Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

1. Wat motiveert jongeren van nu
Jongeren groeien in deze tijd op in een belevingscultuur. Het lijkt zo vanzelfsprekend en het wordt
vaak gezegd, maar wat houdt dat precies in Hoe komt deze tot uiting in motivaties en drijfveren van
jongeren en hoe kunnen deze worden geduid Welke subgroepen zijn er te onderscheiden In
opdracht van de Commissie Haren heeft Motivaction een nadere analyse van jongeren van 15 - 25
jaar uitgevoerd op basis van het Mentality- onderzoeksprogramma naar waarden en leefstijlen. Het
doel van dit empirische essay is om een scherper zicht te krijgen op motivaties en drijfveren van de
jongeren van nu, in de context van bredere sociaal-culturele ontwikkelingen bij de bevolking.
De wereld van veel bestuurders staat op een te grote afstand van de jongerencultuur (en zeker van
de straatcultuur) om effectief te kunnen zijn in beleid en communicatie met jongere doelgroepen.
Vaak wordt door bestuurders eenzijdig en idealistisch of juist repressief gekeken naar jongeren,
terwijl een scherpe blik met aandacht voor zowel mooie alsook zorgelijke kanten van de jongerencultuur
meer recht doet aan de realiteit. De gerichtheid op kicks en sensatie die zichtbaar is bij jongeren
is van alle tijden. Maar dat wil niet zeggen dat er niets nieuws onder de zon is en je jezelf als bestuurder
of gezagsdrager bij excessen kunt beperken tot beproefde recepten uit het verleden. De maatschappij
is volop in verandering. Door middel van onderzoek naar waarden kan onder de oppervlakte
worden gekeken en komen nuances en behoeften naar voren die vaak over het hoofd worden gezien.
De inzichten uit dit onderzoek zijn behulpzaam om de jongerenhype Project X Haren en de daaruit
volgende escalatie en rellen die op 21 september 2012 in Haren hebben plaatsgevonden te begrijpen
en in een bredere context van maatschappelijke verandering te plaatsen.
2. Onderzoek van waarden
Sinds 1997 voert onderzoeksbureau Motivaction jaarlijks een uitgebreid onderzoek uit naar de
waarden van Nederlanders. Op basis van het Mentality-onderzoek wordt de kijk op het leven van
groepen burgers en consumenten nauwgezet in kaart gebracht en geduid. Het onderzoek omvat een
combinatie van kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksmethoden. Een deel van het onderzoek
bestaat uit een schriftelijke vragenlijst die jaarlijks wordt afgenomen onder representatieve steekproeven
van minimaal 1250 Nederlanders van 15-80 jaar. De respondenten worden in -vooraf
random geselecteerde- gebieden aan huis benaderd door een interviewer, waarbij quota worden
gehanteerd voor opleiding, leeftijd, geslacht en sociale klasse. De vragenlijst bevat naast sociaaldemografische
gegevens ook een omvangrijke set waardenstellingen. Hierdoor wordt het mogelijk
om uitgebreide analyses te maken van de waardenprofielen van specifieke groepen burgers en
consumenten. De inzichten uit het onderzoek worden ingezet voor de beantwoording van communicatie-
en beleidsvraagstukken op diverse terreinen. Op het gebied van de openbare veiligheid zijn de
inzichten in de afgelopen jaren mede ingezet voor de duiding van de rellen bij de huldiging van Ajax
in 2011 en de rellen in Utrecht Ondiep.
Op basis van het Mentality-onderzoek zijn diverse Motivaction-publicaties verschenen, waaronder in
2009 en 2011 twee opeenvolgende boeken over de grenzeloze generatie. Naar aanleiding van deze
publicaties heeft Gabriel van den Brink contact opgenomen voor een nadere analyse van attituden
en waarden van jongeren van 15-25 jaar ten behoeve van de Commissie Haren. Voor deze analyse is
gebruikgemaakt van de samengenomen metingen van 2008 tot en met 2011. De geanalyseerde
dataset bevat in totaal 5106 respondenten van 15-80 jaar, waaronder 873 jongeren van 15 -25 jaar.
COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN | 157