Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

10 Intimidatie
Ervaringen van volwassenen
Ofschoon wij als wetenschappers zo objectief mogelijk te werk gaan, beseffen we dat het vaststellen
van de waarheid met betrekking tot de gebeurtenissen in Haren niet eenvoudig is. Dat geldt in het
bijzonder voor het onderwerp dat we in dit hoofdstuk behandelen en wel om een drietal redenen.
Ten eerste kan men bij rellen en andere controversiële voorvallen geen objectief gezichtspunt
innemen. Er zijn altijd meerdere partijen bij betrokken die de zaak vanuit een eigen perspectief zien.
Politieagenten deden op 21 september 2012 een andere ervaring op dan ondernemers die de ongeregeldheden
vanaf de zijlijn meemaakten en burgers hebben nu eenmaal een ander perspectief dan de
bestuurders op het gemeentehuis. Dat we in dit hoofdstuk het gezichtspunt van de volwassenen
centraal stellen, betekent niet dat zij de waarheid in pacht hebben. Ten tweede doet zich ook binnen
de groep van volwassen respondenten heel wat variatie voor. De bewoners van Haren zijn het niet in
alles met elkaar eens, zelfs niet wanneer ze op nuchtere wijze vertellen wat er naar hun oordeel
tijdens de rellen is gebeurd. Er zijn bepaalde spanningen of tegenstellingen tussen de verschillende
uitspraken die zijn doen en het is voor ons – onderzoekers die het gebeuren niet zelf hebben meegemaakt
– soms onmogelijk om na te gaan welke uitspraken het meest ter zake zijn. In een dergelijke
situatie moet men in elk geval de variatie aan getuigenissen laten zien. Ten derde zijn er (zoals we
eerder hebben gememoreerd) een paar maanden verstreken tussen de datum waarop de rellen
plaatsvonden en de tijd waarop wij ons veldwerk hebben gedaan. Intussen staat het geheugen van
betrokkenen niet stil. Ze hebben uitvoerig met elkaar gesproken over een dramatische gebeurtenis
terwijl tal van commentatoren, beleidsmakers, en journalisten diezelfde gebeurtenis op hun manier
belicht hebben. Het zou daarom naïef zijn om te denken dat bewoners ons tijdens het interview
alleen maar feitelijke inzichten aanreiken. Wat zij aanreiken is doorgaans een mengeling van eigen
waarnemingen en dingen die ze gehoord hebben, van nuchtere feiten en persoonlijke gevoelens, van
dingen die ze op de avond zelf meemaakten en conclusies waar ze pas later toe gekomen zijn.
Overigens is dit in de sociale wetenschappen bepaald niet ongebruikelijk. Bij de exacte wetenschappen
zou het ontbreken van strikt objectieve waarnemingen een groot probleem vormen, maar dat
geldt niet bij het soort onderzoek dat wij hier doen. Het is veeleer onze taak om (zo objectief mogelijk!)
te laten zien welke mengeling van waarnemingen, gevoelens, opinies en verwachtingen door de
volwassen respondenten van Haren onder woorden is gebracht. Die mengeling is met name van
belang omdat de bewoners zich niet alleen over de kale feiten uitspreken maar ook hun mening
geven over het optreden van de plaatselijke gezagsdragers. Hun geloofwaardigheid is in het geding
door alles wat er rond 21 september 2012 in Haren is gebeurd. Wij komen in het laatste hoofdstuk
nog op dit onderwerp terug, maar wijzen nu al op het feit dat men de geloofwaardigheid van
bestuurlijke en andere professionals nooit kan losmaken van de verwachtingen die bij het publiek
bestaan. 12 Als de ongeregeldheden één ding duidelijk hebben gemaakt, dan is het wel dat die
verwachtingen geschonden zijn. De bewoners van Haren namen aan de plaatselijke overheid voor
openbare orde en veiligheid zou zorgen. Precies het tegendeel is er gebeurd. Vandaar de titel die wij
12
Vragen rond geloofwaardigheid spelen een centrale rol in het onderzoekprogramma van de TSPB. Daarbij gaan van de volgende
definitie uit: ‘Geloofwaardigheid ontstaat wanneer producten, processen, instituties of gedragingen aan de zijde van het bestuur een
overtuigend antwoord geven op de belangen, waarden of verwachtingen aan de zijde van het publiek.’
COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN | 115