde projecten of delen daarvan.<br />
Bij de te ontvangen bedragen van MRRD, gaat het om contractuele voorfinancieringverplichtingen van projecten die uiteindelijk door<br />
de Wereldbank worden gefinancierd. Gezien de context waarbinnen wordt gewerkt en de trage betalingen van de aan Afghanistan<br />
beloofde ontwikkelingshulpbijdragen heeft <strong>ZOA</strong> deze vordering een hoog risicoprofiel met bijbehorende aandacht gegeven.<br />
Vooralsnog is hiervoor geen voorziening voor incourantheid noodzakelijk.<br />
Liquide middelen<br />
31-12-<strong>2009</strong> 31-12-2008<br />
Saldi in euros<br />
Nederland 7.476.420 9.221.367<br />
Programmalanden 910.286 678.529<br />
8.386.706 83% 9.899.897 84%<br />
Saldi in vreemde valuta<br />
Nederland 95.218 320.407<br />
Programmalanden 1.681.103 1.517.197<br />
1.776.321 17% 1.837.604 16%<br />
Totaal 10.163.027 100% 11.737.501 100%<br />
Het beleid van <strong>ZOA</strong> is erop gericht om liquide middelen zoveel als mogelijk aan te houden in euro’s. Contracten met institutionele<br />
donoren maken het noodzakelijk dollarposities aan te houden. Om die reden is het onvermijdelijk dat koersresultaten ontstaan. Deze<br />
hebben echter over het algemeen geen invloed op de bestedingsruimte aangezien de afwikkeling vaak ook in dollars plaatsvindt.<br />
De hoge banksaldi worden veroorzaakt door vooruitbetalingen van enkele grote donoren voor projecten die in 2010 uitgevoerd gaan<br />
worden.<br />
94 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Reserves en fondsen<br />
Reserves<br />
Overzicht van de mutaties in de reserves<br />
31-12-2008 Toevoegingen Onttrekkingen 31-12-<strong>2009</strong><br />
Continuïteitsreserve<br />
Algemeen 2.130.126 386.239 0 2.516.365<br />
Voorfinanciering 1.000.000 0 0 1.000.000<br />
3.130.126 386.239 0 3.516.365<br />
Bestemmingsreserve<br />
Financiering activa 756.788 0 60.820 695.968<br />
Programmagarantie 203.711 6.282 0 209.993<br />
Noodhulp 447.338 15.047 0 462.385<br />
Overige 273.665 168.177 0 441.842<br />
1.681.502 189.506 60.820 1.810.189<br />
Reserves algemeen<br />
Het beleid van <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> is erop gericht een reservepositie te handhaven die een gezond tegenwicht biedt aan<br />
algemene financiële risico’s van de organisatie en aan de specifieke risico’s van de programma’s die worden uitgevoerd.<br />
Om de risico’s op de korte termijn te dekken, en om zeker te stellen dat de organisatie ook in de toekomst aan haar verplichtingen<br />
kan voldoen, heeft het bestuur een streefbedrag vastgesteld voor de continuïteitsreserve van maximaal 100% (VFI-richtlijn ‘Goede<br />
doelen’: 150%) van de jaarlijkse kosten van de werkorganisatie. Dit percentage is gebaseerd op het risicoprofiel van de organisatie,<br />
de omgeving waarin zij werkt en de genomen interne beheersingsmaatregelen. Zie voor een nadere toelichting op het risicoprofiel<br />
en de interne beheersing het betreffende hoofdstuk in het jaarverslag.<br />
Werkkosten van de organisatie<br />
Werkelijk<br />
<strong>2009</strong><br />
Berekende<br />
reserve<br />
Budget<br />
2010<br />
Berekende<br />
reserve<br />
- Salariskosten Nederland 100% 2.625.315 2.625.315 3.075.140 3.075.140<br />
- Expat salarissen 100% 1.833.926 1.833.926 2.498.960 2.498.960<br />
- Salarissen lokaal personeel 50% 3.772.405 1.886.203 3.472.015 1.736.008<br />
- Kantoorkosten niet gerelateerd<br />
aan programma<br />
50% 294.354 147.177 321.512 160.756<br />
- Overige fondsenwervingskosten 100% 90.166 90.166 88.386 88.386<br />
Gewenst nivo 6.582.787 7.559.250<br />
Werkelijke continuïteitsreseve 3.516.365 3.641.315<br />
53,4% 48,2%<br />
Survival Ratio in dagen 51 49<br />
Op dit moment heeft de continuïteitsreserve nog niet het gewenste niveau bereikt. Ook is de ‘Survival Ratio’, het aantal dagen dat<br />
de organisatie bij stagnerende inkomsten en gelijkblijvend kostenniveau kan overleven, aan de lage kant. Daarom zullen de komende<br />
jaren overschotten op de exploitatie ten gunste van deze reserve komen.<br />
Het niveau van de reserves is een continue aandachtspunt. Het is belangrijk dat <strong>ZOA</strong> haar beleid blijft toetsen, zowel met het oog op<br />
de organisatierisico’s als ook naar aanleiding van de maatschappelijke discussie over vermogens van ´goede doelen´. Op dit moment<br />
blijft <strong>ZOA</strong> ruim binnen de normen die door de VFI zijn gesteld.<br />
95 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Continuïteitsreserve<br />
Algemeen<br />
In deze reserve worden middelen apart gezet voor zover de totale continuïteitsreserve lager is dan het gewenste niveau. Indien deze<br />
reserve het gewenste niveau heeft bereikt wordt het meerdere opgenomen onder de overige reserves.<br />
Voorfinanciering<br />
De reserve voorfinanciering is in het leven geroepen omdat het regelmatig voorkomt dat programma’s en (deel)projecten moeten<br />
worden gestart zonder dat de (toegezegde) financiële middelen zijn ontvangen. Deze reserve maakt voorfinanciering van programma’s<br />
of (delen van) projecten mogelijk.<br />
Bestemmingsreserves<br />
Op de bestemmingsreserves rusten geen verplichtingen. De beperkte bestedingsmogelijkheid is aangegeven door het bestuur.<br />
Hierna worden de specifieke bestemmingsreserves nader toegelicht.<br />
Financiering activa<br />
Deze reserve geeft aan welk gedeelte van het vermogen is vastgelegd in materiële vaste activa en voorraden.<br />
Mutaties in deze activaposten leiden tot een wijziging van de reserve financiering activa. De mutatie van de reserve financiering<br />
activa komt rechtstreeks ten gunste/laste van de algemene continuïteitsreserve.<br />
Programmagarantie<br />
De door het Bestuur bestemde reserve Programmagarantie heeft betrekking op specifieke programmarisico’s waarvoor een<br />
garantie is afgegeven aan het landenprogramma.<br />
Programma’s worden door relatief grote donors gefinancierd en het wegvallen van een dergelijke financiering zou, bij het ontbreken<br />
van garanties, grote consequenties hebben voor de continuïteit en duurzaamheid van de programma’s. De risico’s kunnen ook te<br />
maken hebben met de werkgebieden waarin <strong>ZOA</strong> actief is. Het is mogelijk om – ook als daar niet direct externe financiering voor<br />
is - programma’s toch uit te voeren, door interne (voor)financiering vanuit deze reserve.<br />
Per 31 december zijn de volgende garanties verstrekt:<br />
<strong>2009</strong> 2008<br />
Landenprogramma Sri Lanka 155.210 155.210<br />
Overige 54.783 48.501<br />
209.993 203.711<br />
Reserve noodhulp<br />
Deze reserve ontstaat op initiatief van het bestuur van <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> en niet op basis van bestemde giften van begunstigers.<br />
De bestemming noodhulp is bewust aan dit deel van het vermogen gegeven omdat noodhulp een kerntaak van de organisatie is.<br />
Door deze reserve is <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> ook financieel in staat om, onafhankelijk van het verloop van noodhulpacties, tijdig te<br />
reageren op hulpvragen. Daarbij geldt wel dat financiering vanuit het noodhulpfonds in principe het karakter van voorfinanciering<br />
heeft. Achteraf wordt de financiering zoveel mogelijk gecompenseerd door bestemde giften die <strong>ZOA</strong> ontvangt in het kader van<br />
noodhulpacties.<br />
Overige<br />
Hieronder zijn de reserves opgenomen die in de landen zijn gevormd ten behoeve van specifieke doelen. Dit betreft met name<br />
reservering om vervanging van activa in de toekomst mogelijk te maken.<br />
Analyse van mutaties in de reserves<br />
De toename van de continuïteitsreserve is grotendeels veroorzaakt door een positief operationeel resultaat van € 514.926 en een<br />
vrijval van de reserve financiering activa van € 60.820.<br />
96 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Fondsen<br />
De fondsen bestaan uit nog te besteden middelen die door begunstigers of donors met een bepaald doel zijn gegeven. Doordat de<br />
fondsen van donors niet altijd op gelijkmatige tijden beschikbaar worden gesteld, kan een fluctuerend beeld in het inkomstenpatroon<br />
ontstaan. Dat is vooral terug te zien in het vastgelegd vermogen. Om de vluchtelingen toch de beloofde hulp te kunnen bieden,<br />
worden overschotten en tekorten zoveel mogelijk verrekend binnen de fondsen en, indien mogelijk, binnen gelijksoortige projecten.<br />
Als er dan alsnog een bedrag overblijft, wordt dit ten laste of ten gunste van de reserves gebracht.<br />
Wederopbouw projecten<br />
31-12-2008 Ontvangen<br />
gelden<br />
Besteed<br />
aan projecten<br />
Bijdrage uit algemene<br />
middelen<br />
31-12-<strong>2009</strong><br />
Afghanistan 5.368 46.607 81.725 45.898 16.148<br />
Burundi 0 10.104 11.528 1.424 0<br />
Cambodja 154.341 166.598 303.252 16.532 34.219<br />
Congo 0 59.922 70.667 61.078 50.333<br />
Ethiopië 155.484 123.663 168.841 25.733 136.039<br />
Liberia 33.156 778.521 525.338 84.366 370.705<br />
Myanmar 7.833 18.013 16.240 0 9.606<br />
Sri Lanka 27.297 205.377 50.201 87 182.560<br />
Noord Sudan 12.563 41.017 85.397 31.817 0<br />
Zuid Sudan 17.870 140.075 139.757 49.186 67.374<br />
Thailand 0 82.354 99.598 17.096 -148<br />
Uganda 180.797 417.818 332.788 102.387 368.214<br />
<strong>ZOA</strong> Zakelijk 138.411 -138.411 0 0 0<br />
J.M. Bogman Fonds 0 140.000 0 0 140.000<br />
Nederland (voorlichting) 36.858 0 0 -13.573 23.285<br />
769.978 2.091.658 1.885.331 422.031 1.398.336<br />
Noodhulp projecten<br />
Afghanistan 42.345 17.143 21.314 0 38.174<br />
Bangladesh 27.941 170 28.000 -111 0<br />
Congo 106.048 24.590 37.966 0 92.672<br />
Ethiopië 31.738 350 13.128 0 18.961<br />
Pakistan 28.575 0 0 0 28.575<br />
Myanmar 494.503 12.701 480.048 0 27.156<br />
Sri Lanka 1.388.635 191.104 102.425 44.345 1.521.659<br />
Noord Sudan 49.003 620 -16.924 0 66.547<br />
Uganda 26.296 200 -11.221 0 37.716<br />
Thailand 0 15.500 10.700 0 4.800<br />
Indonesië / Philipijnen 0 241.108 46.596 0 194.513<br />
2.195.084 503.486 712.032 44.234 2.030.773<br />
Wederopbouw projecten<br />
Deze reserve bestaat uit nog te besteden gelden voor programma’s die verkregen zijn uit bestemde giften van particulieren en<br />
organisaties of uit subsidies van de overheid tenzij aan deze gelden een contractuele verplichting ten grondslag ligt. Ontvangen maar<br />
nog niet bestede middelen zijn in dat geval opgenomen onder de Kortlopende Schulden.<br />
Noodhulpprojecten<br />
Deze reserve bestaat uit nog te besteden gelden voor noodhulpprogramma’s die verkregen zijn uit bestemde giften van particulieren<br />
en organisaties of subsidies van de overheid tenzij aan deze gelden een contractuele verplichting ten grondslag ligt. Ontvangen maar<br />
nog niet bestede middelen zijn in dat geval opgenomen onder de Kortlopende Schulden. Deze reserve bestaat grotendeels uit de<br />
ontvangen bijdragen van particulieren voor de noodhulp in Sri Lanka na de Tsunami. Doordat er voor de korte termijn veel middelen<br />
beschikbaar waren uit institutionele bron, is er voor gekozen de opbrengsten uit de noodhulpacties in te zetten op de langeretermijn-hulpverlening<br />
(wederopbouwfase) aan de slachtoffers. Hiervoor is gekozen om een verantwoorde besteding te garanderen.<br />
Het restant van deze gelden zal in 2010 geheel worden besteed.<br />
97 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Analyse van de mutaties in de fondsen<br />
Door de economische crisis heeft <strong>ZOA</strong> in <strong>2009</strong> onvoldoende bestemde fondsen kunnen werven voor reeds in 2008 geplande<br />
activiteiten. Om de gedane toezeggingen aan de doelgroep na te komen is een bijdrage gedaan uit algemene middelen. Het<br />
bedrijvenplatform ´<strong>ZOA</strong> Zakelijk´ is in <strong>2009</strong> omgevormd tot groepen business ambassadeurs per land. Deze groepen hebben hun<br />
eigen fonds dat wordt gevoed uit de contributies van de leden en welke worden aangewend voor projecten in het land waar de leden<br />
bij betrokken zijn.<br />
Kortlopende schulden<br />
Kortlopende schulden 31-12-<strong>2009</strong> 31-12-2008<br />
Belastingen en sociale premies 88.633 73.390<br />
Personeelskosten 103.259 94.251<br />
Vooruitontvangen donorbedragen 2.994.006 4.369.340<br />
Crediteuren 715.287 807.637<br />
Programmaverplichtingen 59.582 361.067<br />
Transitoria buitenland 1.569.823 1.585.068<br />
Overige schulden en transitoria 215.103 227.200<br />
5.745.693 7.517.953<br />
Vooruit ontvangen Donorbijdragen 31-12-<strong>2009</strong> 31-12-2008<br />
Europese Unie 1.568.125 1.893.731<br />
VN organisaties 306.364 178.114<br />
Ministerie van Buitenlandse Zaken 492.857 1.486.284<br />
Prisma/ICCO 32.209 126.934<br />
PSO 29.015 126.045<br />
Overige 565.436 558.231<br />
2.994.006 4.369.340<br />
Belastingen en sociale premies<br />
Deze post betreft nog verschuldigde belastingen en sociale premies per het einde van het verslagjaar.<br />
Personeelskosten<br />
Deze post betreft de verschuldigde bedragen voor vakantiegeld inclusief sociale lasten per het einde van het verslagjaar. De<br />
rechten van personeel op de niet nog niet opgenomen vakantiedagen zijn hier als verplichting opgenomen. De pensioenregeling<br />
van <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> is te kenmerken als een beschikbare premieregeling. Daarom is een voorziening conform IAS 271 niet<br />
noodzakelijk.<br />
Vooruit ontvangen Donorbijdragen (subsidies)<br />
Reeds ontvangen bijdragen die na het verslagjaar worden besteed, zijn hier als een verplichting opgenomen. <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong><br />
heeft deze bijdragen ontvangen op basis van programmavoorstellen en contracten en heeft daarom een bestedingsverplichting. Als<br />
<strong>ZOA</strong> haar verplichtingen niet nakomt, moeten de bedragen aan de donor worden teruggestort. Dit jaar is de bijdrage voor 2010<br />
van het ministerie van Buitenlandse Zaken pas na balansdatum ontvangen. Hierdoor is de verplichting per 31 december <strong>2009</strong><br />
aanmerkelijk lager.<br />
Crediteuren<br />
Onder de crediteuren zijn de reguliere verplichtingen aan leveranciers opgenomen, zowel in de landenprogramma’s als in<br />
Nederland.<br />
Programmaverplichtingen<br />
Deze verplichtingen komen voort uit de risico´s met betrekking tot het implementeren van projecten in gebieden waar <strong>ZOA</strong> werkt.<br />
Verschillende omstandigheden (veiligheid, weersomstandigheden, gebrek aan hulpbronnen, etc.) kunnen er toe leiden dat vertraging<br />
optreedt in de realisatie van de geplande doelen. Dit kan leiden tot een tekort aan beschikbare budgetten voor de nog te realiseren<br />
werkzaamheden. Een extra bijdrage is dan noodzakelijk om het programma en haar doelen te realiseren en de doelgroep duurzame<br />
resultaten aan te bieden.<br />
Transitoria buitenland<br />
Deze verplichtingen betreffen verplichtingen binnen het landenprogramma zelf met betrekking tot deze programma´s.<br />
Overige schulden en transitoria<br />
De overige schulden en transitoria betreffen overige transitoria die niet onder de hierboven gegeven verdeling van kortlopende<br />
schulden konden worden gerubriceerd.<br />
98 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Niet uit de balans blijkende verplichtingen<br />
De niet uit de balans blijkende verplichtingen hebben betrekking op:<br />
Huurcontracten in de landen waar <strong>ZOA</strong> werkzaam is:<br />
Verplichtingen korter dan een jaar bedragen: € 112.000<br />
Verplichtingen langer dan een jaar: € 246.000<br />
Totaal: € 358.000<br />
Co-financieringsverplichtingen:<br />
<strong>ZOA</strong> heeft per 31-12-<strong>2009</strong> voor projecten in Sri Lanka en Cambodja een totale verplichting van: € 566.662<br />
Co-financieringsverplichtingen zijn verplichtingen om, naast de door een donor ter beschikking gestelde gelden, ook gelden uit<br />
andere fondsen in te zetten voor specifiek benoemde projecten.<br />
99 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Toelichting bij de staat van baten en lasten <strong>2009</strong><br />
Baten<br />
Algemeen<br />
Procentuele verdeling van baten<br />
Werkelijk<br />
<strong>2009</strong><br />
Budget<br />
<strong>2009</strong><br />
Werkelijk<br />
2008<br />
Baten uit eigen fondsenwerving 25 26 25<br />
Aandeel in acties van derden 8 7 6<br />
Subsidies 66 67 68<br />
Overige 1 0 1<br />
100 100 100<br />
Om optimaal te kunnen inspelen op de wensen van de doelgroep in onze programmagebieden, streeft <strong>ZOA</strong> naar minimaal 30%<br />
baten uit eigen fondsenwerving. Verder hanteert <strong>ZOA</strong> de richtlijn dat een bijdrage van één subsidiegever voor één landenprogramma<br />
niet groter zal zijn dan 35% van dat programma om te grote donorafhankelijkheid te voorkomen.<br />
Analyse<br />
Door de economische crisis is de beoogde groei in het aandeel van eigen fondsenwerving niet gehaald. In de meerjarenplanning<br />
wordt gerichte aandacht gegeven om groei van dit percentage te realiseren.<br />
Baten uit eigen fondsenwerving<br />
Herkomst<br />
Werkelijk<br />
<strong>2009</strong><br />
Budget<br />
<strong>2009</strong><br />
Werkelijk<br />
2008<br />
Huis-aan-huis collecte 923.928 1.050.000 1.035.838<br />
Mailingacties 867.645 1.100.000 916.632<br />
Nalatenschappen 223.940 200.000 125.741<br />
Giften en schenkingen<br />
- Particulieren 1.296.080 1.600.000 1.343.324<br />
- Kerken en scholen 1.121.709 980.000 1.088.895<br />
- Bedrijven, fondsen en overige 1.179.486 1.860.000 1.149.964<br />
Donateurs 985.719 1.250.000 981.425<br />
6.598.507 8.040.000 6.641.819<br />
Waarvan met specifieke bestemming<br />
Werkelijk<br />
<strong>2009</strong><br />
Budget<br />
<strong>2009</strong><br />
Werkelijk<br />
2008<br />
Wederopbouw programma’s/projecten 1.870.149 2.990.000 1.293.479<br />
Noodhulpprojecten 532.855 600.000 1.005.990<br />
Analyse<br />
De eigen fondsenwerving is sterk beïnvloed door de economische crisis. Particulieren gaven de eerste negen maanden van <strong>2009</strong><br />
aanmerkelijk minder wat invloed heeft gehad op de opbrengst van de collecte en mailingacties die juist in die periode plaatsvonden.<br />
In het vierde kwartaal is de achterstand gedeeltelijk ingehaald bij giften en schenkingen van particulieren, kerken en scholen.<br />
De geworven noodhulpopbrengsten zijn hoofdzakelijk binnengekomen naar aanleiding van de rampen in Zuid-Oost Azie.<br />
Baten uit acties van derden<br />
De hier verantwoorde bedragen betreffen de opbrengsten uit acties door fondsenwervende instellingen in Nederland ten behoeve van<br />
programma’s en projecten van <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong>. Het betreft ook bijdragen van internationale organisaties of van buitenlandse<br />
donors in de private sector.<br />
Subsidies van overheden<br />
Dit betreft projectbijdragen van de Nederlandse overheid, de Europese Unie en organisaties van de Verenigde Naties als UNHCR,<br />
UNDP, UNICEF, WFP en dergelijke.<br />
Het is niet altijd in de begroting te voorzien of en in welke mate in de loop van het boekjaar donoren daadwerkelijk bereid zijn een<br />
bijdrage te leveren aan de noodsituaties in de werkgebieden van <strong>ZOA</strong>. Een deel van de in het verslagjaar ontvangen financiële<br />
middelen zal na het verslagjaar worden besteed. Als hierbij sprake is van bijdragen van donoren op basis van een contractueel<br />
100 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
overeengekomen bestedingsverplichting, zijn de nog te besteden middelen verantwoord onder ´Kortlopende schulden´ onder de<br />
post ´Vooruit ontvangen donorbijdragen´.<br />
Subsidie-inkomsten<br />
Werkelijk<br />
<strong>2009</strong><br />
Budget<br />
<strong>2009</strong><br />
Werkelijk<br />
2008<br />
BUZA 3.989.113 3.788.749 4.337.020<br />
BUZA-capaciteitsopbouw (via PSO) 816.816 498.915 635.831<br />
MFS-wederopbouw 2.844.555 3.204.409 1.813.781<br />
MFS-onderwijs (via PRISMA) 1.648.491 1.336.625 1.725.093<br />
Nederlandse overheid 9.298.975 8.828.698 8.511.725<br />
EU 4.196.396 5.313.722 4.341.859<br />
VN-organisaties 2.713.499 3.525.289 2.811.331<br />
Overige institutionele donoren 1.104.963 1.962.213 2.154.555<br />
17.313.833 19.629.921 17.819.470<br />
Analyse<br />
De daling van de inkomsten van de overige institutionele donoren is veroorzaakt door het aflopen van projecten in Afghanistan. De<br />
verwachte stijging betreffende gelden van EU en VN-organisaties werd niet gerealiseerd door een tekort aan acquisitiecapaciteit. In<br />
2010 zal hierop extra worden geïnvesteerd. In de bijlage is een overzicht van de inkomsten per institutionele donor opgenomen.<br />
Overige baten<br />
Werkelijk<br />
<strong>2009</strong><br />
Budget<br />
<strong>2009</strong><br />
Werkelijk<br />
2008<br />
Interest baten 195.114 218.567<br />
Koersresultaten en overige baten 19.816 54.206<br />
214.930 PM 272.773<br />
Koersverschillen komen voort uit de herwaardering van de banksaldi in buitenlandse valuta. Dit betreft vooral US dollars. Door de<br />
omrekening naar euro’s treden waarderingsverschillen op. Deze waarderingsverschillen hebben te maken met de fluctuaties in het<br />
koersverloop van de dollar. Deze waarderingsverschillen vindt u in de jaarrekening terug onder de post overige baten. Wanneer de<br />
dollar in waarde stijgt ten opzichte van de euro ontstaan er positieve waarderingsverschillen. Daar staat tegenover dat de financiering<br />
in euro’s (besteding in dollars) een negatief effect heeft op de bestedingsruimte. Bij stijgende waarde van de dollar moet <strong>ZOA</strong> over<br />
de dollarvoorraad een waarderingswinst boeken. Deze dollars hebben betrekking op projectbijdragen die al wel ontvangen zijn maar<br />
die nog moeten worden besteed. De bestedingsruimte in dollars voor de projecten wordt door de waardemutatie in principe niet<br />
aangetast.<br />
101 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Toelichting bij de staat van baten en lasten per <strong>2009</strong><br />
Lasten<br />
Kostenstructuur <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong><br />
Werkelijk<br />
<strong>2009</strong><br />
Budget<br />
<strong>2009</strong><br />
Werkelijk<br />
2008<br />
Programmakosten in het buitenland 81,3% 83,2% 83,5%<br />
Programmakosten in Nederland (Voorlichting) 4,9% 3,7% 3,6%<br />
Programmacoördinatie in Nederland 4,7% 4,2% 3,3%<br />
Totaal besteed aan de doelstelling 91,0% 91,1% 90,4%<br />
Fondsenwervingskosten 4,8% 5,2% 5,2%<br />
Kosten beheer en administatie 4,3% 3,7% 4,4%<br />
Totale kosten van de organisatie 100,0% 100,0% 100,0%<br />
<strong>ZOA</strong> streeft er naar minimaal 88% van haar middelen te besteden aan de doelstelling.<br />
Het aandeel fondsenverwervingskosten en kosten van beheer en administratie is ten opzichte van voorgaande jaren verder verminderd.<br />
Door dalende kosten bij gelijkblijvende omzet is het percentage wederom gedaald. Mede hierdoor heeft <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> op<br />
dit moment een gezonde kostenstructuur.<br />
De indicator ‘totaal van de doelbestedingen / totaal van de ontvangsten’, in <strong>2009</strong> 87,5% (2008: 89,7%) is iets verslechterd. De<br />
oorzaak ligt in het feit dat een deel van in <strong>2009</strong> ontvangen gelden pas in 2010 zullen worden besteed.<br />
Wederopbouw- en noodhulpprogramma’s<br />
De wereld van de humanitaire hulpverlening is erg dynamisch. Dat heeft niet alleen invloed op de eigen van <strong>ZOA</strong> activiteiten maar<br />
ook op het beleid van belangrijke donoren voor de landen waar <strong>ZOA</strong> werkt. In het overzicht van de bestedingen per land blijkt dat er<br />
mede daardoor grote verschillen zijn tussen geplande en gerealiseerde omvang van de hulpverlening.<br />
Overzicht per land<br />
Werkelijk<br />
<strong>2009</strong><br />
Budget<br />
<strong>2009</strong><br />
Werkelijk<br />
2008<br />
Afghanistan 3.006.510 2.868.637 4.229.364<br />
Belangrijkste oorzaak afwijking<br />
ten opzichte van budget<br />
Angola 0 0 21.565 Programma is in 2008 overgedragen<br />
Bangladesh 28.000 0 133.000 Hulpverlening watersnood<br />
Burundi 121.900 116.533 83.467<br />
Cambodja 968.544 876.015 689.034<br />
Congo 560.699 625.000 99.034 Eind 2008 opgestart<br />
Ethiopië 2.141.881 2.563.464 2.457.859<br />
Indonesië 28.596 0 0 Hulpverlening watersnood<br />
Liberia 1.199.052 1.483.794 1.434.069<br />
Myanmar 496.288 750.000 199.336 Vertraging in financiering door externe donoren<br />
Noord Sudan 1.552.215 2.143.276 1.211.878 Grote financiering uitgesteld naar 2010<br />
Philipijnen 18.000 0 0 Hulpverlening watersnood<br />
Sri Lanka 3.774.641 4.079.574 4.315.816<br />
Thailand 4.008.698 3.797.021 4.424.020<br />
Uganda 1.164.051 1.679.005 793.744<br />
Zuid Sudan 1.373.970 3.623.645 1.732.106 Verwachte financiering van enkele donoren niet doorgegaan<br />
Overige 10.424 505.000 0 Niet aan één land toerekenbaar<br />
Subtotaal landen 20.453.469 25.110.964 21.824.293<br />
NL - voorbereiding/coördinatie 1.178.440 1.261.248 869.248 MFS1 Kennismanagement en uitbreiding support teams<br />
NL - voorlichting/bewustwording 1.225.581 1.122.740 929.479 Uitvoering MFS1 programma 'draagvlakversterking’<br />
Totaal besteed aan doelstelling 22.857.491 27.494.952 23.623.020<br />
102 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Wederopbouw<br />
Programma’s / projecten in het kader van de doelstelling die door de organisatie zelf of in samenwerking met (lokale) partners<br />
worden uitgevoerd.<br />
Noodhulp<br />
Verstrekte steun via hulporganisaties ter plaatse<br />
Het onder deze post verantwoorde bedrag werd besteed aan het Thailand-Burmese Border Consortium (TBBC) in Thailand ten<br />
bate van de Birmese vluchtelingen aan de Thai-Birmese grens. Tevens werd aan Bangladesh, Indonesië en de Philipijnen via andere<br />
(lokale) hulpverlenings-organisaties bijgedragen in de hulpverlening.<br />
Direct verstrekte hulp<br />
Rechtstreekse hulp in noodsituaties door inzetten van personeel, financiële middelen en goederen.<br />
Voorbereiding en coördinatie vanuit Nederland<br />
Hier worden de kosten verantwoord van de clusters voor de programmalanden (support teams) en Noodhulp. Deze afdelingen zijn<br />
verantwoordelijk voor ondersteuning van beleid, management en verantwoording (intern en extern) in de programmalanden.<br />
Voorlichting / bewustwording<br />
Kosten die gemaakt worden om over de vluchtelingenproblematiek voorlichting te geven in het algemeen en aan de achterban in<br />
het bijzonder.<br />
Werving baten<br />
Het overgrote deel van de opbrengsten van <strong>ZOA</strong> komt uit de bron `Institutionele donoren´. Deze opbrengsten zijn in de Staat van<br />
Baten en Lasten verwerkt onder de posten ´Acties van Derden´ en ´Subsidies´. De kosten die de organisatie maakt voor de werving<br />
van deze bijdragen zijn relatief laag.<br />
Kostenpercentage totale fondsenwerving<br />
Werkelijk<br />
<strong>2009</strong><br />
Budget<br />
<strong>2009</strong><br />
Werkelijk<br />
2008<br />
Eigen fondsenwerving 955.067 1.232.726 1.016.265<br />
Acties derden 55.548 72.661 97.095<br />
Subsidies 206.180 249.661 249.586<br />
Totale kosten fondsenwerving 1.216.795 1.555.048 1.362.946<br />
Kostenpercentage eigen fondsenwerving 14% 15% 15%<br />
Kostenpercentage totale fondsenwerving 5% 5% 5%<br />
Het percentage kosten eigen fondsenwerving is verder gedaald in <strong>2009</strong>. <strong>ZOA</strong> hanteert een vaste norm van maximaal 16%.<br />
Beheer en Administratie<br />
Kosten van beheer en administratie zijn de kosten die de organisatie maakt in het kader van de (interne) beheersing en<br />
administratievoering en die niet worden toegerekend aan de doelstelling of de werving van baten.<br />
Vanwege het vaste karakter van deze kosten variëren deze kosten nauwelijks in de afgelopen jaren.<br />
103 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Toelichting lastenverdeling <strong>2009</strong> (‘Model C’)<br />
2008 Doelstelling Fondsenwerving Kosten<br />
van<br />
beheer<br />
Wederopbouw Noodhulp Voorlichting Coördinatie Eigen Derden Subsidies en<br />
administratie<br />
Totaal<br />
<strong>2009</strong><br />
Budget<br />
<strong>2009</strong><br />
Totaal<br />
2008<br />
Eigen programma’s/<br />
projecten<br />
Subsidies aan lokale<br />
partners<br />
Organisatiekosten in<br />
het veld<br />
Salarissen en sociale<br />
lasten<br />
13.983.203 3.992.386 465.660 18.441.250 24.109.230 19.419.425<br />
397.713 1.593.810 1.991.523 1.500.000 2.432.292<br />
424.165 62.191 486.356 50.000 369.265<br />
451.093 744.777 275.048 41.691 84.645 633.388 2.230.643 2.394.030 2.100.273<br />
Pensioenkosten 31.359 51.776 19.121 2.898 5.884 44.031 155.069 185.901 146.006<br />
Overige personeelskosten<br />
Directe kosten (campagnes,<br />
telemarketing etc.)<br />
28.749 39.597 17.099 1.982 4.022 148.155 239.604 246.175 262.254<br />
492.194 0 93.400 0 585.594 686.370 537.093<br />
Reis- en verblijfkosten 103.135 70.465 37.123 5.575 11.318 35.252 262.869 209.304 200.178<br />
Huisvestingskosten 8.675 31.883 20.242 2.116 4.298 25.469 92.682 84.397 87.856<br />
Kantoorkosten 117.330 25.074 87.023 535 1.086 63.306 294.354 304.420 346.925<br />
Controlekosten en<br />
jaarrekening<br />
105.782 105.782 61.503 93.269<br />
Overige algemene kosten 19.580 214.869 7.216 751 1.527 28.079 272.023 347.669 133.533<br />
Totaal 14.805.082 5.648.387 1.225.581 1.178.440 955.067 55.548 206.180 1.083.462 25.157.747 30.179.000 26.128.369<br />
In deze kosten is een bedrag van € 459.649 (2008: € 441.769) aan afschrijvingen verwerkt.<br />
Kostentoerekening<br />
Kosten worden toegerekend aan de doelstelling, werving baten en beheer en administratie. Bij de toerekening is de aanbeveling<br />
‘Kostentoerekening Beheer en Administratie’ van het VFI gevolgd. Op basis van de volgende maatstaven heeft de toerekening<br />
plaatsgevonden:<br />
A) Kosten eigen organisatie in het buitenland<br />
De onder deze post verantwoorde bestedingen betreffen met name de personeelskosten van uitgezonden veldwerkers alsmede<br />
de kantoorkosten ter plekke. Deze bestedingen houden direct verband met de programma-uitvoering in de landen (buiten<br />
Nederland) waar <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> werkzaam is. Kosten eigen organisatie buitenland worden volledig toegerekend aan<br />
de doelstelling.<br />
B) Kosten eigen organisatie in Nederland<br />
Onder kosten eigen organisatie in Nederland worden twee soorten bestedingen onderscheiden:<br />
B1) Direct toewijsbare uitvoeringskosten<br />
Kosten die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van de doelstellingen en de volgende direct toewijsbare<br />
uitvoeringskosten:<br />
• Voorbereiding en coördinatie ten aanzien van wederopbouw (voornamelijk de kosten van de programma-afdeling, de<br />
landen-supportteams) en noodhulp (voornamelijk de kosten van de noodhulpdesk)<br />
• De directe kosten in verband met voorlichting en bewustwording<br />
• De directe kosten van baten eigen fondsenwerving, acties van derden en subsidies worden direct aan de betrokken post<br />
toegewezen.<br />
B2) Indirect toewijsbare uitvoeringskosten<br />
Hieronder worden verstaan bestedingen die deels, en indirect, toegerekend zijn aan de doelstellingen via bedrijfseconomische<br />
criteria (werkplekken, inzet van personeel, etcetera) en volgens een bestendige gedragslijn. Deze kosten betreffen de<br />
kosten van de afdelingen directiebureau, bedrijfsvoering, algemene kosten en kosten van het bestuur.<br />
Niet toegerekende kosten zijn verantwoord onder de Kosten beheer en administratie.<br />
104 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
De kosten die uiteindelijk onder kosten van Beheer en administratie worden verantwoord zijn:<br />
Omschrijving % Toelichting<br />
Kosten van bedrijfsvoering<br />
• algemeen<br />
• financiën<br />
• facilitaire zaken<br />
• ICT<br />
rato<br />
50<br />
rato<br />
rato<br />
op basis van werkplekken<br />
50% is directe ondersteuning landenprogramma’s<br />
op basis van werkplekken<br />
op basis van werkplekken<br />
Personeelszaken 100<br />
Directie (inclusief secretariaat) 95 5% is verwerving van subsidies<br />
Raad van Toezicht 100<br />
Juridische kosten 100 Deze zijn voor <strong>ZOA</strong> voornamelijk algemeen van aard<br />
Communicatie 0 Deze worden volledig aan het onderwerp toegerekend<br />
Donateurs- en ledenadministratie 0 Deze worden volledig aan de fondsenwerving toegerekend<br />
Projectadministratie 0 Deze worden volledig aan de doelstelling toegerekend<br />
Normstelling beheers- en administratiekosten<br />
Op basis van de aard van de organisatie zoals beschreven in hoofdstuk 3, 4 en 6 van dit jaarverslag heeft de directie de norm<br />
voor de beheers- en administratiekosten vastgesteld op 6%. Bij het meerjarenoverzicht en -prognose op bladzijde 107 wordt de<br />
ontwikkeling in de tijd van deze indicator weergegeven.<br />
Bezoldiging Raad van Toezicht en Directie<br />
<strong>ZOA</strong> heeft een onbezoldigde Raad van Toezicht. De leden van de raad ontvangen voor hun werkzaamheden geen vergoeding.<br />
Gemaakte kosten kunnen worden gedeclareerd conform de regels die ook gelden voor <strong>ZOA</strong> medewerkers. In <strong>2009</strong> is voor € 1.125<br />
aan onkosten gedeclareerd welke door de leden als gift is teruggestort op de bankrekening van <strong>ZOA</strong>.<br />
De positie en bevoegdheden van de algemeen directeur (enig bestuurder) zijn met een managementstatuut geregeld. De directie is<br />
eindverantwoordelijk voor de totale operationele organisatie.<br />
Loonkosten directeur<br />
Werkelijk<br />
<strong>2009</strong><br />
Budget<br />
<strong>2009</strong><br />
Werkelijk<br />
2008<br />
Bruto salaris 93.708 91.183 89.793<br />
Sociale lasten 7.079 6.460 7.220<br />
Pensioenpremie 13.603 13.600 13.005<br />
114.390 111.243 110.018<br />
Het brutosalaris is inclusief vakantietoeslag en eindejaarsuitkering. Het salaris van de directeur is gebaseerd op het Bezoldigingsbesluit<br />
Burgerlijke Rijksambtenaren (BBRA1984), schaal XVI. Deze kosten blijven ruim binnen de normen die het VFI daarvoor heeft<br />
gesteld.<br />
Aantal personeelsleden<br />
Per 31 december <strong>2009</strong> had <strong>ZOA</strong> <strong>Vluchtelingenzorg</strong> 777 (2008: 925) medewerkers in dienst.<br />
Overige gegevens<br />
Accountantsverklaring<br />
Zie volgende pagina.<br />
Resultaatverdeling<br />
Het resultaat is verdeeld conform het overzicht in de Staat van Baten en Lasten.<br />
105 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Aan de Raad van Toezicht van <strong>ZOA</strong> <strong>Vluchtelingenzorg</strong><br />
Accountantsverklaring<br />
Verklaring betreffende de jaarrekening<br />
Wij hebben de in dit verslag op pagina 87 tot en met 105 (hoofdstuk 11.2) opgenomen jaarrekening <strong>2009</strong> van <strong>ZOA</strong><br />
<strong>Vluchtelingenzorg</strong> te Apeldoorn, bestaande uit de balans per 31 december <strong>2009</strong> en de staat van baten en lasten over <strong>2009</strong><br />
met de toelichting, gecontroleerd.<br />
Verantwoordelijkheid van de directie<br />
De directie van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat<br />
getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, in overeenstemming met de Richtlijn voor de<br />
jaarverslaggeving 650 voor Fondsenwervende Instellingen. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen,<br />
invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de<br />
jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten<br />
bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die<br />
onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.<br />
Verantwoordelijkheid van de accountant<br />
Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze<br />
controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons<br />
geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van<br />
zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.<br />
Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen<br />
in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de<br />
accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude<br />
of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de<br />
jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen<br />
maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben<br />
een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de stichting. Tevens omvat een controle<br />
onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de<br />
redelijkheid van schattingen die de directie van de stichting heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van<br />
de jaarrekening.<br />
Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.<br />
Oordeel<br />
Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van <strong>ZOA</strong><br />
<strong>Vluchtelingenzorg</strong> per 31 december <strong>2009</strong> en van het resultaat over <strong>2009</strong> in overeenstemming met de Richtlijn voor de<br />
jaarverslaggeving 650 voor Fondsenwervende Instellingen.<br />
Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties<br />
Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat<br />
kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.<br />
Den Haag, 29 april 2010<br />
PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.<br />
Origineel getekend door P.B.J. Koets RA<br />
106 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
BIJLAGEN<br />
Budget 2010<br />
BATEN Budget 2010 Werkelijk <strong>2009</strong> Budget <strong>2009</strong><br />
Baten uit eigen fondsenwerving<br />
Huis aan huis collecte 1.015.000 923.928 1.050.000<br />
Nalatenschappen 200.000 223.940 200.000<br />
Contributies, donaties, giften en schenkingen 5.529.000 5.450.639 6.790.000<br />
6.744.000 6.598.507 8.040.000<br />
Aandeel in acties van derden 1.794.747 2.009.448 1.956.576<br />
Subsidies 16.981.990 17.313.833 19.629.846<br />
Overige baten 0 214.930 0<br />
SOM DER BATEN 25.520.737 26.136.718 29.626.423<br />
LASTEN Budget 2010 Werkelijk <strong>2009</strong> Budget <strong>2009</strong><br />
Besteed aan doelstellingen<br />
Wederopbouw<br />
Eigen programma’s/ projecten 18.104.540 14.407.368 21.420.789<br />
Verstrekte steun/subsidies aan lokale partners 0 397.713 0<br />
18.104.540 14.805.082 21.420.789<br />
Noodhulp<br />
Verstrekte steun via hulporganisatie ter plaatse 1.500.000 1.593.810 1.500.000<br />
STAAT VAN BATEN EN LASTEN<br />
Direct verstrekte hulp 2.098.089 4.054.578 2.190.175<br />
3.598.089 5.648.387 3.690.175<br />
Voorbereiding en coördinatie vanuit Nederland 1.353.585 1.178.440 1.267.108<br />
Voorlichting/bewustwording 1.228.218 1.225.581 1.124.783<br />
Totaal besteed aan doelstelling 24.284.432 22.857.491 27.502.855<br />
Werving baten<br />
Kosten eigen fondsenwerving 1.079.365 955.067 1.232.726<br />
Kosten acties van derden 101.066 55.548 72.661<br />
Kosten verkregen subsidies 318.318 206.180 249.661<br />
1.498.749 1.216.795 1.555.048<br />
Beheer en Administratie 1.223.195 1.083.462 1.121.153<br />
SOM DER LASTEN 27.006.376 25.157.747 30.179.056<br />
OVERSCHOT/-TEKORT -1.485.639 978.971 -552.633<br />
Per saldo onttrokken/toegevoegd aan:<br />
Fondsen<br />
Hulpverleningsfondsen:<br />
Opstartkosten 0 0 0<br />
Wederopbouw projecten -112.500 628.357 0<br />
Noodhulp projecten -1.498.089 -164.312 -1.025.814<br />
-1.610.589 464.045 -1.025.814<br />
Reserves<br />
Algemene continuïteitsreserve 124.950 386.239 473.181<br />
Financiering activa 0 -60.820 0<br />
Programmagarantie 0 6.282 0<br />
Noodhulp 0 15.047 0<br />
Overige bestemmingsreserve 0 168.177 0<br />
124.950 514.926 473.181<br />
TOTAAL MUTATIE RESERVES EN FONDSEN -1.485.639 978.971 -552.633<br />
107 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Meerjarenoverzicht en -prognose (in duizenden euro’s)<br />
<strong>ZOA</strong> heeft bepaald wat de financiële indicatoren zijn die de kwaliteit van een landenprogramma bepalen. Hierin is<br />
naar voren gekomen dat een optimaal landenprogramma een omvang heeft van ongeveer € 3.500.000 en een<br />
bezetting heeft van 3 à 4 expats aangevuld met lokale staf.<br />
Een landenprogramma met deze omvang is effectief te managen en in staat om tegenvallers op te vangen zonder dat<br />
dit ten koste gaat van de slagvaardigheid van de organisatie. <strong>ZOA</strong> streeft er naar om elk landenprogramma naar dit<br />
niveau te brengen.<br />
In de meerjarenprognose is als doelstelling opgenomen dat een landenprogramma met € 250.000 per jaar groeit.<br />
Gecombineerd met het aantal landen waar <strong>ZOA</strong> werkzaam wil zijn en de door het bestuur vastgestelde acceptabele<br />
kostenpercentages kan de meerjaren ambitie worden bepaald.<br />
UITGANGSPUNTEN<br />
Werkelijk<br />
2007<br />
Werkelijk<br />
2008<br />
Werkelijk<br />
<strong>2009</strong><br />
Budget<br />
2010<br />
Schatting<br />
2011<br />
Schatting<br />
2012<br />
Schatting<br />
2013<br />
Schatting<br />
2014<br />
Aantal programmalanden 10 10 11 11 12 12 12 12<br />
Doelbestedingen (x € 1.000) 2.076 2.362 2.087 2.208 2.500 2.750 3.000 3.250<br />
Percentage inkomsten<br />
niet-subsidies<br />
Norm eigen<br />
fondsenwervingspercentage<br />
(<strong>CBF</strong>)<br />
Norm totaal fondsenwervingspercentage<br />
Norm administratie en<br />
beheerskosten<br />
43% 32% 34% 35% 35% 35% 35% 35%<br />
16% 16% 16% 16% 16% 16% 16% 16%<br />
5% 5% 5% 6% 6% 6% 6% 6%<br />
5% 4% 4% 6% 5% 5% 5% 5%<br />
Om de continuïteitreserve op het gewenste niveau te krijgen wordt in de komende jaren jaarlijks € 500.000 toegevoegd.<br />
Zie ook de toelichting op de continuïteitsreserve. Er zal jaarlijks € 100.000 worden gereserveerd ter financiering van nieuwe<br />
programma´s.<br />
BATEN<br />
Werkelijk<br />
2007<br />
Werkelijk<br />
2008<br />
Werkelijk<br />
<strong>2009</strong><br />
Budget<br />
2010<br />
Schatting<br />
2011<br />
Schatting<br />
2012<br />
Schatting<br />
2013<br />
Schatting<br />
2014<br />
Baten uit eigen fondsenwerving<br />
en aandeel acties derden 10.486 8.503 8.823 8.538 10.500 11.550 12.600 13.650<br />
Subsidies 13.212 17.819 17.314 16.982 19.500 21.450 23.400 25.350<br />
SOM DER BATEN 23.698 26.322 26.137 25.520 30.000 33.000 36.000 39.000<br />
LASTEN<br />
Besteed aan doelstellingen<br />
Totaal besteed aan<br />
doelstelling<br />
Werkelijk<br />
2007<br />
Werkelijk<br />
2008<br />
Werkelijk<br />
<strong>2009</strong><br />
Budget<br />
2010<br />
Schatting<br />
2011<br />
Schatting<br />
2012<br />
Schatting<br />
2013<br />
Schatting<br />
2014<br />
20.762 23.623 22.858 24.284 26.342 29.030 31.718 34.406<br />
Werving baten 5,1% 1.204 5,2% 1.363 4,6% 1.217 5,9% 1.499 5,8% 1.735 5,8% 1.912 5,8% 2.089 5,9% 2.266<br />
Beheer en Administratie 5,1% 1.217 4,3% 1.142 4,1% 1.083 4,8% 1.223 4,4% 1.323 4,4% 1.458 4,4% 1.593 4,5% 1.728<br />
SOM DER LASTEN 23.183 26.128 25.158 27.006 29.400 32.400 35.400 38.400<br />
OVERSCHOT/-TEKORT 515 194 979 -1.486 600 600 600 600<br />
Per saldo onttrokken/<br />
toegevoegd aan:<br />
Fondsen -162 -199 464 -1.611 100 100 100 100<br />
Reserves 677 393 515 125 500 500 500 500<br />
TOTAAL MUTATIE<br />
RESERVES EN FONDSEN<br />
515 194 979 -1.486 600 600 600 600<br />
108 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Overige indicatoren<br />
Fondsenwervingspercentage<br />
(<strong>CBF</strong>)<br />
Percentage besteed aan<br />
doelstelling<br />
Doelbesteding in percentage<br />
van inkomsten<br />
Werkelijk<br />
2007<br />
Werkelijk<br />
2008<br />
Werkelijk<br />
<strong>2009</strong><br />
Budget<br />
2010<br />
Schatting<br />
2011<br />
Schatting<br />
2012<br />
Schatting<br />
2013<br />
Schatting<br />
2014<br />
16% 15% 14% 16% 13% 13% 13% 13%<br />
90% 90% 91% 90% 90% 90% 90% 90%<br />
88% 90% 88% 95% 88% 88% 88% 89%<br />
Solvabiliteit 52% 51% 60% 57% 57% 58% 59% 60%<br />
Survival ratio in dagen 35 44 51 49 49 51 52 53<br />
Liquiditeit 193% 193% 240% 214% 215% 220% 225% 230%<br />
Overzicht institutionele donoren per categorie in <strong>2009</strong><br />
Baten uit acties van derden<br />
donor Werkelijk <strong>2009</strong><br />
CRWRF 24.435<br />
CRWRC 660.687<br />
LAKER MISSIONEN 51.689<br />
OVERIGEN 68.475<br />
Totaal acties van derden Buitenland 805.286<br />
AQUA FOR ALL 328.496<br />
EO-METTERDAAD 44.065<br />
WILDE GANZEN 28.665<br />
WOORD & DAAD 35.872<br />
HAPPY GIFT 40.203<br />
KERK IN ACTIE 271.575<br />
RED EEN KIND 218.435<br />
MWH foundation 236.851<br />
Totaal acties derden Nederland 1.204.162<br />
Totaal acties derden 2.009.448<br />
Subsidies<br />
donor Werkelijk <strong>2009</strong><br />
DMH/HH 2.283.146<br />
DMH/VG 2.844.555<br />
BUZA-Education 1.648.491<br />
BUZA-Capacity-building 816.816<br />
RNE-Afghanistan 488.209<br />
RNE-Ethiopië 878.811<br />
RNE-Sri Lanka 338.947<br />
Totaal BUZA-donors 9.298.975<br />
ECHO 2.771.608<br />
EUROPEAID 1.424.788<br />
Totaal EU-donors 4.196.396<br />
Ministry of Rural Rebabiliation &<br />
Development (MRRD / Afghanistan)<br />
Ministry of Agriculture, Irrigation and<br />
Livestock (Afghanistan)<br />
428.598<br />
66.600<br />
Embassy Belgium 67.992<br />
Totaal GOV-donors 563.190<br />
UNHCR-Ethiopië 342.212<br />
UNHCR-Liberia 20.430<br />
UNHCR-Thailand 513.052<br />
UNICEF-Sri Lanka 78.461<br />
UNICEF-Sudan 65.583<br />
World Food Programme (WFP) 119.243<br />
Food and Agriculture Organisation<br />
(FAO)<br />
United Nations Development Programme<br />
(UNDP)<br />
United Nations Office for the Coordination<br />
of Humanitarian Affairs<br />
(OCHA)<br />
116.007<br />
530.961<br />
927.550<br />
Totaal VN-donors 2.713.499<br />
Deutsche Gesellschaft für Technische<br />
Zusammenarbeit (GTZ)<br />
344.875<br />
Other 196.898<br />
Totaal subsidies overigen 541.773<br />
TOTAAL Subsidies 17.313.833<br />
109 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Wat u kunt doen<br />
[r]echt voor de vluchteling, <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> zet zich daarvoor in. Daarom<br />
bieden wij noodhulp en helpen bij de wederopbouw. Samen met de vluchtelingen<br />
bouwen wij aan een nieuwe toekomst.<br />
<strong>ZOA</strong> wil werken aan verandering en blijft strijden tegen onrecht. Vanuit de overtuiging<br />
dat de bijbel ons oproept om recht te doen aan onze naaste, durven en<br />
willen we onze achterban oproepen om ook recht te doen.<br />
Doe [r]echt en help ons [r]echt te doen<br />
Wij zijn dankbaar voor de financiële steun van onze donateurs, die ons werk<br />
mogelijk maken. Ook zijn wij dankbaar voor alle hulp die wij ontvangen in tijd en<br />
kennis van onze vrijwilligers, en weten wij ons gedragen door betrokkenheid en<br />
gebed.<br />
Ook u kunt recht geven aan vluchtelingen. Wilt u weten hoe u kunt helpen<br />
Neem contact op met <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong>, op telefoonnummer<br />
+31 (0)55 3663339, en vraag naar onderstaande contactpersonen:<br />
• Voor institutionele donoren en partnerorganisaties: Ane de Vos<br />
(a.vos@zoa.nl)<br />
• Voor bedrijven en kapitaalfondsen: Harry Verwaaijen<br />
(h.verwaaijen@zoa.nl)<br />
• Voor kerken: Yvonne Ploegman<br />
(y.ploegman@zoa.nl)<br />
• Voor scholen en evenementen: Nathalie Eilander<br />
(n.eilander@zoa.nl)<br />
• Voor particulieren: Johan Guis<br />
(j.guis@zoa.nl); of<br />
• Hoofd afdeling fondsenwerving en voorlichting Ewout Suithoff<br />
(e.suithoff@zoa.nl).<br />
Geef uw hart,<br />
geef uw kennis,<br />
geef uw tijd,<br />
geef uw geld<br />
110 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong>
Afkortingen<br />
BuZa<br />
CAPP<br />
<strong>CBF</strong><br />
CBO<br />
CARE<br />
CDC<br />
CRWRC<br />
ECHO<br />
EU-CORD<br />
FAO<br />
ICCO<br />
ISO<br />
MFS<br />
OFDA<br />
PRISMA<br />
RNE<br />
UNHCR<br />
UNOCHA<br />
USAID<br />
VFI<br />
WFP<br />
ZIS<br />
Ministerie van Buitenlandse Zaken<br />
Country Annual Policy Plan (jaarlijks landenbeleidsplan)<br />
Centraal Bureau Fondsenwerving<br />
Community Based Organisation<br />
Internationale organisatie voor noodhulp en wederopbouw<br />
Community Development Committee<br />
Christian Reformed World Relief Committee<br />
European Community Humanitarian Office<br />
Europese koepel van organisaties in noodhulp en ontwikkelingssamenwerking<br />
Food and Agriculture Organisation of the United Nations<br />
Interkerkelijke organisatie voor ontwikkelingssamenwerking<br />
International Organisation for Standardisation<br />
Medefinancieringsstelsel<br />
Office of U.S. Foreign Disaster Assistance<br />
Koepel van christelijke organisaties in ontwikkelingssamenwerking<br />
Royal Netherlands Ambassy<br />
Vluchtelingenbureau van de VN<br />
United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs<br />
U.S. Agency for International Development<br />
Vereniging Fondsenwervende Instellingen<br />
World Food Programme<br />
<strong>ZOA</strong> Informatie Systeem<br />
Colofon<br />
©2010<br />
<strong>Jaarverslag</strong><br />
<strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> <strong>2009</strong><br />
<strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong><br />
Postbus 4130, 7320 AC Apeldoorn,<br />
Nederland<br />
Telefoon : 055 3663339<br />
Telefax : 055 3668799<br />
E-mail : info@<strong>ZOA</strong>.nl<br />
Website : www.<strong>ZOA</strong>.nl<br />
Bankrelaties:<br />
Rabobank Noordwest-Veluwe, Nederland.<br />
Rekeningnummer: 38.75.12.012<br />
IBAN: NL02 RABO 0387 5120 12<br />
SWIFT adres: RABO NL 2U<br />
ING Rekening: 550<br />
Raad van Toezicht <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong>:<br />
Drs. W. Zoeteweij, Gouda<br />
Voorzitter<br />
Drs. W.J. Adema RA MBA, Nunspeet<br />
Penningmeester<br />
Dhr J.W. Boogerd, Maarssen<br />
Mw. Mr. I. Verbeek-den Daas, Maarssen<br />
Ing. K.A. de Vries, ‘s-Gravenpolder<br />
Mw. Drs. A.W. Westerveld, Hegebeintum<br />
Dhr. Drs. B. Brand, Zwolle<br />
Directie:<br />
J. Mooij, MBA, algemeen directeur<br />
Drs. A.J.M. de Jong RA,<br />
plaatsvervangend directeur<br />
Inschrijfnummer K.v.K.: 41009723<br />
Redactie:<br />
Arnoud de Jong, eindredactie<br />
Inge van der Weijden, tekst<br />
Mark Verhelst, Albert Wolters, financieel verslag<br />
Design:<br />
Frivista - (y)our mission, Amersfoort<br />
Druk:<br />
Drukkerij De Bunschoter<br />
Beeldmateriaal:<br />
www.folkertrinkema.com, <strong>ZOA</strong>, D.J. Verkuil<br />
(pag. 28)<br />
Gegevens mogen geheel of gedeeltelijk worden overgenomen,<br />
mits met bronvermelding en mededeling aan <strong>ZOA</strong>-<br />
<strong>Vluchtelingenzorg</strong>. <strong>ZOA</strong>-<strong>Vluchtelingenzorg</strong> ontvangt graag<br />
een exemplaar van de betreffende publicatie.
112 - JAARVERSLAG <strong>2009</strong><br />
Postbus 4130 | 7320 AC Apeldoorn | Nederland<br />
T: +31 55 3663339 | F: +31 55 3668799 | E: info@zoa.nl | www.zoa.nl