Deelrapport 3: Hoe Dionysos - Universiteit Twente

3. Hoe de sfeer verandert
Toch mogen we ons door dit alles geen zand in de ogen laten strooien. Het kan best zijn dat er in
Haren maar weinig ‘professionele’ relschoppers actief waren, dat maakt de rellen niet minder
ernstig. Een belangrijke vraag is dan ook wanneer en op welke wijze een positief bedoeld feest kon
omslaan in massale gewelddadigheden. Het tijdstip van die omslag is inmiddels vrij goed bekend.
Mede dankzij de bevindingen in het deelrapport Er is geen feest weten we dat er in Haren vanaf 19 uur
een andere sfeer ontstond. Veel van onze respondenten onderstrepen dat. Overigens heeft het
zoeken naar de precieze tijd waarop de rellen begonnen maar betrekkelijk zin. Het is mogelijk dat dit
begin varieert afhankelijk van de plaats waar men naar kijkt. Bovendien kan men van mening
verschillen over de vraag hoe je het omslagpunt definieert. Een van onze respondenten vertelt
bijvoorbeeld dat er vroeg in de middag al iets te merken was. ‘Om een uur of één ’s middags was er al
een rare sfeer in het dorp. Er hing iets in de lucht, er ging iets gebeuren’, zegt ze (R3). Niet iedereen
blijkt even gevoelig. Iemand anders vertelt dat er pas laat in de avond een gewelddadige sfeer
ontstond. Hij kreeg rond 22 uur van een vriend te horen dat het bij Albert Heijn helemaal uit de hand
liep. Daar is hij uit nieuwsgierigheid een tijd blijven kijken. ‘We gingen rond elf uur weg, want toen
begonnen mensen ook in het centrum gewelddadig te worden. We zagen dat jongeren van alles naar
de politie gooiden en dat er ruiten sneuvelden. Toen begonnen er ook al busjes door het centrum te
rijden’ (R12). Gegeven deze variatie aan plaats- en persoonsafhankelijke waarnemingen, baseren we
ons op de tijd die de auteurs van het deelrapport Er is geen feest hebben vastgesteld. Anders gezegd:
tegen 20.49 uur waren de rellen een feit.
De meeste getuigen zijn het erover eens dat er aanvankelijk een heel positieve sfeer heerste. Een van
onze informanten vertelt wat hij voelde toen hij zich eindelijk in Haren bevond. ‘Je komt daar aan en
het is echt! Je ziet een hele grote mensenmassa. Dat is in principe wel gaaf. Het is van: Jezus, dit is
echt wel heel groot. Er zijn heel erg veel mensen op afgekomen. Het was best gezellig, er hing een
leuke sfeer…’ (R11). Dezelfde indruk rijst op uit een verhaal dat we hieronder citeren. Het stamt uit
ons gesprek met een meisje dat graag het verbod van de burgemeester trotseerde. Ze wilde laten
zien dat een mooi feest wel degelijk mogelijk was:
Naarmate de dag verliep werd het steeds drukker. Er kwamen steeds meer mensen bij. Het leek wel een Western:
Je hebt één hoofdstraat en daar komt je belager aan. Het is helemaal stil, iedereen heeft zich teruggetrokken en
wacht op wat er gaat gebeuren. Tussen zes en zeven was het gewoon de stilte voor de storm. Iedereen had iets
van: Nu gaat het erom spannen ! (…) Op een gegeven moment was de sfeer: Er komt echt wel een feest. Er zijn
ontzettend veel mensen het wordt superdruk. Iedereen had een beetje zo’n triomfantelijk gevoel: Zie je nou wel
Er komt toch een feest! Dat bericht stuurden wij dan ook overal door. Kom nu maar, het feest gaat gewoon door
(…). Toen er een kerel langs kwam met een kruiwagen boordevol boxen hebben we ons dood gelachen. Dat was zo
grappig, het was echt bizar. De sfeer was gezellig. We hebben nog met allerlei mensen gepraat. Waar ze vandaan
kwamen en zo (…) Mensen vroegen dingen als: Kom je echt uit Haren Wat vind je daar nou van Zie je nou wel,
zeiden we, ze hebben het echt niet kunnen tegenhouden (…) Later, toen de anderen al naar de stad waren gegaan,
bleef alleen het uitschot over (…) Maar in het begin was het allemaal mooi. De jeugd tegenover allemaal oudere
mensen, ha ha. We hebben ze overwonnen!’ (R1).
COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN | 105