Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

BUELLER’S
BUELLER’S BUELLER’S
DAY
DAY DAY
OFF,
OFF, OFF,
kijken
kijken kijken
de
de de
hoofdpersonen
hoofdpersonen
af
af en af
en
toe en
toe
recht toe
recht
recht
de
de camera de
camera
camera
in
in alsof in
alsof
alsof
ze in
ze in ze
gesprek
gesprek in gesprek
gaan
gaan gaan
met
met de met
de
kijker. de
kijker.
kijker.
De
De films De
films
films
breken
breken breken
met
met een met
een
gangbare een
gangbare
gangbare
conventie
conventie conventie
in
in de in
de
de
fictiefilm
fictiefilm fictiefilm
waarin
waarin waarin
dit
dit is dit
is verboden.
verboden. is verboden.
Het
Het negeren Het
negeren
negeren
van dit taboe heeft twee effecten:
van dit van taboe dit taboe heeft heeft twee twee effecten: effecten:
enerzijds
enerzijds
enerzijds versterkt
versterkt
versterkt de
de
film de
film
een film
een
realistische een
realistische
realistische band
band
band met
met
de met
de
adolescente de
adolescente
adolescente kijker,
kijker,
kijker, anderzijds
anderzijds
anderzijds
benadrukt
benadrukt benadrukt ze
ze
het
het ze komische het komische komische of
of ondermijnende of ondermijnende van
van
het van het
verhaal het verhaal verhaal en
en
daarmee en daarmee daarmee het
het het
gegeven
gegeven gegeven dat
dat
het dat het
louter het louter louter fictie
fictie fictie is.
is. is.
De voice over bij aanvang van PROJECT X speelt een vergelijkbare dubbelzinnige
De voice De voice over over bij aanvang bij aanvang PROJECT van PROJECT X speelt X speelt een vergelijkbare een vergelijkbare dubbelzinnige dubbelzinnige
rol rol door rol door door de de kijker kijker de kijker te te waarschuwen waarschuwen te waarschuwen om om de om de stunts de stunts stunts (uitgevoerd (uitgevoerd (uitgevoerd door door door professionals) professionals) niet niet niet
zelf zelf te zelf te herhalen. herhalen. te herhalen. Dit Dit in Dit in combinatie combinatie combinatie met met de met de excuses de excuses excuses vooraf vooraf vooraf van van Warner van Warner Warner Bros. Bros. Bros. aan aan de aan de de
bewoners bewoners bewoners van van Pasadena van Pasadena Pasadena met en met de met de afsluitende afsluitende afsluitende opsomming opsomming van van de van de straffen de straffen straffen die die de die drie de de drie drie
De voice over bij aanvang van PROJECT X speelt een vergelijkbare dubbelzinnige rol door de kijker te
jongens jongens jongens kregen, kregen, kregen, onderstreept onderstreept onderstreept PROJECT PROJECT PROJECT X de X de X de dubbelzinnigheid waarvan waarvan waarvan het het het
waarschuwen om de stunts (uitgevoerd door professionals) niet zelf te herhalen. Dit in combinatie
met komische komische komische
de excuses genre genre genre
vooraf nu nu
van eenmaal nu eenmaal eenmaal
Warner leeft. leeft. leeft. 23 Bros. aan De 23 De 23
de trailer De trailer trailer
bewoners haakt haakt haakt
van daarop daarop daarop
Pasadena in en door in in door door
met filmfragmenten
de afsluitende
te te
opsomming combineren combineren
van met met
de straffen met enthousiaste
die de drie jongens
‘kijkersreacties’.
kregen, 24 onderstreept Tegelijk 24 Tegelijk 24 Tegelijk doet doet
PROJECT de doet de film X
de film
de zijn film zijn
dubbelzinnigheid uiterste zijn uiterste
waarvan best best om best om
het het om het
komische verhaal het verhaal verhaal genre zo zo nu zo eenmaal overtuigend leeft. mogelijk mogelijk 42 De trailer te brengen, te
haakt te brengen, daarop door door
in door de de
door filmische de filmfragmenten filmische te
combineren conventies met aan aan
enthousiaste het aan het oog het oog te oog te
‘kijkersreacties’. te onttrekken. Juist Juist 43 Tegelijk Juist die die komische doet die komische de film aangedikte zijn aangedikte uiterste tegenstelling
best om tegenstelling
het
verhaal tussen tussen tussen zo fictie fictie overtuigend fictie en en en mogelijk werkelijkheid te brengen, is is een een is vrijbrief een door vrijbrief de filmische voor voor voor de conventies de de adolescente aan kijker het kijker oog kijker om te onttrekken. om zich om zich zich
Juist volledig die volledig komische aan aan de aan de aangedikte de hilarische tegenstelling wereld wereld wereld van van tussen de van de film de fictie film over film en over werkelijkheid over te geven. te te geven. is een vrijbrief voor de
adolescente kijker om zich volledig aan de hilarische wereld van de film over te geven.
Afb. Afb. 7 Afb. 7 PROJECT 7 PROJECT X: X: Costa Costa X: Costa Afb. Afb. 8 Afb. 8 PROJECT 8 PROJECT X: Thomas X: Thomas X: Thomas en Dax en Dax en Dax Afb. Afb. 9 FERRIS Afb. 9 FERRIS 9 FERRIS BUELLER’S
PROJECT X: Costa PROJECT X: Thomas en Dax FERRIS BUELLER’SDAY OFF: Ferris
DAY DAY OFF: DAY OFF: Ferris OFF: Ferris Ferris
Genreconventies b. b. b. van Genreconventies de komische van adolescentenfilm
van de van de de komische adolescentenfilm
PROJECT PROJECT X is X geen X is is unieke geen X geen is geen film, unieke unieke hij film, maak film, film, deel hij hij maak uit hij maak van maak deel een deel sinds uit deel uit van de uit van jaren een van een sinds tachtig een sinds sinds de uitdijende de jaren de jaren jaren tachtig verzameling
tachtig
adolescente uitdijende uitdijende films. 44 verzameling Hoewel over de adolescente precieze films. definitie films. films. 25 Hoewel 25 nog Hoewel 25 Hoewel wordt over gedebatteerd over over precieze precieze – bijvoorbeeld definitie definitie nog over nog nog
de wordt vraag wordt of gedebatteerd gedebatteerd protagonisten – – – altijd bijvoorbeeld adolescenten over over over de zijn, de vraag de of vraag niet vraag of – of de bestaat of de de er protagonisten wel overeenstemming altijd altijd altijd over
enkele gemeenschappelijke aspecten en dat volstaat voor het onderhavige onderzoek. 45 Binnen de
adolescentenfilm 23 23
23 Voice Voice Voice over over en over en tekst: onderscheidt
tekst: en tekst: ‘De ‘De ‘De gebeurtenissen
men gebeurtenissen o.a. comedy, in deze in deze in slasher, film deze film berusten film horror,
berusten berusten zombie niet niet op niet en waarheid op
de op waarheid
romantische waarheid en alle en en alle stunts film. alle stunts stunts
PROJECT werden werden werden uitgevoerd X uitgevoerd en vergelijkbare uitgevoerd door door acteurs door films acteurs acteurs worden onder onder onder veilige gerekend veilige veilige tot omstandigheden. omstandigheden. het genre van Gelieve de Gelieve komische Gelieve geen geen van geen film, van deze van al deze zijn scènes, deze er scènes, ook scènes,
raakpunten stunts stunts
stunts activiteiten met activiteiten
en activiteiten de slasher na na te en
te doen.’ na de doen.’
te zombiefilm. doen.’ Vervolgtekst: Vervolgtekst:
Vervolgtekst: ‘Warner ‘Warner
‘Warner Bros. Bros.
Bros. en de en
producenten de
de
producenten
producenten bedanken bedanken
bedanken
iedereen iedereen
iedereen die die beelden die
beelden
beelden beschikbaar beschikbaar
beschikbaar heeft heeft gesteld. heeft
gesteld.
gesteld. Ze Ze bieden Ze
bieden
bieden hun hun hun
verontschuldigingen
verontschuldigingen aan aan aan aan
aan de aan de
de
Het politie politie vaak
politie en onopzettelijk, en de de
en inwoners inwoners
de inwoners per van van ongeluk Pasadena, van
Pasadena,
Pasadena,
overtreden voor voor wat voor
wat van je wat nu sociale je
nu gaat je
nu
gaat en zien.’ gaat
culturele zien.’
zien.’
regels is één van de recepten
24 24
om
24 ‘Best een ‘Best
komisch
party ‘Best
party
party movie movie
movie
effect
ever’, te ever’,
bewerkstelligen. ever’, ‘An ‘An epic, ‘An
epic, dirty, epic,
dirty,
46 dirty, hilarious
De hilarious
hilarious
komische
movie. movie.
movie.
situatie
I wish I wish
I
komt I wish was I door was
I there!’, was
het there!’,
there!’,
verschil
‘Funny ‘Funny
‘Funny
tussen
as hell’ as
as
hell’ dat
hell’
(vertaald (vertaald als ‘Vet als grappig’), ‘Vet grappig’), ‘A parent’s ‘A parent’s worst worst nightmare’. nightmare’.
wat 25 (vertaald men (normaliter) als ‘Vet grappig’), verwacht ‘A en parent’s dat wat er worst gebeurt, nightmare’. met een lachsalvo als bevestiging van dat
Clover (1992), Driscol (2011), Kerswell (2011), Shary (2005).
waargenomen 25 25 Clover (1992), Driscol (2011), Kerswell (2011), Shary (2005).
Clover (1992), verschil. Driscol 47 Er zijn (2011), legio Kerswell films waarvan (2011), adolescenten Shary (2005). de humor inzien. Wat adolescenten
‘leuk’ vinden, werpt aldus licht op wat zich afspeelt in de verbeeldingswereld van veel jong volwassenen.
Ik noem een aantal factoren die een rol spelen en waarop in dit soort films eindeloos wordt
gevarieerd.
42
Voice over en tekst: ‘De gebeurtenissen in deze film berusten niet op waarheid en alle stunts werden uitgevoerd door acteurs onder
veilige omstandigheden. Gelieve geen van deze scènes, stunts en activiteiten na te doen.’ Vervolgtekst: ‘Warner Bros. en de producenten
bedanken iedereen die beelden beschikbaar heeft gesteld. Ze bieden hun verontschuldigingen aan aan de politie en de inwoners
van Pasadena, voor wat je nu gaat zien.’
43
‘Best party movie ever’, ‘An epic, dirty, hilarious movie. I wish I was there!’, ‘Funny as hell’ (vertaald als ‘Vet grappig’), ‘A parent’s
worst nightmare’.
44
Clover (1992), Driscol (2011), Kerswell (2011), Shary (2005).
45
Ik laat het debat over de ‘teen film’, waarin men meer in het algemeen poogt een definitie te geven van de teenager film (Driscoll
2011, Kerswell 2011, Shary 200), hier terzijde. Bepaalde aspecten uit het debat zijn desalniettemin relevant en daar verwijs ik ook naar.
Voor zover ik nu kan overzien bestaat er geen literatuur expliciet gewijd aan de komische film & adolescentie.
46
Eco (1985): 241, De Kuyper (1987), De Mare (1987),Teunissen (1990).
47
Freud (1988): 218.
178 | COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN