Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

mate vervult. Daarbij heeft het niet zoveel zin om deze jongeren tot in detail uit te leggen wat de
mogelijke nadelen of risico’s zijn omdat een min of meer rationele uitleg de adolescent weinig zegt.
Veel zinvoller is het om op een heldere en eenduidige wijze aan te geven dat een bepaalde keuze niet
deugt of dat men een bepaald gedrag niet accepteert. Overigens is dat sneller gezegd dan gedaan.
Jongeren vinden het oordeel van hun ouders weliswaar van belang, maar dan toch vooral waar het
gaat om algemene waarden of beslissingen met het oog op de lange termijn. Denk aan de prestaties
op school of de keuze van een studierichting. Maar als het gaat om meer alledaagse voorkeuren
inzake kleding of een eigen hobby telt juist de mening van hun leeftijdgenoten het zwaarst. De grote
uitdaging voor ouders is dan ook het vinden van de juiste balans: enerzijds moeten ze hun kinderen
voldoende vrijheid geven om eigen vrienden te maken en dingen uit te proberen, anderzijds moeten
ze de functie van de frontale cortex waarnemen door te waarschuwen voor bepaalde gevaren,
grenzen aan te geven en vast te houden aan de normen die de samenleving stelt.
2. Haren als fascinerend feest
Wat is nu de relevantie van dit soort wetenschappelijke inzichten voor datgene wat zich op 21
september 2012 afspeelde Wij gaan toch niet beweren dat er een direct verband bestaat tussen
allerlei processen in het puberbrein en de massale rellen die zich Haren hebben voorgedaan Dat zou
inderdaad op een bedenkelijke vorm van biologisch determinisme neerkomen. Voor alle duidelijkheid
herhalen we daarom nog eens dat we een dergelijk determinisme beslist niet aanhangen. In
feite doen we precies het tegendeel door aan te nemen dat er vele tussenschakels zijn die verhinderen
of althans kunnen verhinderen dat alle fantasieën van een adolescent in werkelijke handelingen
worden omgezet. Een eerste barrière wordt opgeworpen door onze cultuur die langs uiteenlopende
wegen voor een zekere sublimatie kan zorgen. In dat geval wordt de jeugdige energie op productieve
wijze aangewend doordat ze voor eigen idealen op het gebied van sport, geloof, kunst, politiek of
carrière wordt ingezet. Andere barrières zijn te vinden in het optreden van ouders (die hun kinderen
enig realiteitsbesef bijbrengen), in het optreden van overheden (die zich voor de openbare orde
inzetten) en meer algemeen alle professionals die met toezicht, discipline en normering zijn belast.
En ten slotte spelen er fysieke barrières mee, al was het maar omdat het vermijden van gevaar, een
gevoel van honger of de behoefte aan slaap hun heilzame werk doen. Zolang dat alles naar behoren
functioneert zal er juist een groot verschil bestaan tussen allerlei fascinaties of impulsen in het
jeugdige brein en datgene wat er in de realiteit gebeurt.
Van de andere kant zou het wel merkwaardig zijn als er geen enkele relatie tussen deze fascinaties en
het feest in Haren is. Die relaties laten zich wel degelijk aanwijzen. Om dat te onderbouwen leggen
wij de lezer nu eerst een aantal verhalen voor van jongeren die naar Haren zijn geweest. Ze hebben
niet alleen volop deelgenomen aan het ‘feest’ maar waren ook bereid om ons te vertellen wat ze
hebben meegemaakt. Dat leidde tot enkele veelzeggende portretten waarin de betrokken jongeren
met een mengeling van bravoure en eerlijkheid vrij precies aangeven hoe zij de gebeurtenissen op 21
september 2012 beleefd hebben. We laten vier respondenten aan het woord en voegen er weinig
commentaar aan toe. De eerste is een jongeman van zeventien die rond 20 uur met een grote groep
vanuit Groningen naar Haren loopt en later op de avond bij de plundering van Albert Heijn betrokken
raakt. Hij vertelde ons het volgende:
Toen we aankwamen was er heel veel publiek (…). Ik had nog een leuk gesprek met twee jongens die voor
architect wilden studeren. Maar toen waarschuwde een vriend dat de ME er was. We worden bekogeld met
traangas en dergelijke, zei hij. Ik dacht: Oh, spannend! Daar gaan we heen! (…) Eerst was het een beetje schreeu-
18 | COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN