Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

moment dat het mis begon te gaan (R61). Een andere omstandigheid die de angstige sfeer wellicht
versterkt heeft, is het invallen van de duisternis (R25). Aangezien de zon op 21 september 2012 in
Haren om 19.40 uur onderging, was het vanaf 20.15 uur donker. 13 Een ieder die filmopnamen van de
rellen heeft gezien, kan zich hierbij iets voorstellen. Juist omdat het donker was vielen de vlammen
van een of twee in brand gestoken auto’s extra op zoals ook de lichtgevende vesten van politie
helder uitkwamen. Voeg daarbij nog de blauwe zwaailichten van diverse ME-wagens evenals de
flitsen van mobiele telefoons waarmee foto’s werden gemaakt – en we krijgen sfeerbeelden waarvan
niemand had gedacht dat we dit in Nederland nog eens zouden meemaken. Bewoners en ondernemers
die met stokken, honkbalknuppels en hockeysticks hun gezin staan te verdedigen (R43). Zo
vertelt een van hen: ‘Ik had een hockeystick bij me en ik heb er ook twee geslagen. Wel op hun
knieën. Daar heb ik nog over na gedacht (…) Ik was aan het overleven. Mijn oudste dochter herkende
me niet. Die was op een gegeven moment bang voor mij, van hoe ik door het huis liep. Ik heb dingen
gedaan die ik normaal helemaal niet kan doen’ (R51a). Een ander zegt: ‘Mijn man stond achter het
huis en ik stond binnen. Ik had een houten Samoeraizwaard. Ik had echt zoiets van: Ik moet iets!
Maar waarmee ga je dan iemand te lijf Niemand zit hier op hockey. Mijn buurman had de stangen
van een kinderwagen in zijn hand’ (R39). Deze stemming is blijkbaar ook overgeslagen op allerlei
professionals die hun hoofd onder dergelijke omstandigheden meestal koel houden. We denken aan
een man die lid van de brandweer in Haren is en die zijn ervaring als volgt verwoordt:
‘Ineens zag je ze met drank van de Albert Heijn en de Aldi vandaan komen. Allemaal rond die plek waar later dat
verkeersbord werd vernield (…) Tot kwart voor acht was het: Ach, What’s the problem Als er iets gebeurt, gaan we
er gewoon heen. Vervolgens kwam het bericht dat ze onze veiligheid niet konden garanderen. Ze zeiden ook dat er
steeds meer mensen onze kant op kwamen. Je kon het op de televisie volgen. Al die beelden werden wel 150 keer
herhaald. Telkens het afbreken van dat bord, het heen en weer zwiepen van die lantaarnpaal…Wat voor beeld
levert dat op Op zo’n moment is het bijna oorlogsgebied (…) Bovendien wisten wij dat ze aan hulpverleners
redelijk de pest hadden. Waarom zou er niet een groep mensen onze kant opkomen en de ramen ingooien Op
een gegeven ogenblik zeiden we tegen elkaar: We weten niet of we hier wel veilig zitten. We vroegen of er op het
politiebureau wellicht ruimte was. Daar zouden we eventueel met een brandweerauto naar toe kunnen’ (R26).
Een stel brandweerlieden die zich in oorlogssituatie wanen en de politie om bescherming vragen –
veel treffender kan men de sfeer van angst en intimidatie op 21 september 2012 niet weergeven!
Toch bleek de volgende ochtend dat zo’n heftige gebeurtenis niet per se tot een diep trauma leidt. Al
snel waren veel sporen van alles wat zich die avond en nacht had afgespeeld verdwenen. Een
bewoner vertelt hoe hij na een oproep op de radio ging helpen met schoonmaken:
Ik hoorde ’s morgens de oproep op de radio van een winkelier die ik goed ken. Hij zei: “Harenaren, kom naar het
centrum en neem je veger mee!” Ik ben daar van half negen tot half elf overal in het centrum aan het vegen
geweest. En ik was niet de enige. Er waren ontzettend veel Harenaren die met hun vegertje die kant op kwamen.
Dat was echt een heel mooi gezicht. Er waren ook een stuk of zeven veegwagentjes van de gemeente Groningen,
die gingen om half elf terug. Toen was heel Haren alweer schoon. Dat was echt een heel bijzonder moment. Naast
de Stationsweg lagen twee grote grasvelden hélemaal bezaaid met blikjes en flesjes en rotzooi. We liepen denk ik
met een stuk of vijftien burgers naast elkaar en hebben alle troep in zakken gegooid. Er was een aantal dames die
met zakken klaarstonden. In een half uurtje was het helemaal schoon. Dat was echt geweldig. Dat heb ik heel erg
mooi gevonden (…) Kijk als er sneeuw ligt, dan gaan er een paar mensen sneeuw schuiven. Maar in dit geval had
ik echt het gevoel van… Men zei ook niets tegen elkaar. Dat vond ik wel apart. Je leefde in een soort roes. Je ging
gewoon vegen en opruimen. Iedereen had zoiets van: Het tuig is vannacht de baas geweest en nou nemen wij het
weer over. (R25).
13
http://www.knmi.nl/klimatologie/achtergrondinformatie/zonop2012.pdf
COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN | 123