Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

12 Aanbevelingen
Wat Haren ons te leren heeft
In het vorige hoofdstuk is al gezegd dat wij geen instrumentele benadering van bestuur en politiek
voorstaan. De nadruk mag niet eenzijdig op de middelen worden gelegd waarbij de uiteindelijke
doelen, de wezenlijke waarden en onderliggende beginselen niet ter discussie staan. Een dergelijke
zienswijze is zelfs strijdig met het wezen van de politiek waarin het altijd en onvermijdelijk om het
kiezen van bepaalde waarden gaat. Daarom willen wij ons met dit laatste hoofdstuk niet beperken
tot praktische adviezen of richtlijnen. Dit betekent niet dat het trekken van praktische lessen uit
‘Haren’ overbodig is. Integendeel. Dat blijft noodzakelijk want er is, zoals het deelrapport Er is geen
feest laat zien, nogal wat verkeerd gegaan. Maar wat ons betreft zou men een stap verder mogen
gaan door behalve praktische ook meer principiële zaken te behandelen en daarbij niet alleen te
kijken naar datgene wat er in Haren is gebeurd maar dit te betrekken op verschijnselen die zich ook in
andere plaatsen bij het openbaar bestuur voordoen.
Dat betekent dat we met deze aanbevelingen een stap verder gaan dan uit de bevindingen van het
empirisch onderzoek in Haren volgt. En wel in twee opzichten. Ten eerste hebben ze niet alleen
betrekking op de feitelijkheden die zich voordeden. Wat we schetsen zijn mogelijke verbeteringen die
men de komende jaren kan doorvoeren en waarbij het vooral gaat om een nieuwe balans tussen het
stellen van kaders en het bieden van speelruimte. Juist op dat punt hebben de gebeurtenissen van 21
september 2012 een agenderende werking. Ze dagen zowel bestuurders als Nederlandse burgers uit
om bij het debat over leefbaarheid en veiligheid nieuwe wegen in te slaan. Ten tweede hebben onze
aanbevelingen niet alleen van doen met de processen die we in Haren hebben onderzocht maar ook
met een reeks verschijnselen die wij op andere gebieden zien. We hebben daar vanuit de Tilburgse
School voor Politiek en Bestuur de afgelopen jaren al veel studies naar verricht en ook deze klinken
mee in de aanbevelingen die hieronder volgen.19 Ofschoon de voorstellen voornamelijk aan de
rellen in Haren zijn gerelateerd, hopen wij dat ze ook elders in Nederland te gebruiken zijn. Ze vallen
uiteen in vier onderdelen.
Ten eerste pleiten we voor een beter zicht op de maatschappelijke realiteit. Uit ons onderzoek blijkt
dat veel bestuurders via hun systeemwereld naar de leefwereld van burgers, professionals en
ondernemers kijken. Dat is ten dele onvermijdelijk maar het kent wel risico’s en deze traden op 21
september 2012 scherp aan het licht. Daarom stellen enkele verbeteringen op het gebied van de
waarneming voor (stelling 1-4). Ten tweede lijkt ons een ruimere visie op openbare orde en veiligheid
wenselijk. Het huidige denken staat nog sterk in het teken van de aanslagen die aan het begin van
het millennium werden gepleegd. Daardoor raakten zowel overheden als burgers gefocused op het
uitsluiten van elk risico. Dit streven is soms op zijn plaats, maar er zijn ook gebieden waar dit type
denken zijn grenzen bereikt (stelling 5-6). Ten derde noemen we enkele verbeteringen op organisatorisch
gebied. Het spreekt voor zich dat een adequaat beleid inzake openbare orde en veiligheid een
deugdelijke organisatie vereist. Feit is echter dat de overheid door de snelle expansie van sociale
19
Zie de literatuur die in Bijlage 7 wordt genoemd onder de kopjes ‘Aansturing van professionals’ en
‘Publieke gezagsdragers’
COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN | 145