Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

ontzenuwd was. ‘Dan wilde je vragen wat er aan de hand was en dan kwam er iemand naar je toe die
zei: Heb je het al gehoord Er is een meisje plat gedrukt. Even later was dat meisje dood. En toen was
het van: Nee, ze is niet dood, ze ligt daar en daar en bewusteloos. En even later: Nee, ze is echt dood.
En toen kwam op Twitter het bericht: Ja ze is echt dood. Dan ga je denken: What the fuck is er
allemaal aan de hand Dan schrik je wel heel erg, want het is echt wel heftig als er iemand dood zou
zijn.’ Andere leerlingen kregen te horen dat er twee meisjes dood waren. Een ervan zou door de ME
op haar hoofd geslagen zijn en was daaraan overleden. Het andere meisje was onder de voet
gelopen nadat ze gevallen was. Later bleek het allemaal niet waar te zijn maar op het moment zelf
was de verbeelding volop aan het werk.
3. Verbeelding bij volwassenen
Ofschoon het vast staat dat veel jongeren geschrokken zijn van alles wat zich in Haren afspeelde,
moeten we toch vaststellen dat ze er vanuit een heel ander perspectief naar toeleefden. Ze vonden
de film veelal leuk, het idee van een groots feest in Haren sprak hen aan en ze gingen zonder enige
reserve mee in een collectieve fantasie waarbij het voorgenomen feest alsmaar grootser werd. In die
zin kan men zeggen dat Project X voor hen op een droombeeld neerkwam. Dat geldt zeker niet voor
hun ouders en andere volwassenen. Veel van die ouders waren bezorgd en bij sommigen maakte de
film nogal wat schrikbeelden los. Ze zagen jongeren rondlopen met een T-shirt waarop stond: Project
X, ik was erbij (R30). Het is dan ook niet vreemd dat kinderen bij het op gang komen van verhalen
over de film een voorname rol speelden. Verschillende ouders hebben via hun kind voor het eerst iets
over Project X gehoord. Bewoners van Haren zonder (schoolgaande) kinderen hadden op dit punt
een niet onbelangrijke informatieachterstand. Ter illustratie daarvan volgen nu enkele fragmenten
uit het relaas van een lerares die door haar elfjarig zoontje was getipt.
‘De kinderen op zijn school hadden het over Project X gehad. Er was iets met een film en een feest maar ik begreep
er weinig van. Pas toen ik Giel Beelen op de radio erover hoorde, ben ik op Facebook gaan kijken (…). De moeder
van Merthe reageerde bij de koffie nogal bang. Ze zei dat we onze kinderen maar beter binnen konden houden.
Merthe zelf was live op de radio geweest en ze durfde niet meer naar school. Veel dames [in mijn omgeving]
wisten er al van maar de meeste niet heel specifiek. Mijn kinderen mochten in elk geval niet naar het feest (…) Op
school heb ik veel met de kinderen gepraat. Ik heb ze ook gewezen op de angst van Merthe’s familie. Er waren
kinderen die maskers met een foto van Merthe hadden geprint en uitgeknipt. Sommige kinderen in de bovenbouw
waren helemaal hyper (…) De gemeente was zo naïef door te blijven roepen dat er niks was. Terwijl de hype al
gaande was! Op donderdag begrepen we via de sociale media al dat het mis zou lopen. Mijn man zag op Nu.nl
dat er heel veel mensen waren die zeiden dat ze naar het feest kwamen. Hij vertelde ook dat Project X een stomme
film is waarbij alles uit de klauwen loopt. Ik heb toen wel bepaalde stukjes van de film gezien, die werden
namelijk gebruikt als reclame voor het feest in Haren…’’ (R39).
Opvallend aan deze passage is dat het niet om harde informatie gaat. Er is sprake van een vaag
verhaal, van moeders die zinspelen op een gevaar dat nauwelijks contouren krijgt, van opgewonden
kinderen en van een ongearticuleerde angst dat het vreselijk verkeerd zou gaan. Tegelijkertijd roept
de overheid dat er geen reden bestaat voor paniek. Dat kan gemakkelijk een sfeer van onrust of
argwaan tot gevolg hebben. Uit het volgende fragment laat zich afleiden dat die sfeer in de week
voor 21 september in Haren ontstond. In elk geval was er een aantal ouders c.q. inwoners die met
hun zorgen bij de gemeente aanklopten, zonder dat ze een adequate reactie terugkregen. We citeren
uit het gesprek met een mevrouw die niet alleen moeder is maar ook in de gemeenteraad van Haren
zit:
48 | COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN