Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

Maar wij denken wel dat de barrière die men tegen asociaal gedrag van jongeren zou kunnen
opwerpen, door het omarmen van een dergelijke cultuur ernstig wordt verzwakt. In elk geval wordt
de taak voor ouders en andere volwassenen die zich over de jeugd ontfermen er niet eenvoudiger op.
Ofschoon men de invloed van dit soort culturele voorwaarden niet mag uitvlakken, is ze weinig
specifiek. Ze speelt op de achtergrond een rol maar is moeilijk te beïnvloeden. Er zijn ook meer
specifieke factoren die bij de gebeurtenissen in Haren een rol hebben gespeeld. Denk bijvoorbeeld
aan de film Project X die volgens velen de aanzet voor het feest vormde. Is het niet zo dat de wilde
fantasieën van het puberbrein eerder in daden worden omgezet wanneer films, games en andere
visuele producten voordoen hoe het moet Als dat zo is zou men de invloed van dergelijke films
kunnen tegengaan of inperken, hopend dat dit een barrière tegen het uitleven van wilde fantasieën
vormt. Wij denken dat deze zienswijze in het geval van Haren niet steekhoudend is, zowel om
principiële als om feitelijke redenen. Het lijkt ons principieel onjuist om Project X en verwante films
als een voorspeller van sociaal gedrag te beschouwen. Het genre van de adolescentenfilm geeft
weliswaar een treffend inkijkje in datgene wat jongeren in deze levensfase bezighoudt, maar dat
betekent niet dat zij de gebeurtenissen op het doek gaan naspelen. Integendeel! Het jeugdige
publiek weet donders goed dat het maar fictie is. Dat is nu juist de reden waarom deze films zo
populair zijn bij de jeugd. Ze geven zich met het bekijken van de film tijdelijk en onbekommerd over
aan een wereld waar vooral visuele grappen worden uitgehaald. De sociale orde wordt er volledig op
zijn kop gezet, het gezag wordt onderuit gehaald en de volwassenen delven het onderspit. Deze
elementen keren terug in Project X waar het om een uit de hand gelopen feestje gaat. Men hoeft
geen waardering te hebben voor het artistieke niveau van deze film of het soort humor dat wordt
ingezet, om te zien dat er met overgangs- en omkeringsrituelen wordt gespeeld. Het is vooral deze
symbolische dimensie die bij jongeren tot de verbeelding spreekt, zelfs wanneer ze de film niet
gezien hebben. Alleen al het noemen van de term Project X was voor vele jongeren in Noord
Nederland genoeg om te dromen over een grootschalig feest. Vrijwel niemand geloofde dat het echt
zou plaatsvinden, totdat het aantal aanmeldingen via Facebook de lucht in schoot. De conclusie is
duidelijk: bezien vanuit ons model mag men deze films niet al te veel gewicht toekennen. Ze sluiten
weliswaar aan op de verbeelding van jongeren maar daaruit volgt niet dat ze het plegen van geweld
bevorderen.
Vervolgens hebben we de vraag gesteld hoe de mobilisatie voor het feest van 21 september in haar
werk ging. Welke barrières zijn er opgeworpen door de media en wat was de rol van het vervoer
Hier is een genuanceerd antwoord op zijn plaats. Er moet namelijk onderscheid tussen drie soorten
‘mobilisatoren’ gemaakt worden: sociale media, traditionele media (krant, tv, radio e.d.) en vervoer
in ruimtelijk zin (NS, busmaatschappijen e.d.). Het is evident dat de sociale media bij het ontstaan
van ‘Haren’ een belangrijke rol speelden. Het aantal personen dat belangstelling voor het feestje zei
te hebben, nam haast exponentieel toe en versterkte het idee dat er een unieke gebeurtenis op
handen was waar je als jongere nu eenmaal bij moest zijn. Daar komt bij dat de standaardinstellingen
van Facebook het gemakkelijk maken om een groot aantal mensen uit te nodigen. Dit medium
speelt in op de behoefte van jongeren een kring van vrienden te hebben met wie ze ervaringen
uitwisselen. In die zin kan men zeggen dat de drempel om zich aan te sluiten bij een feest door dit
sociale medium heel laag geworden is. Toch is dat niet het enige. De meeste gebruikers van sociale
media beseffen wel dat er tot van alles word opgeroepen maar dat het daarmee nog niet wordt
gedaan. Die oproepen behoren tot de virtuele sfeer en strekken zich niet altijd tot het echte leven uit.
Dat verandert wanneer de traditionele media zoals kranten, radio of televisie dergelijke oproepen
serieus nemen. Dan worden de berichten over een feest in Haren een stuk ‘realistischer’ met alle
COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN | 135