Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

geklommen was. Daarop hoorden we om 20.49 uur een harde knal. Waarschijnlijk was dat illegaal
vuurwerk want het was heel erg hard. Onmiddellijk daarna zag ik flessen door de lucht vliegen. De
meest heftige tijd was tussen dat moment en 21.25 uur’ (R55). Het derde voorbeeld van een wat
aarzelend optreden, zijn de ongeregeldheden die zich later in de avond bij de Albert Heijn voordeden.
Een medewerker van het bedrijf zegt daarover het volgende: ‘Rond 21.30 uur veranderde de situatie
per minuut. Ze beukten op de ramen [van ons filiaal]. Ze wilden naar binnen, ze wilden drank hebben
(…) Even later zag ik hoe een linie van de ME tot aan de hoek van de parkeerplaats oprukte. Op dat
moment gingen er al winkelwagens in de richting van de ME. Vooraan stond een groep met zes of
zeven man die met die wagens gooiden. Daarachter had je een grote groep die met andere voorwerpen
begon te gooien: stenen, verkeersborden, noem maar op. Alles wat los of vast zat (…) Toen
hoorde je ze met vlaggenstokken tegen de ramen van het filiaal slaan. Ik dacht: Ze komen er zo
meteen doorheen. Dat wist ik zeker. Je zag dat de ME geen actie overwoog om die jongeren weg te
jagen bij ons filiaal’ (R50). Overigens staan deze waarnemingen op gespannen voet met datgene wat
we in het vorige hoofdstuk zagen. Veel jongeren beweerden daar dat de stemming in ongunstige zin
veranderde toen de ME verscheen. Onze volwassen respondenten lijken veeleer de mening toegedaan
dat de zaak verslechterde doordat de politie in onvoldoende mate of zelfs te laat optrad.
Over de tweede factor die voor een andere stemming zorgde, bestaat bij onze respondenten grote
overeenstemming. Een van de ouders zegt dat de sfeer rond 20.30 uur grimmig werd. Daarin speelde
een paar elementen mee: het geluid van voetbalhooligans, het scanderen van leuzen en het afsteken
van vuurwerk. Vanaf dat moment was voor iedereen de sfeer bedorven (R27). Met betrekking tot dat
vuurwerk vertelt een man dat het werd afgestoken om 20.15 uur. Op dat moment nam hij zelfs een
tweetal knallen waar (R34). Een mevrouw die in de buurt was, zegt dat er een ‘bom’ afging. Ze
besloot onmiddellijk te vertrekken, samen met haar man. ‘Toen de ‘bom’ afging sloeg de stemming
acuut om. Er was ook gelijk paniek,’ zegt ze (R36). Weer een andere bewoner merkt op dat er
aanvankelijk geen dreiging was. Het was eigenlijk best gezellig, vindt hij. Maar op een zeker moment
ging er een bazooka af. Hij kan het tijdstip precies vaststellen omdat hij aan het sms’en was. ‘Ik werd
op dat moment steeds door vrienden ge-sms’t en gewhatsappt. Die heb ik toen niet weggegooid.
Om 20.31 uur sms’te ik over de eerste bazooka’ (R41). De uitwerking van een en ander wordt door
een ondernemer als volgt getypeerd: ‘Je hoorde een knal en je zag vuurwerk. En toen werd het
oorlog (…). De studentikoze types gingen weg en belden hun vrienden om niet te komen (…). Na die
klap en het vuurwerk veranderde het type mensen van meercelligen in ééncelligen’ (R48). Het lawaai
is ook opgevangen door een medewerkster van het stadhuis, zij het dat ze een eerder tijdstip noemt.
‘Om 7 minuten voor 8 was ik in een schoenenwinkel toen ik een enorme vuurwerkbom hoorde.
Daarna was de sfeer totaal anders. Ik kan het niet duiden, maar andere mensen beamen het. Nou
ben ik helemaal niet zo snel bang, maar dat vond ik toch heel vreemd. Ik kan niet pakken wat het is.
Het was niet tegen mijn persoon gericht, in die zin had het iets ongrijpbaars. Maar van de schrik
namen mensen toch een andere houding aan. Ik heb dat nog niet eerder meegemaakt’ (R52).
De conclusie is dat onze volwassen respondenten twee oorzaken voor het omslaan van de stemming
aanwijzen: de schrikreactie doordat er een of meer vuurwerkbommen afgingen en relschoppers die
extra moed kregen doordat de politie hen niet tot de orde riep. Overigens waren er ongetwijfeld
meer zaken die voor een sfeer van onzekerheid zorgden. Bijvoorbeeld het tijdelijk wegvallen van het
telefoonverkeer, een gegeven dat door diverse respondenten wordt genoemd. Zo was er op de
Jachtlaan na 19.00 uur even geen bereik geweest (R30). In het centrum van Haren deed zich dat een
uur later voor. ‘Tegen 20.00 uur merkten we dat het telefoonverkeer eruit lag. Je kon niemand meer
bellen, althans niet mobiel. Dat was opmerkelijk, vonden wij’ (R41). En twee stadswachten maken
melding van het feit dat hun telefoon- en portofoonverbinding even na half acht wegviel, juist op het
122 | COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN