Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

opwinding van dien. Uit onze analyse blijkt dat sommige van de traditionele media hun rol met verve
hebben gespeeld: ze beperkten zich niet tot het melden van de opwinding die het feest in Haren
veroorzaakte, maar ze deden er een schepje boven op. Bijvoorbeeld door een opgewonden toon te
bezigen of door naar Haren toe te gaan en daar opnamen te maken van opgefokte jongeren. Een
dergelijke berichtgeving ondermijnt het onderscheid tussen ‘droom en daad’. Wat men lange tijd als
een grap of fantasie kon opvatten, werd na verloop van tijd steeds realistischer. Er waren zelfs
radiostations en tv-rubrieken die het publiek opriepen om naar Haren te gaan. Dat brengt ons bij een
derde omstandigheid die bij de mobilisatie een rol speelde. Doordat de Nederlandse Spoorwegen
een vervoersplicht hebben, kwam er in Haren elk half uur een trein uit Groningen en Assen aan. Veel
jonge reizigers waren in het bezit van een studentenkaart, waardoor de onkosten van hun bezoek
beperkt bleven. Wij zijn er met deze analyse niet op uit om actoren uit de sfeer van sociale media,
traditionele media of het openbaar vervoer van medeplichtigheid aan de rellen in Haren te beschuldigen.
Wij stellen slechts vast dat bepaalde drempels die relschoppers hadden kunnen tegenhouden
niet allemaal als zodanig gefunctioneerd hebben.
Dat brengt ons bij de vraag wat er is gebeurd in de gezinnen van al die jongeren die zo graag naar het
feest van 21 september wilden. Is dat een onderwerp van gesprek geweest En wat waren de uitkomsten
van dat gesprek Voor vrijwel alle ouders waar wij contact mee hebben gehad, geldt dat het
feest vooraf met hun kinderen besproken is. De meeste ouders wezen op risico’s en raadden hun
kinderen af om naar Haren te gaan. Een flink deel van hen ging zelfs over tot een verbod, iets wat in
Nederlandse gezinnen niet erg snel gebeurt. Als men de kinderen toch liet gaan, was dat veelal onder
strikte voorwaarden: ze mochten niet te lang wegblijven en ze moesten bij eventuele problemen
onmiddellijk naar huis komen. Verder probeerden veel ouders per telefoon contact te houden met
hun kinderen. Toen de rellen eenmaal een feit waren, maakten zowel ouders als kinderen bange uren
door. Kinderen kwamen vast te zitten tussen groepen relschoppers, de ME en bewoners die hun
gezin of bezittingen verdedigden. Ouders konden geen contact maken door een overbelasting van
het telefoonverkeer. Geen wonder dat men in veel gezinnen ernstig geschrokken is. Een en ander
neemt niet weg dat er wel degelijk bepaalde drempels waren opgeworpen. We weten niet of deze
gang van zaken voor iedereen opgaat. De door ons geraadpleegde ouders hadden door de bank
genomen een hoge opleiding en zijn dus niet representatief voor ouders in het algemeen. Een
relevant gegeven is echter dat laagopgeleide ouders hun kinderen wat minder vrij laten en eerder
bereid zijn tot het uitvaardigen van een verbod. Er is dan ook geen reden om te denken dat de
overige ouders meer souplesse hebben opgebracht. Wat betreft het trekken van grenzen hebben veel
gezinnen hun werk gedaan. Deze stelling strookt met een bevinding in het deelrapport De weg naar
Haren waar blijkt dat Nederlandse kinderen veel waarde aan de opstelling van hun ouders toekennen.
Overigens is er verschil tussen de houding die ouders vóór het feest aannamen en de manier
waarop ze erop terugkijken. Achteraf voelen velen zich boos en machteloos omdat ze hun kinderen
niet tegen de rellen hebben kunnen beschermen en wellicht ook omdat Haren de kinderen niet tegen
zichzelf in bescherming genomen heeft. Dat komt in harde verwijten richting overheid tot
uitdrukking.
Met dit laatste zijn we inderdaad bij het vierde veld: de actoren die in de aanloop naar het feest en op
de dag zelf voor veiligheid en openbare orde moesten zorgen. Wat hebben zij gedaan om rellen te
verhinderen En hoe probeerden ze de schade te beperken Ofschoon wij het optreden van overheidsdienaren
niet als zodanig hebben onderzocht, constateren we dat deze in de ogen van het
publiek ernstig gefaald hebben. Sommige bewoners verwijten het bestuur dat het niets van sociale
media en hun dynamiek begrijpt, anderen dat het geen expertise van elders heeft ingeroepen. Weer
anderen zijn van mening dat het bestuur te weinig overleg met burgers of ondernemers uit Haren
136 | COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN