Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

doods, doods en doodsbenauwd. Het was heel bedreigend want aan de ene kant had je rebellerende
jeugd en aan de andere kant stond de ME’ (R26). Een journalist vertelde hoe hij op een gegeven
moment een stel jongeren onder zijn hoede nam. Het waren kinderen van 12 of 13 jaar oud die in
paniek waren geraakt (R30). Een van de bewoners meende aanvankelijk dat de gebeurtenissen aan
zijn kinderen voorbij waren gegaan. Maar op een zeker moment had een zoon tegen zijn moeder
gezegd: Mams, als het misgaat heb ik vijf messen op tafel liggen. Een andere zoon zei tegen zijn zus:
‘Ik dacht dat ze pappa en mama wilden doodmaken’ (R41). En er zijn verhalen van kinderen die uit
angst voor de rellen in de tuinen van particuliere schuilden en daar niet zelden door de bewoners zelf
werden bedreigd.
Behalve voor jongeren zijn rellen ook voor de volwassen bewoners van Haren een traumatische
ervaring geweest. Sommigen moesten psychologische hulp inroepen (R38). Dat strookt met de
manier waarop Slachtofferhulp de situatie taxeert. ‘Het gaat om de angst. Het is gewoon heel erg
heftig en heel erg ingrijpend geweest (…). Er deed zich een unieke gebeurtenis voor. Mensen hadden
het gevoel dat er wat zat aan te komen, maar dit was onvoorstelbaar. [Het is ook niet vreemd dat
deze] gebeurtenis zoveel angst en woede oproept’ (R62). Verschillende mensen die de rellen van
dichtbij hebben gezien, maken een vergelijking met de beelden die je vaak bij oorlogen ziet. ‘Er was
ongelooflijk veel herrie, lawaai en verlichting boven ons dorp. Het leek wel oorlog’ wordt door een
van de bewoners gezegd (R26). Een andere bewoner vertelt dat Haren pas rustiger werd toen het na
middernacht begon te regenen. ‘Ik heb het hele weekend nodig gehad om bij te komen. Ik ben
enorm geschrokken. Wat het meeste indruk maakte, was de agressie in die ogen. Het was compleet
oorlog’ (R42). Een ambtenaar vertelt over een politieman die ze om 2 uur ’s nacht tegenkwam. ‘Hij
was helemaal bleek en zei dat het oorlog was’ (R52). Hetzelfde horen we bij een al eerder aangehaalde
medewerker van Prorail die zegt: ‘De beelden die de televisie later liet zien, had ik al op de
telefoontjes van allerlei mensen gezien. Het was compleet oorlogsgebied. Flessen, blikken, planten…
overal lag wat’ (R56). Een lerares verwoordt haar ervaringen op deze manier: ‘Ik vond het even
angstig als ergerlijk. Angstig omdat ik nachtmerries met beelden van vuurtjes en vernielingen had.
Ergerlijk omdat je zo machteloos bent’ (R40). En een getuige die werkzaam was bij Albert Heijn zegt:
‘Ik zag mensen lopen die compleet doorgedraaid waren. Meisjes van 13 of 14 jaar die zaten te huilen.
Het was een complete anarchie op dat moment. Op het dak van ons filiaal zaten 30 man te zingen.
Toen begon het voor mij wel op de film Project X te lijken. Toen besefte ik: Dit is extreem, echt
extreem (…) Er waren mensen in paniek. Mensen die dachten dat er een feestje was. Die mensen
wilden weg maar ze konden geen kant op. Dus gingen ze dwars door tuinen, over daken en over
schuttingen heen. Je had eigenlijk twee groepen: jongens die compleet doorgedraaid waren en
mensen die in paniek een goed heenkomen zochten’ (R50). Op een zeker moment greep de paniek zó
om zich heen dat ook de professionals in verwarring raakten. Dat blijkt onder meer uit het relaas dat
de eerder aangehaalde brandweerman deed:
‘Op de kazerne kregen wij de melding dat er op de Jachtlaan een auto in brand was gestoken. Toen werd er
gezegd: Daar gaan wij niet heen want het is niet vertrouwd. Dat vond ik behoorlijk tegen het zere been. Je laat [in
ons beroep] toch geen auto uitbranden We wisten niet eens of er mensen in die auto zaten. Maar zelfs als er een
huis zou branden, stond men niet voor onze veiligheid in (…) Dat kun je vergelijken met een ambulancebroeder: Je
laat op straat toch geen gewonden liggen Er was een ambulance behoorlijk beschadigd uit dat gebied terug
gekomen. In feite heeft men tot 1.30 uur geen gewonden uit het rampgebied kunnen halen. Zelfs mensen met een
open beenwond heeft men daar gewoon laten liggen. Men durfde het niet aan om met een ambulance die kant
op te gaan. Er stonden bij het politiebureau drie tot vijf ambulances die het veld niet in konden. Ik kreeg sterk het
gevoel dat iedereen eerst wilde weten welke kant het op ging [met de rellen]. Dus we hebben redelijk angstig op
onze kazerne gezeten, dat kun je wel stellen’ (R26).
34 | COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN